Lögberg - 12.12.1918, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 12. DESEMBER 1918
iiiiiirniwBiiuiiniiiifiiiiiiiiiniiiiniimiiiiiiiaffliHimiiiiHiBWHWiHwiHnitihnmffliiHiMBfflnHiBminimiWBtiitHiffiHiHUWiUHHWHt’_
^crgberg
Gefið út hvern Fimtudag af Th« Col-
umbia Pre**, Ltd.,(Cor. William Ave. &
Sherbrook Str., Winnipeg, Mam.
TALSIMI: GARRY 416 og 417
Jón J. Bíldfell, Editor
J. J. Vopni, Business Manager
Utani»kri(l til kUðtina:
1 THE OOLUNIBIA PRESS, Ltd., Box 3172, Winnipeg,
Utan&skrift ritstjórana:
EÐITOR LOCBERC, Box 3172 Winnipsg, M>n.
IVERÐ BLAÐSINS: B2.00 um irið.
-^Þ>27
RiiiiuiniiuiuuBiiiiiiBHiuiiiiiMiiiiiitiiuuiiiiiiiHiiiiiiiuiiiiinuiiiiniumiiiiHiiiiiiiiiiiWiniiiiiiiiuinimiintnuilliiiiBHlliliuiiiwuiiiinfl
Ací stríðinu loknu.
VIII.
Vér segjum að stríðinu sé lokið — að friður
sé fenginn — að málefni frelsis og réttlætis hafi
borið dýrðlegan sigur úr býtum. Og það er með
gleðiríkri tilfinning að vér hugsum til þess og vit
um, að blóð bræðra vorra er hætt að renna á víg-
vellinum, og að innan skams tíma eiga hermenn-
irnir að koma heim til vina og vandamanna —
þeir af þeim, sem ekki hafa látið l'ífið fyrir fóst'
urland sitt og frelsi á vígvellinum.
En þótt þannig sé nú málum komið — þó að
hætt sé að berjast á vígvöllunum — þótt friður
sé kominn á í Flandern, og á þeim öðrum stöðv-
um, þar sem barist hefir verið, — þá er þessu
stríði samt ekki lokið; því öldurnar, sem þessi
vopnagnýr hefir vakið, skella nú að ströndum
hvers einasta lands með svo míklum krafti, að
jafnvel jarðföstu'björgin gnötra. Og þessi alda
eða andlega hræring brotnar ekki við strendur
landanna; hún læsir sig í gegn um líf og sál þjóð-
anna og hvers einasta einstaklings. Hún slítur
bönd vanans, og umturnar þjóðskipunarfyrir-
komulagi landanna, hugsunarhættinum, verzlun-
arfyrirkomulaginu og afstöðu eins manns til
annars. %
Hingað til Canada er þessi ihreyfing, eða
hræring, komin.' Og það er á móti henni, sem
vér verðum að taka með hinum afturkomnu her-
mönnum vorum. Og það er skylda vor að sjá
um, að hún verði þessu landi og oss öllum til
blessunar í bráð og lengd. Og þegar vér erum
að tala um að byggja upp atvinnuvegi lands vors
eða það, sem í órækt hefir komist hjá oss meðan
■á stríðinu stóð, eða á einhvem hátt úr skorðum
gengið, þá megum vér aldrei gleyma þessu and-
iiega ástandi þjóðarinnar.
Þegar um atvinrfuvegi þessa lands er að
ræða, þá verður landbúnaðurinn fyrst fyrir oss,
því hann hefir verið, er og verður, aðal atvinnu-
vegur þesa lands. Mun hann taka nokkrum
breytingum? Hvaða áhrif mun þetta endur-
l eisnartímabil hafa á hann? *
Vissulega verður hann að taka breytingum,
og er því ekki úr vegi að athuga sumar þeirra.
Ef til vill er það enginn einn flokkur manna,
sem hefir sýnt meiri þjóðrækni í þessu stríði, og
á þessu raunatímabili, heldur er bændurnir.
