Lögberg - 12.12.1918, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 12. DESEMBER 1918
| íslendingur frá Blaine fellur í orustu
Tryggvi Soffoníasson,
pann 21. okt. síðastl. féll í or- voru þar um nokkur ár. En pað-
ustu á Frakklandi serg. Tryggvi an fóru þau til British Columbia.
Soffoniíason frá Blaine, Wasth. og síðast til Blaine.
Hann var í 91. herdeildinni og Tryggvi heitinn var vel gefinn
hafði farið með henni til Camp og vandaður yiltur. Er hans því
Lewis siðastliðið sumar. mjög sárt saknað af ástvinum
Tryggvi var sonur þeirra hjóna og öllum, er hann þektu.
Sveinbjarnar Soffonníassonar og Um 30 íslenzkir piltar frá
Snjólaugar konu hans. i Blaine og umhverfinu eru í her-
Tryggvi var fæddur að Gimli, > þjónustu. Er hann sá fyrsti, oss
Man. 4. febr. 1893. Fluttust for- vitanlega, sem fallið hefir.
eldrar hans síðar til Selkirk, og;
Sig. ólafsson.
Dáinn á Englandi úr Influenza
Jarl, sem lagði líf og heiteu 1 söl-
umar til að 'byggja upp Vestur-
Canada, eða norðvestur-landið.
En því miður hefir Laurier eikki
fetað í fótspor hans, og kemst
aldrei með tæmar, þangað sem
Selkirk jarl hafði hælana.
Eg sikrifaði Nokkrar athuga-
semdir við stjómina í Canada, í
Baldur, í marz 1909. En það
blað var ekki víðlesið, jafnvel þó
það væri fróðlegt og vel ritað.
Munu því fáir hafa lesið þessar
athugasemdir mínar . — Mér
þætti nú vænt um ef Lögberg og
Heimskringla vildu gjöra svo vel
og birta þesar athugasemdir
mínar, þótt þær séu nú níu ára
gamlar — því þær sýna greini-
lega óráðvendni stjómmála-
manna, og skeytingarleysi og
skamsýni stjómarformanna. En
hvað sem því líður,, vona eg að
þú, ritstjóri Lögbergs. ljáir þess-
um athugasemdum mínum rúm í
þínu heiðraða blaði.
Með vinsemd og virðing.
pinn einlægur vinur
Árai Sveinsson.
Ofanritaða grein frá vini vor-
um Áma Sveinssyni, tökum vér
hiklaust í blaðið, þrátt fyrir það
þó vér séum honum ekki að öllu
leyti samdóma um bréfsefnið, —
syndir iþær, sem framdar voru á
stjómartíð Lauriers, verða naum
ast lagðar honum sjálfum á herð-
ar. Heldur, ef um syndir í því
efni er að ræða, sem munu því
miður hafa verið framdar af
samverkamönnum 'hans og án
hans vilja.
Ritstj.
Um jóiagjafir.
Sigurjón Austfjörð
fæddur 24 september 1897,
dáinn 3. okt. 1918.
Hann var sonur Halldórs Aust-
fjörð, Jónssonar frá Ekkj ufells-
seli í Norður-Múlasýslu og konu j heræfingar, þar til hann veiktist
hans, Margrétar Einarsdóttur \ og dó, 30. okt. 1918, úr Influenza.
Eiríkssonar í Breiðdal í Suður- í Hans er sárt saknað af foreldr-
MúJasýslu, sem nú búa nálægt uum og 7 systkinum, ásamt öll-
Mozart, Sask. i um, sem hann þektu.
Sigurjón heitinn var mesti1 Blessuð sé minning hans.
Athugasemd
viðvíkjandi Voraldar-föður
Vestur-Canada.
