Lögberg - 16.12.1920, Side 2

2
LOQB&fcG riMTUADGiWN
16. DESEMBER
Vertíðarlok
Woodrow Wilson.
Eftir ritara hans
Joseph Patrick Tumolty.
Mig hefir lengi langað til að
•segja þjóð minni frá því, hvaða
mann Woodrow Wilson hefði
að geyma, en hefi ekki getað
gjört það sökum þess eg vissi að
honum sjálfum var það á móti
skapi að mikla sjálfan sig, og
hefði líka vanþó'knun á að vinir
hans gerðu það. Og því hefi eg
þagað á meðan hann sótti um opin-
bera stöðu, eða þurfti að njóta
stuðnings landsmanna, til þess að
kjósa menn þá á þing sem studdu
'hann að málum, þótt eg hafi oft
tekið það nærri mér.
Nú eru þær kringumstæður
breyttar. pví samkvæmt vís-
dómsráði og fyrirkomulagi hins
frjálsa lýðveldis, þá stígur hann
úr forsæti þjóðarinnar 4. marz
og tekur sæti sitt í hinu mikla fé-
lagi réttra og sléttra borgara
hríð stóð, skömmu eftir að
han harfði verið útnefndur lærði
eg að þekkja ihann persónulega.
Eg var að vinna fyrir hann í kosn-
ingunum og mættumst við á ferða-
iagi okkar í Lakewood New Jer-
sey, eftir það ferðuðumst við
saman oft og töluðum báðir á
fundum, og lærði eg þá að toera
virðingu fyrir íhreinleik hjarta
hans, eins og eg hafði áður lært
að gjöra fyrir skoðunum hans.
Mér er ekki unt að lýsa hve
vænt mér þótti um þegar hann
bauð mér að verða ritari sinn, eða'
hve þakklátur eg var eftir að
hann hafði verið kosinn forseti
Bandaríkjanna að hann toauð mér
að halda þeirri stöðu áfram í
Washington.
4. marz næstkomandi hefi eg
verið 'í þessu nána embættis, og
persónulega samíbandi við hann.
Staðan hefir verið ervið og eg
hefi eignast óvini. Eg hefi orðið
að mæta all-miklum erviðleikum,
og eg hefi líka 'þegið mín laun.
Eg virði fyrir mér Ihinn viliandi
stjórnmálaþátt, og sé menn færða
í kaf, og dregna í sundur, af öf-
Eg virði fyrir
ríkt hjarta sem grætur yfir
hverjum deyjandi hermanni, og
blæðir að nýju með hverju sári
sem þeim er veitt.
pegar fréttin kom árið 1913 um
það, að skip fermt með skotfærum
væri á leiðinni til Mexico, talaði
Wilson forseti við ritarana Bryan
og Daniels, og eftir að þeir höfðu
skýrt frá kringumstæðum öllum
kom svarið ákveðið og einart:
“Skipaðu admírál Mayo að taka
Vera Cruz.”
Eg var í símasamlbandi við
þessa menn Mka, og heyrði hvert
orð sem sagt var, og áður en eg
lokaði símanum talaði eg nokkur
orð við forsetann um Iþann sorgar-
leik sem í aðsigi var.
Hann svaraði í þeim málrómi
sem ekki var lengur harður og ó-
svegjanlegur, heldur eins og
manns með þungum ekka. “Hvað
heldur þú um það Tumulty? pað
meinar dauða og sker mig í hjart-
að, en það verður að gerast.”
Menn muna eftir að menn úr
lag atomsins, þá muni það þó vera
iþað.stórt, að það megi athuga
hvert fyrir sig. En það er nú
eitthvað annað. Sstærðin er ekki
meiri en það, að I einu rykkorni
skifta atomin miljörðum. Og svo
Mörg atom eru í einum rúm-
sentímetra af lofti, að þótt allir
fbúar jarðarinnar kepptust við að
telja þau hvíldarlaust, þá gengju
til þess 500 ár-
En hvernig hafa menn nú farið
að því að telja atomin?
Pað yrði flókin útskýring. pað
er nóg að geta þess íhér, að radium
verkanirnar hafa hjálpað til þess
og kraftmælingar og ljósmyndan-
ir í sambandi við þær.
Menn hafa þá líka fundið vissa
aðferð til að mæla með atomþunga
nær allra frumefna. Og þar með
hefir fundist að eitt frumefni er
til í fleiru en einu ásigkomulagi.
pað hefir t. d. komið í ljós, að það
er til fleiri en ein tegund af
blýi.
Og það sm merkilegast er, er
Hún virtíst
ólæknandi
landsins.
