Lögberg - 19.02.1920, Blaðsíða 4

Btat. 4
L.ÓGBLRG, riMTUDAGINN
19. FEBRÚAR 1920
IJögberg |
Gefið út hvern Fimtudag af The Col- p
umbia Pre**, Ltd.,.Cor. William Ave. &. J
Sherbrook Str., Winnipeg, Man.
TXliSIMI: GARKV 11« o* 117
S
a .; .. ......S
| Jón J. Bíldfell, Editor
1 J. J. Vopni, Business Manager.
Ijtanáskrift til blaðsins:
THE C01UMBIA PRE3S, Ltd., Box 3172. Winnlpeg,
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LOCBERC, Box 3172 Winnipeg, N|an.
VERÐ BLAÐSINS: *2.00 um árið.
^iiMiiiiiiiii'EriniiiaiiiiniiiiniiiiiaBiiffifigiWHiiaiiiiiiiumiflimimwMiifiiniiaiHiBiiiiiiiiimimnmiiiDtiiHiignMtttiffiMHiiiiminii
Stjórn fólksins.
V. Verkamála löggjöf Norrisstjórnarinna r.
III.
I undanförnum blötSum af Lögbergi höfum
vér bent á umbætur þær, sem gerðar hafa verið
af Norris-stjórninni í Manitoba og beint snerta
íj>á tvo flokka verkafólks vor á meðal, sem aðal-
lega leggja stund á daglaunavinnu, og sýnt fram
á þá ósegjanlegu réttarbót og vérnd, sem þeim
er veitt með þessum lögum.
Margar stjómir hefðu svo látið hér staðar
numið, að því er verkamála löggjöf snertir.
En svo er ekki með Norrisstjórnina; hún
hefir auðsjáanlega ásett sér að leggja rækt við
alt það, sem áður hefir verið látið í órækt í
mannfélagsakri vomm, Manitobamanna, að svo
miklu leyti, sem hún gat komið lögum yfir það.
Hún sá, að það var ekki einasta iþörf á að
vemda verkamanninn, sem á lifibrauð sitt og
sinna undir öðrum, frá ofríki, yfirgangi og ó-
j-éttheti.
Hún sá, að það voru fleiri heldur en ung-
lingamir, sem snemma Iþurfa að byrja að vinna
á verkstæðum og víðar, til þess að hjálpa for-
eklrum sínum og sjálfum sér áfram, sem þurftu
verndar við.
Hún fann til þess, að það voru fleiri, sem
þurftu verndar við og viðurkenningar fyrir vel
unnið verk, heldur en einhleypt fólk, sem vinn-
ur á iðnaðarstofnunum í fylkinu eða við aðra
framleiðslu.
Hún fann sárt til þess, að það var enn
flokkur vinnufólks hér í fylkinu, sem engrar
verndar hafði notið frá hendi þess opinbera,
en sem frekar flestum öðunn þurfti þess við.
Það voru mœðurnar.
Ekki allar mæður, sem betur fer, ekki þær
mæ.ður, sem kringumstæður lífsins höfðu bros-
að við og sem höfðu gnægð þeirra hluta, sem til
hóflegrar lífs framfærslu þurfa, svo að þær
l'urfa ekki að skifta tíma sínum á milli þeirrar
háleitustu skylduverka, sem að lífið getur
krafist, þess að ala upp heilbrigð og efnileg
börn, og að vinna sér fyrir daglegu brauði.
Það voru þær mæður, sem mist höfðu menn
sína og ekki höfðu nóg til lífs framfærslu og
urðu því að skifta sér á milli þess að vinna sér
og bömum sínum fyrir daglegu brauði og þess,
að ala þau upp svo þau gætu orðið nýtir borg-
arar. Það vom þær mæður, sem höfðu orðið
fvrir því óláni, að menn þeirra höfðu mist eða
missa heilsuna, svo þeir séu ófærir til að veita
heimilum sínum forstöðu og að forsjá heimilis-
ins ásamt forsjá hins lamaða manns legst á herð-
ar konunnar,—það em konurnar, sem mist hafa
aðstoð sína og þurfa að berjast einar áfram í
lífinu með hóp af bömum, sem þurfa hjálpar
og verndunar, umfram alia aðra, liggur oss við
að segja.
