Lögberg - 30.09.1920, Síða 4

ÖU 4
LOGBKJRG, nilTUIVAGINN 30. SEPTEMBER 1920.

Jogbeig
Gefið út hvem Fimtudag af The Col-
umbia Press, Ltd.,tCor. William Ave. &
Sherbrook Str., Winnipeg, Man.
Fáein atriði úr rœðu
eftir Hon. W. L. Mackenzie-King.
Foringi frjálslynda flokksins í Canada,
Hon. W. L. Mackenzie-King, hélt fyrstu ræðu
sína á ferðalaginu um Vesturlandið þann 27.
þ.m., í Victoria, B.C.
Feykilegur mannfjöldi fagnaði foringjan-
um og hlýddi á mál hans með sérstakri athygli.
Ræða hans hefir enn hvergi birzt í heilu lagi
svo vér vitum til, en útcfrátt nokkurn úr henni
hafa hin ýmsu dagblöð flutt og birtast helztu
atriðin hér í lauslegri þýðing:
“Þjóð vor er nú stödd á vegamótum gagn-
gerðra breytinga á hinum ýmsu sviðum sam-
félagsins. Margir meginþættir hins eldra skipu-
lags sýnast vera að hverfa, en nýjar stefnur
og nýjar starfsaðferðir að taka við, er oss hef-
ir verið lagt á herðar að reyna að koma í fast
form.
“Sái heimsins, trufluð af vopnabrakinu,
er nú að vakna til sjálfsmeðvitundar á ný, með
gleggri skilningi á vanköntum menningarinnar
og ranglætinu, sem komift hefir fram í taum-
lausri dýrkun auðæfa, metorða og veraldlegra
valda. Vér eigum nú að skera úr því senn, hvort
alt eigi aftur að lenda í sama farið, þar sem
auðæfa dýrkunin, metorðagirndin og afskifta-
leysið af almennings heill, skipar hásætið, eða
hvort framtíðarstörf vor og stefnur skuli reyn-
ast verðugar fórnanna og hetjuverkanna miklu,
er synir þjóðar vorrar í þúsunda tali intu af
hendi til þess að verja frelsi það, er nú njótum
vér.
“Eg fyrir mitt leyti er hræddur um, að
sundin, sem því miður hafa aðskilið hingað til
hina margvíslegu flokka samfélagsins, hafi
fremur breikkað af völdum stríðsins en hitt, —
að vér eigum nú á meðal vor marga auðuga
menn, óeðlilega rniklu auðgari, og fjölda fátæk-
iinga, að sama skapi langt um fátækari, en átt
hefði að vera, ef alt hefði verið með feldu; að
baráttan fyrir tilverunni sýnist óneitanlega
margfalt harðari, að verkamenn, skrifstofu-
þjónar <>g jafnvel embættismenn eigi magfalt
örðugra uppdráttar þrátt fyrir alla launahækk-
unina, en við gekst fyrir fimm eða sex árum.
Sömu öflin, sem glímdu í ófriðnum mikla, eru
enn að verki í voru eigin samfélagslífi — á aðra
hliðina öfl valdagimdar og auðæfadýrkunar,
en á hina brennheit barátta fyrir jafnrétti og
einstaklings frelsi.
“Elg held eg beri ekkert oflof á þann flokk,
frjálslynda flokkinn, sem eg hefi þann heiður
að teljast til, })<ítt eg segi, að þrátt fyrir alt,
sem honum kann að vera ábótavant, að mark-
roið hans sé fyrst o,g siíðast það að reyna að
hrinda í framkvæmd jafnréttishugsjónum þeim,
er flokkur vor bvggist á, og láta þær verða að
lífsstraumi í , þjóðfélagi voru, er hafa megi
blessunarrík áhrif á iðnað, fjármál, atvinnu-
frelsi og andlega heilbrigði þjóðfélagsins. —
Með öðrum orðum, að einstaklingsrétturinn og
virðing fyrir mannlegu lífi, verði látin skipa
æðra bekk, en auður og auðæfatrú.