Þeir hafa sjálfir unnið baki brotnu við að fram-
leiða. Þeir hafa sent syni sína í stríð, og þeir
hafa lánað stórfé til stjómarinnar til stríðs
þarfa. Ef til vill munh menn fiijnast, sem segja
að þetta sé ekki meira en aðrir hafi gjört, og að
liændurair megi. vera ánægðir, því að þeir hafi
fengið margfalt verð fyrir afurðir sínar. En
slíkt gjöra ekki aðrir en þeir, sem hugsunarlaust
tala, eða af þekkingarleysi. Að vísu hefir verð
verið hátt á afurðum bændanna, en kostnaður-
inn við framleiðsluna hefir aukist að sama skapi.
Svo það mun orka nokkurra tvímæla, hvort þeir
hafi til jafnaðar borið meira úr býtum, heldur
en að þeir gjörðu fyhir stríðið. Eftirfylgjandi
skýrsla, sem samin er af prófessor F. .W.Peek,
sem er við háskólann í Minnesota, sýnir nákvæm-
lega hvað bændur hafa borið úr býtum, þeir er
hveitirækt ihafa stundað, þrátt fyrir hið háa
verð. Þessi skýr^Ia sýnir að kostnaðurinn við
að framleiða hveiti af einni ekru, ei^is og sakir
standa nú, er sem fylgir:
Laun vinnufólks í 12 klukkustundir .... 4.20
Hestaleiga í 30 klukkustundir.......... 5.40
Útsæði, \Vz bush. á 2.50 ............ 3.75 '
Tvinni................................ 0.62
Þresking............................... 2.10
Skattur................................ 0.50
Vélakostnaður......................... 1.50
Annar kostnaður, svo sem insuranee.... 0.99
Leiga á landi......................r. .... 5.00
Að rlraga hveiti til markaðs .......... 0.70
Alls v 24.67
Setjum nú svp, að meðaluppskera sé 14 •
bushel af ekmnni, þá fær bóndinn, með því ao
a'lt hveiti ihans sé nr. 1, $6.36 upp í laun sín og á’
hættu. Og ef meðalstærð sáðlands þess, sem
bændur hafa undir, er 200 ekrur, þá er árskaup
þei'rra $1352.00. En nú er sjaldnast, að þeir fái
nr. 1 fyrir kom sitt. Mikhi nær sanni er að
segja, að meðaltal korngaiðanna sé nr .2, og þá
fá þeir í árskaup og áhættu, af þessum 200 elý*-
um. $1268.00, og inunu fáir verða til þess að telja
það eftir. Etj svo em nú lítil Iíkindi til þess, að
jafnvel þ<*ssi tekju-uppliæð lændanna geti hald-
ist, því að líkindum verður ekki verð ákveSið á
hveiti til lengdar, og þá náttúrlega fellur það í
verði. Og hveraig fer þá.
Verkfærafélögin heirata tvöfalt verð fvrir
öll nauðsvnleg verkfæri, sem bóndinn þarf að
nota. Verkamennirnir eru ákveðnir í að halda
uppi kaupgjaldi því, sem nú er, og er þeim það
ekki láandi. ,
Verksmiðjueigendurnir Cauadisku, er taka
þátt í framleiðslu þeirri, sem nauðsynleg er
bændum og öðrum íbúum þessa lands, ætla af
göflum að ganga, ef hreyft er við því að lækka
veradartoll þeirra á nauðsynjum manna.
Bændurnir sitja uppi með verkfæri, hesta
0g annað, sem að akuryrkju lýtur, sem þeir urðu
að borga tvöfalt verð fyrir meðan á stríðinu
stóð, til þess að geta orðið við tilmælum stjóiH-
( arinnar um aukna framleiðslu, — hálfborgað og
ekki það. Hvað eiga þessir menn að gjöra, þeg'
ar að vara þeirra er fallin svo lágt, að inntekt-
irnar geta ekki með neinu móti mætt útgjöldun-
um? Menn munu máske segja, að á því sé ekki
mikil hætta, þar sem framleiðslan í heiminuum
hefir minkað svo mikið og stríðslöndin eru ó-
undirbúin, og að framleiðslan hjá þeim hljóti að
verða miklu minni en þeir þurfa.
