Lögberg - 15.08.1918, Blaðsíða 4

Lögberg - 15.08.1918, Blaðsíða 4
4 LÖGBERG, FIMTUDAGINN 15. ÁGÚST 1918 Gefið út hvem Fimtudag af Th« C*l- nmbia Pren, Ltd.,|Cor. William Ave. & Sherbrook Str., Winnipeg, Man. TAIiSIMI: GARKY 416 og 417 Jón J. Bíldfell, Editor J. J. Vopni, Business Manager ljtaná»krift til blaðúns: TlfE I0LUMBIA PREIt, Ltd., Box 3172, Winnipsg, tyai]. Utsnáskrift ritstjórans: EDITOR LOCBERO, Box 3172 Winnipog, Man. Bandaríkjamönnum, Bretum, Frökkum og Itöl- um — af öllum samher jum vorum. Finst yður, þegar þér hugsið um þessa hlið málanna meS gætni, og í ró, að það hefði verið hægt að greiða betur götu ÞjóSverja, heldur en með því, að sambandsmenn hefðu tekið upp slíka liðssöfnunaraSferð. Því bágt eigum vér með að trúa því, að það hafi verið, eða sé, vilji Vestur-lslendinga, að láta herskylduna skella á öðrum, láta aðra berjast fyrir sig, þegar að berj- ast þarf, en taka sjálfir ávextina af blóðfórn þeirra, slíkir menn gætu ekki veriÖ í ætt við Ingimund gamla eða Egil Skallagrímsson. Ef að, segjum vér, að Vestur-lslendingar eiga að hætta að kaupa Lögberg, eða ætla að segja því upp í stór hópum, af því að það hefir mælt á móti svo lúalegum hugsunarhætti, þá verður það svo að vera, því Lögberg vill heldur ef til þess kæmi, falla í stríði þesu með hermönn- nm vorum með sæmd, heldur en svíkja það sem það álítur helgustu hugsjónir þjóðarinnar og lifa við skömm. Hin fyrri þjóðin, Hedjaz, sem gerði uppreisn gegn Tyrkjum fyrir tveimur árum, hefir hlotið viðurkenningu sambandsþjóðanna og berst við hlið þeirra, og hefir veitt þeim allmikinn stuðn- ing í Palestínu og Mesopotamíu. — Sú síÖari Finnar, þjóðernislega aðgreindir frá Rússum og sem hafa borið til þeirra hið sterkasta hatur, lenda að líkindum aldrei aftur undir rússnesk yfirráð, hvernig svo sem kann að skipast til um síjórnarfar hinnar finsku þjóðar. Eins og nú standa sakir, er Finnland að nafninu til hlut- laust, en þó hafa Þjóðverjar þar enn, því miður, að mestu töglin og hagldirnar. Eftirfarandi skýrsla sýnir stríðsafstöðu hinna ýmsu þjóða, fólksfjölda og mánaðardag þann, er hver þjóð um sig, greip til vopna: Sambandsþjóðirnar 1914 Vábeiður Voraldar. Þegar að Sigurður Júl. Jóhannesson lét af ritstjórn Lögbergs, og gekst fyrir stofnun Vor- aldar, var það tvímælalaust látið í ljósi að vesal- ings Lögberg myndi ekki éhdast lengi, því að flest allir myndu segja því upp, og hafa þessar vábeiður í Voröld verið að smá reka upp haus- inn, þar til nú í síðasta blaði Voraldar að þær vaða ofan sjávar. Ritstjórinn sjálfur skorar þar á menn að hætta að kaupa Lögberg, og ein- hver annar, E. G. M. frá Hnausum, segir þar að vér myndnm ekki dyrfast að segja það sem oss býr í brjósti, ef vér. vissum hvað þeir væru marg- ir, sem ætluðu að segja Lögbergi upp um ára- mótin, og þótt að allir menn séu sjálfráðir hvaða blöð þeir kaupa, og hvaða blöð þeir kaupa ekki, þá verÖur oss á að spyrja, því eiga menn að hætta að kaupa Lögberg? Af því segir Voröld, að það hefir brugðist “frjálslyndu stefnunni, eftir að hafa fylgt þeim flokki í meira en f jórðung aldar ”, og ekki er það Lögberg eitt, sem á þenna hátt hefir unnið sér til