Lögberg - 19.12.1918, Blaðsíða 2

10
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 19. DESEMBER 1918
A TDUCKLOAD ‘^ BARÖAINS
FROM EATONS CATALOGUE
bók hefir inni að lialiia
mikið uf ífóíUim kjörkaupiiin.
\'erður tilbúin að Hemla.Ht út
innan fárra ilnga. Sendið
nafn yðar inn.
Sendið COUPON í das tST
^T. EATON C°u
WINNIPEG
umitcd
CANADA
KATONK, WINNIPKf;
Gerið svo vel að senda mér
janúar verðskrá þegar hún er
tiibúin (um 20. Des.).
Nal'n ..................
• P. O.....................
K Prov............y........
þér til að vekja deilur; nægar eru sög-unni, með nöfnunum Liberal
deiíLur og illindi nú á dögum, þó
ekki sé milli okkar. Mér virðist
ætíð að tveir menn geti haft ólík-
ar skoðanir á ýmsu, þó þeir sjái
hvor annam í friði. Af þessu leið-
ir samt að margir álíta mig óheil-
an í pólitík og “beggja handa
jám”, því eg forðast deilur um
þau efni eins og eg get. Við
suma er eg ekki fær um að deila;
aðrir eru ekki þess virði að hægt
sé að deila við þá; ekki einiu sinni
hægt að tala við*þá, með ró og
stillingu. Eg þykist hafa rétt
til að hafa mínar skoðanir, hvað
sem öðrum líður. Sama rétt álít
eg að hver annar hafi, er nénnir
að hugsa sjálfur. En aldrei hef-
ir mér verið horið það á brýn með
réttu, að eg léti aðra hafa mig
og Cons.? Eg get ekki hugsað
mér stjómarástand nú á dögum
nema í 3 flokkum, íhalds, fram-
sóknarflokk og verkmannaflokk.
Sambandsstjóm tel eg vita að
mynda fyrsta flokk. Fylkis-
stjórnina héma vildi eg vita sem
annan flokk, en sá þriðji mundi
myndast af fjöldanum. Væri
þessir flokkar nokkuð jafn
sterkir í byrjun, ættu (þeir að
hafa hita hver af öðrum, svo eng-
inn færi í ógöngur.--------
parna er eg kominn út í stór-
pólitík, án þess að eg ætlaði mér
það. En það verður að 'hafa það.
Eg vona að þú hafir það ekki til
sýnis ti'l að gjöra mig hlægilegan.
Eg ætlaði að skrifa þér frétt-
ir, en það lenti þá í iþessu. Ann-
fyrir verkfæri. Hitt er annað \ ars hefi eg að undanfömu verið
mál, að maður getur vel fallist a
annara skoðanir, enda þótt and-
stæðingur sé og óvinur, ef maður
finnur að hún er rétt og góðum
manni saimboðin. — Af þessum á-
fréttaritari Heimskringtu, en eg
veit ekki, hvort það má á þessum
dögum þjóna tveimur herrum, þó
Helgi magri gjörði það.
Annars er fátt að frétta héð-
Rannsókn á ösku
Kötlu.
ur
Að tilhlutun Búnaðarfélags ís-
lands var aiskan úr Kötlu 1918
rannsöl^uð, til þess að komast að
raun um, hver efni væm í henni
og eru aðalefnin sem hér segir:
Askan úr Kötlu er dökk á lit-
inn, mjög smágjörð en ekki mjög
þung í sér. Mestur hluti öskunn
ar er kisilúr efnasamsteypa, auk
þess er nokkuð af járai, alnmini-
um, kalki, magnium, brennni-
. steini, klóri, fosfór. Jámið er í
svonefndn ferrorsambajnda, en
þannig er jámið skaðvænt öllum
jurtagróðri. pegar askan viðrast,
breytist þetta skaðnæma járn
skmband í óskaðvæna efnasam-
steypu (ferrisamband). Jámið
í öskunni getur því aðeins dregið
úr garsvexti meðan það er að viðr
ast, en það tekur titölílulega
skaman tíma. Brennisteinnin
öskunni er mestmegnis samein-
aður magnium. Sú efnasam
steypa rennur i vatni og hripar
því á skömum tíma niður í jarð-
veginm Brennisteinn ætti því
ekki að valda verulegum gras-
bresti. Fosfórinn í ösíkunni er
að miklu leyti sameinaður kalk-
inu, en sú efnasamsteypa rennur
treglega, en er fremur hagstæð
jurtgróðri. Aluminium greiðir
ekki fyrir grasvexti, en magnium
má telja hagstætt efni.