Eitthvað er sjálfsagt hæft í þessu, en það-er
þó skoðun vor, að það sé ekki nærri eins mikið og
menn halda. Og þó að þessi skörð séu og verði,
þá eru margir til þess að fyíla þau. Bandaríkin
eru að færa út kvíaraar og auka landbúnað.
England Sömpleiðis. Frakkar hafa pantað
dráttarvélar (Tractors) frá Bandaríkjunum —
ckki í þúsunda, heldur í tugum þúsunda tali, til
þess að plægja landið og auka framleiðsluna.
Hér í Canada er stjórnin að húá sig undir
að kaupa upp akuryrkjijlönd í stórum stíl, og
selja síðan Qanadisku hermönnunum. Byggja
upp heil héiteð — auka framleiðsluna sem allra
mest. Þetta sama eru öll lönd að gjöra. Og
t vér getuln ekki annað séð, en að áður en oss var-
ir, þá verði framleiðslan meiri en eftirspurnin
* — að áður en oss varir, þá verði framleitt meira
hveiti heldur en þörf er á, 0g að bæði hveitikora
og hveitilönd falli í verði, niður úr því, sem að
‘ nokkur líkindi eru til að menn geti staðið sig við
að fraraleiða það fyrir.
\ Oss finst að bæði stjórn þessa lands, og eins
stjórnir annara landa, sem í stríðinu hafa verið
og þurfa að sjá hundruðum þúsunda og miljón-
um heimkominna hermanna fyrir atvinnu, ættu
að skifta þeim sem allra jafnast niður á atvinnu-
vegi landsins, en ekki að stofna neinum sérstök-
um atvinnuvegi í hættu, með því að auka fram-
hiiðslu hans um of.
Vér vitum ekki, hve alvarlegir tímar eru
íramundan oss í þessu ofni. En vér teljum al-
veg víst, að framhjá þeim örðug'leikum, sem hér
'hefir Verið bent á, verði ekki komist, heldur
verða bændur að búa sig sem bezt undir þá; því
árekstur sá,sem er frá voru sjónarmiði óumflýj-
anlegur í þessu efni, varir ekki um aldur og æfi.
Því nú, sem fyr, mun hið ráðan^i viðskiftalög-
mál jafna sakirnar. Lögmálið, sem segir að
jafnivægi verði að vera á milli framboðs og eft-
irspurnar. En það getur varað nógu lengi til
þess, að það verði efnalega mörgum að falli, ef •
menn ekki gæta að sér í tíma.
Menn spyrja ef til vill um, hvað landsstjórn-
in muni gjöra til þess að afstýra þessari hættu.
Vér sjáum ekki að hún geti afstýrt henni, því
hún getur ekki sett takmörk á framleiðslufram-
boði á heimsmarkaðinum,
En það er annað, sem hún getur gjört —
það er annað, sem hún ætti að finna skyldu sína
í að gjöra — þaÖ er annað, sem hver einasti
bóndi í Canada?ætti að iheimta af henni að hún
gjörði, — en það er að hjálpa bændum til þess að
inæta erfiðleikunurft, sem framundan eru. Vér
eigum ekki við með því, aÖ bændur séu að skor-
ast undan að bera sinn hluta af þunga þeim, sem
stríð þetta hefir haft í för með sér, heldur eig-
um vér við, að sú byrði eigi að koma niður á all-
ar stéttih, eftir efnum og kringumstæðum. Vér
eigum við, að hún á ekki að líða mylnufélögum
landsins að auðga sig á sveita bændanna, svo
nemur miljónum dollara á ári.