En engin stjóra, sem í Manitoba hefir ver-
ið, hefir séð þetta, eða viljað sjá það, og þar af
leiðandi hefir aldrei verið reynt að bæta úr
erviðleikum þeirra, sem erfiðast áttu af öllu
verkafólki fylkisins, fyr en Norrisstjórnin
komst til valda. Þá var það eitt af hennar
fyrstu verkum á þinginu 1916, að semja og leiða
í gildi lög um styrktarsjóð mæðra (The
Mothers’ Allowanees Act).
Þetta er ein sú allra þarfasta framkvæmd,
sem gerð hefir verið, því þó maður taki ekkert
til greina alla þá erviðleika, er mæður þær, sem
hér að framan er minst á, hafa við að stríða,—
þó maður taki ekki tillit til vökunótta mæðra
þessara, þreytu þeirra né vonleysis stríðs, þá
samt hlýtur maður að sjá, að það stendur ekki
á sama, hvemig að borgarar ríkisins era aldir
upp, og frá því sjónarmiði einu var stjómin að
gjöra skyldu sína gagnvart borgurum fylkisins,
— skyldu, sem stjórnimar allar, er á undan
henni voru, létu ógerða.
Lögum þessum er stjórnað af fimm manna
nefnd, og voru þessir í fyrstu nefndinni, sem
skipuð var 18. apríl 1916: E. D. Martin, George
Fisher, J. H. T. Falk, Mrs. John Dick og Mrs.
T. E. Deaeon.
Féð sem fram er lagt í þessu sambandi,
leggur Manitoba stjórnin til að hálfu leyti; hinn
helmingurinn er lagður á sveita- eða bæjar-
stjómir fylkisins.
Fyrsta fjárhagsárið, sem þessi lög vora í
gildi, eða upp til 30. nóvember 1916, höfðu 78
mæður sótt um styrk undir lögum þessum, en að
eins hafði 56 verið veitfur hann, og nam styrkur
sá, sem hver þeirra naut mánaðarlega, $39.80.
1 nóvember 1917 er tala mæðra þeirra, sem
nutu styrktar undir þessum lögum Norris-
stjórnarinnar, orðin 150, og var hinn mánaðar-
legi styrkur, er þeim tiT samans var greiddur þá,
$7,028. Þessar 150 mæður áttu 516 börn, og
höfðu ekkert, hvorki sér né börnum sínum til
framfærsTu annað en það, sem þær fengu frá
N orrisst jóminni.
73 af þessum mæðrum voru í Winnipeg-bæ,
14 í St. Boniface, 11 í Assiniboia að St. James
meðtöldu, og 30 voru dréifðar út um ýmsar
sveitir fylkisins. Hinn mánaðarlegi stvrkur,
er þessar mæður nutu, nam $57.11 í Winnipeg,
en $37.13 til þeirra, sem bjuggu utan bæjar.
í júní 1918 er tala mæðra þeirra, sem
styrksins njóta, 175. Mæður þessar áttu að
sjá fyrir 727 bömum; 103 af þessum mæðrum
höfðu mist menn sína og stóðu uppi allslausar,
höfðu engin ráð önnur en að skilja við börn sín
lokuð upp heima, eða koma þeim fyrir til eftir-
lits eins og fénaði, á meðan þær fóru að vinna
þeim fyrir fötum og fæði. En sökum fyrir-
hyggju Norrisstjómarinnar gátu þessar mæður
allar gefið sig við uppeldi bama sinna og notið
þess heimilislífs með bömum sínum, sem
hverri einustu móður í slíkum kringumstæðum
hefði fyrir löngu átt að vera trygt.
Nýjar bœkur.
i.
Einokunarverzlun Dana á Islandi frá 1602
til 1787, eftir Dr. Jón J. Aðils háskóla-kennara
í Reykjavík. Útgefandi: Verzlunarráð Is-
lands. Reykjavík, 1919.