óhelgis, heldur eru það líka blöðin, Free Press og Tribune í Winnipeg, og að líkindum flest blöð í þessu l'andi, sem ekki hafa viljað halda uppi óeirðum út af Dominion kosningun- nm síðustu, og er þá óhætt að segja, flest merk- ustu blöð landsins, því hvað svo sem annars má segja um blöðin í Canada, þá verður ekki annað sagt, en að minsta kosti þau af þeim, sem er ant um sóma sinn, og finna til skyldu þeirrar, sem á þeim hvíldi og hvílir, nú á þessum tímum, hafi stutt stríðs framkvæmdir Canada stjórnarinnar ineð ráð og dáð. Það er ekki langt síðan að Sig. Júl. Jóhann- esson sagði í opinberu blaði, að blint flokksfylgi væri einn ljótasti bletturinn á canadisku þjóðinni Vér vorum þá samdóma ritstjóra Voraldar, og héldum að hann meinti það, en nú einmitt skammar hann oss fyrir að vér ekki skyldum gera það, sem að hann þá taldi ljótast af öllu. Lögberg hefir hispurslaust átalið það, sem því hefir þótt athugavert í fari Union stjórnar- innar. En það hefir álitið skyldu sína hingað til, og mun svo gera til enda, að veita stríðsmál- unum óskorið fylgi sitt, það hefði það gert hvaða stjórn sem við völdin hefði verið, og hvað svo sem heimamálunum hefði liðið, því Lögberg befir litið svo á, og lítur svo á enn, að stríðsmál- in, eða stríðsmálið sé fyrir öllu öðru. Og ef að þess vegna að landar vorir, sem blaðið kaupa og styðja, sjá sér ekki fært að styðja það lengur, þá verðum vér að taka því eins og hverju öðru mótlæti, — stefnu vorri í þá átt breytum vér ekki á meðan stríð þetta stendur yfir. Lögbergi er af Sigurði Júlíusi Jóhannes- syni borið á brýn, að það hafi svikið frjálslynda flokkinn í Canada. Hafa þá Republikana blöðin í Bandaríkjunum svikið flokk sinn, með því að styðja Wilson forseta einróma í stríðsmálunum? Hefir Mr. Asquith, stjórnmálaleiðtoginn ágæti á Bretlandi svikið flokk sinn og frelsis hugsjónir bans með því að láta flokksmálin hverfa og veita sambandsstjórninni á Bretlandi óskorið fylgi sitt, nú á meðan stríðið stendur? Hefir London Times, sem er afturhalds blað í stjóm- málum, svikið sinn flokk með því að styðja Lloyd George til valda, þrátt fyrir það þó nóg væri af merkum stjórnmálamönnum í flokki blaðsins? Eru ekki þau málefni til, sem hverj- um ærlegum borgara ber að meta um fram ilokksfylgi? Hafið þér Vestur-lslendingar hugsað nákvæmlega um afleiðingamar af því, ef að herskyldulögin hér í Canada hefðu veriÖ numin úr gildi? Því um það og ekkert annað stóð síðasta kosninga hríðin hér. tJt í frá hefði verið litið svo á það, að Canada væri þreytt á stríði og vildi hætta, og í þýzkum blöðum hefði það verið talin hinn mesti sigur. Ef að fólkið sjálft hefði verið látið ráða því hverjir færa í stríðið og hverjir ekki? Ef að þeir hefðu verið látnir leika sér, sem leika vildu, framleiða, sem framleiða vildu, og berjast, sem berjast vildu. Hvað haldið þér þeir liefðu orðið margir þá Canada hermennirair, sem hefðu boðið sig fram til þess að fylla skörðin sem hafa komið í fylkingar Canada mannanna á vígvellinum? Hvað haldið þér að stríðið hefði lengi get- að haldið áfram með slíku fyrirkomulagi ? Því ef að slík þátttaka var rétt, eða réttlætan- leg af Canadamönnum, þá