Eftir þessari efnagreiningu að
dæma, verður ekki sagt, að nein
þau efni séu í öskunni, sem veru-
lega geti valdið grasbresti, sízt
til lengdar. Hitt er augljóst, að
hlaðist mikið á af ösku, þá kæfir
hún gróðurinn, því eins og áðyjr
er tekið fram, er askan mest-
megnis kisilsúr efnasamsteypa,
en hún rennur ekki í vatni og
seickur því seint í jarðveginn.
pau efni í öskunni, sem kynnu
að vera búpeningi saknæm, eru
fosfór og magnium. — Magnium
er r brennisteinssúru sambandi,
og gæti því valdið skitu á fénaði.
Raunar telur Magnús Einarsson
dýralæknir ekki neina verulega
hættu stafa af þessu, því að tæp-
lega væri svo mikið af því efni,
að verulegra áhrifa gætti á fén-
aði. Hitt telur hann líklegra, að
fosfórinni geti ef til vill vaídið
kviíla, t. d. tannlosí eða ofvexti í
beinum. — Eftir tihnælum dýra-
læknisins, reyndi eg að kanna fos
fórsým, og reyndist hún að vera
1.6%, en það var í ösku að aust-
an. í öskunni héðan úr bænum
var mikið minna af fosfór.
Askan var athuguð í smásjá til
varð vart við neitt þess háttar
svo teljandi sé.
Loks má geta þess, að askan
var rannsökuð eftir að hún var
nýfallin, en til þess að vita á
hvem hátt hún breyttist við úr-
komur og áíhrif loftsins, var tek-
ið dálítið af sama ösku-sýnis-
homi og rannsakað var, og verð-
ur það látið viðrast fram eftir
vetrinum, áður en iþað verður
rannsakað.
Reykjavík 21. okt. 1918.
. Gísli Guðmundsson.
Frejfr.
Frá Kötlugosinu.
Hlaupið eyðir fjórum bæjum.
Stjómin hlutaðist til um, að
sendur yrði hraðboði úr Homa-
firði vestur í Skaftártungu, til að
fregna um ástandið þar, eftir
Kötlugosið. pví miður voru það
engar gleðifréttir, sem hann
hafði að færa, svo sem eftirfar-
andi skýrsla, frá porleifi Jóns-
syni alþm. frá Hólúm, til stjóm-
arráðsins, ber með sér.
Hornaifirði 22. okt.
porbergur sonur minn, sem fór
sendiferðina suður að Hlíð í
Skaftártungum, til að fá fregnir
af Kötlugosinu, kom aftur í gær-
kvöldi og skýrir svo frá:
Kötlugosið byrjaði um nónbil
12. október, með vatn- og jökul-
ilaupi Cfir Mýrdalssand, austan
iafurseyjor. Hlaupið geysaði
‘ram Hóbnsá, sópaði burtu
iólmsárbrú, með steinstólpum.
i'ólk flýði Hrífunesbæinn, en bæ-
inn sakaði þó ekki. Hlaupið fór
Kúðafljót, með miklum jaka-
l)urði og gjörði megnan usla í
Meðallandi. Eyddust þar bæim-
ir Sandar, Sandasel, Rofabær og
MelhólL Fólk komst alt af;
flýði sumt að Leiðvelli, en talið er
að jörðin Sandar eyðileggist með
öllu. Hross frá Söndum hafa
mörg fundist dauð í íshrönnum
og mörg vantar. Rúmlega 70
kindur fundust dauðar, flestar
frá Söndum, og margt fé vantar.
í Álftaveri gjörði ihlaupið einn-
ig tjón. í Skáímabæjarhrauni
fyltist kjallari, en fólkið flýði í
fjárhús. Frá Holtsbæjum flýði
fólkið að Herjúlfsstöðum. Um-
hverfis Hraunbæ og víðar eru há-
ar íshrannir.