Þetta er feikilega mikil bók, — mikil að
stærð, 743 blaðsíður, að registri meðtöldu, og
ein hin þarflegasta bók, sem út hefir komið hjá
þjóð vorri lengi. Því þessi þáttur í sögu þjóð-
ar vorrar hefir verið eins og brunninn þráður
þar til nú. Meiri hluti þjóðar vorrar veit lítið
um þetta tímabil, hefir að eins heyrt um þau
kjör, sem þjóðin varð að sæta af hendi Dana.
En í þessari bók er þetta lagt fram fyrir alla,
eða réttara sagt lagt upp í fangið á fólki á svo
fallegu máli, að unun er að lesa, og framsetn-
ingin er svo aðlaðandi og skýr, að maður gleym-
ir sér við lesturinn og sér myndimar, sem höf-
undurinn dregur upp fyrir lesandanum, gerast
í annað sinn.
Eitt er það, sem vér tökum eftir við lest-
ur þessarar bókar, og það er, hve lítið höfund-
arins sjálfs gætir. Söguatriði öll eru dregin
fram eins og þau gerðust án þess að höfundur-
inn reyni til þess að lita þau á einn eður annan
veg — höfundurinn hverfur alveg á bak við hin
sannsögulegu atriði.
Þetta er höfuðkostur á verki slíku sem
þessu, og sýnir hve vel að höfundurinn hefir
skilið köllun sína. Sýnir, að honum var ljóst,
að hann var að skrifa einokunarverzlunar-sögu
Dana á íslandi eins og hún var.
Frá vísindalegu sjónarmiði er ekki á voru
færi að dæma um þessa bók, en vandvirknin,
sem mætir manni í hverri opnu bókarinnar,
bendir á nákvæmni og samvizkusemi höfundar-
ins. Bókinni er skift í marga þætti..
Fyrsti þátturinn er um tildrögin að verzl-
un Dana á Islandi. Þá kemur saga einokunar-
verzlunarinnar frá 1602—1787 og skiftist hún
í tvo kafla, verzlunar útgerðina,*eða hina al-
mennu verzlunarsögu, og verzlunarhætti.
Yerzlunar útgerðin skiftist svo aftur í níu
þætti, og er þar skýrt frá hverjir verzlunina
liöfðu á hendi og á hvaða tíma.
VerzTunarhættirnir skiftast í txu kafla og
hljóða um kaupsvið, verzlunarhús og verzlunar-
þjóna, skipastól og skipshafnir, kaupstefnur og
kaupsetningar, mynt, alin, vog, innlendan og
erlendan varning, viðskifti einokunarkaup-
manna og íslendinga, sem tíðum voru nauðunga
viðskifti, innanlandsverzlun og launverzlun.
Þá kemur niðurlagið um eino'kunaiverzlun-
ina. Er þar sagt frá umbóta viðleitni og
um losun á verzlunarböndunum. Þá koma
fyTgiskjöl—helztu heimildir, og síðast registur.
Þessa bók ættu allir fslendingar að lesa —
enginn, sem vill þekkja sögu þjóðar sinnar, get-
ur án hennar verið. Hún fæst hér í Ameríku
hjá herra bóksala Hjálmari Gíslasyni á New-
ton ave., Elmwood, og kostar $6.10.
II.
Almanak O. S. Thorgeirssonar fyrir árið
1920 hefir oss verið sent og þökkum vér fyrir.
Þessi tuttugasti og sjötti árgangur Alma-
naksins er Iaglegur á að Títa og hefir að geyma
heilmikið af fróðleik, eins og vant er. Auk mán-
aðar og merkisdaga tals hefir þetta. rit að
flytja:
1. Mynd og æfisaga Georges Benjamíns
Odemenceau, fyrverandi forsætis ráðherra
I’raklands.
2. Nýi tíminn, ritgerð.
3. Gjáklerkurinn, mynd eftir Rfkarð Jóns-
son.
4. Ágrip af sögu Þingvallabygðgr. Er það
áframhald af landnámssöguþáttum Vestur-
íslendinga, sem herra Þorgeirsson hefir verið
að gefa út. Kafli þessi er greinilega skrifaður,
að minsta kosti að því er hina verklegu hlið
snertir, en síður finst oss dregin fram hin and-
lega hlið mála þeirra, eriþessir menn höfðu með
höndum, en þess þaxT þó með, og ekki síður, ef
samræmi á að geta verið í sögugni.