í Voröld 28. nóvember er mynd
af Sir Wilfrid Laurier. Og í sam-
bandi við stjómarformensku
hans farast ritstjóranum þannig
orð: “Sir Wilfrid Laurier, vitr-
asti, samvizkusamasti og þjóð-
hollasti stjómarformaður, sem
Canada hefir átt, er nú 77 ára
ungur.’ Auðvitað er það vel til
fundið, að birta myndir af þeim
mönnum, sem hafa haft með
höndum stjórnartaumana, hvort
sem það hefir verið fyrir lengri
eða skemri tíma; og jafnframt
gefa ágrip af stjómmálaráðs-
qiensku þeirra. með sanngimi og
réttsýni, að svo miklu leyti sem
mögulegt er. Eg ihefi verið ó-
háður í stjómmálum og reynt að
kynna mér stjórnmál Canada frá
ýmsum hliðum, og hefi aðhyilst
st^fnuskrá frjálslynda flokksins;
í flestum atriðum, eins og hann
lagði hanna fyrir kjósendur,
meðan hann var í minnihluta á
þingi. Laurierhélt því fram þá,
að minka mætti útgjöldin — sem
þá voru aðeins lítið yfir $40,000,-
000.00, — um alt að 5 miljónum,
og að engin stjómarlönd ættu að
lenda í höndum auðfélaga eða
gróðab ralLsm an n a. En í stað
þess að efna orð sín og minka út-
gjöldin, voru þau eftir 12 ára
stjóm hans komin upp í 130,000,-.
Kæri ritstjóri Lögbergs
Eg er enginn snillingur í að
skrifa íslenzku, en nú er eg að
æfa mig undir jólin, með því að
iáta í ljós þakklæti mitt til ís-
lenzku konunnar, sem skriíaði í
síðasta blað um jólagjafir, og
undirtektir yðar á öðrum stað í
blaðinu.
Eg get higlaust felt mig við
jól án jólagjafa, af því eg hefi
sjplf ekki getað gefið jólagjafir.
En þeir sem hafa haldið þeim
vana að gefa sjálfir og þiggja aft
ur af vinum sínum jólagjafir ár
eftir ár, finna sjálfsagt til þess
að þeir gæti ekki hætt án þess að
hinir hættu líka. pegar einhver
ný hreyfing á sér stað, er stund-
um að menn skrásetja nöfn sín
með eða móti, og þegar nú nöfn
gefanda fara að birtast í blaðinu
í sambandi við nytsama jólasjóði
dettur mér í hug að það ®iuni
sýna allra bezt hverjir eru hlynt-
ir nýju hreyfingunni og að hver
maður sem gefur í einn eða fleiri
jólasjóði megi álíta sig löglega
afsakaðan hvað prívat gjafir
snertir. Við höfum svo lengi orð-
ið að taka á móti sorgarfréttum
frá vígstöðvunum, um fallna og
særða hermenn að nú verður von-
andi gleðilegt að sjá þakklætis-
fómdr manna á þessum fyrstu
friðar jólum.
pegar svo búið er að gefa í
þessa almennu sjóði. er að hugsa
sér öll möguleg ráð til þess að
gleðja skyldfólk og vini án gjafa.
Unga fólkið hefir haft mikla
skemtun af að taka þátt í því,
sem á ensku máli kallast “Hard
Times Party” og það getur orðið
________________________________ þeim magrfalt, meiri skemtun að
taka þátt í “Hard Times Christ-
000.00. Enda var óstjóm og mas.”
eyðsla áfmiklu hærra stigi, en! Eg á eina vinkonu, sem hefir
meðan íhaldsmenn höfðu völdin í beðið mig að gefa sér skrifaðan í
höndum. Til dæmis má geta þess|^raum> e& s^^ði henni fyr^ir;
að n.-T.nt-.nu í löngu síðan. Eghefi trassað það
myndarpiltur og góðum gáfum
gaeddur. Hann gekk í herinn 12.
