Lögberg - 28.11.1918, Blaðsíða 1

SPIERS-PARNELLBAKING CO.
ábyrgjast yður
fulla vigt, beztu vörur fyr-
ir lœgsta verð sem verið
getur. REYNIÐ ÞA!
TALSÍMI: Garry 2346 - WINNIPEG

Það er til myndasmiður
í borginni
W. W. ROBSON
490 Main St.
Garry 1320
31. ARGANGUR
WINNIPEG, MANITOBA, FIMTUDAGINN 28. NÓVEMBER 1918
NUMER 48
ELDGOS 06 DREPSOTT A ÍSLANDI.
---—-- % '8'
Katla, sem ekki hefir látið til sír heyra Spanska veikin deyðir fólkið í tuga-
síðan 1860, spýr nú eldi og tali í Reykjavík. 10,000 liggja
brennisteini. á sjúkrabeði, 120 dánir.
Sækir um endurkosningu
“Kaupmannahöfn, 14 okt. 1918
DagMaðinu “Berlingske Tid-
ende” hefir borisit eftirfarandi
símfregn frá Reykjavík.
“Næst stærsta eldfjall á ís-
landi, Katla, hefir nú eftir því
nær sextíu ára iþögn, spúð úr sér
ógnum af eldi og brennisteini.
Um kl. 1 á laugardag varð fólk-
ið í nágrenninu fyrst vart við
landskjálftakippi og skömmu á
eftir fylgdi gosið.
Frá Reykjavík gýndist himin-
inn allur eins logandi eldhaf.
Ámar brjótast áfram bakka-
fullar af sjóðandi hraunleðju og
flytja stórbjörg og fjal'lháa jaka
á haf út. Fólkið í hinum nær-
liggjandi héruðum er óttaslegið
og kvíðir ;því einkum að verzlun-
arþorpinu Vík í Mýrda! muni
skola út.
Fólk er einnig hrætt um að all-
margir ferðamenn á leiðinni aust-
ur yfir Múlakvíslar muni hafa
orðið króaðir inni og týnt lífi.
!---------
Seinni fregnir telja nokkrar
líkur til þess, að Vík í Mýrdal
muni vera borgið.
Blfimar, sem myndast hafa
og strleyma frá hinum bráðnandi
jökli, Ihafa mtt sé brraut austur
um Vík og Mýrdalssand. Jak-
arnir, sem flóð 'þessi flytja með
sér eru feyki'lega háir, og sjást
iþeir nú vtða á floti með suður-
strönd feland.
Rieykurinn, askan og gneista-
flugið, sem fylgdi þegar á eftir
gösinu, jafnframt hinum skelfi-
Legu dyrikjum, Ihefir vakið þann
grun í huga fólks, að meiri elds-
umbrota megi vænta innan
skamms.
í dagflytur austanstomiurinn
með sér feiknin öll af ösku og ó-
þverra yfir iþorpið, svo dimt er í
húsum öllum, sem komið væri
fram í bráðasta skammdegi.
Um megirihluta Rangárvalla-
sýslu varð srvo myrkvað, að
tendri þurfti ljós um hádaginn.
Andrúmsloftið er þungt og lam-
andi.
Eldgosið »ást greinilega af
norðvestur strönd fslands. Stóð
mannfjöldi mikill á Norðurlandi
úti alla nóttina og starði undr-
andi á hrikaleik iþenna.
Menn hafa gert tilraun til þess
að komast út í Vík, en orðið frá
að hverfa sökum þess að ár allar
eru ófærar.
Talsíma sambönd hafa öll úr lagi
gengið, á svæði þessu.
Landskjálftamir eru um garð
gengnir, en gosin halda áfram.
Er mælt að reykjargtrókamir
hafi orðið um 30 kílómetra háir.
Eldgos þetta er tatið hið
stærsta, sem komið hefir fyrir á
íslandi síðan 1783.
En ekki hefir heyrst getið um
að nokkurt manntjón hafi stafað
af eldgosunum.
Katla hefir alls gosið þrettán
eðfi fjórtán sinnum, mun fyrsta
gosið hafa átt sér stað síðast á
nfundu öld. En ihið slðasta Kötlu
gos, á undan Iþessu varð árið
1860.”