Pað sýnist því ekki óviðeig-; und iHvilja.
andi rétt áður en tjaldið er dreg-jmér vonir þeirra, tilraynir, og
ið upp í síðasta sinni, að eg komi vonbrigði, og í sál mína færist
fram úr fyigsni mínu, og segi friður- ES líf fram á komandi
fólki ýmislegt um mann bann sem' tíe se£i: “k®mi hvað sem koma _ , . , , . . _
' ’ vill eg hefi haft þá ósegjanlegu *n þess þó að hann sýndist á-! nema Samla kreddan um það a«
sjóliði voru féMu
pegar fréttin um
i Vera Cruz.' þae> ae mee radíum áhrifum hefir
það kom var
tekist að “klúfa atomkjarnan,”
Wilson forseti óvanalega hljóður 1 sem kallað er og lbreyfa einu frum:
og gekk að verki sínu með sinni efni 1 anna,')> d. köfnunarefni í
skýru dómgreind og ákveðnum i vafnsefni.
fyrirskipunum. En um kveldið: Pað er ekki ofmælf- ae h01, se
að loknu dagsverki sat hann lengi! uppfyndingunum opnaðir ómælan-
hugsi og þegjandi, unz hann sagði I le?ir m°guleikar, og hver veit
hefir verið aðalpersónan í þeim "* —** “"** j
ægilega eorgarleik .,em fram hef_ | únœarJu aS.ver, me8 meet, m,a„- ^ Jfgoll. verlii .annaOur veroleiki áS-
“Eg j breyfa megi ódýrum málmum
ur en varir.
Próf. Rutherford
voru sýndar
ir farið á síðastliðnum átta árum,: inum’ sem belmurinn á nú, í tiu
sem hafa verið ríkari af stór-|ar’ ekki einasfa mesta manninum, Pað varð að KJörast. — pað er
kostlegum viðtourðum en nokkurt heldur lika 1 honum fen«ið að sJa rétt’ en«inn annar vegur var op-: sæmdir í Kau höfn otr
annað timatoil í sögunni • hið þróttmesta afl til góðs, sem lnn’ en e? «ef aldre> gley.mf þvi að ; hlnar mestu s8emdlr Kau'hofn og
Eg hefi verið Woodrow Wilson fram hefir komið 1 beiminum í tíð j >að var eg sem varð að skipa þess-1 haskollnn «erðl hann að helðurs-
handgenginn sem ritari hans, og þeirra manna sem nú lifa.” j um monnum út lí dauðann.”
þekt hann í tíu ár, og er eg því Woodrow Wilson byggir, hugs- PeKar síðar að lík þessara
líklegur til þess að þekkja hann un hans er skapandi, og undir;manna sem féllu voru flutt til
að minsta kosti eins vel og þeir hans umBjón, á hans fyrstu stjórn- j b,ew Yorb fil þess að jarðsetjast,
ar árum átti sér stað hin mesta ’ let l0rsefinn í ljósi að hann hefði
framför í löggjöf landsins, sem j ákveðið að fara til New York og
þjóð voí hefir nokkurn tíma átt fy^Ja beim til grafar.
að fagna. j Áður en hann fór komst leyni-
Undir hans stjórn var leitt í lo2reglan afi því að í bruggi væri
hafj gildi og gjört að lögum þjóðþrifa- j samtok> fil l,ess af> ráða hann af
fyrirkomulagið, skattlögunum ’ dogum ef hann fseri þá ferð, og
breytt, sveita og lánfélög sett á'hann var beðinn að hætta við á-
stofn. óháð toMamála nefnd í form slff> en >að var þýðingar-
sem ræða um hann í svefnvögnum
á járnbrautum, á leikvöllum eða
í klútobum borga og toæja, sem
fullvissa tilheyrendur sína, að
alt sem þeir segja, sé það eina
sanna, vegna þess að þeir
það eftir kunningja sínum, sem
einu sinni var á ferð í Washington
og kom í Hvíta húsið og heyrði
einhvern stm þar var segja bað
o. s. frv. #
pað var haustið 1910 að eg vakn-
aði til þeirrar meovitundar að út
doktor. — pess má geta að við
KJhafnar háskóla hafa verið gerð-
ar ýmsar merkar uppgötvanir við-
víkjandi ásigkomlagi efnisins og
frumeindakenningunni .Fremstur
í flokki þeirra vísindamanna sem
að þessu hafa starfað er próf.
Niels Bohr, gamall lærisveinn og
samverkamaður Sir Rutiherfords.
ísafold.
I Biska> aflóa.
EN pó KOMU ‘FRUIT-A-TIVES’
HENNI TIL HEILSU.
29. St. Rose St., Montreal.
“Eg skrifa þessar Mnur til að
láta yður vita, að eg á “Fruit-a-
tives” líf mitt að launa. petta
meðal læknaði mig, er eg 'hafði
gefið upp alla von. •— Árum sam-
an þjáðist eg af Dyspepsia og ekk-
ert meðal virtist duga. Eftir að
hafa lesið um Fruit-a-tives reyndi
eg það og læknaðist að fullu af
völdum þess þessa ágæta meðals,
sem unnið er úr jurtasafa.”