júnií 1918, og var sendur til Eng-
lands í ágúst. par var hann við
manntalið í Canada kostaði
um hálfa miijón. En manntal-
í margar vikur og mánuði, en nú
, ætia eg að senda henni hann með
ið undir stiom Launers kostaði jólapóstinum ásamt jólakveðju
^^vert.yfir mdjón dollara — minni> og eg veit að henni muni
$1.184 4o0 .00 Og margar mil.i- þykja vænt um að eg man eftir
omr ekra lentu í hondum groða- henni á jólunum
brallsmanna, einkum undr yfir-, Eg hefi *korast undan að ^
raðum Sntons; og hann og að mér kena,ju j sunnudagsskóla,
venzlafolk hans fengu vist dr.jug- þegar eg ,hefi Verið beðin þess, en
an skerf. Að minsta kosti vannú gæti eg skrifað prestinum
mínum jóiabréf og lofast til að
g.iöra það, ef á þyrfti að halda
við næstu áramót.
hann fátækur áður en hahn varð
innanríkisráðgjafi, en er nú mílj-
ónaeigandi. Líka lét hann hinar
auðugu kolanámur, fiskivötn og
| Bömin þarf að gleðja alveg
ymislegt fleira i hendur groða-; ser»taklega. Eg er viss um að
brallsmanna fynr svo að segja I það má gleðja sum börn með bréf
t nga boigun. í fam orðum sagt, um> eing og fólkið. Eg
undir stjom Launers lenti mestj veit af fleiru en einu barni ^
af auðsuppsprettum norð-vestur | eg ti gMt með að skrifa
iandsms i hendur auðfelaga og bréf um jólin, aérstafclega ef eg
groðabrallsmanna. j stað þess að lofaðist til að koma fir á j
lata almenmng eða alþyðuna | ardaí?skveldið að segja sögur.
njóta þeirra. Alþýðuna og fmm
byggjana, sem leggja líf og
krafta fram, til að draga fram
auðæfin úr skauti jarðarinnar,
til heilla fyrir land og lýð. —
Nei, Laurier Verðskuldar ekki til-
trú Canadaþjóðarinnar. Og það
er mjög fráleitt að kalla hann
“Föður Vestur-Canada”. — Vest-
ur-Canada var fyrir löngu þekt,
og talsvert bygð, áður en Laur-
ier kom til sögunnar, með sína ó-
heppilegu stjóm. — Sé nokkur
einstakur maður Faðir Norðvest-
ur-Canada, þá er það Selkirk
Eg á heima móður, föður og
systkini, og þar verða alveg ð-
teljandi tækifæri til að gleðja
um jólin. Á hverju ári iþegar líð-
ur undir jól, segir móðir mín við
mig: “Eg ætla að biðja þig að
hjálpa nú til þess að við getum
haft kyrlát jól.” — Mundi ekki
Herrann sjálfur kalla: “Marta,
Marta, þú íhefir áhyggjur og um-
svif yfir mörgu, en eitt er nauð-
synlegt.”
Yðar virðingarfylst,
“Ein af stúlkunum.”
Nokkrar augnabliks-
myndir
frá Danmörku og Noregi.
Eftir Bjama Ásgeirsson.
Búskapurinn.
Jarðimar era misstórar, frá 1
—3 tunnur lands upp í mörg
hundrað. pær, sem eru 2—300
tn. og þar yfir, era nefndar
herragarðar (1 tn. lands er 14000
ferálnir; dagsl. 8100 ferálnir).
Eg kyntist einum hinna minni
herragarða, — 400 tn. lands, par
bjó greifi. Hann var mestan
hluta ársins í ferðalögum og
langdvölum í Kaupmannahöfn,
en lét ráðismann sinn annast bú-
ið. Sjálfur kom hann aldrei að
búskapnum nema að gamni sínu,
en var töluverður starfsmaður í
í ýmsum félögum í amtinu og
formaður þeirra flestra og var
það ærið verk. Aðal-íbúðarhúsið
var stórt og fagurt, með miklum
skraut- og ávaxtagarði í kring.
Greifinn var ókvongaður og bjó
þama einn með ráðskonu og
vinnukonum. Bústj órinn gjörði
ekki annað en að segja fyrir
verkum og halda nákvæma reikn-
inga yfir rekstur búsins. Skil-
aði hann þeiim vikulega. Hann
hafði þúsund krónur í kaup og
“alt frítt”, nema þjónustu. Hann
bjó í snotra húsi þar skamt frá.