5. íslenzkur innflytjenda hópur í Toronto
árið 1874.
6. Brot úr ferðasögu Þórðar Diðrikssonar
frá íslandi til Utah 1855—56.
7. lÆfiágrip Jakobs Lindals frá Miðhópi^
með mynd og kvæði um hann.
8. Æfiminning Lofts Jónssonar, er lézt í
Minneota 1892.
9. Helztu viðburðir og mannalát á meðal
Vestur-lslendinga.
10. Ártöl merkisviðburða — Til minnis —
Til minnis um Island.
Almanak þetta er mjög eigulegt og kostar
að eins 50 cents og fæst hjá útgefandanum sjálf-
um og Finni Jónssyni, bóksala.
Stöqbera
Gefið út hvern Fimtudag af The Cel-
umbia Pre**, Ltd.,.Cor. William Ave. &
Sherbrook Str., Winnipeg, Man.
TATiSIMI: GARKV TIB ng 117
Jón J. Bíldfell, Editor
J. J. Vopni, Business Manager.
III.
“Hlín”, ársrit sambandsféTags íslenzkra
kvenna, gefið út á Akureyri á IsTandi, undir
stjórn Halldðru Bjarnadóttur.
Rit þetta er myndarlegt, bæði á að líta og
að efni. Ekkert fimbulfamb þar, heldur vakir
auðsjáanlega fyrir konum þessum að ræða al-
vöru- og þarfaspursmál þjóðar sinnar og hjálpa
til með riti þessu að greiða fram úr þeim, og er
það lofsamlegt áform. Fremst í þessu riti er
kvæði, heilbrigt og vel úr garði gert, sem heit-
ir: “Ungu meyjar”, og birtum vér það í Sól-
skini í þessu blaði. Aannað innihald rits þessa
er sem fylgir:
Fundargerð sambands norðlenzkra kvenna.
Ferðalag um Norðurlönd 1919, Halldóra
Bjarnadóttir.
Skýrsla frá félögum.
Heilbrigðismál, Steingr. Matthíasson.
Garðyrkja, Guðrún Bjömsdóttir og Har-
aldur bjömsson.
Heiimilisiðnaður—Iðnaðarsýming \& Húsa-
vík ,kona.— Handvinnukensla í bamaskólum,
Ilalldóra Bjarnadóttir. — Skófatnaður og
skinnaverkun, Margrét Sveinsdóttir.
Uppeldi og mentamál—Áhugamál kvenna,
Aðalheiður R. Jónsdóttir. — Utanferðir ísl.
kvenna, Ingibjörg Ólafsson.— Skólar, Halldóra
Bjarnadóttir. — HeimiTið, Kristín Mattíasson.
—Ávarpstitlar kvenna, J. J. L. — Titlar, Ingi-
björg Benediktsdóttir. — Tvær systur, Jóhann
Sigurjónsson. — Sitt af hverju. — Fríða grasa-
kona, kvæði eftir Fríðu.
Rit þetta verðskuldar, að það sé k^ypt og
lesið. Fæst hjá Finni Jónssyni bóksala og
kostar að eins 40 cent.
Útdráitur úr ræðu
eftir J. C. BROWN, hinn nýkosna forseta sa/m-
einuðu bœndafélaganna í Manitoba.
Grundvallaratriði bœndahreyfingarinnar.
Höfuðdrættirnir í stefnuskrá vorri eru
fæstir alveg nýir þótt form þeirra sé að vísu
sniðið eftir kröfum tímans. Þeir eru í raun og
veru jafn-gamlir mannkyninu. Víðsýnustu
menningarfrömuðir kynslóðanna hafa barist
fyrir þeim á öllum tímum., Þeir eru frumskil-
yrði fyrir friði og innbyrðis góðhug manna á
meðal.
Er það ekki einmitt aðal markmiðið, sem
félagsskapur vor stefnir að? Hefði svo ekki
verið, mundi eg fyrir langa löngu hafa sagt mig
úr lögum við félagsheild hinna Sameinuðu
kornyrkjumanna—Grain Growers ’ Association
—í fylkinu.
