Lögberg - 10.06.1920, Blaðsíða 6

Bkt. 6
LÖGBERG FIMTUADGillíN 10. JÚNÍ 1920
Sólskin og lífsgleði.
öll börn og unglingar elska sólskinið og sól-
ina, sólina sem þýðir snjóinn, klakann og kuld-
an úr ríki náttúrunnar.
Sólskinið sem vermir svörðinn, svo að jurtir
og blóm spretta til ánægju og gleði ungum jafnt
sem gömlum.
Sólskinið sem hellir geislum sínum yfir bygð
og ból mannanna, svo náttúran öll vaknar af dvala
vetrarins, og breiðir faðminn út á móti ljósinu,
lífinu og gleðinni — lífsgleðinni dýrðlegu, sem
sól og sumar flytur inn í ríki náttúrunnar.
Vér erum vissir að allir unglingar þrá sól-
ina og sólskinið — þrá að meiga leika sér, og
njóta lífsins úti í sólskininu og gróandanum.
En hafið þið ungu vinir, nokkurn tíma hugs-
að um, að þó hlýtt sé og bjart úti í náttúrunni —
þó hún, vilji umvefja oss vermandi geislum sól-
arinnar, þá er mörgum mönnum bæði ungum og
gömlum, konum og körlum samt kalt.
Þó því sé hlýtt á höndum og fótum, þó að
sólin vilji verma það, þá næt hún ekki inn í huga
þeirra og hjörtu — inn í sál þeirra, en þar er
stundurn kalt.
Sálarkuldi.
ii Það er ekki mest undir því komið að mönn-
unum sé hlýtt á höndum og fótum— að blessuð
sólin vermi mann að utan, því til þess að hlýtt
geti orðið í mannlífinu, þá þarf að vera sólskiif í
sálum mannanna.
Hugsið ykkur fólk með kalda sál, er það ekki
eins og haustdagarnir, þegar haustskýjin gráu
hylja sólina?
Orðin sem fram af vörum þess koma, eru
eins og snjókornin sem úr haustskýjunum detta.
Tillit þess er eins og liaustnæðingurinn, og bros
þess eins og frosthélan.
Hafið þið nokkunitíma hugsað með alvöru
um hve bágt að það mannfélag á, þar sem mikið
er af mönnum og konum, sem kalt er á sálu sinni?
Ef ekki, þá hugsið um það, því sjálf verðið
þið innan skamms að taka þátt í því mannfélagi
— verðið að vera partur af því.
Hvað hafið þið sjálf að flytja með ykkur
inn í mannféiagið? ætlið þið að flytja með ykkur
yl sálar, hlýtt handtak og gleði? Eða frost og
kulda?
Vér efumst ekki um að ef unglingarnir annars
hugsa nokkuð um þessar sakir, að þá vilji þeir
undantekningarlaust vera flytjendur Ijóss og ýls
í lífinu.
En þeir geta ekki orðið það, nema því að
eins, að sálarylnum, og lífsgleðinni sé veitt inn
í sál þeirra.
LnfsgleSi og sálarylur fœst ekki án fyrirhafnar.
En þó foreldrar og aðri/ aðstandendur ung-
linganna hafi opið auga fvrir þessu, ef þeir eða
þau sjálf era ekki snortin af þessum innra eldi,
þá geta þau aldrei gróðursett hann hjá öðrum.
Og þótt þeir hafi átt hann, og tekist að gróður-
setja hann í sál einhvers unglingsins, þá lifir hann
þar aldrei og dafnar, fyrirhafnarlaust, og þá er
það undir þér lesari góður komið, og viljaþreki
þínu, hve vel þú heldur honum við, eða að þú efl-
ir hann. *
Því það er með skapferli þitt, alveg eins og
hverja þá list er þú hefir ásett þér að læra, að þú ,
verður að æfa þig lengi, stöðugt og vel, til þess
að geta orðið fullnuma.
Sama er með lífsgleðina, ímynd sólskinsins
í náttúrunni. Þú verður að temja þér hana;
æfa þig á henni, seint og snemma, lej-nt og ljóst.