Manntjón' varð hvergi.
Talsvert af vikri, sandi og
ösku hefir fallið yfir Skaftár-
tungu og allar sveitir Vestur-
Skaftafellssýslu austan Mýrdais-
sands. 111 beit, en fénaður þó ó-
Eru þar hagar slæmir. f Suður-
sveit hefir fallið nokkur aska,
svo að fénaður hefir látið illa við
jörð.
Gosið virðist heldur í rénun, þó
vottur af öskufalli í næstu sveit-
um við Kötlú alla daga frá því
gosið hófst og til 18. október.
pann dag þykt í lofti svo ekki
sást til Kötlu, en dynkir heyrð-
ust, og þann 20. október heyrðust
enn miklir dynkir austur í öræf-
um.
Ef askan fýkur ekki bráðlega
eða þvæst af, er auðsjáanlegt að
eyða Verður miklu af fénaði í
Vest u r-Skaf tafellssýslu, með því
að heyfengur var líitill í sumar.
Bjargráða hefir verið óskað í
skeytum frá Hreppsnefndum
Vestur -Skaftafellssýslu.
í nótt hefir fallið hér aska lít-
ið eitt og mistur mikið í lotfi.
Fjarri fer því, að Katla sé bú-
in að Ijúka sér af. Fregnir að
austan herma, að aldrei hafi hún
látið ver en núna um og eftir
helgi.
Horfur em æði ískyggilegar
þar eystra að sumu leyti, en allra
verst þó, að bændur Voru ekki
búnir að koma frá sér nærri öll-
um fénaði, er þeir ætluðu að lóga
í ihaust, og þar við bætist nú gras
brestur vegna öskufaflsins.
Gísli Sveinsson sýslumaður í
Vík sámaðu stjómarráðinu í
fyrradag, og bað það um að gjöra
hið ítrasta til þess að senda tunn-
ur og salt austur, svo að bændur
gætu skorið fé sitt. Kvað hann
horfa til stórvandræða, ef ekki
kæmu þessar vömr, því að jarð-
laust væri af öskufaÚi, og bænd-
ur margir hefðu orðið að taka all-
ar skepnur á gjöf þegar
Stjórnarráðið brá þegar við og
stæðum ihefi eg aJldrei verið, og j an. Tíðin góð, svo fiskimönnum
verð líkléga aldrei “fastur flokks- þykir ált um of. Vatnið er að-
maður”, eftir því sem aliment er eins nýlega lagt, og ekki búið að
álitið að fastir flokksimenn þurfi, leggja net nema á sumum stöð-
að vera héf í Iandi. um. Veiði lítil það sem reynt er,
parna hefurðu mina pólitísku j og miklar lfkur til að hún verði
trúarjátningu í fám orðum. Eg j lítil í vetur, því fiskur er genginn
veit ekki hvers vegna eg er að af grunnmiðum. Heilbrigði all-
senda þér hana, því <að líkindum góð. Spánska veikin hefir lítið
stendur það þér á engu. En vera borist hingað enniþá, og engir
má að þú vitir þá betur hvers af I hvítir menn dáið úr henni. f Indi-
mér er að vænta, og yrðir síðurjan Reserve gengur hún mjög
fyrir vonbrigðum. l skæð; em þar 7 dánir, en margir
veikir. paðan er hættan mest að
veikin iberist, því Reserve liggur
Mér hefir annars verið hálf-
illa við ykkur alla, ritstjóra ís-
lenziku Maðanna, í sumar. Eg
álít blöðin hafi öll verið daufari
og ver úr garði gjörð en þið hefð-
uð getað haft þau. pað hefir
verið eitthvað deyfðarmók yfir
þeim, eins og blýþungt farg lægi
á baki ykkar. — Skammimar,
eða deilurnar tala eg ekki um;
þær eru út af fyrir sig meira og
minna sérstök tilfinningamál
milli ritstjóranna, eins og vant
er. — En það hefir vantað fjör og
líf í blöðin. Allir hafið þið fylt
þau meiraogminna af sögöurusli
og löngum ritgerðum úr blöðum
og tímaritum heiman af gamla
landinu, seim að vísu hafa verið
góðar og gagnlegar, þar sem þær
áttu heima, en bæði of langar og
of einlhliða til að búta þær niður í
svona blöð. Enda er eg viss um
að varla einn af tíu ihefir lésið
þær, og enn færri lokið við þær.