Madame Itosina Foisiz.
50 cent hylkið, sex fyrir $2,50,
reynsluskerfur 25c. Fæst hjá öll-
um lyfsölum eða toeint frá Fruit-
a-tives, Limited, Ottawa.
COPENHAGEN
Munntóbak
Búið til úr Kin-
im beztu, elstu,
safa - mestu tó-
baks blöðum, er
Þetta er tóbaks-askjan sem abyfgSt að Vefa
hefir að innihalda heimsin algJÖrlega KfeÍnt
bezta munntcb?k,
Hjá öllum tóbakssölum
var 4200 smálestir. Skipstjóri
var aldurhniginn og mjög farinn
að heilsu, en 1. stýrimaður var
35 ára og vel hraustur. Hann var
Norðmaður. Skipverjar voru
frá Svíþjóð, Noregi, Danmörku,
Finnlandi, Bandaríkjunum og enn
fleiri löndum.
peir létu í haf í júlímánuði 1916
og var ferðinni heitið til Halifax
í Canada. pegar þangað kom,
var skipstjóri svo sjúkur að hann
varð að yfirgefa skipið, tók
fyrsti stýrimaður við skipstjórn
KOL!
• •
KOL!
Vér seljum beztu tegund afDrumheller kolum,
sem fæst á markaðinum. KAUPIÐ EITT T0NN
0G SANNFÆRIST.
Ihos. ilacks^n & Sons
Skrifstofa, 370 Colony St. Símar: Sher. 62-63-H4
fangi kom skipstjóri hlaupandi
upp á stjórnpall.
Kafbáturinn hafði uppi gunn-
fána pýzkalands og af öðrum
sáu þeir, að hann krafðist skips.
skjalanna. Skipstjófi gekk þá
í toát sinn með skipsskjöl og alla
en Ófeigur varð einn stýrimaður. I menn sína, sem vöku höfð.u með
Tóku þeir trjáviðarfarm til Di-
eppe og varð ekki til tíðinda í
þeirri för. paðan fóru þeir laus-
um kili til Montreal í Canada og
sóttu ómalað hveiti og fluttu til
Marseilie á Suður-Frakklandi.
honum, og réri til kafbátsins. Var
hann þar góða stund, en Ófeigurj
stóð á stjórnpalli og hafði gát á
öllu, ef merki yrði gefin og beiddi
skipsmenn þá, sem eftir voru, að
taka alt til handargagns á meðan
laust. pá var farið fram á við
skipuð, samband við Suður Amer (
iku eflt. Verzlunarviðskifti viís1 'hann að lata g'Jora sér áhorfenda- (Hrakningasögu þA, er hér fer á
Alaska aukin. Penmga áhrifj PaH ),ar sem liWy^Sdm fæn fram ; frásögn ófeigs GuSnasonar> er sjAIfur
í sambandi við samninga þjófiar- vera elíki með í henni. (var með í raunum tyeim, er frá. er
úr sölum háskólans hefði komið innar við onnur lond «J«r« útlæg,! Svar hans var ákveöið nei, ogj^^ teflrrSífiktimunum^en hú™
leiðtogi sem eg og margir aðrir aKenfum auðfélaganna vísað burt if,6Sar einn af vinum hans fór að j a eríndi til isienzkra íesendá af Því,
sem líkt hugsuðu á meðal hinna ur biðsolum þjóðþingsins. Verzl-j reyna að sannfæra hann og sagði:iai5 Þa5 er ísiendingur, sem hún fjaiiar
yngri manna sem létu stjórnmál- unar nefnd rlkisins skipuð. Lög;“Pú sýnir þeim föllnu tilhlýði- um' o^ofrínatt" tekur
in sig nokkru varða, höfðum ver- um fakm'°rkun á vinnu 'barna og i le^a virðingu með því að láta sjá ; fiestum skáidskap fram.—Ritst.)
ið að leita eftir, enárangurslaust. un?lin2a innleidd, Bögglasending-: •f,i& a áhorfenda pallinum. pjóðin ------æ-------
Maður sem gat klætt hugsanir ar með Posti- fri póstafgreiðsla &efur ekki staðið sig við að missa Eimskipið "Hafliði ex Urania”
sínar og orð sín sem ávalt voru ' heruðum aukin. Lögin um forsefa sinn.” lá á Reykjavíku^iöfn veturinn
Ijós, í eldlegan búning og flutt bætta þjó«vegi leidd í gildi. Lögin Á augabragði kom svarið ó- 1916 °£ ætlaði með saltfisksfarm
Lágu þar lengi og var gert að I safna brýnustu nauðsynjum í
skipinu. paðan fóru þeir til Oran ! bafana. prjár vatnsfötur voru
í Algier og fengu kol til vestur- j látnar í hvorn bát, og öll finnan-
ferðar; sigldu enn lausum kili; ieK matvæli, en þá var mjög farið
vestur um haf, til Buenos Aires í: að ganga á þau. pá var og safn-
Argentinu í Suður-Ameriku. peir að saman ýmislegu smávegis svo
böfðu hagstætt. veöur. Voru 30 sem seglgarni, nálum, köðlum,
sólarhringa í hafi. Komu undir eldspýtum og fleira.
