Lögberg - 29.07.1920, Blaðsíða 4

Bl«. 4
LíOGBERC, FIMTUDAGINN 29. JÚLÍ 1920.

BI*Té
Jögbecg
Gefið út hvern Fimtudag af The Col-
urabia Press, Ltd.,iCor. William Ave. &
Sherbrook Str., Winnipeg, Mem.
TALSIMI: GARKY 418 og 417
Jón J. Bíldfell, Editor
L/tanáskrift til blaðsins:
TlfE COLUMBIA PRESS, Ltd., Box 3172, Winnípeg, Man-
Utanáekrift ritstjórans:
EDITOR LOCBERC, Box 3172 Winnipeg, K|an.
VERÐ BLAÐSINS: $2.00 um áriS.
iiiiaiimnaiinmniiHniiiminigi
Skeytinu skilað.
Útaf meinlausri gamangrein sem stóð í 29.
tölublaði Lögbergs, um samdrátt Voraklar og
Heimskringlu prentfélaganna, skrifar milli-
bils ritstjóri Heimskringlu, eina af þessum
furðulegu blaðagreinum sínum, þar sem efnið
týnist í orðagjálfri, og illgirnin gægist út úr
hverri setningu.
Um aðal efni fréttarinnar er Lögberg flutti,
að prentfélögin Hecla og Viking Press, eða Vor-
Öld og Heimskringla, væru að fallast í faðmlög
og skríða undir sama brekáns hornið, hefir
höfundur greinarinnar furðulegu í Heims-
kringlu ekkert að segja — ber ekki á móti því
með einu orði, enda var orðið svo hljóðbært um
þessa tilraun, að þýðingarlaust hefði verið,
jafnvel fyrir millibils ritstjóra Heimskringlu
að afneita henni og væntanlegum félagsbræðrum
sínum.
Það eina atriði sem greinar höfundurinn
ber á móti er, að hið nýja félag eigi að heita
prentfélag Únitara.
Vér staðhæfðum aldrei neitt um slíkt í Lög-
bergi — gátum þess að eins til, og oss datt ekki
í hug að það mundi vera meiðandi fyrir nokkum
mann.
Vér þekkjum marga af þeim löndum vorum
er tilhevra þessum félagsskap, þeir eru strang-
heiðarlegir, og beztu drengir.
Vér höfðum því ástæðu til þess að halda
að félagsskapur þeirra vairi eins?
Gat maður átt von á, að það væfi vansæmd
fyrir þetta nýja félag að bera þetta nafn.
Vér getum ekki séð það, og ólíklegt þykir
oss að þeir sem inn í þenna nýja félagsskap
vilja ganga, séu svo mikið afhrak að þeir hefðu
verið nafninu til vanvirðu.
Ef svo hefði verið, teljum vér víst að sam-
vinna og sameining við þá hefði ekki verið
æskileg frá neinu sjónarmiði.
Oss furðar sannarlega ekki á, og vér vild-
um leyfa oss að segja, að þeir sem þekkja til
leiðtoga Únitara vor á meðal, furða sig ekkert
á því, þó hann vilji hlynna að þeim félagsskap,
og auka hann og efla, það er náttúrlegt eins
lengi og það er gjört á drengilegan hátt. En
það sem oas furðar á er, að hann skuli ekki vilja
kannast /ið þessar útbreiðslu tilraunir sínar
eins og maður, og standa við þær.
Kunningi vor, greinarhöfundurinn gerir
mikið veður útaf því að vér höfum tekið til
láns, eða réttara sagt tekið þessa frétt frá
einum vissum manni, sem eftir hugsanafræði
greinar höfundarins, á víst að hafa einkarétt
á slíkum fréttum vor á meðal.
Vér höfum nú reyndar aldrei heyrt þess
getið að nein slík einkaréttindi ættu sér stað.