Glöggar fregnir frá íslandi eru
enn eigi við hendina, að iþví er
snertir þetta nýjasta Kötlu-gos.
Nafnkunnir á meðal þeirra er
látist hafa em:
Skáldið Guðmundur Magnús-
son (Jón Trausti).
EHn Laxdal, kona Jóns kaup-
manns Laxdal, dóttir séra Matt-
híasar Jochumsonar og systir
hennar Herdís, kona Vigfúsar
Einarssonar aðstoðar lögreglu-
jstjóra í Reykjavík.
Háskólakennari Jón Kristjáns-
son, sonur Kristjáns Jónssonar
fyrrum ráðherra, og kona hans.
Kafteinn Páll Matthíasson.
porsteinn Sveinsson, fiskimats
maður stjóroarinnar á Mandi.
Stórkaupmaður Jón Sigurðs-
son.
Kaupm.: porvaldur Valdimar
Ottensen og Jón Jónsson frá
Vaðnési.
Jón Magnússon vöruhússstjóri
við Duusverzlunina.
Konur Odds Herniannssonar,
skrifstofuStjóra, Fáls Gíslasonar
kaupm. frá Kaupangi og Jónat-
ans kaupm. Thorsteinssonar.
Um fleiri af þeim sem dánir
eru vitum vér ekki og þessa frétt
fengum vér með símskeyti frá
Áma Eggertsyni, sem nú er í
BANDARIKIN
Eftir því, isem siðustu og ná-
kvæmu'stu fréttir segja ,frá hafa
Repuiblicanar unnið við síðustu
kosningamar í Bandarikjunum,
sem fram fóru 5. þ. m.. Sagt er
að þeir hafi 24 þingmenn um
fram Demokrata í Oongressinu
og að minsta kosti 4 í Senatinu
og verða því báðar deildir þjóð-
þings Bandaríkjanna í höndum
Republikana fliokksins næstkom-
andi kjörtímaibil, sem byrjar í
marz nœstkomandi. Nokkuð er
það einkennileg afstaða að lög-
gjafarvaldið skuli vera í höndum
Republikana, og að forsetinn
skuli vera Demokrat, og getur í
fljótu bragði litið svo út eins og
að þeSsi koming sé nokkurskonar
vantraustyfirlýsing á Witeon, en
svo er Iþó vígt ekki, þvá vér erum
þess fullVíisir að Republicana-
íeiðtogamir hafi metið og virt
hina göfugmannlegu framkomu
Witeons á hinum vandasömustu
tímum, ®em nokkum tíma hafa
yfir þá þjóð komið. Heldur eigi
Witeon sjálfum sér um 'þetta að
kenna að mestu leiti, og gætum
vér trúað að kosningaúrslit þessi
eigi rót sina að rekja til ávarps
þess er Wilson *gaf út rétt á und-
an kosniingunum, þar sem hann
skorar á þjóðina að kjósa menn
til þings úr siínuim pólitíska
flokki.
Vínbann innleiddu þessi ríki
við kosningamar: Florida, Wy-
oming, Nevada og Ohio, og er
því nú vínbann í 32 ríkjum í
Bandaríkjunum.
Sjötíu og sjö nýjum iskipum
var hleypt af stokkunum í Banda
ríkjunum í október, sem til sam-
ans voru 398,100 smálestár.
Verð á harðkolum í Bandaríkj-
unum Ihefir verið hækkað um
$1.05 á hverju tonno frá 1. nóv.
1918.
Stjómin á Frakklandi hefir
beðið Bandaríkjastjómina um að
senda búsabyggingarnefnd til
Frákklands til þess að gefa bend-
íngar við húsabyggingar á svæð-
um iþeim á Frakklandi, sem eydd
hafa verið í stríðinu.
Fjánmálanefnd Bandaríkjanna
segir frá því að herkostnaður
Bandaríkjanna í októbermánuði
síðastHðnum hafi numið $1.664,-
862,000; þar af var 1489,100,000
lán til sasilherja Bandaríkjanna.
A'Ilur stríðskostnaður Bandaríkj-
anna fram að þessum tíma er
sagður vera um $20,561,000,000.
par af eru lán sambandsþjóðanna
7,017,000,000.