jól að Brasiliuströndum og sigldu Nú kemur skipstjóri róandi og
fram með þeim í sumarblíðu. Varjsjá þeir> að °rðið er tveimur
fleira en áður í bátnum. Voru
þær með afli sannleikans. 0£
það var einmitt það sem við höfð-
um verið að vonast eftir og því
þó oss hefði ekki verið Ijóst hvern-
ig eða hvar það yrði — Mann sem
hefði þrek til þess að breyta eins
og hann kendi.
Við fundum til þess með sárs-
auka að stjórn og þjóðmálin voru
ekki á þeim vegi scm forfeður vor-
ir þeir er grundvöllinn lögðu að
þeim ætluðust til.
Pegar eg var þingmaður í
New Jersy þinginu vann eg að
því með öðrum að leiða í gildi lög
sem til þess voru ætluð að koma í
veg fyrir óhæfu — óhæfu sem
öllum var Ijós en sem menn höfðu
vanist á ^ð skoða sem óaðskiljan-
fagurt á land að sjá og alt vafið I
sumarskrúði, en svo var heitt á;það foringjar af kafbátnum og
nýársdag að þeim lá við svima,! hof8u meðferðis tvær sprengjur.
sem óvanir voru loftslagi Suður-1 b'estu Þeir
landa. j “Solbakken”
Borgin Buenos Aires er kölluð'hina niðri 1 vélarúmi.
Paris Suðurlanda. par eru göt-| Peir skipuðu skipsmönnum að
SkTpið! ur afarbreiðar’ fagrii-. slccmíigarö-j vera albúnum innan 10 mínútna
Hin svonefndu Smith Le-[ i getur ékki staðið sig við að hafa var nýbomið þaðan að sunnan ogiar’ skrautieKar marmarahallir, °£ val ÞV1 tafailaust hlýtt.
* oa.!h.!f!lþarhafðistýrimaðurþessorðiðvið-!suörænn «roður °* eilift sumar- ! Skipshofmn gekk þa , batana
skila við það. Skipstjóri falaði! par var stutt viðdvö1’ SkiPið og urðu 13 með sklPstJ°ra’ en fd
eftir stýrimanni í Reykjavik ogjvar hlaðlð ómoluðu 'hveiti °? 3.
réð til sín íslenzkan mann, Ófeig!Jan' var agt af stað austur
þeim sem toúa ekki svo afleitir
menn, og sumir græða vel á því”
Og frú Petersen var í sjöunda
himni yfir þessu, Að hugsa sér
hvað hann fær mikið af kartöfl-
um, og allskyns ávöxtum, með svo
lítilli fyrithöfn, ,og sama sem
engum kostnaði, “iþegar hann er
orðinn ibóndi.”
Og Hans litli var harðánægður,
að eiga von á að verða bóndi, og
þurfa nú hvorki,! að læra eða
skrifa, og latur var hann í skól-
anum áður, en nú var hann hálfu
verri, og kvað svo ramt að því að
það varð að láta hann hætta í
skólanum strax. Og nú á'tti hann
að verða bóndi og þá--------------
pó undarlegt sé er skoðun toorg-
artoúa á landbúnaði, og toónda-
stöðunni, alt of almennt svona,
það sé ósköp auðvelt að vera
bóndi, það þurfi svo sem ekki mik-
inn lærdóm að keyra hesta og
sýsla við áburð, það geti hver
nautshausinn verið toóndi. Dæmi-
sagan þessi um hann Hans litla
aðra utanborðs á petersen er svo sem enginn und-
við storlestina, en antekning. § pessi fyrirlitning á
landbúnaði hjá bæjarlýðnum er af
um átta stunda vinnu á dag sam-1 sveigjanlegt og ákveðið: “pjóð-1fil Barcelóna á Spáni.
þykt. Hin svonefndu Smith Le- i ‘
ver lög, til eflingar landlbúnaðin-j raggeit fyrir forseta.” gvo varð ! >bar hafði stýrlmaður Þess orðið við'
um, innleidd og gjörð að lögum. ekki meira umtal um þetta, en
Stofnun ríkis skrifstofu verka-jihann fór og fylgdi hinum föllnu
fólks. Styrktarsjóður verka-1 til grafar.