“Það sem fyrst verður að sjálfsögðu kraf-
ist af flokki vorum, er það, að vér heimtum
aftur í hendur vorar dýrinæt persónuréttindi,
er vér glötuðum meðan á stríðinu stóð; að vér
Jeiðum til öndvegis á ný sanna fólksstjóm í
landinu og hrindum af stóli stjórn þeirri, er nú
situr við völd og að vettugi virðir jafnvel helg-
ustu stofnun þjóðarinnar—þingið sjálft.
“Það er vel þess vert, að veita því athygli,
bvernig núverandi sambandstjórn er samsett
og hver afstaða hennar er gagnvart þjóðar-
viljanum. Hún liefir kosið sér nýtt nafn, en
nýja stefnu, er réttlætt geti tilveru hennar,
verður aftur á mpti næsta erfitt að finna.
Þessi svokallaða nýja stjórn, er eftir alt saman
ekkert annað en lappaðar leifar bræðings-
stjórnarinnar gömlu, sem fyrir löngu var dauð
úr ölluin æðum og firt því trausti, er hún eitt
sinn kann að hafa notið. /*
“Tæpur helmingur gömlu bræðingsráð-
gjafanna situr enn að völdum. Þeir, sem geng-
ið hafa úr ráðaneytinu, eru sjálfur formaður-
inn Sir Robert Borden, Sir Thomas White, Mr.
Carvell, Mr. McLean, Mr. Crerar, Gen. Mew-
burne, Mr. Rowell, Mr. Burrell og Mr. Crothers.
Með öðrum orðum, ráðuneytið hefir síðan 1917
tapað forsætisráðherranum, leyndarráðsforset-
anum, fjármálaráðgjafanum, landbúnaðarráð-
gjafanum, ráðgjafa opinberra verka, hermála-
ráðgjafanum, auk þess sem einn ráðgjafinn,
Mr. Cochrane hefir látist síðan ráðuneytið var
stofnað. I embaitti þessi hafa svo jafnharðan
skipaðir verið nýir menn, án þess að þjóðinni
við almennar kosningar gæfist kostur á að láta
vilja sinn koma í ljós. Ráðgjafar þessir hafa að
vísu náð kosningu í hinum einstöku kjördæmum
hver um sig, en að dæma alþjóðarviljann eftir
því, væri gersamlega rangt. Virðing þingsins
verður því ekki endurunnin með nokkru öðru
móti en nýjum kosningum og það sem allra
fyrst.
“Nuverandi stjórn hefir reynst bruðlun-
arsöm með einsdæmum. Spamaðarhugsjónin
sýnist vera henni ókunn með öllu. Hún hugsar
“í miljónum”, eins og stríðsstjómirnar gerðu
og hefir enga tilraun gert til að draga úr út-
gjöldunum eða létta almenningsbyrðina, heldur
miklu fremur það gagnstæða.
“Þjóðin þarfnast hagsýnnar stjórnar með
þjóðarviljann að bakhjarli. Tolllöggjöfin kemst
eigi í það horf, er hún þarf að komast með fag-
uryrðum einum. Innflutningstollamir verða
að lækka svo um muni á nauðsynjum, svo sem
fæðutegundum, fatnaði og byggingarefni, svo
og á áhöldum þeim öllum, sem nauðsynleg eru
til framleiðslu. Hagkvæm skipun á þeseu sviði
er eitt af aðaláhugamálum frjálslynda flokks-
ins, sem hann er bygður á og heitir að fram-
fvlgja við næstu kosningar og hrinda í fram-
kvæmd, ef hann gengur sigrandi af hólmi.”
----------------------o--------
Bækur og rit.
Þriðja og fjórða hefti Eimreiðarinnar eru
nýkomin til vor, vel úr garði gerð, fjölbreytt
og skemtileg að efni.
Innihald þriðja heftis er sem fylgir:
1. Forfeður mannkynsins og frumbyggjar
Evrópu, með myndum. Eftir Guðm. G. Bárð-
arson.
. Hnífakaup. Saga með myndum. Eftir
Þorstein Þ. Þorsteinsson.
3. I Biskayaflóa, með myndum. Ófeigur
Guðnason.
4. Gjábakkahellir, með mynd. Mattías
Þórðarson.
5. Til ólafs Davíðssonar, kvæði. Valdimar
biskup Briem.