Sá verður krafinn mikils, sem af miklu hef-
ir að taka. Forréttindi og ábyrgð haldast í
hendur. Þessi tvö hugtök standa í beinum hlut-
föllum hvort við annað. En því miður hefir
það oft viljað brenna við á undangengnum ár-
um, 'að forréttinda flokknum sýnist hafa tekist
alveg furðanlega vel, að smokra fram af sér á-
bvrgðinni.
I skýrslu fi-amkvæmdarnefndarinnar frá
fyrra ári stendur þessi setning: “Nú er það
ekki lengur höfuðspurningin, sem fyrir liggur,
að vinna stríðið. Það er búið. En kostnaður-
inn, er af því leiddi, stendur ógreiddur, og þar
í liggur örðugasta viðfangsefnið. Einhverjar
nýjar tekjulindir verður að finna, er fulinægt
geti hinum gífurlegu útgjaldakröfum þjóðar-
innar, sem eru svo háar, að manni liggur við
að sundla.”.— Þannig var sannleikurinn í fyrra
og hann er hinn sami í dag.
Að komast að einhverri þeirri niðurstöðu,
þar sem skattabyrðamar korni sem jafnast á
alla, er áhyggjuefnið mesta, sem ráða þarf
fram úr tafarlaust.
Skattalöggjöf, sem bygð er á innflutnings-
tollum, er umfram alt hættuleg sökum þess, hve
ójafnt byrðarnar koma niður. Og yfirleitt
londa þyngstu byrðarnar undir því fyrirkomu-
lagi á herðar þeirra stéttanna, sem minst hafa
gjaldþolið. Og þegar sú tekjuöflunar aðferð
er svo ofan í kaupið notuð sem skálkaskjól af
forréttindaflokknum til þess að sjúga blóðpen-
inga út úr þeim, sem minni máttar eru, þá er
ójöfnuðurinn kominn á það stig, að vér hljótum
að mótmæla í einxr hljóði.
Eg veit að mál þetta er ærið ervitt úr-
lausnar. Og ef til vill getur þess orðið feyki-
lega langt að bíða, að algerður jöfnuður í þess-
um efnum komist á. — Það er vitanlega ekkert
áhlaupaverk, að uppræta gamlar venjur og
koma í veg fyrir að þeir, sem minst hafa bol-
magnið, þurfi að sveitast undir þyngstu byrð-
inni. En hversu mörg stórbjörg, sem verða
kunria á veginum, megum vér þó til með að
brjótast áfram, — áfram í hina einu, réttu átt.
Takmark vort er: óskorað atvinnufrelsi, jöfn-
uður á öllum sviðum þjóðfélagsins.
Vér verðum að sækja peningana þangað,
sem þeir eru fyrir liendi, og hætta með öllu að
skattskylda þær stéttimar, er minst eða ekkert
eiga. Stóreignamennirnir og auðfélögin verða
að leggja fram meginhluta þess fjár, sem rík-
isfjárhirzlan krefst.
Mjög háværar raddir hafa komið fram um
það, ekki sízt meðan stríðið stóð yfir, að nauð-
syn bæri til að lögleiddur yrði fastákveðinn
lágmarksskattur á auð, Þetta væri að vísu í alla
staði ákjósanlegt, ef réttlát og röggsamleg
stjóm framfylgdi lögunum; annars sýnist hætt-
an ávalt helzt liggja í því, að finna megi hinar
og þessar sniðgötur, draga undan eitthvað af
eignum, eins og gert muxl hafa verið stundum
við fgramtal tíundar í fornri tíð.
Til allrar óhamingju höfðum vér ekki þá
foringja við fjármálastýrið meðan á stríðinu
stóð, er sýndust gæta nægilegrar framsýni. Eg
The Royal Bank of Canada
Höfuðstðll Iöggiltur $25,000,000. Höfuðstðll greiddur $17.000,000
Varasjðður $18,000,000 Total Assets over $533,000,000
Forseti...........................Sir Herbert Holt
Vara-forseti - - - - E. L. Pease
Aðal-ráðsmaður - - C. E. Neill
Allskonar bankastörf afgreidd. Vér byrjum reikninga við einstaklinga
eða félög og sanngjarnir skilmálar veittir. Ávisanir seldar til hvaða
staðar sem er á Islandi Sérstakur gaumur gefinn sparisjððsinnlögum.
aem byrja má með 1 dollar. Rentur lagðar við á hverjum 6 mánuðum.