Vér álítum, að hún hvorki eigi né heldur
niegi, ala lengur verndartollshöfðingjana í Can-
ada, á kostnað bænda og búaliða.
Hún verður að sjá um, að þeir menn taki
líka sinn fulla skerf af k/stnaði þeim og erfið-
lcikum, sem stríð þetta hefir í för með sér, og að
þeir verði í framtíðinni ekki ómagar lands og
þjóðar, heldur menn, sem eru færir um að'standa
á eigin fótum. ,
Hinn gráhœrði Kristsvinur.
Ef til vill er enginn af mönnum þeim, sem
Jkátt liafa tekið í stríðinu, er eins oft he'fir verið
í huga manna, eins og hershöfðinginn Ferdin-
and Foch. Það er heldur ekki við öðru að bú-
ast, þar sem hann hélt í hendi sinni örlögum alls
rieimsins.'
Hver er þessi maður, sem hefir verðskuld-
að traust og virðing svo að segja alls heimsins?
Hver mundi hafa haklið, að í þessum yfir-
lajtislausa og þögula rnanni byggi þvílíkt afl, er
mí ihefir orðið lýðum ljóst. Ekkert útvortis
1 skrant ber hann, lítillátur eins og barnið, vin-
gjarnlegur sem bezti bróðir, og viðkvæmur og
hjálpgjara. Hvernig fór þessi maður að standa
uppi í hinni grimmustu styrjöld, sem heimurinn
hefir nokkuratrma séð, jafn rólegui\ á hverju
sem gekk; jafn vis§ um sigur, hvort að vel gekk
eða illa? Hvaðan kom*honum slíku^ feikna
kraftur ? •
Þessari spurningu svarar Les Angieis Time
nýlega á þessa'leið:
“Því nákvaraara, sem vér athugum spurn-
inguna um það, livaða mann að Foch 'hafi að
geyma, því'skýrara verður svarið: Hann er
kristinn í hugsun, í orði og verki. Ef hann væri
s'purður að, hvort hann væri kristinn, myndi
hann svara: “Já”.
Það sýnist ekki vera nokkrum vafa bundið,
að þegar átti að gjöra út um það, hvort Kristur,
og það sem Krists er, ætti að vera útlægt gjört
/ úr heiminum, þá vakti hann upp mann, til þess
að leiða fylkingáraar^em börðust fyrir hann. <
Þegar að sá tími kom;að jipursmál varð ura
það, hvort að sannleikurinn, réttlætið, liknsemí,
bróðurkærleikur og frelsi, áttu að fótumtroðast
eða lifa í heiminum, þá sást Kristur koma gang-
andi eftir veginum, sem liggur til Damaskus.
Þeir menn, sem ekki sjá þetta og viðurkenna
sem sannleika, eru afvegaleiddir menn.
Að loknu stríðinu fara skriffinnar hópum
saman að gjöra grein fyrir því, í hverju að yfir-
burða hæfileikar Foohs ihafa legið. Þeir munu
reyna að sýna þá með landabréfum og uppdrátt-
um. En þessi skrif þeirra verða lítið annað en
endurhljómur þeirra sjálfra. En á meðan að
€ þeireru að því, getur þú fundið Ferdinand Foch
í húsi,Guðs á einhverjum afviknum stað, þar
sem hann í auðmýkt gefur Guði dýrðina Jyrir
unninn sigur, en sjálfum sér — ekkert.
Hvernig gétur slíkur maður unnið sigur í
orustum? Getur hygginn hermaður vejið krist-
inn maður ? Eða er Foch slíkur maður? Við
skulum sjá. *
Leyndardómurinn um það, hvert Foch sótti
þrótt og fulltingi það, sem gjörði hann sigursæl-
ann, hefir ekki verið auglýstur af hinni frönsku
þjóð. En drengur einn úr her Bandaríkjanna,
Evans að nafni, komst á einkennilegan hátt að
honum. Hann skrifar foreldrum sínum, sem
búa í San Bernardino, og gefur hann í því bréfi
sínu eins ákveðið svar upp á spurningu vora, og
nokkur annar maður gat gefið.