En ef svo skyldi vera, og að ritstjóri Lögbergs
hafi brotið í þessu sambandi, þá getur hann
huggað sig við, að hann er ekki sá eini, greinar
höfundurinn í Heimskringlu sjálfur er honum
jafn sekur, því hann skýrir upp Columbia
Press prentfélagið x þessari furðulegu grein
sinni og kallar það: ‘ ‘ Evangeliska Lútherska
prentfélagið” sem hefir páttúrlega ekki við'
neitt að styðjast nema hefndarhug greinarhöf-
undarins, sem í bræði sinni vill reyna að ná
sér niðri einhverstaðar, fyrir það að leyndar-
máli hans var ljóstað upp.
Það er naumast þörf á að taka það fram,
að slíkur barnaskapur er engin móðgun fyrir
oss.
En ekki verður annað sagt, en að fremur
sé það aulalegt fyrir alla menn, og ekki síst
andlega leiðtoga, að gjöra sig sjálfa seka í
sömu syndinni og þeir eru að ávíta aðra fyrir,
og það í sömu andránni.
Eitt er einkennilegt í sambandi við þessa
ritsmíð, og það er, hve afar lögfróður sá mað-
ur virðist vera er ritar, sérstaklega þó að því
er allar vafa hettur snertir, og afstöðu manna
gagnvart þeim, enda segja fróðir menn, að
hann hafi verið mikið við málaferli riðinn í
seinni tíð, þótt vafasamt sé um orðstír þann,
er hann hafi getið sér á því svæði.
En af þessu hettumáíi, er hverjum manni
Ijóst, að vegur hans muni ekki vaxa, því þegar
menn fara að nota líkamslýti manna sem þeir
geta ekki að gjört, og eiga enga sök á, til þess
að svala óvild sinni á þeim, þá er gengið skör
framar en góðum dreng sæmir, og því einkis
vegs að vænta fyrir þann er svo rasar um ráð
fram.
Um heimsku Urigslin í niðurlagi þessarar
furðulegu greinar í Heimskringlu skal hér ekk-
ert sagt — því slíkt vopn er ávalt örþrifa úr-
ræði illa hugsandi manna.
--------o---------
Rannsóknar- og varðveizlunefnd
náttúruauðlegðar Canada.
Fyrir nokkrum áratugum, hefði það þótt
furðu sæta ef að mentamenn þjóðarinnar hefðu
komið saman á málfundi til þess að ræða, og
flytja fyrirlestra um kvikfjárrækt, jarðrækt,
vatnsveitur o. s. frv. Vér eröm ekki óhrædd-
ir um, að hinir svo kölluðu lærðu menn hefðu
brosað í kampinn að slíkum vísindum.
En það er með skilning manna á þessum
vísindum, eins og mennina, að hann breytist
— færist út frá bóklegu vísindunum, og út í
það hagnýta — að í heimi vísindanna, er nú
orðið nokkuð það er svarar til þess, sém lærðu
mennimir kalla liagnýta sálarfræði, þegar um
þá grein vísindanna er að ræða.
Það eru þá hagnýt vísindi sem um er að
ræða í þessu sambandi, og sem þessi nefnd
manna—sem í eru nafnkunnir mentamenn, úr
austur, mið- og vestur fylkjum Canada hafa
verið að tala um á þingi sínu undanfarna daga
í Winnipeg.
Á mörg nauðsynjamál í sambandi við að
vernda náttúruauðlegð Canada var minst, á
þessu þingi, og voru málin lædd af sérfræðing-
um svo nákvæmlega og einarðlega, að þau
hljóta að verða skýrari í huga fólks eftir en
áður.
Aðal verkefni þessa þings snerist um
akuryrkju málin, enda er jarðræktin undir-
staða að efnalegri velmeigun Canada þjóðar-
innar eins og menn vita.
Fram á það var sýnt með sterkum orðum,
hversu afskaplega illa, að menn hefðu farið
með gróðrarkraft jarðarinnar á þeim tiltölu-
lega fáu árum sem liðin eru síðan farið var
að rækta slétturnar í Vestur Canada, og líka
að fyrir þessari þjóð lægi ekkert nema vesal-
dómur í efnalegu tilliti ef slíkt héldi áfram,
því þá yrði búið að níða gróðrarkraft úr jarð-
veginum, svo þar yxi hvorki fóður fyrir menn
né skepnur.