6. Brjóstlíkneski af Jóni Eiríkssyni, eftir
Bertel Thorvaldsen, með myndum. Mattías
Þórðarson.
7. Ouida Freskó, með mynd.
Ritsjá úr öllum áttum. Landbókasafn Is-
lands 1918—1919. Geislar 1. Æfidagabók.
Morgun. Dómkirkjan á Hólum í Hjaltadal.
Bókaskrá.
Fjórða heftið flytur þetta:
1. Þegar konur fyrirgefa. Saga, með
mynd. Guðmundur Kamban.
2. Smágreinar um íslenzkt veðráttufar,
með myndum. Samúel Eggertsson.
3. Gróðrar\reður, staka. H. S. B.
4. Bjartar nætur, kvæði með mynd. Stefán
frá Hvítadal.
5. Krílof og nokkrar dæmisögur hans, með
mynd. Séra ólafur Ólafsson.
tí. Hreiðrið mitt, sönglag. Jónas Thom-
asson.
7. Hringur Satúrnusar með mynd.
8. Töfratrú og galdrastofnanir. Magnús
Jónsson.
9. Ouida, saga, með mynd.
“Sameiningin” fyrir ágúst og september
nýkomin, og er 64 blaðsíður, fjölbreytt og efnis-
rík. Innihaldið er sem fylgir:
1. Gleymið ekki starfinu. Séra K. K. ól.
2. Jón Vídalín, kvæði. Séra Jónas A. S^-
urðsson.
3. Jón Vídalín. Eftir séra G. Guttórmsson.
4. Kirkjufélagið og hjúskaparmálin. Séra
Guttormur Guttormsson.
5. Úr heimahögum. Séra G. G.
6. Maðurinn og bókin. Séra Sigurður S.
Christopherson.
7. Hinn brákaði reyr, fyrirlestur. Séra
Rúnólfur Marteinsson.
8. Kirkjan og vandamál mannfélagsins.
Séra Sigurður Ólafsson.
9. Kirkjulegar fréttir. Séra K. K. Ólafson.
10. Fyrir unga fólkið. Séra Friðrik Hall-
grímsson.
11. Sunnudagsskóla-lexíur.
“Syrpa”, VI. hefti.—Innihald þessa heftis
er vart eins efnismikið né fjölbreytt og að und-
anförnu. Það flvtur:
1. Alexander McKenzie, með mynd. Eftir
Sigtr. Jónasson.
2. Dufferin lávarður. Eftir sama.
3. Rauðhærða stúlkan týnda. IÞýdd skáld-
saga.
4. Bútar úr ættarsögu Islendinga á fyrri
öldum. Sigtr. Jónasson.
ö. Kosningar í Manitoba. Eftir sama.
6. Bútar úr ættarsögu Islendinga fyrri á
öldum. Eftir Stein Dofra.
7. Sitt af hverju. Ritstjórinn.
---------o--------
Forsetakosningarnar í Banda-
ríkjunum.
Kosningahríðin harðnar með hverjum deg-
inuin í Bandaríkjunum, og þó ekki sé nú nema
liðugur mánuður þangað til fonsetakosningarn-
ar eiga fram að fara, er ekki unt að segja,
hvernig þær muni fara.
A undanfarandi árum hafa forsetakosn-
ingarnar í Bandaríkjunum snúist um hin
þýðingarmestu heimamál þjóðarinnar — verið
nokkurskonar dómstóll þjóðarinnar um stefnur
og stefnubreytingar í velferðarmálum hennar
heima fyrir.
Þessar kosningar eru öðrum forsetakosn-
ingum Bandaríkjanna frábrugðnari að því leyti,
að heimamál þjóðarinnar eru svo að segja
hverfandi. Verzlunarmálin, hermálin, fjármál-
in og atvinnumálin hverfa fyrir hinu eina yfir-
gnæfandi áhugamáli þjóðarinnar—þátttöku í
alþjóða sambandinu.