Aðalbúpeningurinn vora kýr, ca.
130; auk þess töluvert af ung-
viði, því að kýmar þar verða að
jafnaði ekki nema 5 ára. Hætta
þær þá að eiga kálfa og er lógað.
Yfir fjósið var settur sérstakur
maður, sem annaðist fóðrun
kúnna og mjólkurhirðinguna.
Hann afði svipuð laun og hinn
ráðsmaðurinn, en stærra íbúðar-
hús, því að hann var fjölskyldu-
maður. Kýmar mjólkuðu 3500
potta um árið til jafnaðar. En
6—7000 pt. 2 þær nytbeztu.
Mjólkin var seld mjólkurfélagi í
Kaupmannahöfn, og send með
járabrautarlestinni einu sinni á
dag. Var þetta þó úti á miðju
Sjálandi. Greifinn varð að sjá
um flutning á henni til jámbraut
arstöðvarinnar, en þá tók félagið
við. Verðið á pottinum var 18
aurar, einn tólfti úr eyri fyrir
hvern heilan eyri, sem smjör-
pundið ihækkaði úr 1,48 kr. Mjólk
urbrúsamir voru geymdir í ís-
vatni þangað til þeir voru flutt-
ir. ísinn geymdu þeir ofan jarð-
ar í aflöngum haug, með 1 álnar
þykku mómoldarlagi ofan á.
pannig geymdist ‘hann ágætlega
alt sumarið, og miklu betur en
neðanjarðar, sökum jarðhitans.
Svínarækt var þama lítil, vora
þó fáein til að hirða ýmsan úr-
gang er til féll.
Auk þeirra manna, sem taldir
eru, var þama einn garðyrkju-
maður, sem aðeins hirti skraut-
garðinn, og ökuþór, sem sá um
4 uppáhalds hesta greifans og ók
með þeim, þegar þurfti. Hest-
arinr voru klæddir þegar kalt
var, og svo vel hirtir og stroknir,
að það glóði á þá í sólskini. Vagn-
ar og aktígi voru silfurbúin og
hin skrautlegustu.
Vinnumenn voru þama þrír.
Hafði hver þeirra 340 kr. í kaup
og fæði og húsnæði. Matur
þeirra var keyptur hjá fóður-
stjóranum. Flestir verkamenn-
imir voru húsmenn, sem bjuggu
í smáhúsum þar í kring. Fengu
þeir 2 kr. fyrir hvem dag, sem
þeir unnu og auk þess ýmislegt
smávegis, sem metið var á krónu
á dag. Kaupið var þvtí 3 kr. á
dag og ókeypis bústaður. Vora
reikningar gjörðir upp og kaup-
ið borgað daglega. Virtist mér
menn þessir fátæklegir og sóða-
legir til fara.
Brúkunarhestamir voru alls 30
Voru þeir notaðir næstum dag-
lega, bæði til akuryrkjunnar og
viðarflutninga. Átti greifinn
skóga þar skamt frá, sem hann
lét vinna að vetrinum til. Allar
fastar vélar, svo sem þreskivél,
heyskurðarvél, mylna, fóður-
kvöm o. fl., voru knúðar með
rafmagni, sem fékst frá aflstöð
í kaupstað þar skamt frá. Gátu
þær allar gengið fyrir 40 aura
um klukkutímann. En þá átti
að fara að tvöfalda verðið sökum
steinolíuverðsins, því að rafmagn
,ið var framleitt með olíumótor.
Vatnsleiðsla var í öll hús, var
vatnjnu fyrst dælt í stóran tvö-
faldan vatnsgeymi, sívalan, sem
bygður hafði verið á hæð þar
skamt frá. Til þess var notuð
smiá vinddæla (Vindmotor).