Þessi piltur frá Ameríku — Evans — hafði
einu sinni gengið^f foryitni inn í gamla og hrör-
lega kirkju, sem" stóð nálægt orustusvæðinu.
Haim stóð með húfuna í hendinni inni í kirkj-
unni og-var að litast þar um, þegar hann verður
var við að einhver er kominn.'Hann lítur undir-
eins við og sá hvar hermaður kom inn \ kirkjuna.
Ilann, var grár fyrir hærum, stiililegur og dálít-
ið fölleitur í andliti. Föt hans voru snjáð og
laus við alt skraut; en á hálsmáli treyjunnar var
orn saumaður, og vissi hann þá að þetta var her-
foringi,. því þau merki bera ekki aðrir í her
Frakka, og með honum var aðeins einn óbreytt-
ur þjónn. v
Hermaðurinn gekk tafarlaust inn að nitari
kirkjunnar og krup þar niður í bæn. Svo liðu
mínúturaar, djúp og hátíðleg þögn hvíldi yfir
manninum, og eftir þrjá stundarfjórðunga reis
hann upp pg gekk út.
Evans fór á eftir honum út úr kirkjunni, og
þótti honum það kynlegt að sjá, að hver. sem
mætti ihonum,. hneigði sig djúpt, og kvenfólkið
stanzaði, sneri sér við og mælti eins 0g í hálfum
nljóðum: “Það er Fooh”.
Og Evans frá Bernardino te'Iur þetta hinn
rnerkilegasta viðburð lífs síns.
f þessa þrjá stundarfjórðupga, sem foringi
bandamanna kraup í auðmjúkri bæn við altari
Drottins, í þessari 'afskektu kirkju, drundu 10,-
000 fallbyssur frá öðrum enda herlínunnar til
hins.
Miljónir hermanna í skotgröfunum, eða í at-
lögu, lutu vilja hans. Hershöfðingjar, stórskota-
lið, fótgöiigulið, véladeildir og bryndrekar, í
sókn og vörn, um þvera og endilanga Evrópu,
lutu vilja hans skilyrðislaust. Samt fór hann
inn í kirkjuna til þess að biðjast fyrir. Það var
í rauninni ekkert nýtt fyrir Foch, að gjöra það.
. Það kemur ekki sá dagur fyrir, að hann ekki
gjöri það, því hann hefir ákveðið sér eina klukku
stund á hverjum morgni og hvtírju kvöldi, til
bænagjörðar, og ekki einungis nú, meðan á stríð-
inu stóð, heldur hefir hami ávalt gjört það.
Ef að Evans hefði getað fylgt Foch til her-
stöðva hans, þar sem skeytin lágu í þykkum
bunkum, -sem tilkyntu honum sigurvinningar
hers hans á sigurvinning ofan, þá hefði hann
sjálfsagt séð gleðisvip á aiídliti hans, en furðu-
svip engann. * v
Menn, sem gjöra það, sem Foðh gjörir og
hefir gjört, efast aldrei.
Þegar að forsætisráðherra Frakka, Clem-
enceau, frans'ka tígrisdýrið gamla, eins og hann
hefir verið kallaður, stóð náfölur og með hjart-
að fult af skerandi kvíða, á vígstöðvunum, af
ótta fyrir því, að hersveitir sámbandsmanna
mundu ekki fá staðist á móti því afskaplega afli,
sem á móti þeim va'r, þá þui^fti hann ekki annað
en að líta /raman í Fooh, til þess að geta farið
heim til Parísar og sagt: ‘ ‘ Sigurjnn er viss. ’ ’
Stjöramálamaðurinn mikli og kaldi efaðist,
en hinn kristni Foch aldrei.