Sýnt var með bitrum orðum fram á, þá á-
stríðu manna að ausa upp auði úr skauti jarð-
arinnar, án minstu umhugsunar um það, hvaða
afleiðingar slíkt hefði fyrir framtíðar velferð
einstaklinganna, eða þjóðarinnar, og voru þeir
náungar sem svoleiðis fara að ráði sínu, nefnd-
ir “ íiæningjar jarðvegsins.”
Bent var á að slíkt hefði verið lagt í vald
einstaklinganna, í liðinni tíð — þeir látnir ein-
ir um að draga gróðrarkraftinn úr landinu, og
með honum grundvöllinn undan framtíðar vel-
ferð sinni og sinna, með því að sá ár eftir ár
sömu korntegundunum í sama akurinn, þar til
gróðrarkrafturinn var svo þrotinn, að í hon-
um hætti að vaxa, án þess að reyna til að halda
frjómagni jarðarinnar við á nokkurn hátt.
Bent var á, að ef þjóðin í Canada ætti ekki
að líða skipsbrot, þá yrði þessu að hætta, og
þeim öllum sem við jarðrækt fást yrði að verða
ljóst að þeir yrðu að haga svo sáðverki sínu
að frjómagni jarðarinnar væri ekki hætta
búin. Til þess yrði að skifta um korntegund-
ir árlega á ökrum, bera > á þá áburð, undirbúa
þá rétt undir hinar ýmsu korntegundir sem í
þá ætti að sá, og á réttum tíma árs, en umfram
alt að halda þeim hreinum.
Bent var á, að skyldan til þess að varð-
veita frjómagn jarðarinnar hvíldi ekki ein-
asta á einstaklingnum, heldur á ríkinu, og það
væri skylda þess, þó ekki væri nema til sjálfs-
varnar að leiða menn í, ef ekki í allan sannleika
þá í eins mikið af honum og unt er, um þarfir
og kröfur á yfirstandandi tíð, í þessum efnum.
Eitt umtalsefni var trjáplöntun til skjóls
á ökrum, og sýndi N. N. Ross, sá er veitir trjá-
plötunar tilraunum Dominion stjórnarinnar
í Indian Head forstöðu, fram á hina miklu þýð-
ing, er trjáplöntunin hefði í öllum tilfellum,
en ekki síst þar sem hálent væri, og jörð send-
in, því þar lægju sáðlönd undir skemdum af
\indura, og hefðu 75,000 ekrur af sáðlandi
verið eyðilagðar í Lethbridge héraðinu einu
síðastliðið vor af þeim ástæðum.
Enn fremur \rar erindi snjalt og skorinort
flutt um útsæði af L. H. Newman; benti hann
á þörfina fyrir því að vanda sem bezt til út-
sæðis, bæði að því er frjómagn þess snertir
og að sjá um að það væri hreint og í því sam-
bandi benti hann á, að bændur ættu að leita
fyrir sér, með þær tegundir útsæðis er bezt
væri fallið fyri'r Iönd þeirra, með því að reyna
mismunandi tegundir útsæðis, og veita ná-
kvæma eftirtekt hvernig þær þrifust og þrosk-
uðust. Mr. Newman sagði, að árlega þyrfti
05,000,000 mæla af korni til útsæðis í Canada,
9,000,000 mæla af kartöflum.
I nefnd til að hrinda þessum áhugamálum
í framkvæd á árinu voru kosnir:
Dr. J. H. Grisdale frá Ontario
Professor John Bracken frá Manitoba
W. C. McKilIican fni Manitoba
Professor E. S. Hopkins frá Sask.
W. II. Fairfield frá Alberta.
Professor G. H. Cutler, frá Alberta.
F. C. Nunnick akuryrkju ráðunautur alrík-
is nefndarinnar, sem sér um rannsókn, og varð-
veislu á náttúruauðlegð Canada.
-------o--------
Dr. S. Parkes Cadman. i
Um tuttugu ára skeið, hefir Dr. Cadman
verið þjónandi prestur við Central Congre-
gational kirkjuna í Brooklyn, New York, og
er talinn að vera einn áhrifamesti kennimaður
peirra, er á enska tungu mæla.