Stærsta tekjugrein búsins var
komið. Var mestur hluti lands-
ins ræktaður til komyrkju, og
auk þess fékk greifinn komskatt
frá jörðum iþeim, sem seldar
höfðö verið undan “góssinu* með
þeirri kvöð, að árlega skyldi
borga af þeim svo og svo margar
tunnur byggs. Nam það þessi
árin ógrynni fjár.
pó að iherragarðarair séu með
nokkuð misjofnu sniði, eins og
aðrar jarðir, þá hygg eg að aðal-
drættimir í rekstri þeirra séu all-
staðar sivipaðir því, sem hér er
lýst. Auðvitað breytir lag og
stærð nokkru um, t. d. fleira fólk,
svif, þar sem mjólkin öll er unn-
in heima í osta og smjör — og
þá venjulega fleiri svín. Búskap-
urinn á þeim mörgum er bæði
rausnarlegur og tilþrifamikilL
Samt stefna Danir að því að
fækka þeim smám saman en
fjölga smábýlunum. Hafa marg-
ir af þeim verið seldir undanfar-
andi ár, og bútaðir niður bæði af
eigendunum og eins hinu opin-
bera, sem annast og styrkir slíka
býlafjölgun. pykir reynslan
sýna, að smájarðir iþessar séu yf-
irleítt betur hirtar, þó að ekki sé
búskapurinn þar jafnfullkominn
og á þeim herragörðum, sem vel
era setnir. Fólkið unir líka bet-
ur sjálfsmenskunni, en hús- og
vinnumensku, og líður þar líka
betur. Áður fyr voru nýbýla-
jarðirnar að jafnaði minni og þá
ætlast til að bóndinn hefði bú-
skapinn í hjáverkum, en aflaði
sér þess á milli vinnu annars-
staðar. En það hefir ekki þótt
gefast vel. Búskapurinn varð
þá mesta bóndabeygja, jafnvel
verri en húsmenskan. Nú eru
nýbýlin höfð 8—20 tn. (ra. 12—
30 dagsl.), og geta menn lifað af
því góðu lífi með fjölskyldum sín
um. Ekki lifa þó allir þessir
menn á búskapnum einum, þ. e.
landinu, heldur hafa nokkurskon-
ar iðnað við hliðina. Margir
ihöfðu það þannig, að þeir keyptu
smágrísi og fóður, innlent og út-
lent og seldu svínin stálpuð.
Gátu þeir haft mikið upp úr
þessu, með því að velta sömu
peningunum þrisvar á ári, kaupa
tveggja mánaða grísi og selja þá
6 mánaða.
Á milli þessara smábýla og
herragarðanna láu svo flestar
jarðirnar, hin eiginlegu bænda-
býli. Era iþær flestar 50—100
tunnur að stærð (85—170 dagtsl.)
og nokrrar þar undir og yfir.
Mestur hluti landsins er árlega
pplægður og herfaður, og rækta
bændur þar jöfnum höndum rúg,
hveiti, bygg, hafra kartöflur og
róur og hafa sáðskifti eftir á-
kveðnum reglum. Graslendið er
mjög lítið, og hafa þó meðal-
bændur 5—10 hesta, 20—50
nautgripi og álíka eða öllu meira
af svínum, og svo alfugla —
endur og hæns. Sauðfé er þar
víða, þó nokkuð á Jótlandi. Bú-
skapurinn er því yfirleitt mikið
stórbrotnari en hér, þó að löndin
séu minni, enda er hver blettur
notaður út í yztu æsar. Einnig
kaupa bændur töluvert að, bæði
af fóðri og áburði. Gripir allir
eru íhafðir í hiúsi mestan hluta
ársinis, og þegar þeir eru hafðir
úti, eru Iþeir tjóðraðir eð^ hafðir
í þröngum girðingum, til þess að
þeir skuli nota beitilandið sem
bezt.
Búskapurinn á bændabýlunum
er í mörgum atriðum hinn sami
og á herrgörðunum. par ey ein-
ungis alt í smærri stíl, eins og
gefur að skilja.* Fólkið er þar
færra og bóndinn hefir sjálfur
stjómina á hendi óg vinnur að
meira eða minna leyti sjálfur
með hjúum sínum. Mörgafþess-
um miðlungs bændabýlum eru
svo snyrtilega rekin, að lengra
verður ekki komist. Húsin eru
svo fullkomin, gripimir svo fall-
egir og jörðin svo vel hirt og um-
gengni þll svo prýðileg, að unun
er að isjá.