var hún það líka af 1 grein einni í Voröld, sem nefnd er “Ein rödd af mörgum”, gerir einhver E.G. M. þjóð- ernismál vort og afstöðu vora gagnvart því, að umtalsefni. Við það er ekkert að athuga, nema það, að maÖur þessi, sem auðsjáanlega kærir sig ekkert um að láta vita hver hann sé, fer þar með rangt mál, eða hefir ritstjóra Lögbergs fyrir rangri sök, þar sem að hann segir að vér höfum rúÖið löndum vorum til þess að gjörast þjóðernislegir liðhlaupar. Hvenær höfum vér gert slíkt? Getur þessi landi vor bent á einn einasta staf, sem vér höfum skrifað, eitt orð, sem vér höfum sagt, sem gefur þessum manni rétt til að segja þetta. Vér höfum sagt, og segjum enn, að þar, sem þjóðernismál vor komi í bága við að vér getum veitt stríðmálunum óskorið fylgi vort, þar verði sérmál vor að víkja, þar til stríðinu er lokið. Vér höfum sagt, að vér álítum það ekki heppilegt að hefja nýja þjóðernisbaráttu á með- an að stríðsmálin geri eins mikla kröfu til okk- ar og þau nú gera, heldur halda í horfinu, þar til vér getum beitt oss fyrir þjóðernismálið með óskornum kröftum. Vér skulum nú bæta því við, að vér álítum, að ef vér færum að hrinda á stað nýjum hreyfing um í þjóðernismáli voru, að þá væri það hinn mesti skaði fyrir það mál í framtíðinni, því til þess að þjóðemismál vort geti orðið sigursælt, þá þurfum við að njóta samhygðar fólksins, sem vér búum hjá, en það væri lítt hugsanlegt að vér gætum, ef við settum það hærra, eða jafnvel jafn hátt aðalmáli þessarar þjóðar, stríðsmálinu. Og vér höfum sagt, og segjum enn, að öll æsing, og þá ekki síður æsing í þjóðernismálinu, sem ef til vill er viðkvæmast allra vorra mála, sé skaðleg, eins og nú standa sakir. Við þessa stríðsstefnu í þjóðeraismáli voru þorum vér að standa, og óttumst ekkert hefnd þá, sem þessi maður, hver svo sem hann er, er að halda yfir höfði voru, frá hermönnunum ís- lenzku, því vér höfum enga trú á því, að óþarfa slúður í blöðum vorum hér, um þjóðeraismál, sé þeim nein stoð í viðureign þeirra við hina sam- eiginlegu fjandmenn vora á vígvellinum. Og hér hjá oss fær rangfærsla og illgimi engu góðu til leiðar komið í því máli. 1 sambandi við þessi þjóðeraisummæli sín í Voröld lætur þessi E. G. M. þess getið, að rit- stjóri Lögbergs geti um að kirkjufélag Vestur- Islendinga hafi verið bygt á tveimur hornstein- um, feðra trú og feðra tungu, og að hann, rit- stjóri Lögbergs, hafi ætlað að slá feðra tunguna undan svo að ekki hallaðist. Þaraa hefir mann- inum orðið mismæli, því það er hvorki ritstjóri Lögbergs, né heldur blað það sem hann er við, sem hafa gjört tilraun til þess að slá steininn undan, heldur er það Voröld, sem hefir reynt það, og svo er þessi maður að bisa við það líka. ‘ ‘ En undur hræddur er eg bara, að það lognist fram af þeim”. Þessum E. G. M. er auðsjáanlega ant um keisara trúna þýzku, og vill gera hana að ætt- móður vorrar lútersku trúar, og biður oss að ættfæra það, sem vér nefnum feðra trú, og er ekki nema sanngjart að verða við þeirri ósk, en trúfeður vorir eru þeir sem hafa flutt oss og gefið kristmyndina hreina, og fegursta, en ekki þeir, sem hafa svívirt hana eins og Þýzkalands keisari hefir