Eins og mönnum er kunnugt, þá heldur
Harding forsetaefni Republikka því fram að
Bandaríkja þjóðin ætti að hafna grein þeirri í
friðarsamningunum frá 1919 er hljóðar um
alþjóðasambandið 'og þá náttúrlega líka friðar-
samningunum sjólfum, sökum þess að Banda-
ííkjaþjóðin eigi ekki að beygja sig undir neitt
vald, sem sé löggjafarþingi þjóðarinnar æðra,
að enginn maður, engin stjórn og ekkert ríki
önnur en Bandaríkin sjállf eða þeirra löggjafar-
þing fái nokkurn tíma rétt til þess að binda
Bandaríkjaþjóðinni skattbyrðar, ákveða um
þátttöku hennar í stríðum eða ófriði, né heldur
að leggja á hana nokkur höft eða nokkrar
kvaðir.
Hann viðurkennir þörfina á, að eitthvað sé
nauðsynlegt að gjöra til þess að fyrirbyggja að
stríð geti komið fyrir, eins ægileg og hið nýaf-
staðna stríð, og vill að allsherjar dómþing sé
stofnað, er dæmi í ágreiningsmálum þjóðanna.
Um þessa afstöðu Republikka flokksins og
forsetaefnis hans í alþjóða, sambandsmálinu
viljum vér ekki kveða upp neinn dóm. Vér
hörmum bara, ef endalok þess máls eiga að
verða þau, að Bandaríkin segi sig úr lögum og
fylgi við alþjóða sambandsmálin.
Þróttur þeirra»og vald sem stórveldis er
svo mikill, að oss virðist að tilraun þessi með
að koma á og halda við alheimöfriði, geti aldrei
orðið máttug án þeirra. En það vita allir og
finna sárt til að þess þarf heimurinn þó um
fram alt með.
A hinn bóginn er Republikka leiðtogum
Bandaríkja þjóðarinnar nokkur vorkun, ef að
þeim í einlægni finst hættan virkileg við að gjör-
ast félagar í alheims sambandinu, þó þeir
sporni á móti henni.
En vér vildum spyrja: verður ekki hver sá
einstaklingur og hver sú þjóð, sem tekur að sér
þýðingarmikil skylduverk í lífinu, að leggja
e'tthVað í sölurnar fyrír þau?
Er það ekki einmitt sigur lífsins, að leggja
eitthvað á sjálfan sig — eitthvað verulegt, til
þess að öðrum geti liðið betur, til þess að lífið
mætti verða fegurra og friðsamara?
Forsetaefni Demokrata, James E. Cox, vill
oftur á móti, að Bandaríkjaþjóðin samþykki
friðarsamningana með þeim breytingum, er
nægja þykja til þess að tryggja ífult sjálfstæði
Bandaríkjanna. Hann segir, að reynsla manna
af dómstólum og meðferð þeirra á ýmsum mál-
um, gjöri hugmynd Hardings .ómögulega, þegar
um greiðan úrskurð mála er að ræða, og ao ó-
samlýndi á.milli þjóða, hvort sem það leiðir til
ófriðar eða ekki, þoli ekki bið þá, er slík mála-
færsla og málaflækjur hafi vanalega í för með
sér, og þó úrskurður fengist, er ekkert afl til,
er skyldað geti hlutaðeigendur að hlýða slíkum
úrskurði, þess vegna geti slíkt dómþing aldrei
komið í staðinn fyrir alþjóðasambandið, eins
og fyrirkomulag þess hefir verið ákveðið.
Mr. Oox telur það sjálfsagða skyldu Banda-
ríkjaþjóðarinnar, að taka sinn fulla þátt í að
try&gj*1 alheimsfriðinn, fraiöför og góðvild
meðal þjóðanna, með }rví að gjörast félagi í al-
þjóðasambandinu, eftir að yfirráð og sjálfstæði
þeirra í öllum málum er Bandaríkjaþjóðina
snertír, hafi verið trygð.
Augu allra hvíla á þessum kosningum í
Bandaríkjunum, ]>ví undir þeim er komið, hvort
tilraun sú er gjöra átti með allsherjar samband-
inu, fær að njóta sín eða ekki.