petta lítur út eins og andleg
gjaldþrot, og lakast að það lítur
út fyrir að vera sóttnæm veiki,
að hún skuli taka upp alla sam-
tímis. Og þó virðist ekki svo
mikið andlega samband eða skyld
leiki með ykkur (!).
petta er nú víst orðið nóg, og
all-ólíkt því, 3em flestir byrja
fréttabréf sín með. peir eru van-
ir að hæla blaðinu og ritstjóran-
tfm á hvert reipi, en fara ófögr-
um orðum um andstæðinga
þeirra. En eg kann ekki lagið á
því. pó er langt frá að eg sé ó-
ánægður með alt, sem í Lögbergi
að þú hefðir skrifað fleira sjálfur
skrifað fleira fræðandi og upp-
lífgandi, en (þú hefir gjört. Stór
að þú hefði skrifað flera sjálfur;
þörf á öllu slíku. — Eg er þér sér-
Iega þakklátur fyrir greinina
“Að stríðinu loknu”, einkum
núna í síðustu blöðunum. Vera
má að það sé af því að málefnið
er mér tilfinningamál. En þetta
er líka ráðið til þess að ræða slík
mál, að færa skynsamleg rök að
sinni skoðun. Eg er orðinn svo
marg leiður og reiður við þá, sem
einlægt setja íslenzkt þjóðemi
og Canadiska þegnhollustu önd-
verðar ihvorri annari, sem sjálf-
sagða óvini og keppinauta. En
þetta gjörir allur fjöldinn. Eg
hefi oft átt í deiltim um þetta, og
eg ihefi ætíð notað sömu sönnun1-
argögn og þú gjörir. Auðvitað
hefir hvorugur okkar fundið þau
úpp fyrstur — en við erum menn
að 'betri, fyrir að fylgja þeirri
stefnu, sem við finnum skynsam-
legasta og líklegasta til sigurs
góðu málefni. Eg hefi vel skilið
afstöðu þína í þjóðemismálinu að
undanfömu. pú hefir ekki vilj-
að hreyfa því, til þess að vekja
ekki sundrung og tortrygni gagn-
vart blaðinu og prentfélaginu.
Líklega hefir það verið rétt frá
samhliða bygðinni.
petta er orðið svo langt að mér
hrýs hugur við, hvað það tefur
fyrir þér að lesa það. pó læt eg
það fara í þeirri von að þú brenn-
ir það, ef þér leiðist að lesa það.
Ef þú vi’lt, máttu taka parta af
því í blaðið. Annars held eg að
það sé svo saman tvinnað í þvi vit
og vitleysa, að það verði ekki að-
skilið.
Með virðingu og kærri kveðju.
pinn einl.
Guðm.Jónsson.
Copenhagen
Vér ábyrgj-
umst það að
vera algjörlega
hreint, og það
bezta tóbak í
heimi.
Ljúffengt og
endingar gott,
af því það er
búið til úr safa
miklu en mildu
tóbakslaufi.
MUNNTOBAK
BANDARIKIN
priðja sept. sí. höfðu Bandarík
in lánað sambajidsþjóðum sínum
sem hér segir:
í vörum $ 1 peningum
Belgíu 154,250,000 144,030,000
Cuba ... 15,000,000 5,000,000
Frakklandi 2,065,000,000 1,780,000,000
Bretlandi 3,745,000,000 3,482,000,000
Grikklandi
Italíu ....
Rúmeníu ...
Rússlandi
Serbíu ....
15,790,000
760,000,000
6,666,666
325,000,000
12,00,000
Samtals 7,098,706,666
730,000,000
187,729,750
9,005,000
6,337,764,750
Samtals I vörum og
peningum .........