gert, því hjá honum er kristmynd- in afskræmd, eins og drengskapar mynd þessa E. G. M. er, ef maður má dæma hann samkvæmt mynd þeirri, sem fyrir oss verður í þessari Vor- a!dar grein hans. Að síðustu gefur þessi maður í skyn, að ritstjóra Lögbergs muni ganga erfitt að svara því hvernig hann hefir komist yfir efni þau, sem hann hafi undir höndum. Ef að þessi maður veit til' þess að ritstjóri Lögbergs hafi aðhafst nokkuð það, sem gefur honum rétt til þessarar aðdróttunar, þá ætti maðurinn að koma út með það, — segja hreint frá því — svo hlutaðeigandi hefði tækifæri til þess að hreinsa sig af áburðin- um. Þessar aðdróttanir — þessi myrkraverk eru svo ómannleg — óærleg — Marðarleg. Afstaða hinna ýmsu þjóða til stríðsins. Nærri því níu tíundu hlutar veraldarinnar taka nú þátt í ófriði þeim hinum mikla, sem gera á út um það, hvort framvegis skuli lýðfrjálst stjómskipunarlag ríkja í heiminum, eða allar þjóðir lúta prússneskri hervaldskúgun. Og Rússland, meginparturinn af þessum eina tí- unda, sem að nafninu til kallast hlutlaus, liggur þó flakandi í sárum, sökum innbyrðis óstjórnar og pólitískrar spillingar. Á þessum fjórum nýafstöðnu stríðs árum, lítur svo út, sem tvær þjóðir hafi fengið ríkisvið- urkenningu, að minsta kosti um stundarsakir. Serbía, 28. júlí ............ Ibúat. 4,548,000 Frakkland, 3. ágúst............ “ 87,429,000 Belgía, 4. ágúst............... “ 22,571,000 Bretland, 4. ágúst............. “ 439,959,000 Montenegro, 7. ágúst........ “ 516,000 Japan, 23. ágúst............... “ 73,807,000 1915 ltalía, 23 maí............... Ibúat. 37,398,000 San Marino, 2. júní............ “ 12,000 1916 Portugal, 10. marz .......... Ibúat. 15,208,000 Hedjaz, 9. júní ............... “ 1,050,090 1917 Bandaríkin, 6. apríl......... Ibúat. 113,168,000 Cuba, 8. apríl ................ “ • 2,500,000 Panama, 9. apríl............... “ 337,000 Grikkland, 16. júlí............ “ 4,821,000 Siam, 22. júlí................. “ 8,150,000 Liberia, 7. ágúst.............. “ 2,000,000 China, 14. ágúst............... “ 350,650,000 Brazilia, 26. okt.............. “ 24,618,000 1918 Guatemaía, 23. apríl Nicaragua, 7. maí .... Costa Rica, 24. maí ... Hayti, 15. júlí..... Honduras, 19. júlí .... Ibúat. 2,119,000 “ 690,000 “ 431,000 “ 2,500,000 “ 650,000 AIIb 23 ríki......... Fólksfjöldi 1,195,042,000 Tvö ríki hafa orðið viðskila við fylkingar sambandsþjóðanna — Rússland, vegna svik- samlegs athæfis Bolsheviki-stjórnleysingjanna og Rumenia, er varð að sæta þýzkum afar-kost- um og semja nauðungarfrið. Þó hefir samherjum meira en bæzt fyrir uppgjöf þessara tveggja ríkja, við hluttöku China, Brazilíu, Liberiu, Guatemala, Nicaragua Costa Rica, Hayti og Honduras, er nú berjast öll með þeim hlið við hlið, gegn hinu þýzka hernað- araaldi. Fjögur ríki í Mið-Ameríku, slitu fulltrúa- samböndum við Þýzkaland árið sem leið, og eru þar nú sex ríki í því ástandi, er þó hafa enn eigi sagt Þjóðverjum opinberlega stríð á hendur. Árið 1917, voru hlutlausu ríkin 19 að tölu, en nú eru þau 22, eftir að Rússland, Finnland og Rúmenía bættust við þeim megin. Slitin fulltrúasambönd. 1917 Bolivia, 14. apríl.............. Ibúat. 