Sannleikurinn í þessu tilfelli er sá, að þegar
að frelsi mannkynsins virtist dauðadæmt, þá
sneri heimurinn sér til Foteh, til þess að hann
skyldi verja það fyrir Þjóðverjum. Og að Fooh
er máske fræknasti hermpðurmn, sem heimur-
inn hefir nokkurntíma séð. En hann er fvrst
cg fremst kristinn maður.”
Sparsemi.
Hinn eini heilbrigði grundvöllur undir efna-
lcgri velmegunf'er sparsemi.
Undirstöðuatriði sparseminnar ættu að
vera kend í fiverjum einasta barna- og unglinga-
skóla. —
Sá sem temur sér sparnað í æsku, hefir skil-
yrðin til þess, þegar honum eykst aldur, að
verða fær um að rétta þeim hjáilparhönd, sem
eiga bágt og sviftir ery aðstoð í lífinu.
A meðal vor Vestur-lslendiriga hefír spánska
sýkin orðið hinm ægilegasti vogestur mörgum
fjölskyldum. I sumum tilfellum hafa hjón á
bezta aldri fallið í valiun og látið eftir sig stóran
hóp barna í ómegð. — Hvað verður um blessaða
litlu ungania? Er ekki hér fyrir höndum víðtækt
\ erksvið fyrir maimúð og kærleika?
i Væri ekki nokkuð betur Varið skildingum
< þeim sem menn 0g konur eyðá til þess að horfa
ú siðspillandi kvikmyndaóhroða, ef dregnir væru
• sainan með það eitt fyrir augum, að hjálpa þeim
scm sjúkir eru, eða engjm eiga að.
Sá sem ekki temur sér sparaaðardygðina,
verður aldrei fær um að hjtlpa, 0g fullnægir
aldrei þeirn skyldum, sem konungur lífsins' og
ka*rleikans leggur ölíum mönnum á herðar.
Auðvelt að spara
Þaí5 er ósköp auðvelt aö venja sig á aö spara meö því
aö legfgja til síöu vissa upphæð á Banka reglulega. í spari-
sjóðsdeild vorri er borgað 3% rentur, sem er bætt viö
höfuðstólinn tvisvar á ári.
Notre Dame Branch—W. M. ÍIAMII/TON, Manager.
Selklrk Branch—F. J. MANNING, Managpr.
THE DOMINION BANK
HöfuCstóll löggiltur $26.000,000 HöfuðstöU greiddur $14.000,000
VarasjóSur .........$16,000,000
ForseM - - -* - ' - Slr HTJBERT S. HOI/T
Vara-forsetl - - - - E. L, PEASE
Aðal-ráðsmaður - - C. E NEIIiL
AUskon&r bankastörf afgreidd. Vér byrjum relknlnga við einstakllnga
•8a félög og sanngjarnlr skllm&lar veittlr. Avlsanlr seldar til hvaða
staðar seni er & Islandi. Sérstakur gaumur geflnn sparirjóðsinnlögum.
sem byrja m& meB 1 dollar. Rentur lagCar vlB & hverjum 6 m&nuSum.
T* E. THORSTEINSSON, Ráðsmaður
Co William Ave. og Sherbrooke St., - Winnipeg, Man.
THE R0YAL BANK 0F CANADA
fráý'ýáfrfr'tiS', ýsv ,ý»v vsv i ómví/s\: y»V:.v»vr^i

Nokkrar augnabliki-myndir.
Framhald frá 2. bls.