$13,436,471,416
pjóðimar borga eins mikia
vexti af þessum peningum, eins
og Bandairíkjastjómin þarf að
borga af sínum innanríkislánum
Konur í Ohicago hafa myndað
“Viðskifta- og verzlúnarfélag
kvenna.” Er aðalaugnamið þess
að sjá um að konur verði ekki út-
undan í samkepninni um atvinnu
við hinar ýmsu atvinnugreinar,
og eins í sambandi við lærðar
stöður.

$5.00 fyrir $4.00
$5.00 fyrir $4.00
CANADASTJÓRNIN vill fá,
að selja þér
STRlÐS - SPARIMERKI
hefir nú leigt björgunarskipið
Geir til fararinnar. Mun hann skynsamlegu sjónarmiði; en reið-
fara austur bráðlega, og er gjört ur var e« samt við kirkjuþingið
ráð fyrir því, að koma tunnum á
land í Skaftárósum.
Kötlugosið eldur áfram og
í sumar. En sleppum því öllu,
sem um liðið er. Næg eru verk-
efnin framundan. Vonandi fer
kvað það aldrei hafa verið magn- nu að verða óhætt að “hugsa upp-
aðra en fyrst í þessari viku, á
mánudag og þriðjudag. ösku-
fall töluvert eystra, og útlit hið
allra n'skyggilegasta.
(ísafoíd.)
Fréttabréf.
Dog Creek, 20. nóv. 1918.
Herra Jón J. Bíldfell.
Heiðraði vinur!
Eg héld eg hafi lofað í sumar
að senda þér einhvemtíra linu,
hátt. Mun ekki hérskyldunni
þegar létt af og öll bönd losuð,
sem af henni og stríðinu leiddu ?
Mætti maður ekki vænta þess, að
þá birtist “nýr himinn og ný
jörð”, Er þá ekki lokið verka-
hring samsteypustjómarinnar ?
Eg þykist vera framsóknarmaður
og lýðstjómarmaður. En eg ótt-
ast að þessir áköfu lýðstjómar-
menn sigli of ihátt, en stjóminni
fari eins og pjóðverjum, að hún
trevsti sér um of og líti of smátt
BRETLAND
Embættismenn Lundúnaturnsins
pað er eitt gamalt og mikils-
metið embætti á Bretlandi, og
var stofnað af Edward II., sem
ríkti á Bretlandi frá 1307 til 1327
Sá fyrti msaður, sem hafði þetta
embætti á hendi var Sir Giles de
Oudenard, og ætáð síðan hefir
embætti þetta verið skipað nafn-
kunnum enskum iherforingjuim,
hinn síðasti, sem embættið hefir
haft áhendi er Sir Horace Smith-
Dorrien, hefir hann nú verið
gjörður að yfirmanni við Gibralt-
ar, en í stað hans hefir verið skip
aður Sir Ian Hamilton, sá sem
hörðustum ámælum hefir mætt
fyrir frammistöðu sína, sem her-
foringi Breta við Hellusund.
Ekki er Sir - Ian Hamilton
hinn æðsti valdsmaður við
þá stofnun; honuim hærri
eða æðri, er lögreglustjóri tums-
ins, og er það embætti enn þá
éldra en hift, stofnsett af Willi-
am Conqueror 1068 og var Sir
Geoffrey de Maudeville fyrstur
lögreglustjóri við stofnunina, sá
sem nú hefir það embætti á
hendi er marskálkur Sir Eveljm
Wood.
Á $4.00 hvert nú,
og kaupir þau til baka
1. janúar 1924,
fyrir $5.00 hvert.
I millitíð eru peningar þfnir óhultir
Tíu W.-S.S á hverju skírteini lofast stjómin að
iborga $1.50.00 fyrir
16 Thrifts Stamps kosta 25 cents hver
er jafngild eins W.-S.S.
PÆST ALiKSTAÐAlt
pAR SKM pBTTA
MKRKI SÉST
r
Glæpamönnum hefir farið stór
um fækkandi á BretJlandi síðan
að stríðið byrjaði eftir því, sem
fangelsisverðimir Skýra frá þá
hefir í 138 fangelsum föng-
unum farið fækkandi, sém hér
segir:
Meðaltal á hverjum degi 1914
og 1918: Dæmdir til betmnar-
hússvinnu 1914 2,704 1918 1,393.