Kærleikseldur sá er brennur í sálum mann-
anna, er þar ekki af lianda hófi.
Lí/sgleðin sem gjörir líf þessa eða hins sól-
skinsrikt, hefir ekki tekið sér bólfestu í sál þess
sem lífsgleðina á, af tilviljun.
Hann eða hún hefir orðið að stríða við ýmsar
torfærur, berjast á móti erfiðleikum og freist-
ingum, sem vildu ná festu í huga eða hjarta, og
það er fyrir marg-ítrekaða tilraun — Staðfasta
æfingu, að lífsgleðin hefir orðið bölsýninni yfir-
sterkari í huga þess sem í hlut á.
Ungu vinir, munið eftir að lífsgleðin, er ein
af fegurstu ávöxtum mannlegs lífs og að liún
sprettur að eins í vlríkri sál.
---------o--------
Orræðagóður maður.
Eftirfylgjandi sagar er sögð af Friðrik
mikla Prússa konungi, sem var bæði mikill fyrir
sér, lilífðarlaus og grimmur, svo að öllum þegn-
um hans stóð hinn mesti stuggur af honum.
Hann gat verið skemtinn og glaður aðra stundina,
,en látið húðstrýkja menn og hengja liina.
En þrátt fyrir þetta harðlyndi konuilgsins
sóttist hann eftir félagsskap gáfaðra manna og
frægra heimspekinga, og hafði slíka ávalt með
hirð sinni þegar kostur var á.
Fáir af monnum Friðriks konungs eða eng-
inn gat haft nokkur áhrif á hann, eða mýkt geð
þessa ofstopafulla manns, en samt var hjarta
hans ekki svo kalt, að'ekkert næði til þess. þó
mennirnir gætu það ekki
En það var hestur einn sem konungur átti
sem honum þótti svo vænt um, að hann mátti ekki
af lionum sjá.
Hestur l>essi var svo fallegur, að ervitt er að
Iiugsa sér annan fallegri, og var hver konungur.
vol sænidur, að eiga slíkan reiðskjóta, og þar við #
bættist að hesturinn var svo vitur að furðu sætti.
Dag einn þegar Friðrik konungur var venju
fremur í vondu skapi, og önnum kafinn, voru hon-
um fluttar þær raunafréttir að hestur þessi væri
veikur.
Við þá frétt varð konungurinn svo æfur,
bæði af ótta yfir að missa hestinn, og eins út af
vanmætti sjálfs síns að megna ekki að bægja veik-
indum og dauða frá hestinum, þrátt fyrir það
þó hann væri voldugur konungur.
Svo hann hrópaði upp yfir sig í reiði sinni,
að hver sá sem segði sér frá dauða hestsins skýldi
tafarlaust verða hengdur.
Þannig liðu nokkrir dagar, án þess að veik-
indi hestsins breyttust nokkuð. En svo var það
morgun einn þegar sendimenn konungs komu til
manns þess sem sá um hirðingu hestsins, Þá sagði
hann þeim að hesturinn væri dauður.
Eins og nærri má geta, varð sendimönnum
konungs ekki um sel, og spurningin kom strags
upp á meðal jieirra, um, hver þeirra skvldi verða
fyrir því að flytja konungi fréttirnar, og eiga á
hættu að verða hengdur í staðinn.
Þeir voru nálega ráðþrota, stóðu og töl-
uðu um málið frá öllum hliðum og stungu upp á
öllu mögulegu, og ómögulegu, þar til tíminn var
alveg kominn til þess að fara á konungs fund, til
að láta hann vita hvernig hestinum liði.
Þá tók sá yngsti í liópnum til máls, og bað þá
að hætta þessu tali og bera engan kvíðboga fyrir
þessum málalokum, því hann kvaðst mundu gauga
á konungsfund, og sjá hvernig til tækist.