Framh.
fólks stofnaður og hið stórkost-
legásta stríð sem iheimurinn hefir
séð var leitt til lykta á farsælleg-
an hátt undir hans hugðnæmu
leiðsögn.
Eg sá hann
þjóðar sinnar á
tímum stríðsins.
Prófessor Rutherford
og írumeicdakenningin
vernda hlutleysi
hinum erfiðustu i
veit hversu ; Grundvallaratriði efnafræðinn
eldurinn logaði i hjarta hans út!ar eru að steypast um. Frum-
Guðnason. Hann er kynjaður úr
P.angárvallasýslu, fæddur á j
Hlemmiskeiði í Skeiðahreppi 24.!
dag rnaímánaðar 1886. Faðir
hans er Guðni Jónsson á Húsa-
tóftum, en Ingunn móðir hans er
dóttir Ófeigs ófeigssonar, er bjó
á Fjalli, og er það alkunn ætt.
ófeigur Guðnason réðst til sjó-
i umi haf, áleiðis til Cherburg á
af- svivirðingum þeim sem pjóð-j eindakenningin gamla hefir reynst • sóknar 18 ára «ama11; var fyrst á
verjar voru að fremja, en hann óíullnægjandi og frumefnin sem j HlskiPum> en siðar á sfrandferða-
þekti ábyrgð þá sem stöðu hans.kölluð voru, eru nú ekki lengur skipinu “Holum” °« réðst á
Frakklandi. Bar ekki til tíðinda
í fyrstu. Komu þeir til Cap
Verdisku eyjanna og fengu kol
til viðbótar. paðan gaf þeim hið
bezta, sáu land við Lissabon og
sigldu norður með landi. En þá
gerði vestan stórviðri og urðu
þeir að láta reka öðru hverju í
þrjá sólarhringa. Lá skipið und-
ir áföllum og féll stórsjór í annan
skipsbátinn, tonykti honum af
^lgdl’ 0g hann vissi b6tur 6n hin frumlegustu form efnisins.! Gullfoss’ 6r hann hof f6rðlr sin‘ séð ði ’ Skipverjar höfðu°
!ega frá stjórnarfari lands vors u ** hU*Ur Banda' Bæði frum6Índir °g frumefni má!ar' Hann stundaðl nam 1 ^ vænt sér landsýnar v ð Cap de
sjátfur var eg mér þess melv t þSíuTTtr^Z ■ ** “ndÍr ! -nú greina sundur’ og >ótt að eins ! ZTl913 °? ^ ^ Finisterre’ en >að br-f> °g með
v., ... i Pattt°ku i stnðinu buinn. séu fundin nokkur fá atriði er v01lð 1913-
sLjurnar H,n„ „„—...... l . .. , . . .. : Ofeigur er maður afarhar vexti,
ekki
a* kenna held-! a]f '
i. í alt að Bandankj
Hann vonaðist eftir, þrátt fyrii
andi að það var
fyrirkomulaginu
ur af ilögum þess, sem áhrifa-1 ^ a° BanaaríkJunum mætíi hlofn
miklum og eigingjörnum og ófyrir' f-í að semja 1 nafni reftlætis og
leitnum mönnum hafði tekist að Y<, dls hugsjóna, frið á milli
koma í framkvæmd. | strlðsWóðanna.
En þó við þeir yngri yrðum æf-1 n-Að Slðustu kom Jögeggjan frá
ir yfir ástandinu k,,16un,„ a»! Pfí?1?™ )?iíí8in?i”
það væri bætt, þá héldu þeir sem * m k laust stnð> með neðansjáv-
tökunum höfðu náð áfram i batl-lm sínumbvert ofan í sitt eig-
kaupa það sem þeim goít^tti, Íð!,átíðlegalo£orS'
an þess að við gætum rönd við reist! 6/ apríl 1917 flutti Wilson f°r-
Panig var ástatt, þegar frá1 '?et‘ stríðsboðskaP sinn í þjóðþing-
sanna þetta, þá eru þau nægileg ,, , „ ,,
til þess, að nú þegar er opnað nýtt meðallagl >rekinn’ st6rklegur>
svið til rannsókna’ svo vfirgrips- i hæglatur> gætlnn °S yftrlætislaus.
mikið, að vér getum farið'að vænta | Hann segIst ekkl verf braðakiark-
l ihins stærstu kraftaverka fra maður> 6n reysta ser vel þegar
smiðju uppfyndinganna. i haska er komið Hefir honum
_ , . , . og ekki orðið hugfatt 1 mannraun-
Einn af þeim visindamönnum, j um sem sýnast mun> Ráða.
er mest ihefir stuðlað að því, að breytni hang> gú er fyr var nefnd>
varpa nyju ljosi yf.r frumeinda-j yarð upphaf mikilla æfintýra og
kenninguna, er hinn enski pró- rauna gem nú skal frá segja
fessor, Sir Ernest Rutherford,
sem árið 1908 hlaut Notoelsverð-
Princeton 'háskólanum kom pró-
fssor, sem reiddi öxina að rótum
trésins, sem sýnc(i oss að bótin
ægi ekki I því að auka við hið
erviða og margfalda stjómmála-
kerfi, heldur að gjöra það viðráð-
anjegra og einfaldara.