Hann er af fátækum foreldrum kominn,
fæddur í smábæ á Englandi og vann í kola-
námu frá því að hann fyrst orkaði nokkurs og
fram yfir tvítugs aldur. Lestrarþráin var
honum ástríða, er fylgdi honum svo að segja í
vöku og svefni. Þegar námamenpirnir yfir-
leitt höfðu neytt miðdegpsverðar, létu þeir sér
renna í brjóst allar þær mínútur, er afgangs
voru, en drengurinn vakti og las.--------
Um þær mundir, er Cadman útsJcrifaðist
úr námunni, hafði hann lesið fiest allar nýti-
legar bækur á bókasafninu í grendinni, er fjöll-
uðu um stærðfræði, heimspeki, náttúrufræði og
ógrynni af skáldsögum og ljóðum.
I því trausti, að einhverjum kunni að þykja
ómaksins vert að fræðast ögn um skoðanir
þessa manns, hefi eg tínt saman nokkrar setn-
ingar, er hann lét nýlega í ljósi við kunningja
sinn, með því að mér finst sjálfum að ýmsar
þeirra eigi talsvert erindi til alménnings.
“Einn af hættulegustu nútíðar veikleikun-
um finst mér vera sá,” segir Dr. Cadman,
“hve fólkinu er gjarnt til að grauta fjarskyld-
um málefnum saman, hafa nasasjón af mörgu,
en hugsa svo lifandi skelfing fátt ofan í kjöl-
inn.
Menn eru altaf að flýta sér — altaf á hlaup
um og njóta þarafleiðandi ekki til hálfs þess,
er fyrir augu og eyru ber.
“Þúsundir N. York búa ganga fram hjá
Woolworth byggingunni hvern einasta'dag.
Ef til vill taka einhverjir eftir því hve risavax-
ið stórhýsi þetta er og að turninn ber við him-
in, en miklu nær er mér að halda að flestir, sem
framhjá ganga, hafi í rauú og veru aldrei veitt
bvggingunni nokkra verulega eftirtekt, eða
helzt ekki séð hana. — Gestsauganu er öðru-
vísi farið. Ferðamenn frá öðrum löndum, er
til N. York koma, drekka í sig við fyrstu sýn
séreinkennin, er bygging þessi á yfir að ráða
og flytja myndina heim í huganum. Ög þeir
eru, þótt undarlegt megi kalla, langt um fróðari
um stýl þann, er bygginguna einkennir, heldur
en fólkið sem unnið hefir þar árum saman.
“Það er engu líkara, en að tíð mök annað-
hvort blindi fólkið eða vekji hjá því fyrirlitn-
ingu.
“Flaustrið í nútíðarlífinu, er skæðasti ó-
vinur sannrar listar. Til þess að muna, verða
menn að liugsa og endurhugsa.
“Fáar skemtanir nú á dögum di*aga að
sér fleira fólk, en kvikmyndasýningarnar. Þó
mun ekkert betur fallið til þess að gera útaf
við minnið, en einmitt þær. Þær eru ávalt á
harða hlaupi, hvert atriði rekur annað í svo
skjótri svipan, að áður en áhorfendanum veit-
ist ráðrúm til að festa í minni einn atburðinn(
er annar kominn í staðinn.
“Lestur hefir reynst mér bezta, andlega
æfingin. Reynsla annara ihanna ætti að vera
hin sama, ef alt er með feldu. En það er
efcki ávalt allt með feldu. — Fólk, sem vakir
yfir því fram á nætur, að komast yfir sem mest
af skáldsagna óhroðanum í þeim tilgangi að
fá eins fljótt og unt er vitneskju um það, hvern-
ig “ómöguleg persóna,” geti í sögulokin orðið
að hetju, tapar meira á lestrinum en það
græðir.
“Svo fremi að vér eigi sundurliðum efn-
ið og rannsökum lyndiseinkunnir hverrar per-
sónu bókarinnar eftir mætti, höfum vér ekkert
gagn af lestrinum'— höfum helzt ekki lesið
neitt. — Vér þurfum að setja oss í spor sögu-
hetjanna, læra að skilja ástríður þeirra, skifta
með þeim sorg og gleði. Þá fyrst getur lest-
urinn orðið»að fullum motum, aukið mann-
gildi vort, og skapað nýtt og fegurra útsýni.