Ríkisféhirðir Bandaríkjanna
skýrir frá því að síðasta frelis-
lán Bandaríkjanna hafi numið
$6,866,000,000 oglhafi 21,000,000
manna tekið þátt í því.
Alþjóðaþing Good-Templara
var sett í Columbus, Ohio, á
þrið.j udagsk völdið var. Aðal-
verkefni iþess er sagt að sé að
vinna að alheimsvínbanni.
New York, hafði verið símað til
um'boðsmanna íslenzku stjómar-
innar þar. Eins og sjá má af
þessu hlýtur ástandið að vera
mjög alvarlegt á ættjörðu vorri.
Ekki sízt þar sem húsakynni eru
víðá ófullkomin og sárfáar lærð-
ar hjúkrunarkonur til á öllu
landinu. En undir eins og vér
fengum þessar fréttir símuðum
vér Mr. Eggertson í New York
og beiddum hann að komast í
samband við stjómendur Rauða
kross félagsins í Ameríku og fá
að vita hvort mögulegt væri að
fá það til þess að hjálpa, með þvi
að senda hjúkrunarkonur heim
til fslands ef þessi ósköp skyldu
halda áfram, oss virðist það vera
sá eini vegur, sem vér Vestur-
íslendingar gætuin orðið löndum
vorum heima að liði, ef vér gæt-
um haft einhver áhrif í þá átt,
sem hér er bent til. En þegar
blað vort fer í pressuna höfum
vér ekki fengið svar frá New
York.
pess er getið í símskeytinu að
veikin sé heldur í rénun í Reykja
vík, en þá eru allar sveitirnar
eftir.
FALLINN Á VÍGVELLI.
Dauðsföll.
Ákveðið hefir verið að kosn-
ingar skuli fara fram á Englandi
hin 14. des. næstkomandi, og
kvað vera farið að hitna þar í
pólitíkinni heldur en ekki. Um
afstöðu flokkanna er enn eigi
full frétt, að öðru leyti en þvi, að
verkamenn, undir forystu Hend-
ersons, ætla að útnefna þing-
mannaefni í ihvejju einasta kjör-
dæmi.
Á sunnuagsmorguninn var
andaðist hér í bænum miss Svava
Henderson, dóttir Mr. og Mrs.
Jón's Hendersonar, sem lengi
hafa búið hér í bænum. Miss
Henderson var í broddi lífsins,
góð og vönduð stúlka — og hvers
manms hugljúfi, er henni kynt-
ist. Hún vildi allra böl bæta og
ölhun gott gjöra. Hún var auð-
ug af dygð dygðanna, góðleikan-
um.
— Mrs. prúða Kristjánsson,
kona W. Kristjánssonar, andað-
ist 22. þ. m. Skilur hún eftir sig
6 ibörn, það elzta fjórtán ára og
það yngsta hálfs annars árs. Hún
lézt úr spönslku veikinni. — Mr.
] Kristjánsson maður hennar er
! sagður liggja þungt 'haldinn.
— pann 26. þ. m. lézt Karólína
Dalmann, dóttir Mr. og Mrs. Paul
Dalmann hér í bæ, 14 ára gömul.
Efnileg stúlka og vel gefin, en
átti við heilsuleysi að stríða.
Húsfrú Helga Sigurbjörg 01-
geirsdóttir Oddson, eiginkona
Leifs Oddsonar, andaðist að heim
ili sínu í Thelmo Mansions hér í
Winnipeg síðastliðið laugardags-
kvöld (24. þ. m.), eftir stutta en
þunga [egu. Banamein hennar
var “spanska veiikin”. Hún læt-
ur eftir sig, auk ekkjumanns og
föður, tvær ungar dætur. Hún
var aðeins 28 ára, er hún lézt.
Góð kona og \æl gefin, og mjög
harmdauði öllum, sem kyntust
hennL
Mánaðadagatal.