pau eru svo köld á vetrum, að
ekki má slbkna eldur í ami þegar
frost er til muna. pau eru ekki
sérlega tilkomumikil að sjá, en
það er einhver umhyggjublær yf-
ir þeim, eins og þau viti af því, að
iþau hafi dregið allar eignir bús-
ins til sín á einn stað, og geymi
þær þar, eins og hæna unga und-
ir vængj um sínum. Dyrnar eru
ekki sérlega breiðar né hliðið
Ihátt. En þegar komið er inn í
húsagarðinn, finnur maður skjól
og öryggi eins og í vígi. Og þeg-
ar inn í Ihúsið kom, mætti eg oft
svo mikilli gestrisni, að hún var
fyllilega sambærijeg því, sem
bezt gjörist hér. Svipaðir bæj-
unum fanst mér bændur þeir, er
eg kyntist. Mér virtist sjóndeild-
arhringur þeirra ekki ekki sér-
lega stór, og þeir ekki jafn áhuga
samir um almenn mál, sem bænd-
ur heima. Og bækur sá eg sjald-
an hjá þeim nema eirlstaka bú-
fræðisbók. Talið ihneigðist líka
altaf að búskap og snerist um
hann. þeir voru margir glaðir og
reifir, svo að ekki þurfti að toga
út úr þeim orðin. pað hefir líka
verið sagt um danska bændur, að
þegar þeir væru búnir að kveikja
í löngu pipunuijn sínum, sem þeir
eiga allir og nota, og byrjaðir að
rabba um búskapinn, jþá megi sá
vera ánægður, sem veit hvar
þeir byrja, því að sjálfur Guð
viti ekki ihvar þeir hætta. En oft-
ast munu þeir vera einhversstað-
ar nálægt búlkapnum, því að þar
eru þeir heima. peir eru líka
sinnandi sínu og búsýslumenn
svo miklir, að þar Ihafa íslenzkir
bændur alt atf þeim að læra. Og
þetta er ofureðlilegt. Vinnusem-
in liggur þeim í blóðinu gegnum
marga ættliði, en menning þeirra
er tHtölulega ung. Bændakúg-
un var feiknamikil þar í landi á
miðöldunum, og dró allan kjark
og menningu úr bændastéttinni,
og hefir eimt eftir af því til
skams tíma. Enda er bændalít-
ilsvirðingin orðin svo megn, að
orðið “bóndi” og “bóndalegur”
(bondak) eru þar ennþá einhver
hin mestu skammaryrði. Sá tit-
ill er þar orðinn nokkurskonar
töturklæði. sem ekki þykja hæf
nema til skamverka, og með öllu
ósaifPboðin /hinni ötulu, mönnuðu
stétt, sem með sparsemi. atorku
og samvinnu hefir unnið sér það
orð, að vera bezta búmannsstótt
heimsins.
Framh.
Kvefpestin í svfitunum.
Veikin breiðist út.
Alvarlegt ástand.
Opinber afskifti nauðsynleg. \
Kvefpestin (influenzan) eða
“Spánska veikin, sejn sumir kálla
þessa pest, hefir nú rasað hér um
í þesöum bæ síðasta hálfan mán-
uðiun, og gjört mikið tfjón, og
vaidið allmiklum manndauða, svo
að margir eiga nú um sárt að
binda. i
Virðist veikin hafa náð sínu
hámarki hér, og vera heldur í
rénun.
En nú er pestim farin mjög að
breiðast út í Borgafirði, Kjósinni,
Mosfellssveitinni og austan fjaös
Hefi eg fyrih satt, að veikin sé
komin um mestalla Ámessýslu,
austur á Land, í Holtin og í Rang
árvelli.
Mér er sagt, — en allar fréttir
eru mjög ógreinilegar, því að
fáir eru á ferð, og síminn hefir
verið fram undir þetta lokaður
öllum almenuingi, og er enn að
miklu leyti — að sum heimili séu
þegar undirlögð, og að allir þar
liggi, en engir séu færir um að
sinna skepnunum.
Og það þarf ekki langt að leita
að dæmunum í þessu efni.
f gærmorgun (laugardag) var
svo ástatt í Gufunesi, að enginn
þar gat mjólkað kýmar. Var
verið að smala saman fólki hér í
bænum, og það sent í bíl þangað
til þess að ihirða þær og mjólka.