Þegar þessi ungi maður, kom á konungs fund
leit konungur við honum, og spurðn með dimmum
og þóttafullum málrómi:
“Hvernig heilsast hestinum ? ’ ’
“Herra,” svaraði sendimaðurinn:
“Hesturinn er á sínum vana stað og hrevfir
sig ekki. Hann virðist vera þróttlaus. Hann et-
ur hvorki né drekkur, sefur ekkert og er hættur
að anda. Hann—”
“Þá hlýtur hann að vera dauður.”
“Yðar hátign eigið kollgátuna,” svaraði
sendimaðurinn rólega, “og það er yðar hátign
sem hefir kveðið upp úr með það.”
--------o--------
*
Olíkar systur.
Ekkja ein sem var mjög skapill, átti tvær
dætur. Eldri dóttirin líktist móður sinni mjög,
bæði í útliti og í lund. Sú yngri líktist föður
sínum, bæði í sjón og að skapferli, en hann var
fríður maður, blíðlyndur og góðlvndur.
Ekkjan liafði mikið dálæti á þeirri dóttir
sinni sem líktist henni sjálfri, en var köld og nöp-
ur í garð hinnar, og lét hana vinna baki brotnu
frá morgni til kvölds við ilt atlæti, og neyddi hana
til þess, að leggja sér til munns matarleyfar syst-
ur sinnar.
Á meðal verka þeirra sem vngri systirinni
voru fenginn í hendur, var að sækja vatn langar
leiðir til heimilisþarfa.
Dag einn þegar hún hafði fylt vatns ílát sitt
við brunninn, og var í þann veginn að snúa heim,
bar þar að gamla koitu, sem beiddi um að gefa
sér að drekka.
“Með ánægju’’, svaraði mærin, og þótti vænt
um að geta gert þessari gömlu konu eitthvað gott.
Og hún hélt vatnsfötunni á lofti, svo konan ætti
hægara með að drekka.
En þessi gamla kona var álfamær í dular-
gerfi, og þegar hún var búin að drekka nægju
sína mælti hún:
“Þú ert eins góð og þú ert falleg, og fyrir
þessa velgjörð þína skulu þer veitast þau laun, að
hvert orð af vörum þínum skal verða að ilmmiklu
blómi, eða skínandi perlu.”
Þegar stúlkan kom heim til sín, tók móðir
hennar til að ávíta hana fyrir hvað lengi liún
liefði verið að sækja vatnið.
“Fyrirgefðu mér móðir mín góð,” svaraði
stúlkan með auðmjúkum og þýðum rómi, en orð-
in urðu að perlum og demöntum sem féllu niður
við fætur móður hennar.
“Hvað sé eg barn?” spurði móðir hennar
Stúlkunni brá svo við þetta ávarp móður
sinnar að vera kölluð barn, og varð svo glöð í
bragði, að liún sagði móður sinni frá gömlu kon-
unni sem liún hafði hitt við brunninn, og hvað
þeim hafði farið á milli, og hvert orð sem hún
sagði varð að skínandi perlum eða rósrauðum
blómhnöppum.
Ekkjan, móðir hennar, hlustaði á sögu dóttur
sinnar, og horfði með undrun á það sem hún sá,
en þegar liún náði sér aftur til fulls, kallaði hún á
uppáhalds dóttur sína, og þegar hún kom, spurði
móðir hennar:
“Fanny, vildir þú verða aðnjótandi sömu
hlunninda og systir þín? Farðu til brunnsins
og sæktu vatn, og ef gömul kona biður þig um að
drekka, þá mundu eftir að sýna henni alla velvild
og kurteisi.
Fanny þverneitaði að leysa þetta lítilfjör-
lega og óaðgengilega verk af hendi, eins og hún
komst að orði, þar til móðir hennar rak hana til
þess með harðri hendi.
Að síðustu tók liún könnu úr silfri, og lagði
af stað til brunnsins gröm í skapi.
Þegar hún kom þangað, þá stansaði liún og
leit í kring um sig, en hún hafði ekki verið þar
nema fá aug-nablik þegar kona ein fögur og tígu-
leg kom út úr skógarrunna nokkrum sem var þar
skamt frá.
Hún gekk að brunninum og beiddi stúlkuna
að gefa sér vatn að drekka.