“Eg hefi þekt marga menn, sem varla
nokkurntíma keyptu aðrar bækur en þær, er
annað hvort voru skreyttar litmyndum á
hverri blaðsíðu, eða þá loagyltar í snið-
um. Myndirnar eru engin trygging fyrir
gildi Ixókar, og það er bandið ekki heldur. “Sá
lesandi einn, er mótar myndirnar sjál/ur á
minnisspjald sinnar eigin sálar, gleymir þeim
ógjarna aftur, og getur venjulegast brugðið
þeim upp nær vera skal.
“Hversu vel sem menn eru að sér, reka
þeir sig á einhver orð, er þeir að minsta kosti
skilja eigi í svipinn. Við öll slík orð ætti að
setja mark (þ. e. s. ef ekki er um lánaða bók
að raiða) og fletta þeim síðan upp í orðabók.
Það kostar erfiði að æfa minnið, en með þess-
ari aðferð eykst orða forðinn og verður ávalt
til taks. —
“Láttu engan hafa sér það til skemtunar
að þú sért orðinn andlega gjaldþrota. Starf-
aðu heldur dag og nótt með það fyrir augunum
að afla þér frekari þekkingar^ Landnám í
heimi þekkingarinnar, er fegursta takmark
mannsandans.
“Maðurinn er það, sem hann hugsar feg-
urst og frumlegast, að viðbættum bókum þeim,
er hann les.
“Sá sem hleður múrvegg milli sjálfs sín
og voklugustu hugsananna, er felast í bókum
ágætustu rithöfunda, er eins og fiskimaður án
færis.
“Ef þú ert í vanda staddur með að velja
þér bækur, skaltu taka mitt ráð og lesa arfi-
sögur góðra manna. Slíkur lestur eykur ávalt
gildi hversdags lífsins. Það skiftir minstu
hvort maðurinn var auðugur eða snauður, eða
hverja stöðu hann skipaði í þjóðfðlaginu. Ilafi
hann að eins lifað heiðarlegu lífi, má altaf
eitthvað nytamt af æfisögu hans græða.
“Þótt nauðsynlegt sé að vísu að hafa á-
kveðið lífstakmark, þá má maður samt aldrei
eínblína svo á eitthvert atriði út af fyrir sig, að
hann missi sjónar á öllu öðru. Lífið er í
sjálfu sér of mikilvægt, fegurðin of margbrot-
in, til þess að verjanlegt sé að loka augunum
fyrir öllu öðru en einhverju einu. “Tilbreyt-
Ing við andleg störf, eykur bæði hugsana og
framfcvæmdaþróttinn um helming. — Gladstone
hafði fjögur skrifborð í vinnustofu sinni. Á
einu láu nýustu bækur. Annað var notað til
bréfaviðskifta. Þriðja jborðið notaði hann
við stjórnmálastörfin, en fjórða við ýms önnur
störf, er honum voru kærust. Hann var vanur
að sitja eina til tvær klukkustundir á dag við
hvert þessara skrifborða í senn og vinna eins
og járnkarl “Með þessum hætti,” sagði
hann, get eg afkastað tveggja daga verki á
THE R0YAL BANK 0F CANADA
mælir með sínum
M0NEY 0RDERS
eins og áreiðanlegum og ódýrum miðli fyrir peninga-
sendingumver nema $50 eða minni upphæð
Borganlegir án aukagjalds á öllum útibúum sérhvers banka
Canada (nema í Yukon) og í Newfoundland
HOFUDSTÓLL og VARASJÓDUR .................. $35,000,000
ALLAR EIGNIR ............................. $558,000,000
Auðvelt að sparat.________
Það er ósköp auðvelt að venja sig á aS spara með því
aö leggja til síðu vissa upphæð á Banka reglulega. í spari-
sjóðsdeild vorri er borgaS 3% rentur, sem er bætt viS
höfuSstólinn tvisvar á ári.
THG DOMINION BANK
NOTRE DAME BRANCH, W. H. HAMILTON, Manager.