WlNMPXXi (West End) liRANCHES
r.nr. William & Sherbrook T. E. Thorsteinson, Manager
Cor. Sargent & Beverley F. Thoróarson, Manager
Cor. Portage & Sherbrook R. L. Paterson, Manager
Cor. Main & Logan M. A. 0’Hara Manager.
5%
VEXTIR 0G JAFNFRAMT
'O ÖRUGGASTA TRYGGING
Leggið sparipeninga yðar I 6% Fyrsta Veðréttar Skuldabréf með arð-
miða — Coupon Bonds — I Manitoba Farm Loans Assooiation. — Höf-
uðstóll og vextir ábyrgst af Manitoba stjðrnlnni. — Sltuldabréf gefin út
fyrir eins til tlu ára timabil, I upphæðum sniðnum eftir kröfum kaupenda.
Vextir greiddlr viO tok hverra sex mánaOa.
Skrifið eftir upplýsingum.
Lán handa bændum
Penlngar lánaðir bændum til búnaðarframfara gegn mjög iágri rentu.
Upplýsingar sendar tafarlaust þeim er æskja.
The Manitoba Farm Loans Association
WINNIPEG, - - MANITOBA
VEIDIMENN
Raw Furs til
Sendið
Yðar

HOERNEl
, JILLiAI
241 Princess St., Winnipeg
VEL BORGAD fyrir RAW FURS
Sanngjörn flokkun
# Peningar sendir um hæl
Sendið eftir brúnu merkiseðlunum
Skrifið eftir
Verðlista vorum
SENDID UNDIREINS!
^ Vér borgum
ý Express kostnað
VERDID ER FYRIRTAK!
ætla elcki að kveða upp neinn slegjudóm yfir
stríÖstíma stjórnum vorum. — Mér er ljóst, að
þær áttu við raman reip að draga; en það dylst
þó tæpast nokkrum heilskygnum manni, að þeg-
ar til þess kom að ráða fram úr afleiðingum
stríðsins, að því leyti er fjármál áhrærði, vom
stjórnirnar hálfgert ráðþrota, eða, vægast sagt,
á báðum áttum.
(Meira).
Fœreyisk þjóðernis-
barátta.
Merkari viðburður en stofnun
lögþingsins var lausn verzlunar-
innar 1856. pað ár rnarkar tíma-
mót í sögu Færeyinga. Atvinnu-
vegum hefir fleygt fram síðan,
fyrst og -fremst fiskiveiðunum.
Skipafloti Færeyinga er óvenju
mikill, ef á fólkisfjalda er litið.
Verzlanir hafa risið upp í hverri
bygð. Fólki hefir fjölgað mjög.
Um árið 1880 var fólkstalan 5,000,
1855 rúm 8000, en nú er hún komin
fram yfir 20,000. Og hún á ef-
laust eftir að vaxa mikið enn.
pegar við ihugsum okkur Færeyj-
ar framtíðarinnar, gerum við rétt-
ast í, að reikna þær eigi með færri
íbúum en ísland hefir nú.
III.
pess er áður getið að neinar
fornbókmentir eignuðust Færey-
i.igar aldrei. Fyr en seint á 18.
öld má telja, að ekkert væri til
ritað á færeysku. En á vörum
fólksins hafa geymst ókjörin öll
af þjóðleggm fræðum síðan í forn-
öld. Fjöldi kvæða og sagna hefir
gengið frá kyni til kyns. peim
má þakka það, að Færeyingar hafa
haldið tungu sinni til þessa dags,
og í þessum fræðum á ritmól þeirra
bókmentagrundvöll sinn.
pað sem mest hefir stuðlað að
því, að halda við andlegu lífi hjá
Færeyingum í fámenni þeirra og
niðurlægingu er tvent. Annað er
kvöldsetur þeirra, er þeir kalla
svo. Á vetrarkvöldunum, þegar
alt heimafóHkið ®at að tðvinnu,
var venja, að eldra fólkið sagði
1 sögur og æfintýri, söng kvæði eða
bar upp gátur, en hinir yngri
blyddu á og námu. — Hitt er
dansinn. Menn stigu öðruvísi
dans á miðöldunum en nú er siður.