2,890,000 Santo Domingo, 8. júní ........... “ 795,000 Chili, 29. júní................... “ 3,870,000 Peru, 6. október.................. “ 4,620,000 Uruguay, 7. október............... “ 1,379,000 Ecuador, 8. desember .... >....... “ 1,500,000 Alls 6 ríki.............Fólksfjöldi 15,054,000 Miðveldin Austurríki,28. júlí 1914 .... Ibúat. 51,341,000 Þýzkaland, 1. ágúst 1914....... “ 80,661,000 Tyrkland, 3. nóv. 1914......... “ 20,253,000 Bulgaría, 4. okt. 1915......... “ 4,755,000 Alls 4 ríki ........................ 157,010,000 Hlutlaus ríki og ibúatala þeirra. Evropa: — Andorra 6,009; Danmörk og Is- land 2,872,000; Finnland 3,277,000; Holland með nýlendum 38,667,000; Luxemburg 268,000; Monaco 23,000; Noregur 2,459,000; Rumenía 7,516,000; Rússland 171,860,000; Spánn með ný- lendum 21,350,000; Svíþjóð 5,680,000; Svissland 3.877,000. — Tólf ríki alls. íbúatala 257,855.000 Asía: — Afganistan 4,500,000; Morocco 5,500,000. — Tvö ríki Ibúatala 10,000,000. Afríka: — Abyssinia 8,000,000; Morocco 5,500,000. — Tvö ríki alls. Ibúatala 13,500,000. Norður-Ameríka: — Mexico 15,160,000; Salvador 1,271,000. — Tvö ríki alls. Ibúatala 16,431,000. Suður-Ameríka: -— Argentina 7,905,000; Columbia 5,500,000; Paraguáy 800,000; Venezu- ela 2,805,000. — Fjögur ríki alls. Ibúatala 17,010,000. Heildaryfirlit 1 stríði við Þjóðverja 29 ríki .... 1,195,042,000 Slitin fulltrúasambönd, 6 ríki .... 15, 054,000 AIls á móti Þjóðverjum, 29 ríki .... 1,210,096,000 Þýzkaland og bandalag, 4 ríki .... 157,010,000 Hlutlaus ríki, 22 ................. 318,296,000 íbúatala veraldarinnar .... 1,685,402,000 Að Spara Smáar upphæðir lagSar inn í banka reglulega geta gert stærri upphæð en stór innlög, sem lögð eru inn óreglulega. Sá sem gerir sér að vana að leggja inn peninga, hann fær löngun til að sjá upp- hæðina stækka. Rentur gefnar að upphæð 3% á ári, lagt tvisvar við höfuðstólinn. Notre Dame Branch—W. M. HAMII/TON, Manager. Selkirk Branch—F. J. MANNING, Manager. THE DOMINION BANK THE R0YAL BANK 0F CANADA 1 HöfuSstóll löggiitur $25.000,000 Höfuöstöll greiddur $14.000,000 | VarasjóSur..........$15,000,000 | Forseti ..... Sir HOBERT S. HOI/T Vara-forseti .... K. íj. PEASE ASal-ráðsmaður - - C. E NeiLIj Allakonar bankastörf afgreidd. Vér byrjum relkninga vlB elnetakllnga eða félög og sanngjarnir skilmélar veittlr. Avleanlr aeldar tll hvaða staöar sem er & lslandl. Sérstakur gaumur geflnn apatirjöBslnnlögum, sem bjrrja mft meö 1 doilar. Rentur lagöar vlö ft hverjum < m&nuVum. T- E. THORSTEINSSON, Ráðsmaður I Co Williass Ave. og SKerbrooke St.. - Winnipeg, Man. Walters Ljósmyndastofa Parna láta þeir íslendingar taka af sér myndir, er vilja fá gðða mynd á ágætt verö. Munið eftir myndastofu vorri, þegar þér komiö á ís- lendlngadaginn næstkomandi. Fyrstu 5 dagana af ágúst, gefum vér hverjum þeim, sem tekur hjá ss tylft af mynd- um, eina mynd fritt, stærð 11 x 14. petta tilboð gildir aðeins I fimm daga. Walters Ljósmyndastofa, 290 Portage Ave. Talsími: Main 4725 Minni íslenzkra hermanna. Ræða haldin af GRlM S. GRlMSSON Herrar mínir og frúr! Eg tel mér það heiður mikinn, að fá þetta tækifæri til þess aS minnast hinna islenzku