“Eg er ekki komin hér til að stjana undir
þig og þína líka, þií getur tekið við könnunni og
fengið þér sjálf að drekka ef þér sýnist, eg ætla
hvorki að vera undir tilla þín né annara.”
Þessi fagra og skrautbúna mær sem tal átti
við dóttur ekkjunnar, var engin önnur en álfa-
mærin, og hafði hún brugðið sér í prinsessu gerfi
til þess að sjá hve langt gikksháttur stúlkunnar
gæti gengið.
“Eg skal veita þér laun sem hæf eru fyrir
ókurteisi þína og óart, því í hvert sinn sem þú
talar, þá skulu orð þín verða að snákum og nöðr-
Um.”
Þegar stúlkan heyrði þetta, hljóp hún sem
fætur toguðu heim til móður sinnar.
“ Jæja, dóttir góð,” sagði móðir hennar og beið
óþreyjufulí eftir að dóttir sín færi að tala, og
þegar hún opnaði munninn hraut naðra og tveir
snákar fram úr henni.
“Þetta er alt þér að kenna,” hrópaði móðirin
í reiði sinni, og ætlaði að ráðast á hina dóttur
sína og berja hana, en hún tók til fótanna og hljóp
út úr húsinu og út í skóg, og þegar hún var komin
úr augsýn móðir sinnar, fleygði hún sér niður í
grasið og grét.
Á meðan hún lá þarna bar þar að konungs-
son sem var á veiðum í skóginum, liaiin reysti
meyna á fætur, og spurði því hún væri svo hrygg
og einmana.
“Móðir mín rak mig burt af heimili mínu.”
svaraði mærin.
Konungsyninum leist svo vel á meyna að
liann yarð ástfangin af henni, og beiddi hana að
segja sér alt um hagi sína,,og á meðan hún sagði
bonum frá æfintýri sínu, féllu demantar og perl-
ur frá vörum hennar.
Konungssonurinn tók hana svo með sér heim
í ríki föður síns, og beiddi foreldra sína um leyfi
til að giftast henni, sem þau veittu með glöðu
geði.
Á meðan hamingjao umvafði stúlkuna, sem
rekin var á burtu, þá hafði hin systirin, sem var
eins og sagt hefir verið þóttafull, sérgóð og lund-
illa, komið sér illa og orðið ölluna svo hvimleið,
að jafnvel móðir hennar gat ekki liðið hana leng-
ur á heimili sínu, svo hún rak hana í burtu og út
í skóg þar sem hún dó, óhamingjusöm og yfirgef-
in af öllum.
Kisa.
Kötturinn og stúlkan.
Köttur var fyrir skömmu í húsi einu í Lund
únaborg. Þessi kisa átti líku lieimilisláni að fagna
og aðrir kettir í veröldinni. Nálega enginn maður
á heimilinu hændi hana að sér eða sýndi henni vin-
semd. Þó var því fjarri, að hún væri hrakin eða
hrjáð, því húsbændurnir voru prúðmenni og börn
þeirra vel uppalin. Það var starf kisu að verja eld-
húsið fyrir músum um nætur, og þangað varð hún
að fara á hverju kveldi, hvort sem henni líkaði
betur eða ver. Hún hafði unað þessu illa á yngri
árum, en nú var hún orðin roskin og ráðsett og
hafði lagt af öll unggæðisbrek fyrir löngu. Mat
og drvkk skorti kisu ekki, því hún fékk af hvoru
tveggja meira en hún gat í sig látið. Svo bar við
einu sinni sem oftar, að þangað kom á heimilið ný