Með því að losast við það sem
ofaukið var á þann hótt að koma
foilkinu sjalfu í New Jersy í beint
samband við stjórn ríkisins
Hann krafðist þess að hinir
logakveðnu emtoættismenn ríkisins
væru það í raun og sannleika.
Rikisstjórinn verður að vera
aða valdsmaðurinn,” sagði hann,
og að folkið ætti að halda honum
abyrgðarfullum fyrir gjörðum
stjornarmnar.
Hann bauðst til þess, ef fólkið í
New Jersey vildu kjósa sig fyrir
nkisstjora, að ihann skyldi vera
leiðtogi i raun og sannleika, og
'Jia um að stjórnin uppfylti skyld
nr sínar til allra flokka ríkisins
jafnt, sem hann gerði með því að
eiða i gildi batnandi lög sem
foldu i ser fjögur frumatriði: lýð-
veldis hugsjónarinnar, 0g voru
Þessi lög komin í ^ildi sex mán-
“ðum eftir að hann var settur inn
i nkisstjora emibættið.
New Jersey hafði vaknað, áhugi
yrir (relsi og framförum, gagn-
tok fólkið.
Á meðan á þessari kosninga-
ínu —- boðskap sem sagan á eftir
að greina sem ódauðlegan, og
sem lesinn verður mann fram af
manni> eins Iengi og hin Engil-
Saxneska tunga lifir á vðrum
manna, lesinn eins lengi og áð
menn elska frelsi, trúa á sannleika
°g virða rétt manna.
Á þeim örlagaþrungna degi ók
eg með honum frá þinghúsinu og
heim til hans, og ihöfðu fagnaðar-
Iæti fólksins ekki dáið í eyrum
ckkar þegar við komum tfl Hvíta-
hússins.
Pegar hann kom til Hvíta húss-
ins settist hann niður 'í stjórnar-
ráðsherberginu, þar sat hann
þegjandi og fölur dálitla stund,
svo sagði 'hann án þess að líta
upp: “Að hugsa um það, sem þeir
þeir voru að húrra fyrir! pað
meinar dauða ungdóms þjóðarinn-
ar, Pað sýnist undarlegt að fólk
skuli vera að húrra fyrir slíku.”
pegar þeir skipverjar á “Haf-
liða” ihöfðu látið í haf frá íslandi,
hreptu þeir aftakaveður vestur af
Færeyjum og laskaðist svo þil-
farið á skipinu, að allmikill sjór
féll í lestina. Héldu þeir til
Troon, í nánd við Glasgow á Skot-
landi, og reyndist nokkuð skemt
af farminum. Að öðru leyti gekk
sú för að óskum. Frá Barcelona
fóru þeir til Valencia á Spáni og
launin. Hann var í síðasta mánuði
á ferð í Danmörku og hélt nokkra
fyrirlestra við háskólann í Kaup-
mannáhöfn fyrir hóp vísinda-
manna og stúdenta.
Einn fyrirlesturinn var um það,
hvað væri dýpst eðli hlutanna og
hvað efnið sjálft eiginlega væri.
Sagði prófessorinn, að þegar efn-
ið væri krufið til mergjar, þá væri | tóku þar ávaxtafarm til Lunúna-
það ekkert annað en rafmagn. —
Frumllfnin, jurtirnar og líkamir
mannanna og dýranna væru inst
inni samtoðnd af pósitívu og nega-
tivu rafmagni.
urðu 1. vélastjóri og brytinn, 3.
vélstjóri og timburmaður, en með
skipstjóra fóru 2. vélstjóri og
bátsmaður. Að öðru leyti tók
hvor þá háseta, áem hann hafði
með sér á vöku.