Og þannig mun víða ástatt, þar
sem pestin er komin eða farin að
ganga.
w Að vísu er það svo, að nágrann-
amir hjálpa hverjir öðrum með-
an þeir geta. En við það breið-
ist veikin út meir og meir, og
fleiri og fleiri heimili sýkjast og
verða ósjálfbjarga,
Nú er veðráttan — þegar
þetta er skrifað — að vísu góð
og útifénaður allur á beit. En
ekki er lengi að breytast veður í
lofti. Og hvemig fer, ef alt í
einu ibreytist veður og gjörir
hríðarbylji og harðindi, en fén-
aður úti um alt, og enginn á fót-
um til þess að bjarga skepnun-
um ?
Fólkið er að leggjast og ligg-
ur í hrönnum aðhlynningarlítið,
læknalaust svo að segja, og
skepnumar standa málþola og
enginn til að sinna þeim.
Læknamir austanfjalls eru
þegar yfirkomnir af þreytu, og
geta fæstum lflcnað af þeim
mörgu, er hjúkrunar og læknis-
hjálpar þurfa.
J>eir komast hvergi nándar-
nærri yfir það að heimsækja alla
sj úklinga, enda víða langt á milli
bæja og langt að vitja læknis.
Og auk þessu eru þær ástæður
víða, þar sem pestin geysar, að
enginn á heimilinu er fær til að
leita læknis eða uá í hann, þó líf
manna Jjggi við.
Ástandið er því að ve*rða mjög
alvarlegt í sveitunum og blátt á-
fram voðalegt.
öllum hér er kunnugt um á-
standið í bænum, undanfamar
tvær vikur. Og þó ihefir verið
óneitanlega gjört mjög mikið til
þess að létta hörmungunum og
hjálpa einstaklingum.
Margir — eg vil segja lang-
flestir þeir, er á fótum hafa ver-
ið — hafa boðið fram hjálp sína
öðrum til líknar, og gengið á milli
fólks til þess að hjúkra því eftir
mætti.
Bærinn eða stjómin hefir gert
ráðstafanir til hjúkrunar þeim
sjúku, og leigt fjölda fólks til að-*
stoðar í því efni. J7að hefir ver-
ið sett á fót hjúkrunarstofa, og
veiku fólki safnað þangað til
hægðarauka og betri aðhlynning-
ar.
Læknar bæjarins, þeir sem á
fótum eru hafa verið á “ferð og
flugi” í bifreiðum um allan bæ-
inn, aftur á -bak og áfram milli
sjúklmganna, og gefið út hvcrt
“Reseptið” á fætur öðru. Og óð-
ara er farið með þau í lyfjabúð-
ina og meðulin afgreidd meðan
þau entust.
En þrátt fyrir alla þessa miklu
aðstoð og hjálp, þá hefir veikin
farið herskildi um bæinn og
margur maðurinn liðið mjög. Og
afleiðingar veikinnar eru þegar
ortfinar stórfddar, og enn ekki
séð fyrir endann á þeim.
En hvernig halda menn svo að
ástandið sé eða Vferði í sveitun-
um, þar sem engar skorður hafa
verið reistar við útbreiðslu veik-
innar, þegar hún magnast þar og
leggur fólkiít unnvörpum í rúm-
ið? —
Hefir þegar verið bent á það.
og sízt ofsögum sagt af því.
Sumir halda nú, að veikin muni
verða vægarí í sveitunum en hún
er í kaupstöðunum. En það er
mesti bamaskapur 'að láta sér
detta slíkt í hug.
Fólk til sveita, þar sem veikin
fer um, verður óhjákvæmilega að
leggja hart á sig með skepnu-
hirðingu og fleira. pað reynir
til að vera á fótum miklu lengur
en því er fært, og það fer að
klæðast miklu fyr en það má eða
getur. Og afleiðingln af því er
þá tíðust sú/að því “slær niður
aftur”.
Lungnabólguhættan er því
margfalt meiri í sveitunum en í
bæjum og kaupstöðum.
Og hvemig gengur það hér.
þrátt fyrir alla varúð og marg-
faJt betri aðhlynningu hjá mörg-
t *■