vikastúlka. Hún var um fermingu og kom þang-
að um fermingu. Það var um hana eins og kisu,
að hún fékk nóg af mat, en fremur lítið af blíðu í
nýju vistinni. Hún var því hálfgert einmana og
fékk brátt óyndi. Alt þetta var henni þeim mun
þungbærra, sem hún hafði átt ástríka og góða for-
eldra, þó þeir væru félitlir. Skjótt kviknaði vin-
fengi milli þessara tveggja einstæðinga þar í eld-
húsinu, því kisa var sú eina skepna, sem stúlkan
gat látið vel að og hændist að henni og virtist
skilja tilfinningar hennar. Þegar hún var orðin ein
á kvöldin, grú'fði hún sig yfir kisu, þar sem hún
sat á eldhúsborðinu og grét oft sáran. Svefnher -
bergi stúlkunnar var út úr eldhúsinu, óg mændi
kisa oft bænaraugum þar inn á eftir lienni, þegar
hún fór að hátta á kveldin, en ekki þorði hún að
láta hana sofa hjá sér. Þó lét hún það einu sinni
eftir kisu, en þá höfðu mýs gengið í eldhúsið þá
nótt og gert þar óskunda í einum matarskápnum,
og fékk kisa ákúrur fyrir það og minni mat um
daginn, átti það að vera hegning fyrir svikin. Eft-
ir þetta lokaði stúlkan dyrum sínum á hverju
kvöldi og varð þá kisa að góla við gættirnar. Sett-
ist hún þá malandi við hurðina og sat þar hvert
kveld svo lengi sem stúlkan heyrði. Matarást gat
það ekki verið hjá kisu, því bæði þurfti hún einsk-
is við og svo hafði stúlkan engin matarráð, og þó
hún hefði viljað miðla henni af skarnti sínum, þá
var sú fæða ekki mjög að Kisu skapi, því hún hélt
mest upp á ket og fisk, hvorttveggja hrátt, og
fékk það eftir vild. Stúlkunni var leyft að heim-
sækja foreldra sína hvern sunnudag, og var það
þá oft, þegar fram í sótti, að kisa horfði nokkuð
undarlega á eftir henni, þegar hún fór af stað, og
gerði sig stundum líklega til að fylgja henni á veg,
en stúlkan vildi fyrir engan mun lokka köttinn frá
húsinu, og rak hana hvert sinn aftur með liarðri
hendi. En einu sinni var stúlkan komin langan
spöl áleiðis, þegar henni varð litið aftur og sá hvar
kisa koim skokkandi í hámóti á eftir. Hiín sneri
þegar við og kom kisa þá móti henni mjög glað-
lega og vingjarnlega. Stúlkan vildi hverfa heim
aftur, en kisa sat kyr þar sem hún var komin, og
sýndist ófús á að fylgja henni í þá átt. Tók
stúlkan hana þá upp og bar hana í fangi sér alla
leið lieim aftur. Eftir þetta tilræði var kisa lok-
uð inni í hvert skifti, sem stúlkan fór kynnisfarir
sínar, og þess vandlega gætt, að hún elti hana
ekki.
Þessu fór fram þrjá mánuði, en bæði af því að
stúlkunni hafði lítt rénað óyndið og eins af hinu,
að eldri systir hennar fór um það bil til Vestur-
heims, þá tóku foreldrar hennar hana heim til sín
i liinnar stað.
Nú leið svo vika, að ekkert bar til tíðinda. Þá
var það einn dag, að stúlkunni varð litið út um
glugga í húsinu, þar sem foreldrar hennar bjuggu.