Bráðabyrgðarfangar 1914 14,352
1918 7,335. Á Barstalstofnun
1914 927, 1918 720. í gæziluvarð-
haldi 1914 171 1918 70. Ung-
lingar í gæzluvarðihaldi 1914 81
1918 3.
Skýrsla þessi skýrir frá þvi að
einn af hverjum 175 borgurum
hafi verið eða sé í varðhaldi. Árið
1913 var það einn af hverjum
271, en síðan stríðið byrjaði hefir
það verið 1 af hverjum 1127.
Breyting þessi halda menn að
stafi af vöknuðum manndómi í
raun þjóðarinnar, og að á þessum
stríðsárum hafi færri verið at-
vinnulausir heldur en nokkru
sinni fyr.
Fyrir 20 árum síðan voru
20,000 unglingar á árunum frá
16—21 árs í fangelsi, þar sem að
nú eru að eins 4,000. f fangels-
unum hefir þjóðræknin sýnt sig
á Bretlandi, fangamir hafa fram
leitt miklu meirá en þeir gjörðu
fyrir stríðið, svo nemur $45.00 á |
mann1, og 17.000,000 hluti eða ná-
lega 12,00 hlutir til stríðsþarfa
í
Birks
Gjafauppástungur til jólanna. {
Meira en 50 ár
hefir Birks verzlunin verið staður sem
hefir fullnœgt eftirvaenting manna.
Þar fást: Jólagjafir
T ækif ærisgjafir
Afmælisgjafir
Hjúskaparafmælisgjafir
Gjafir handa börnum
eða hermönnum í fjarlægð.
Hver dagur
er gjafadag-
ur hjá
Birks
Og það er áreiðanlegt að hvort
sem þú kaupir fyrir minna en dollar
eða meira, þá ertu ætíð jafnvelkom-
inn í verzlunina, sem gestur eða þá
sem væntanlegur kaupandi.
Þú getur mælt á feðratungu
þinni í búð vorri því vér höfum þar
íslenzka afgreiðslumenn.
Henry Birks & Sons Ltd.
Jewellers —
| PO
I — ——
PORTE & MARKLE,
Winnipeg
Managing Dlrectors.
þess að íkomast að raun um. hvort ví?ta á giöf nema í Landbroti. pá ________________________ _________
vart j’rði við glerkenda ströngla, hefir og fallið mikil aska innan til líka stundum verið þér og blaðiriu milliflokki? — T. J. ? — Eru
er sært gætu innyflin, en ekki í öræfum, en einkum í Svínafelli. ósamdómá, en ekki viidi eg skrifa gömlu flokkamir alveg dottnir úr
á fólkið. — par er til meðalvegur, J hafa komið frá föngunum á Beet
en það hefir kafnað í annríki og j og hann mundi öllum verða j landi. Margir menn sem áður
argi, enda gjörist eg nú gamall heillavænlegri í bráð. En hver höfðu í fangélsi verið, ihafa kom-
og stirður til ritstarfa. Eg hefi | er maður til að mynda og stjóma ið prýðilega fram í stríðinu og
hotilð heiðursviðurkenningu fyr-
ir að maklegleikum.
HEIM AFTUR FYRIR JOLIN
t»að er ávalt mikilvœgt atriði að koma heim, þó eru jólin, kærasti
heimsóknartími til fólks.- Vinir yðar austur frá bíða yðar meðóþreyju
þeir hafa vonast eftir yður alt árið og eftir því sem lengra líður, eftir
því verður tilhlökkunin innilegri.
Takið yður hvíldardaga og njótið Iífsins.
þú nýtur ferðarínnar ekki fulkomlega, nema þú kaupir farseðil hjá
Canadian Northern Railway
Fegurðin meðfram vötounum lokkar að sér hug ferða-
mannsins
Góðar viðsöður;
Ágætur fararbeini
Fegursta leiðin
Fyrirtaks aðbún
aður. Vagna allir
raflýs»fr.
Athugunarvagnar, frá
Winnipeg til Toronto
Bestu svefnvagnar.
WLWAV
Upplýsingar um niðursett fargjöld hjá umboðsmönnum.
R. CREELMAN, Gen. Pass. AjJent — Winnipeg