Þjóðir þa;r, sein eftirtöld lönd byggja, hafa
gengið í sambandið:
Argentínu, Astralíu, Belgíu Bolivíu, Bret-
land, Canada, Chili, Kína, Columbiu, Cuba,
Czecho-Slovakiu, Danmörk, Frakkland, Grikk-
land, Guatemala, Haiti, Hedjaz, India, ítalíu,
Japan, Liberíu, Niðurlönd, Nýja Sjáland, Nor-
veg, Panama, Paraguay, Péru, Persíu, Pólland,
Rumaniu, Salvador, Serbíu, Siam, Suð. Afríku,
Peru, Svíþjóð, Svissland, Uruguay, Venezuela.
Þau eru 40 talsins. Þá hefir og Nicaragua sam-
þvkt á löggjafarþingi sínu að ganga inn og
Honduras er í undirbúningi með það.
o-
Hveiti! Hveiti!
íslendingar sem hafa hveiti til sölu
œttu að lesa eftirfarandi auglýsing
Members Winnipeg Grain Exchange — Members Winnipeg
Produce Clearing Association.
LICEN.SED AND BONDED
By the Board of Grain Commissioners of Canada
orth-West Commissiom Co0
Limited
, Telephone A 3297
216 Grain Exchange, Winnipeg, Man.
islenzkir Bændur !
Um leið og vér ávörpum yður, óskum vér fyrst af öllu, að
þér hafið haft arðsama uppskeruí ár. En vér vonum einnig að
þér hafið lesið og athugað auglýsingar þær og greinar, sem
birzt hafa í íslenzku blöðunum iðuglega þau síðastliðin sex
ár, er vér höfum stundað kornverzlun, og að þær hafi sann-
fært yður um, að það væri yðar eigin hagnaður að láta ÍS'
ienzka kornverzlunarfélagið, The North-West Commission
Co., Ltd., selja korn yðar.
pað er ekki eins og nýtt og óreynt félag væri að höndla
korn yðar, þegar þér sendið það til vor. Eftir sex ára starf
sem kornsölumenn fyrir bændur, er það sannfæring vor, að
þekking vor geti orðið yður hagur þetta ár. Eins og það er
hagur fyrir bændur að yrkja land sitt vel, eins er það hagur
vor að selja korn það, sem oss er trúað fyrir, svo vel, að
bændur verði ánægðir. En til þess að geta það, þarf maður
sá er selur, að hafa reynslu og þekkingu á kornverzlun og
hinu breytilega markaðsverði á kornvörunni.
í ár, þegar markaðurinn er opinn til hæstbjóðanda, má
búast við mjög breytilegum og mismunandi prísum, og þegar
svoleiðis er, vill oft til, að menn selja þegar sízt skyldi, en
geyma þá selja ætti. þeir sem vildu gejrma korn sitt um
lengra eða skemmri tíma, ættu að senda til vor það sem þeir
hafa. Vér skrifum hverjum sem sendir oss korn, þegar vér
álítum að selja ætti. Einnig gefum vér daglega prísa og á-
lit vort um markaðinn þeim viðskiftavinum vorum, er þess
æskja. Vér borgum ríflega fyrir fram borgun, ef æskt er.
Ef vigtar útkoma á vagnhlössum, sem oss eru send, ekki
stendur heima við það, sem í þau hefir verið látið, gjörum
vér það sérstaklega að skyldu vorri að sjá um, að slíkt sé lag-
fært. Einnig gæti það verið peningar í yðar vasa, að vér
skoðum sjálfir kornið í hverju vagnhlassi, sem oss er sent,
svo að rangindi við tegundaflokkun (grading) getur ekki
átt sér stað. petta er nokkuð, sem flest stærri félög ekki
gjöra, því þau hafa mörgu að sinna, láta sér nægja úrskurðlj
verkamanna sinna. Einnig eiga flest þeirra sín eigin korn-
geymsluhús, svo það er þeirra hagnaður, ef flokkunin er
gjörð bóndanum í óhag. pað er ætíð gott að vita, þegar mað-
ur sendir korn, að einhver líti eftir, ef óviljandi skyldi vera
gjörð röng flokkun, og að einhver sjái um, að slíkt sé strax
lagfært. Margir bændur halda því fram, að það borgi sig
betur að draga íhveiti og aðrar korntegundir í næstu korn-
hlöðu, þar sem vinnulaun eru há eins og í ár. En ef þeir vissu
hvað þeir tapa af vigt við það, mundu þeir hafa aðra skoð-
un. Ef þér hafið fylt járn'brautarvagn og viljið selja inni-
hald hans áður en hann fer á stað, þá símið oss númerið á
vagninum og munum vér selja kornið strax fyrir hæsta verð.