Séra Rögnvaldur Pétursson
hefir attit oss mjög fallegt mán-
aðardagatal fyrir árið ] 919. pað
er í sama formi og mánaðardaga-
tal það, sem hann hefir gefið út
undanfarin ár. Merkilegt að því
leyti að það er alíslenzkt, og hefir
að því leyti sérstaka þýðingu —
þjóðemislega þýðingu fyrir oss
islendinga og á teverju iblaði —
sem eru jafn mörg ogmánuðimir
í árinu msðta manni ekki einasta
mánaðadagatalið heldur og mynd
af merkismönnum íslenzku þjóð-
arinnar, þar em altetaðar vörður
reistar vörður—sem teafa staðið
á vegum kalda landsins á ýmsum
tímum, og frá ihverri af þessum
myndum fljúga til vor neistar —
framtaks, hraustleika og ræktar-
semi — ræktarsemi við ættland
sitt og okkur, og alt gott. Mán-
aðadagatal þetta er mjög eigu-
legt og kostar 35 cent og er til
sölu hjá höfundinum, séra Rögn-
valdi Péturssyni að 650 Maryland
St., Winnipeg.
Vér pökkum.
.1. J. Vopni
Við bæj arstj órnar-kosningarn-
ar, sem fram fara á föstudaginn
kemur, verður bæjarfulltrúi J. J.
Vopni í kjöri á ný, í 4. kjördeild-
inni. — Hann hefir skipað sæti
í stjórn Winnipegborglar fyrir
þá kjördeild í síðastliðin tvö ár,
og setið í mörgum þýðingarmestu
nefndunum, verið meðal annars
formaður verkanefndarinnar. Mr
Vopni ihefir sýnt að hann er fylli-
lega starfi sínu vaxinn, að því er
snertir hluttöku í meðferð bæj-
armála og ætti þ\-í að sjálfsögðu
að vera endurkosinn.
pað eru ekki margir Islending-
ar í kjördeild Mr. Vopna, en það
munar um hvert atkvæðið, og
þess vegna má enginn þeirra
sitja heima á kosningardaginn.
islendingar! Styðjið fslend
inginn J. .1. Vopna á föstndaginn
kemur!
Lautier 77 ára.
í síðustu viku var hinn nafn-
kunni stjórnmálamaður og leið-
togi frjáíslynda flokksins í Can-
ada 77 ára gamall. Barst honum
við það tækifæri teeillaóskir víða
að. Einnig var honum haldið
veglegt 'samsæti í London, Ont.
Við það tækifæri hélt Sir Wilfred
ræðu þar sem hann deildi all-
mikið á stjórnina, og lýsti yfir
því, að ef heilsa hans leyfði þá
ætlaði teann sér að kalla saman
fund allra fylgismanna sinna í
Canada hráðlega til iþess að tafa
um framtíðarmálþjóðarinnar, og
fjöra ráðstafanir til fram-
yœmda í samlbandi við mál þau
er nauðsynlegt væri að taka til
yfirvegunar að stríðinu löknu.
Jóns Bjarnasonar skóli
tekur á ný til sítarfa, ef Guð lofar
kl. 9 f. h. næsta þriðjudag, 3. des.
Sá tími er valinn með hliðsjón af
hinum Skólunum. Háskóli Mami-
toba-fýlkis byrjar á ný þann
sama dag.
Winnipeg, 26. nów. 1918.
R. Marteins«on.
Jón Lindal
Eftirfylgjamdi símskeyti barst
Mrs. Jón Lindal, 631 Victor St.
hér í bænum.
“Mér þykir fyrir iþví að segja
þér að Pte. Jón Lindal No. 294019
Iiggur hættulega veikur í lungna-
bólgu, sem hanm féklk upp úr in-
fluenzu, á 14. almenna sjúkra-
húsimu.”
Skeyti iþetta er dagsett 21.
nóvemlber og er undirskrifað af
aðal-skrifara hermannadeildar-
innar ií Ottawa.
Œskuminning.
Tíðum hvarflar hugurinn
heim á kærar æsku slóðir;
barns þar aldur ól eg minn,
órabelgur smávaxinn.
léttur þeyttist út og inn.
Að mér gætti hugljúf móðir.
! Tíðum hvarflar teugurinn
! beim á kærar æskuslóðir.
| Lék eg mér við lækinn blá,
lít.inn bát á flot þar setti.
! Viðar-drengi væna þrjá
l valdi eg trausta knörrinn á;
skyldu veiðarfæri fá,
! fiskinn dorga norður “á Kletti”.
Lék eg mér við lækinn blá,
lítinn bát á flot þar setti.