hermanna i þessu mikla striði. Eg veit ekki hvort nákvæmar skýrslur hafa verið haldnar um það, hve margir hermenn af íslenzku kyni eru nú eða hafa veriS í herskörum Bandamanna. Enhafi þær ekki haldn- ar verið, þá er þaS von min, aS menn gjöri sér far um aS ná tölu og nöfnum þeirra. Og treysti eg nefnd þeirri, sem stendur fyrir hátíS þessari, aS sjá um aS þetta verSi gjört. Þessir hinir ungu menn fóru ekki í leiSangur þenna af nokkrum eigin- gjörnum hvötum, heldur til þess að berjast fyrir frelsi heimsins, sem þýzk- ir vildu allan í þrældóm hneppa. Þeir fótu til aS berjast — ekki einungis fyr ir sjálfa sig, heldur aS berjast fyrir oss, sem beima sitjum og fyrir börn- um vorum og komandi kynslóSum heimsins- Sumi rþeirra hafa nú þeg- ar lífiS látiS á blóSvöllum þessum fyr- ir sannfæring sína og mannskap. Tel eg því vel til falliS aS verja stundu nokkurri á hátíS þessari til þess aS geta þeirra og starfa þess, er þeir hafa meS höndum- En þeir verS- sbulda miklu meira. Saga þeirra og afreksverk ætti aS vera skráS óaf- máankgu letri, til þess aS halda uppi minningu þeirra til eftirdæmis kom- andi kynsIóSum. Sumir hafa sagt aS þetta stríS kæmi oss ekki viS. Þegar þetta stríS hófst og Canada sýndi drengskap sinn meS því, aS fara og hjálpa móSurlandinu, þá töldu margir þaS flónsku eina af Canada, aS senda menn til aS berjast. Og þegar Bandaríkin fóru i stríSiS, voru margir, sem sögSu, aS vér ætt- um þar ekki nærri aS koma. Beggja megin linunnar hafa ýmsir menn haldiS því fram, aS þetta væri auS- manna stríS, aS þaS væri stríS Frakka og Breta, en snerti oss hér ekki aS neinu, og enn fram á þenna dag heyri eg nokkra menn halda þessu fram. En eg vona, aS enginn þeírra sé Is- lendin’gur, því aS hver sá í þessu iandi, sem þá skoSun hefir, hann er ekki sannur íslendingur, heldur svl- virSr hann meS því sögu og minn- ingu hinna íslenzku feSra sinna. Náttúrlega verSa ríkir menn aS taka þátt í stríSi þessu, og þetta er stríS, þar sem Frakkar og Bretar v'erSa aS berjast fyrir lífi sínu og til- veru. En þaS eru ekki einungls þeir, heldur skellur stríS þetta á herSum hverrar eiustu þjóSar, á herSum hvers einasta manns í Jiverri þjóS, því aS þetta stríS verSur til þess aS breyta öllu skeiSi og lifi þjóSanna og hefur óafmáanieg áhrif á allan heiminn. í stuttri ræSu hefi eg ekki tíma til aS greina frá ástæSum og orsökum stríSsins, en vil þó geta fárra hluta: A hinurn fyrri dögum menningar heimsins var þaS hnefarétturinn, sem öllu réSi. Þá var í gildi kenningin: Augu fyrir auga og tönn fyrir tönn. Hver maSur var sinn eiginn dómari, og hefndi sjálfur þegar móti honum var brotíS. Var þá mannlífiS lítils virSi og tollar þungir á Hfi manna. En smátt og smátt fór rétlæti og sann- girni aS vinna bug á hnefaréttinum. En löngu eftir aS einstökum mönnum var bannaS aS hefna sín og ranginda sinna sjálfur, héldu þjóS'flokkarnir og konungarnir þeirri skoSun, aS hnefa- rétturinn væri hinn æSsti réttur, og aS einstakir menn væru fæddir til þess aS drotna yfir öSrum, en tallir aSrir aS vera þjónar þeirra eSa þrælar- Þarna myndast svo loksins tveir flokkar manna, og hélt annar þeirra fram gömlutrúnni, aS hnefinn