Sendið oss svo “Shipping Bill” af því og munum vér borga
úl á það ef beiðst er eftir og afganginn, þegar vigtar út-
koman fæst.
íslendingar! Vér mælumst til, að þér sendið oss sem
mest af korni yðar í ár. Vér erum þeir einu landar, sem
reka þá atvinnu að selja korn fyrir bændur gegn umboðssölu
launum. Vér höfum ábyrgð og stjórnarleyfi og gjörum oss
far um að gjöra viðskiftamenn vora ánægða.
Vér þökkum svo þeim, sem að undanförnu hafa skift við
oss, og vonum að þeir, sem enn ekki hafa haft viðskifti við
oss, gefi oss tækifæri til að selja korn þeirra í ár. Vér á-
byrgjumst áreiðanleg viðskifti og gjörum vort ítrasta til að
gjöra bændur ánægða.
Hannes J. Lindal.
Pétur Anderson.
THE ROYAL BANK OF CANADA
mælir með sínum
MONEY ORDERS
eins og áreiðanlegum og ódýrum miðli fyrir peninga-
sendingum, er nema $50 eða minni upphæð
Borganlegir án aukagjalds á öllum útibúum sérhvers banka
Canada (nema í Yukon) og í Newfoundland
$5 eða minna . 3c. Yfir $5, upp í $10 .... 6c.
Yfir $10, upp í $30, lOc. Yfir $30, upp í $50, 15c.
HOFUDSTÓLL og VARASJÓDUR ...... $35,000,000
ALLAR EIGNIR.................. $584,000,000
Auðvelt að spara
Það er ósköp auðvelt að venja sig á að spara með því
að leggja til siðu vissa upphæð á Banka reglulega. í spari-
sjóðsdeild vorri er borgað 3% rentur, sem er bætt við
höfuðstólinn tvisvar á ári.
THE DOMINION BANK
NOTRE DAME BRANCH,
SELKIRK BRANCH,
W. H. HAMILTON, Manager.
W. E. GORDON, Manager.
Aftur um bifreið fyrir trúboðann.
Kirkjuþingið síðasta fékk end-
urnýjaða vitneskju um það, að trú-
boði vor í Japan, séra S. O. Thor-
lákssson, hefði á hendi örðugt og
mikið starf út um landsbygðina
umhverfis Magoya-borg, þar sem
hann býr, og að starf það væri að
bera góðan árangur, eftir því sem|
mögulegt væri. En jafnframt var;
það ljóst, að starfið væri afar erf-
itt og hægt að gjöra það stórum
mun léttara og viðfangsbetra og
árangursmeira, ef trúboðinn hefði
bifreið til að ferðast um ií. Félag-
ið fól mér því að leita isamskota
meðal fólks vors til þess að kaupa
bifreið fyrir trúboðann, eða senda
bonum andvirði bifreiðar, sem
hann svo keypti þar. Fram-
kvæmdum frestaði eg þar til nú í
haust, eftir að uppskeran væri
fengin. En nú er það einlæg löng-
mín, að það geti gengið sem allra
fljótast. Vér erum svo mörg og
upphæðin svo tiltölulega smá.
Bara vér séum samtaka og vindum
að þessu bráðan bug, þá er það
óðar ibúið. Og enginn fátækari
fyrir, en margur ríkari fyrir til-
finninguna þá, að hafa lagt lið
þörfu og góðu verki. Sendið því
tillög yðar helzt undir eins, eða
komið þeim í hendur þeirra, sem
senda þau áfram.
Hér þarf ekki að mæla með
þessu fyrirtæki með mörgum orð-
um. Drenglyndi fólks hvetur það
til að styðja þetta fyrirtæki, sem
ekki er bara iþarft, eins og búið er
að benda á, heldur hlýtur líka að
gleðja innilega trúboðann og
konu hans, og bera þeim hlýleik
frá oss hér heima fyrir, sem gefur
þeim aukið og endurnýjað afl í