SELKIRK BRANCH, - - W. E. GORDON, Manager.
einum degi. Tilbreytingin er hvíld, og um
leið og eg yfirgef eitt skrifborðið, kem eg ó-
þreyttur til verks við annað.”
“Mörg mikilmenni bafa farið líkt að og
Gladstone, hvílt hugsunina með tilbreyting í
starfi oft. á dag. Galdurinn er að eins sá,
að hugsa eJcJci nema um eitt í einu.
“Iíugsana-jafnvægi og gott minni haldast
í liendur. — “Því hetur, sem þú gleymir sjálf-
um þér við stöúfin — lifir í starfinu, þess skýr-
ara manstu myndirnar á eftir — þær eru orðn-
sr hiuti af þér sjálfum.
“Menn gleyma oft ýmsn því, er þeir lesa
og vildu garna muna. Sumir leggja hart
að sér við að framkalla myndina að nýju, en
aðrir leggja árar í bát. Gleymdar myndir
þurfa ekki endilega að vera glataðar. Miklu
rær er að halda að þær liggji ávalt fólgnar í
undirvitund mannsins og að ekki þurfi annað
en nógu mikinn viljakraft til þess að framkalla
þær á ný.”
Kunningi Dr. Cadman’s segir að sig furði
mest á því hvað maðurinn hafi yfiriburða gott
minni og sé fljótur til svars. Af fjölda spnrn-
inga sem lagðar voru fyrir hann kvöld eitt,
fylgja þessar ásamt svörunum:
“Hvað eru margar kristnar kirkjudeildir
í Ajmeriku?”
“Eitt hundrað sextíu og átta, en eg hefi
ekki tíma til þess að telja þær upp
“Hver var mestur stjórnmálamanna þeirra,
er á friðarþinginu í Paris sátu?
‘ ‘ Forsætisráðgjafi Grikkja. ’ ’
“Hvaða. heimspekisstefnur hafa helzt haft
áhrif á kenningarkerfi nútíðarkirkjunnar?
“Stefnur þeirra Bergson og Eucken.”
“Hvaða rithöfundur setti fram þessa
setningu: Því oftar sem eg hitti suma menn,
þess vænna þykir mór um hundinn minn?
“Sam. Jones.”
Það stóð alveg á sama um hvað var spurt,
svarið var ávalt á reiðum höndum og alt af
jafn ákveðið.
E. P. J.
ISLENDINGA-
DAGURINN
að
WYNYARD, Sask.
2. Agúst. Tólfta Þjóðhátíð Islendinga í SaskatcJieivan
D A G S K R Á
1. Minni íslands ............ Séra Rögrxv. Pétursson
2. Söngsveitin
3. Ræða.......................séra Haraldur Sigmar
4. Söngsveitin.
5. Minni Vestur-íslendinga, kvæði . Jakob Jónsson
6. Ræða...................séra Alibert E. Kristjánsson
7. Söngsveitin.
8. Ræða....... ............. Steplhan G. Stephanssoíí
9. Söngsveitin.
10. íþróttir
Dans að kveldinu.
Islendingar, fjölmennið á minningar-mótið og styðjið að
>ví, að pjóðminnigardagur vor verði sem veglegastur.
Munið að koma í tíma. Ræðuháld byrja kl. 12.15 e. h.
NEFNDIN.
Um kjör húsmæðra
í sveit.
. þessum tímum hefir margt
ið upp, sem áður hefir verið
; látið yfir. Meðal þess má
na kjör og hagi þess fólks sem
nur í sveitum, bæði bænda og
numanna þeirra, sem margt
lesa um á prenti, fþó áður hafi
legið í þagnargildi. Eina slíka
ritgerð skal eg íhér birta, um hagi
húsmæðranna og fleira þess hátt-
ar, til gamans kunnugum og fróð-
leiks þeim sem þekkja ekki af
eigin reynslu það sem þar er sagt.
“Ó, já, eg er að, altaf að,” sagði
húsmóðir á sveitaheimili, sem höf.
átti orðastað við, og leit upp bros-
andi frá stóru tinfati, fullu af
diskum og öðrum matarílátum.
HúnJ>urkaði af höndunum á svunt-