Fagurt er um flóð og sker,
fuglar leik þar eiga á vorin.
Eyjan smá með æðarver,
alsett skreyttum blika-her.
peirra kliður þekbist mér;
þangað ekki taldi eg sporin.
Fagurt er um flóð og sker,
I fuglar ileik þar eiga á vorin.
Stóð eg f jalls á Ihnjúki teá,
horfði niður á djúpið víða;
grænt hvar sólin gljáði á, t
gáfu skýin iliti blá.
Kynjamyndir mundu þá
margar yfir sviðið líða.
Stóð eg fjalte á hnjúki há,
horfði niður á djúpið víða.
Sá eg þrátt um sumamátt
sólar norðan geisla streyma;
ofar sæflöt líða lágt,
ljóma gulli hafið blátt.
öllu létt um andardrátt,
eins og væri rótt að dreyma.
Sá eg þrátt um sumamátt
sólar norðan geisla streyma.
B. p.
Guðsþjónustur næsta
sunnudag.
Samkvæmt ráðstöfun heil-
brigðisráðsins verða kirkjur bæj-
arins opnaðar næsta sunnudag,
og verða því guðisþjónustur flutt-
ar í Fyrstu lútersku kirlkju bæði
kl. 11 árdegis og kl. 7 síðdegis.
Sömuleiðis verður haldinn sunnu-
dagsskóli kl. 3 e. ih.
Stjóm landsins hefir mælst til
þess, að dagur þessi, 1. des.,
verði haldinn uim alt land. sem
fagnaðar- og þakklætisdagur og
hefir skorað á kirkjufélögin, að
minnast á guðsþjónustufundum
safnaðanna með þakklæti til
Drottins, blessunarríkra úrslita
stríðsins mikla og friðarins, sem
nú er fenginn. pað dýrlega þakk-
arefni verður guðsiþjónustan í
Fyrstu lútersku kirkju, sú er
fjutt verður síðdegis, helguð að
öllu leyti.
f annan stað er oss utrihugsun-
ar- og bænar-efni sjálfgefið, þar
sem er að minnast hörmunga
þeirra og sorga, er stafa af veik-
indum þeim og manndauða, er
nú undanfarið hefir legið sem
farg yfir óteljandi iheimilum og
einstaklingum. Við árdegis-guðs-
þjónustuna verður minst fþessar-
ar sérstöku mannilegu neyðar, og
þó einkum náðar guðs við oss
synduga menn í neyðinni. Líka
sú guðsþjónusta verður ’þakkar-
gjörð til himnaföðursins fyrir
líkn hans og hjálp í nauðum.
petta eru kristnir íslendingar
í Winnipeg beðnir að hafa í huga.
AHir eru \-elkomnir í kirkjuna.
Björn B. Jónsson.
Christman Swanson.
Ohristman Swanson var fædd-ief honum heifði enzt aldur. Hann
ur 17. febr. 1889, að Glenboro,
Man. Fœrldrar hans voru Torfi
Sveinsson, ættaður úr Dalasýslu
á íslandi, viðurkendur hraust-
leikamaður á sinni tíð, og seinni
kona hans Guðrún Jónsdóttir,
ættuð úr Miðdölum í sömu sýslu,
mesta kjark kona og höfðing-
lynd. Faðir bans er nú dáinn
fyrir mörgum árum, en móðlr
hanis lifir enn og á heima í Glen-
boro. Christman sál. ólst upp í
fæðingarbæ sínum til fullorðins-
ára, og um mörg síðastliðin ár
vann hann á ýmsum stöðum við
algenga bændavinnu, og var hinn
bezti verkmaður og efnismaður,
og sóttust allir eftir þjónustu
innhans. Hiann innritaðist í
Canadateerinn 5. janúar s. 1. og
var við heræfingar um tíma í
Brandön. Hann varð fljótt vin-
saðll af yfirmönnum sínum, og
þegar valið var úr deildinni til að
sendast til Englands í marz, var
hann einn í þeim hóp, er sendur
var, því hann þótti skara fram úr
að líkamsatgerfi, og þá kosti, er
gjöra góðan hermann. Hann var
stutta stund á Englandi áður en
hann var sendur til vígstöðv-
anna á Frakklandi. Og var hann
búinn að vera þar nokkra mán-
uði, er Ihann félll í orustu 1. okt.
s. 1. — Christman sál. var maður
í stærra lagi, vel vaxinn og
hraustlegur. Hann var stilling-
armaður og hó^vær og með far-
sælar gáfur, og hefði orðið sér til
sóma og öðrum til uppbyggingar,
var frábærlega samvizkusamur
og tryggur vinum sínum, en ó-
vini átti Ihann enga. Móður sinni
var hann ástríkur og góður son-
ur; hann lét sér ávalt mjög ant
um að henni liði sem bezt. Hann
var betri drengur en fjöldinn, er
vér mætum á alfaravegi lífsins.