væri æSsta valdiS og aS konungamir væru af guSi settir tii aS ráCa yfr þjódaaH um, og skyldu þeim állir þjóna og gjalda skatt konungi, eSa þeim hóp manna, sem alt vald var í hendur lagt. —Hinn flokkurinn hélt fram jafnrétti manna og lýSveldi, meS fullu frelsi í trúmálum og sjálfræSi í borgaralegum og fjárhagslegum málum. Haraldur hinn hárfagri hafBi hina fyrri skoSun, aS hnefinn væri æSsta valdiS, og braut svo undir sig allan Noreg. Og einmitt af þeim ástæSum yfirgáfu forfeSur vorir landiS, til aS sleppa undan valdi hans, og stofnuSu lýSveldi á íslandi. Þeir trúSu á jafn- ræSiS, lýSveldiS og frelsiS. Á Englandi trúSi Georg hinn þriSji á réttmæti einvaldskonunga, aS þeir hefSu rétt sinn frá GuSi, og aB hnefa- rétturinn væri æ&stur allra. En þeg- ar hann ætlaSi aS kúga Ameriku- menn til aS viSurkenna þetta vald sitt, þá hófu þeir stjórnarbyltinguna 1776. En niSurstaSa hennar varS sú, aS stjórnin fengi myndugleika og rétt sinn frá samþykki landsmanna. Stjórnin varS lýSstjórn og veitti mönnum fullkomiS frelsi í trúmálum, borgaralegum málum og öllum fjár- hagsmálum. En þetta varS ekki hin eina afleiSing stjórnarbyltingarinnar. Því aS fyrir hana breyttist öll stefna stjórnarinnar á Bretlandi, sv'o aS ný- lendur Breta allar, sem þá voru og seinna urSu, fengu f.ullkomna sjálf- stjórn. ÞaS er nú aSeins nafniS, sem breytir stjórn ykkar. Einnig stuSlaSi stjórnarbylting Bandamanna mikiS til stjórnarbyltingarinnar á Frakk- landi. Og þannig hefir þessi hinn sami lýSveldisandi og ástin til sjálf- stjórnar og frelsis, bundiS og tengt saman traustum böndum þessar þrjár þjóSir: Bretland hiS mikla, Frakkland og Bandaríkin. En einveldisandinn, þessi hin gamla kenning, aS “hnefinn sé hiS æSsta vald og réttur og aS konungar og furstar hefSu rétt sinn af GuSi þegiS, var þó ekk dauS eSa brotin niSur- Því aS Þýzkaland og hin Þýzka stjórn eru sláandi vottur um þaS, aS hann ríkir enn þann dag í dag. Hinli þýzku keisarar, og ekki sízt þessl sem nú er, hafa einlægt staSiS fast á því, aS þeir hefSu vald sitt yfir þjóSinni frá GuSi. Keisarinn, sem nú er, hefir tekiö sér algjört drottinvald yfir þjóS- inni, og þarf ekkert aS fara aS ráSum þegna sinna, eSa taka nokkurt tillit til réttar þeirra. Og hann hefir safnaS aS sér stórum hóp af einvaldssinnum meS þessum sömu skoSunum og sann- færingu, og þeir allir lemja inn í hina þýzku þjóö þá sannfæringu og tru: að Þjóðverjar séu æöri öllum mönn- um, og séu af Guði ákveðnir að drotna yfir öllum heimi. Þesi hnappur manna og þessi stjórn, með sín.u guðdómlega valdi, hlaut nú að sjá það, að lýðveldisandinn og frelsisástin á Frakklandi, Bretlandi og í Bandarikjunum, myndi fyrri eða síð- ar breiðast til Þýzkalands og bylta þeim af stólum, nema þeir áður gætu marið og brotið anda þennan hjá hin- um frjáisu þjóðum. Á hinum seinni timum hafa menn fundið upp gufuvélina, telefón og tele- graph, airoplane og submarine, og alt þetta hefir stytt svo leiðir um heiminn að menn mega nágrannar heita. Áð- ur gátu kynflokkar og heilar þjóðir lifað svo hundruðum ára saman, að þær höfðu liblar samgöngur við ná-

x

Lögberg

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.