Eg sagði áður, að líkast væri
því sem moldin danska væri mul-
in á milli handanna. En því fer
fjarri að Danir reki bústörf sín
með höndunum einum. Hafa þeir
sérstök verkfæri til allra hluta.
Er á flestum bæjum, auk plóga
og herfa, sáninigavélar, illgresis-
vélar, sláttu- og rakstrarvélar og
aðrar uppskeruvélar, svo sem
kartöflu- og rófna-upptökuvélar.
Einnig þreskivélar, hey- og hálm-
skerar, rófna- og komkvarair,
sögunarvélar o. fl. o. fl. Flestar
eru vélar þessar knúðar með
hestafli, lausar vélar )plógar o.
þ. h.) beinlínis, en fastar vélar
með hjálp hringdrögu (hesta-
gangs), sem leiðir kraftinn með
ólum og hjólum inn til aðalvélar-
innar, og setur hana af stað. Víða
era samt olíumótoramir búnir að
útrýma hringdrögunum, einkum 1
á hinum stærri búgörðum, og
mótorplógar era töluvert famir
að ryðja sér til rúms líka. pó
útrýmir rafmagnið öllu, þar sem
það kemst ’ að. En erfiðleikar
eru miklir að vinna það, nema
þar sem mjög þétt býlt er, eða
hægt er að fá kyaftinn frá borg-
unurn. Er það næstum allstaðar
framleitt með oliumótoram. Á
Norður-Sjálandi hafa menn þó
náð rafmagni frá Svíþjóð, þar
sem það er unnið með vatnsafli.
Á stöku stað hafa menn líka not-
að vindmylnur til framleiðslunn-
ar og hefir það mikið aukist síð-
an stríðið hófst. En ekki bjugg-
ust menn við að þær gætu kept
við olíumótorana á heilþrigðum
timum. Tæpast gátu þeir, er
rafmagnið höfðu reynt, lýst að-
dáun sinni á því í orðum. Svo
mikla kesti álitu þeir það hafa
fram yfir alla aðra vinnuorku, er
þeir þektu. Hvergi varð eg samt
var við, að það væri notað til hit-
COPENHAGEN
Munntóbak
Búið tilúr hin-
um beztu, elstu,
safa- mestu tó-
baks blöðum, er
ábyrgst að vera
algjörlega hreint
Hjá öllum tóbakssölum
sem
Þetta er tóbaks-askjan
hefir að innihalda heimsin
bezta munntóbek
fleiri verkstjórar og meiri um- unarheldur að eins vinnu ogljósa
Lýstu suiíiir bænduir öll hús srn
og ráku allar fastar vélar með
rafmagni. Er það sumstaðar
látið vinna hin ótrúlegustu störf,
t. d. sópa gólf, kemba hestum. o.
fl. þ. h. Mér var meira að segja
sagt frá einum bæ á Lálandi, þar
sem hestunum var gefið að heim-
an með því að styðja á einn raf-
magnishnapp. Hafði fóðrið auð-
vitað verið tekið til áður. Ýfir-
leitt er stefnan þama, eins og
annarsstaðar, að útrýma eins og
unt er hinum lifandi vinnukrafti,
fyrst mannanna og síðan hest-
anna, sem hvorttveggja er næsta
dýr. Færist danskur landbún-
aður óðfluga að því að verða að
iðnaði, sem rekinn er að mestu
með dauðum vélum.
4 . , ( . ' '
Félagsskapur bænda o. fl.
Danskir bændur era með af-
brigðum miklir samvinnumenn.