: Líf sitt gaf hann möglunarlaust í
! þarfir þess stærsta og göfugasta
málefnis í sögu heimsins — frelsi
alls mannkynsins; hugsjóna-
stefnu, sem nú hefir verið leidd
til lykta með stómm sigri. Auk
aldraðrar móður, sem fellir tár
og syrgir trúverðugan og ástkær-
an son, eftirskilur Ihinn látni tvö
alsystkini, Mrs. W. S. McNough-
ton í Edmonton, og Matthías í
Glenboro, Man; og fiimm hálf-
systkini: Gísli Torfason og Mrs.
Kristfríður Johnson, Bebnont,
Man., Jón Á. Oteon, Markerville,
Alberta, og Svein og Guðmund á
fslandi.
Vonarljósið skæra, sem lýst
hefir heiminum í gegn um hörm-
ungar stríðsins, lýsi móðurinni,
sem syrgir og harmar soninn lát-
inn, og gefi henni þrek í mótlæt-
inu. Vonin um samfundina á
landi Mfsins, þar sem ekkert stríð
er, verði ihennar leiðarstj ama.
“Sonur þinn er ekki dáinm, held-
ur sefur hann.”
“Sú hönd, sem skrifar lífsins
laga-mál, Á liljublað, sem ódauð-
lega sál. Guðs er það hönd,”
segir skáldið svo fallega.
G. J. Oleson.
! Við jarðarför Bjarna Bjarna-
sonar á Mountain.
Nýlega lézt að Móuntain. N. D.
1 Bjami Bjamason, faðir þeirra
| Páte og Boga Bjamasonar rit-
stjóra “Wynyard Advance.”
Daginn sern jarðarförin fór
fram stóð K. N. við opna gröf
Bjarna út í kirkjugarði, þegar að
hann sá líkfylgdina koma, og var
líkið borið ií broddi fylkingar, þá
orti K. N./þessi erindi:
Eg held þú mundir ihlæja dátt
með mér,
að horfa á það, siem fyrir augun
ber.
pú Ihafðir ekki vanist við það hér
að vinir bæru þig á höndum sér.
Dauðinn hefir högum þínum
breytt
og hugi margi-a vina til þín leitt
í trú og auðmýkt alhr ihneigja sig
og enginn talar nema vel um þig.
Gunnar Sigurður Sigurðsson
er fæddur í ísafoldarbygð í Nýja
fslandi 22. ágúst 1896. Hann er
sonur tejónanna Sigurðar Jóns-
sonar og Hiansínu Jóhannsdóttur,
og yngsta bam þeirra hjóna.
Hann var á þriðja árinu þegar
faðir Ihans dó, 5. desemiber 1899,
og hefir síðan alist upp hjá móð-
ur sinni, þar til hann innritaðist
í herinn síðastliðið haust; var
kallaður til heræfinga 15. janúar
síðastliðinn og fór af stað til Eng
landis 12. febrúar s. á. Er þetta
fyrsta ferðin hans frá móðurhús-
um. Má nærri geta hve söknuð-
urinn hefir verið sár, þegar móð-
irin kvaddi drenginn sinn, og
hversu vonin er sæl um heila aft-
urkomu, og bæniroar heitar.
Eftir að hann kom til Bnglands
vann hann sér heiðursmerki fyrir
skotfimi, var síðan settur til æf-
inga á vélbyssur; fór til Frakk-
lands síðastliðinn ágústmánuð,
og er nú í 27. herdeildinni. Árit-
an ihans er: Pte. G. S. Sigurðs-
1 son, 27. Bttalion, Canadian B. E.
: F. Franoe.