Hún sá þá í því bili hvar ketti var fleygt út úr
ketsölubúð einni skamt á burtu í strætinu hinu-
megin. Kisa lallaði þá að næstu búð, hnypraði
sig upp í krókinn hjá búðartröppunni og húkti
þar. Stúlkunni sýndist þessi köttur furðu líkur
gömlu vinkoæu sinni og kallaði því á liana nokkr-
um sinnum með nafni. Kisa heyrði þegar hljóðið
og fór að skima í allar áttir og kom loks auga á
stúlkuna í glugganum og var þá ekki lengi að
hugsa sig um. Hún þaut yfir götuna og nam stað-
ar á :téttinni neðan undir glugganum og mjálm-
aði sáran og vonarlega. Stúlkan hljóp þá ofan og
út á götuna og þar stóð gamla vina hennar
nötrandi af kulda í krapinu á stéttinni, og liafði
loks náð að komast alla leið. En auðséð var á
henni, að það liafði ekki gengið þrautalaust, því
kisa var orðin æði þunn á svanginn, slæpt og úfin
og illa til reika. Stúlkan ylaði nú mjólk og keypti
ketbita lianda henni, svo hún náði sér fljótt eftir
ferðalagið. Næsta dag' brá stúlkan sér til hinna
fornu húsbænda sinna og sagði þeim hvar kisa
væri niður komin, og varð hún þess þá líka vísari,
að fyrstu þrjá dagana eftir að liún fór úr vist-
inni, hafði kisa ráfað út og inn hvað eftir annað,
og verið óróleg móti venju. Fjórða daginn bar
upp á sunnudag og ráfaði þá kisa um eldhúsið
fram eftir deginum, en um kvöldið var hún horfin
og sást ekki síðan. Hún liefir því verið á ferðinni
fulla þrjá sólarhringa, en ölluim var það óskiljan-
legt, hvernig kötturinn gat komist ein svo langa
leið, því vegurinn var röskur hálftíma gangur og
um margar götur að fara og krókóttar. En lík
legt þótti þeim, að kisa muni einhvern tíma hafa
fylgt stúlkunni lengra en hana grunaði; þó var
það ekki nema tilgáta.
Þau urðu nú öll ásátt um, að kisa fengi að
vera þar sem hún var kömin, og eiga ekki á.hættu,
að láta hana flækjast á milli og lenda í hundakjöft-
um, og naut kisa trygðar sinnar að þessu. Kisa
var mjög óróleg fyrst í stað hvert sinn sem stúlk-
an fór að heiman, en þegar hún sá að stúlkan kom
alt af aftur, spektist kisa bráðum. Nokkrum ár-
um síðar fór stúlkan búferlum til Yesturheims
með foreldrum sínum. Þau tóku kisu með sér og
þar var hún á lífi 1883 hjá vinkonu sinni, og var
þá komin hátt á þrettánda ár. Hún var vel hraust
enn þá og í góðum þrifum, og gráhærð var hún
orðin og mjög sjóndöpur.
—Dýravinurinn. Meira.
--------o---------
Samkunduhúsið í Kapernaum.
Eins og kunnugt er af guðspjölluiium, var
Kapernaum aðal heimkynni Jesú, eftir að hann
hóf endurlausnarstarfsemi sína. Hann kendi oft
þar í samkunduhúsinu, og frá því er skýrt, að
hann hafi gert ýms af krfatvaerkum sínum í því
húsi. 1 7. kap. Lúkasar guðspjalls er skýrt frá, að
Gvðingar segja við Jesúm út af því, að hinn róm-
verski hundraðshöfðingi bað Jesúm að lækna þjón
sinn: “Verður er hann jiess, að þú veitir honuin
þetta, Jiví að hann elskar l)jóð vora og hefir bjrgt
samkunduhúsið handa oss.’’
Númá telja víst, að fundnar séu rústirnar af
þessu samkunduhúsi. Það er amerískur maður,
Lucien Gauthier að nafni, mikill biblíufræðingur
og rannsóknarmaður fornhelgra staða, sem hepn-
ast hefir að draga fram í dagsbirtuna leifar af
húsi, sem víst er, að Jesús hefir verið í.
Kpernaum hefir staðið við vesturströnd Galí-
leu-vatnsins;; eru þar nú afar miklar.rústir á
stóru svæði. Af rústum samkunduhússins er það
bert, að það hefir verið mjög vandað og skraut-
legt. Inngöngudyr, portbogar, gluggabogar og
þakskegg hafa verið liin mestu listaverk. Skreytt
hefir bjrggingin verið myndum af ljónum (merki
Júda ættar), örnum með blómfestum í nefinu o. fl.
Brot og partar af þessu finnast í rústum hússins.
Alt þetta bendir á, að húsið sé bygt á þeim tímum,
þegar rómversk áhrif voru sterk orðin, og menn
voru farnir að loka augunum fyrir banni hinna
fornu laga um skreyting húsa með dýramjmdum.
Hér tala steinarnir sjálfir um rómverskan bygg-
ingarstíl, um samkunduhús bygt af rómverskum
hundraðshöfðingja.—Heimilisblaðið.