Er félagsskapur þeirra svo náinn
og víðtækur, að hann grípur næst
um inn í alla framleiðslu þeirra
og verzlun. Nefni eg fyrst kyn-
bótafélögin. Bændum er það
jóst, að ekki á saman nema nafn-
ið, hvert alidýrið er. Hafa þeir
heldur ekki gleymt ræktun þeirra
fremur en landsins. Með naut-
gripa- og hrossaræktarfélögum,
hafa þeir kcwnið upp hjá sér föst-
um kynjum, þar sem allir ein-
staklingar hverrar ættar hafa
samskonar lit', vöxt, einkenni og
eiginleika. Og þessum kynbót-
um halda þeir áfram með stöð-
ugu úrvali. Hestar þeirra eru
líka orðnir risavamir, svo að
undrum sáetir að þeir skuli vera
af sama dýrakyni og dvergdróg-
arnar okksar. Svipað má segja
uim kýraar. Verð undaneldis-
dýra af beztu kynjum er feikna
hátt. Hjá bónda nokkram á
Sjálandi sá eg t. d. józt naut, er
nýfætt hafði verið selt á 2000 kr.
Nú kostaði kálfur af sama kyni
3—4000 kr. Bóndi átti nokkrar
kvigur af þessu kyni. Mjólkuðu
þrjár hinar nythæstu 5100, 6160
og 5500 pt. um árið, með 3,144,
3,90 og 3,34 % fitu. pær næstu
4 mjólkuðu 4500 pt. hver. Allar
voru kýr þessar stórar, feitar
og föngulegar. Keppa menn nú
mest eftir að sameina holda- og
mjólkurkyn, og gengur það vel.
Kynbætur þessar eru ekki bundn
ar við hesta og kýr eingöngu,
heldur og öll þeirra alidýr niður
í hæsn. Á húsmannsskóla á Fjóni
sá eg hænu er orpið hafði 230
eggjum árið áður. Og þegar eggið
er selt á 20—25 aura, þá fer arð-
urinn að verða nokkur. Annars
var verðið fyrir ófriðinn 10 aur-
ar á egg og verður samt brúttó-
arðurinn eins og eftir góða á hér
þá.
j?á koma verzlunarfélögin, sem
víða ná yfir alla þeirra verzlun,
bæði selda og keypta vöru. Hafa
bændur sameignar sláturús, bæði
nauta og svína og sameignar
smjör- og ostabú, eggjasölufé-
lög o. fl. o. fl. Á þenna hátt
hefir þeim tekist með nákvæmri
vöruvöndun, að vinna framleiðslu
vöram sínum fyrsta flokks nafn
á heimsmarkaðinum, hvar sem
þær koma fram.
Aðal markaðslöndin fyrir fram-
leiðslu þeirra voru fyrir stríðið
England og pýzkaland. Vegna
stríðsins hefir sá markaður stór-
um minkað. Til pýzkaiands selja
þeir þó mikið af lifandi peningi.
Halda þeir þá stóra markaði á
vissum dögum, t. d. einu sinni á
viku, og koma þangað þýzkir
kaupmenn og aðrir þeir er verzla
vilja. Eg var á einum þesskonar
markaði, sem haldinn var íKold-
ing á Jótlandi. par vora
samankomnir mörg hundruð
manna og mörg hundruð gripa.
Á markaðsstaðnum voru stór
og vönduð hús fyrir menn
og stoepnur, með veitingastöð-
um fyrir mehn, en básum og
heyi fyrir dýrin. Við söluna
höfðu bændur líka sérstak-
an félagsskap. Var hver 1. og
2. flokks gripur nákvæmlega
mældur, svo að séð var upp á,hár
hvað 'hann mundi leggja sig.
Síðan voru flokkamir seldir hver
fyrir sig í einu lagi. Á eftir var
verðinu skift á milli seiljenda eft-
ir því sem gripimir höfðu mælst.
Seinast fór fram frjáls sala með
3. flokks dýr, bæði til slátrunar
og frekara eldis. Verðið á vænstu
nautunum var 8—900 kr. Árs-
gamlan bolakálf sá eg seldan á
290 kr., og eina kind miðlungs-
væna en vel feita, á 80 kr. Á
mörkuðum þessum er venjulega
kæti mikil og f jör. Rignir þar
niður fyndni og og gamanyrðum
manna á milli, og gjörir sá oft
beztu kaupin, sem lægnastur er
að koma mönnum í gott skap.
pegar saman gengur, slá þeir
fast saman höndunum, og er það
merki þess að kaupin séu gjörð.