Réru þeir fyrst til kafbátsins
og skiluðu foringjunum. Ekki
vissu þeir gerla, hvar þeir væri,
en giskuðu á að þeir ætti um 80
sjómílur ófarnar til Ermarsunds,
en foringi kafbátsins sagði þá um
60 mílur undan Brest og hafði
hann lofað skipsitjóra að dVaga
bátana og koma þeim svo undir
land, að þeir hefðu hagstæðan
byr og gætu siglt fil Frakklands.
borgar. par næst tóku þeir kola-
farm 'í Blight og fóru með hann
til Álasunds í Noregi. pegar
þangað kom, gekk ófeigur úr
skipsrúmi; líkaði honum eigi
F'rumeindirnar eða atomin voru j skipið alls kostar, en vel fór á
lengi að eins tilgáta efnafræðing-! með þeim skipstjóra. pá var
anna. Enginn hafði tök til að { sem mest eftirspurn eftir sjó-
sýna fram á, að þau væri í raun- mönnum, kaup gott og úr mörgu
inni til. En það hefir nú tekist, að velja. En það er af “Haf-
og nú vita menn, að þau eru ekki flða” að segja, að 'hann fór tvær
einn ódeilanlegur hluti eins og! einar ferðir eftir þetta, en fórst
roenn áður hugsuðu sér, og gbíska i þá nieð allri áhöfn.
nafnið bendir til (atom — ódeili), Ófeigur fór til Björgvinjar og
Réðst
pessi ummæJi eru lykill að til- heldur er bver frumeind eins ogjvar þar eitthvað 10 daga.
finning og skilning Woodrow Wil-! lítið sol;kerfl- u" ° ‘
því að ekki sá til sólar, rak þá
lengi svo, að þeir vissu ekki, hvar
þeir voru.
Sunnudaginn 4. febrúar 1917
var kominn hægur norðaustan
kaldi, loft alskýjað og talsverður
sjór. ófeigur stýrimaður hafði
gengið af verði, en skipstjóri tek-
ið við stjórn. ófeigur hafði mat.
ast og var að afklæðast; ætlaði
að sofa um stund. Var klukkan
þá um ihálftvö eftir ihádegi. Veit|
hann þá ekki fyrri til en hann
heyrir, að skipsvélin er stönsuð
og í sama toili heyrist skot. Grun-
ar hann, að eitthvað óvænt sé á
seyði, klæðist I snatri og þýtur
upp á stjórnpall til skipstjóra. Er
þá skipstjóri með sjónauka í hendi
og er að horfa eftir einhverju. ó-
feigur spyr, hvað um sé að vera.
Skipstjóri svarar hljæandi og seg-
ir, að hann hafi skilið fallega við
skipið innan um þennan ófögnuð.
Ófeigur segist ekkert sjá. Skip-
stjóri segist sjá fleytu eða eitthvað
út við 'sjóndeildarhring og fara
þeir nú báðir að horfa í sjónauka
og var að sjá sem lítinn vélbát
út við sjóndeildarhring. Skip-
stjóri gengur ofan til að taka
saman skipsskjöl og fleira, en ó-
feigur gefur toátnum gætur og
hverfur hann með öllu, þegar
skipstjóri er nýgenginn frá hon
um.
Hann má til að verða béndi
vesaiingurinn.
Jón Jónsson frá Sleðbrjót
Þýddl úr norsku.
soii. Allir stjórnmálamenn lát-
ast ihata stríð. Woodrow Wilson
hatar það og óttast af öllu afli
sálar sinnar, hatar það og óttast
sökum þess, að hann er viðkvæm-
ur hugsjónamaður — og víð-
kvæmni hans og hugsjónir sýna
honum hörmungar þær og angist
sem stríðinu eru alt af samfara.
Hann á viðkvæmt og tilfinninga-
í miðjunni er kjarni, 'hinn svo; frá Björgvin, sem þá lá í Shields.
kallaði frumikjarni eða atom-
kjarni; ihann er hlaðinn pósitívu
rafmagni. Utan um þenna kjarna
er í mismunandi fjarlægði hinar
svo kölluðu rafeindir eða elektrón-
ur, sem eru eldcert annað en nega-
tívt rafmagn.
Menn skyldu nú ætla, að úr þvi
unt hefir verið að finna ásigkomu-
Eftir góða stund kemur þetta í
liós í öðru sinni og þá miklu nær.
þá 2. stýrimaður á norskt eimskip Hr nu ekki um ai® villast að þetta
er kafbátur. Var norski fáninn
þá þegar dreginn við húp. »
Skipið hafði legið kyrt á meðan
þessu fór fram. En þegar kaf-
báturinn kom í'ljós í öðru sinni,
skaut hann þegar kúlu yfir stjórn-
pall skipsins. Fór hún svo nærri
að Ófeigur fann glöggt þytinn og
sá, hvar hún féill í sjóinn hinu
Fór hann vestur um toaf á far-
þegaskipinu “Vega” til Newcastle.
Á því skipi voru margar þjóðir:
Rússar, Spánverjar, ítalir Frakk-
ar, Englendingar, Svíar og Norð-
menn og var glatt á hjalla á
vesturförinni.
pegar vestur kom, fór ófeigur
Hánn var sá þriðji 1 röðinni af
toörnunum toans Petersens stór-
kaupmanns, hann Hans Jakob.