Konur og karlar skipuðust í hring
héldu hvert í annars hönd. Hljóð-
ifærasláttur tíðkáðist ekki við
dansinn, heldur sungu menn kvæði
og stigu reglubundin spor eftir
hljóðfallinu. pessi hringdans er
nú lagður niður víðast hvar, en
hefir þó geymst í sumum afskekt-
um stöðum, mieðal annars í. Fær-
eyjum. Og með honum hafa
varðveizt feiknin öll af kvæðum,
sem sungin hafa verið þegar
dansað var. Engin þjóð á svo
mörg og mikil danskvæði sem Fær-
evingar, að tiltölu við stærð. Enn
er mikill hluti þeirra óigefinn út.
Hið bezta er þó prentað, raunar
ekki með þeirri nákvæmni, sem
nú er heimtuð af slikum útgáfum.
Og rannsóknir á öllum þeiim mörgu
vafamálum, sem tengd eru við
kvæðin, vantar enn tilfinnanlega,
Að öllum jafnaði eru kvæðin
episk. Yrkisefnin eru komin víða
að. En þó má rekja flest þeirra
til tveggja aðalstrauma, annaPs
frá íslandi, hins frá Noregi. pau7
tvö lönd áttu Færeyingar mest
mök við á miðöldum.
Færeysk þjóðsaga segir frá því,
að eitt sinn kæmi til Færeyja
skinnbók frá íslandi, er var svo
mikil, að hún 'var fullþungur baggi
á hest. paðan eiga kvæði þeirra
að vera runnin. Hvað þessu máli
líður, þá er víst, að Færeyingar
hafa þekt íslenzk sögurit á mið-
öldum og ort eftir þeim kvæði til
að dansa eftir. T. d. hafa þeir
kveðið um Gunnar á Hílðarenda,
Kjartan ólafsson, Orm Stórólfs-
son og pormóð Kolbrúnarskáld, er
þeir kallia Tormann. Stundum
segja kvæðin sjálf frá uppruna
sínum með þessum orðum eða
þvíl'íkum:
Fröðið er komið frá íslandi
skrivað í bók so breiða.
Fhá Noregi hafa Pæreyingar'
fengið mörg af kvæðum sínum.
Hingað telst til dæmis kvæði um
Erlend á Jaðri, sem ber það með
sér, að iþað er efkki kveðið eftir
Ólafs sögu helga, heldur munn-
legum sögnum. Málið í Noregi og
Færeyju-m var (sivö líkt forðum,
að Færeyingar gátu auðveldlega
tileinkað -sér norsk kvæði, án iþess
að gera á þeim miklar breytin-gar.
Sum þeirra hafa siðan geymst hjá
þeim einum. Á sama hátt hafa
þeir tekið upp gömul íslenzk kvæði
eins -og síðar segir.
Yfir ísland og Noreg bárust
einnig tiil Færeyja ýmsiar suðræn-
ar sagnir, vsem alltíðar voru á mið-
öldum víða um lönd. paðan eru
komin Karlamagnúsarkvæði, Tíst-
ramskvæði, o. fl. Frá Islandi /hafa
Færeyingar jafnvel fengið efnið í
gamalt kvæði um þjóðhetju sína
Sigmund Brestisson. pað er eina
kvæðið, siem ræðir um innlent efni,
en heimildin er Færeyingaisaga.
Merkust allra færeyiskra kvæða
eru þau, sem hljóða um Sigurð
Fáfnishana iog ættmenn hans
(Sjúrðar kvæði). pað er langur
bálkur stakra (kvæða, -sem ekki
eiga öll saman í upphafi, og eru
kveðin eftir ýmsum 'heimildum,-
svo sem Völsungu og piðrikssögu,
Vera má að sum þeirra séu ort upp
úr fornkvæðum, sem nú eru
glötuð.
pað hefir löngum þófct sómi fyr-
ir forsöngvarann að gefca haldið
dansinum við sem lengst, og \yezta.
ráðið til þess var að flytja lömg
kvæði. En kvæðunum hefir það