Á eftir mörkuðunum eru oft
haldnir fundir og fyrirlestrar um
ýms búnaðar- og félagsmál
þeirra.
Auk þeirra félaga, sem eg hefi
talið upp, hafa ibændur ýms önn-
ur, t. d. almenn búnaðarfélög, er
meðal annars sjá um búnaðar-
fræðsíu, fyrirlestrafélög o. fl.
Standa þeir þar betur að vígi en
íslenzkir bændur, því að bæði
hafa þeir aWstaðar góð samkomu-
hús, og geta lika fengið beztu
fyrirlesara hvaðan af landinu
sem vera skal, með sköimim fyr-
irvara. Á flestum svæðum eru
danskir bændur duglegir, en í
samvinnu sinni eru þeir beinlinis
brautryðjendur. Sækja margir
til þeirra þekking og reynslu, er
fyrír samskonar málum berjast
annarsstaðar
Á dönskum búgarði.
Ferðatæki Dana eru nær ein-
göngu vagnar og hjóL par era
ríðandi menn jafn sjaldgæf sjón
og akandi menn til sveita hér.
par era líka vegir á alla vegu.
Jámbrautir, þjóðvegir, Ihéraðs-
og einkavegir liggja þar um
hvem krók og kima, svo að hægt
er að ferðast landshomanna á
milli á 1—2 dögum. Má nota til
þess hvort sem vill, jánrbrautar-
lest, bíl, hestvagn eða hjól, þykir
líka mörgum hjólin ómissandi
eign, og nota þau mikið til ferða-
laga, bæði á sunnudögum og í
öðrum tómstundum. Gestrisni
þama er ekki eins ahnenn og hér,
sem von er. Mundi mörgum
kotbóndanum þykja “þröngt fyr-
ir dyram, ef hverjum vegfaranda
væri boðið heim. Bæimir þar
brosa ekki heldur eins gestrisn-
islega við ferðamanninum og
bæjarþilin íslenzku. Peir era
flestir bygðir þannig, að öll hús-
in, íbúðarhúsin og gripahúsin.
standa hvert við annað kring um
tigulmyndaðan blett, sem nefn-
ist 'húsagarður. Blettur þessi er
steinlagður, og svarar til hlaðs-
ins á íslenzku sveitabæjunum.
par er venjulega brunnurínn, og
þangað liggja dyr á öllum húsun-
um. Húsastíllinn er einkenni-
legur og gamaldags. Er ekki ó-
svipað því að bæimir ihafi vaxið
smámsaman sjálfir upp úr jörð-
inni eins og hólar. Húsin eru
löng og lá og rishá, með kölkuð-
um steinveggjum og stráþökum.
Framhald á 4. bls. \
HEIM AFTUR FYRIR JOLIN
Það cr ávalt mikilvægt atriði að koma heim, þó eru jólin, kærasti
heimsóknartími til fólks.- Vinir yðar austur frá bíða yðar meðóþreyju
þeir hafa vonast eftir yður alt árið og eftir því sem lengra líður, eftir
því verður tilhlökkunin innilegri.
Takið yður hvíldardaga og njótið lífsins.
þú nýtur ferðarínnar ekki fulkomlega, nema þú kaupir farseðil hjá
Canadian Northern Railway
Fegurðin meðfram vötnunum lokkar að sér hug ferða-
mannsins i
Góöar viðsöður
Ágætur fararbeini
Fegursta leiðin
Fyrirtaks aðbún-
aður. Vagna allir
raflýstir.
Athugunarvágnar, frá
Winnipeg til Toronto
Bestu tvefnvagnar.

Upplýsingar um niðursett fargjöld hjá umboðsmönnum.
R. CREELMAN, Gexi. Pass. Agent — Winnipeg