Hann var kominn með því arna
laginu í miðjan skólann, það leit
ekki glæsilega út fyrir honum.
Hann var “svarta lamtoið” bæði á
heimilinu og í skólanum. Hann
var heldur vitgrannur, og svo lat-
ur að systir hans varð að draga
hann ofan úr rúminu, ag 2—3 áln-
ir eftir gólfinu áður en hann
vaknaði svo vel að hann gæti
klætt sig. “Hver ósköpin ætli að
eigi að gjöra við ihann Hans Ja-
ikolb! Hann nennir ékkert að gjöra
og lærir ekkert,” sagði kaupmanns
frú Petersen, við cand theol
Mikelson, sem var æruverður guð-
fræðingur. “Eg sé enginn önnur
ráð til að tojarga honum frú mín
góð, en að l'áta hann verða bónda’
og nú var gátan leyst því þetta
var guðfræðinigur og prestefni sem
svarið gaf. Faðir drengsins hann
Petersen hafði lengi haft þessa
hugmynd, en ekki haft þrek til að
koma fram með hana. En nú þeg-
ar guðfræðingurinn kom fram með
sömu Ihugmyndina, þá 'herti Pet-
ersen upp hugann, og sagði konu
sinni að þetta hefði verið alveg
sín hugmynd. Hans litli hefði
því sprottin hvað þeir sem í b«ej-
um búa ihafa lítinn skilning á
landtoúnaði og gjöra sér litla hug-
mynd um hvað framleiðslan kost-
ar. iSlæpingjar í toæjum, sem
ekkert gjöra annað en svalla og
dingla göngustafnum umhverfis
sig á götunni, líta með fyrirlitn-
ingu niður á sveitamennina, sem
vinna frá morgni til kvelds. Hefði
bæjarlýðurinn kunnað að meta
betur s’tarf landibúnaðarmanna, og
kunnað að meta hve nauðsynleg
framleiðslan er og hvað hún kost-
ar mikið erviði og peninga, þá
hefði jafnveil toæjarlýðurinn séð
það, að landtoúnaður og fram-
leiðsla er undirstaðan undir fjár-
hagslegri þroskun þjóðarinnar.
Hvernig mundi fara ef allir sem
að landbúnaði vinna gjörðu verk-
fall, eins og verkamenn í borgum
gjöra þegar þeim þykir eitthvað
j þrengja að sér?
Ein afleiðinig af þessum hugs-
I unarhætti er það, að velmegandi
bæjaítoúar hafa off flutt sig út
á land, og hugsað að það þyrfti
enga þekkingu, litla vinnu og lít-
inn kostnað, til þcss að græða
Iþar, og hafa svo komið aftur til
toæjarins fátækari og vonsviknir
af því þeir lögðu út í að stunda at-
vinnu sem þeir höfðu enga þekking
á. Bæjarlýðurinn þarf að læra
að þekkja landlbúnaðinn, örðug-
leikana og kostnaðinn við fram-
leiðsluna, og tove þunga vinnu
landbúnaðarmenn verða oft að
leggja Á sig og kunna að meta
það hve mikils virði landtoúnaður-
inn er fyrir þjóðarþroskann.
Pað vakti ekki litla undrun þeg-
ar landbúnaðar háskólinn norsiki,
fór að auglýsa kenslu í búnaðar-
vísindum. Drottinn minn! Á
nú líka að fara að ganga á skóla
til að læra að búa? Eg er svo sem
hissa! Kannske Hans Jakoto litli
hafi nú ekki heldur vit og þekking
til að verða toóndi?
Sú skoðun þarf að festa rætur,
bæði 'hjiá toæjarlýðnum og öðrum,
að til þess að landbúnaðurinn geti
tolómgast, og orðið það sem hann
á að vera, meginstoð þjóðarþrosk-
ans, þá þarf landbúnaðurinn að fá
í sína þjónustu úrvalið úr æsku-
lýðnum, bæði að vitsmunum og
dugnaði, og bæjarlýðurinn þarf að
læra að skilja það, að það er ekkert
leikfang að stjórna toúi á þessum
tímum.
Pegar svo er komið málum, þá
mun landlbúnaðurinn fá þann Iheið-
einmitt hæfileika til að verða
toóndi, því hann nenti aldrei að urs sess í þjóðfélaginu er hann á
lesa neitt, og eg verð líklega að
kaupa handa Ihonum jörð með allri
áhöfn, “og það er enginn hneysa
fyrir drenginn” bætti hann við í
skilið, sem undirstaða þjóðþrosk-
ans. Og þá verða ekki þeir sem
að landbúnaði vinna skotspónn
lftilsverðra og kærulausra upp-
til skips; það hét “Solbakken” og me^in við skipið. í sama vet- afs°kunarróm, “það eru ýmsir *«, skafninga.