Lögberg - 20.10.1921, Blaðsíða 2

«*. t
<*
LÖGBERÖ, FIMTXJDAGINN, 20. OKTöBER 1921
Áskorun.
Eins og allir kirkjuþingsmenn muna og þeir hafa sé8, er
Þingtíðindin og Sameininguna hafa lesiS, þá greiddi síSasta
kirkjuþing atkvæöi meS, fjársöfnun þeirri, sem hafin veröur í
haust meS lútersku fólki um land alt, ' af Bandalagi lútersku
kirkjunnar í Ameriku (The National Lutheran Councilj til á-
framhalds á líknar- og viSreisnar-starfi Bandalagsins hjá bág-
stðddum trúbræðrum i NorSurálfunni.
TaliS er, aS 65 milíónir lúterskra manna sé í NorSurálfunni.
En fleiri en 55 milj. þeirra, búsettir i 15 löndum þar, telst til aS
stríSiS hafi meira og minna lamaS. Á sér enn staS þar viSa
rnikill skortur bæSi á fötum og fæSu. Veikindi líka víSa í börn-
um, vegna ónógrar og illrar fæSu. Einnig víSa samfara eymda-
kjörunum ytri andleg og siSferSileg bilun, kjarkleysi og fráhvarf
frá GuSi. Lúterska kirkjan á í ógurlegu stríSi vegna ástands-
ins þessa. Þegar svo þar viS bætist barátta hennar viS bylting-
arandann óhemjandi, sem gert.hefir marga aS óSum mönnum,
og tilraunfr kaþólsku kirkjunnar til þess aS nota ástandiS valdi
sínu til eflingar, en til fjörtjóns lútersku kirkjunni, þá getum
vér haft nokkra hugmynd um kjör hennar og stríSiS, sem hún á
í nú í Norðurálfunni.
Hjálpin, sem þegar hefir verið veitt bræðrum vorum þar
af lúterskum bræðrum hér í álfu, hefir orSiS þeim aS ómetan-
legu gagni ekki aS eins 'til líkamlegrar framfærslu, heldur líka
trúarlega ög andlega. BróSurhöndin hlýja, sem yfir hafiS hef-
ir verið rétt aS þeim með líkamlega hjálp þeim til handa, hefir
fært þeim lika andlegan styrk, hughreyst þá og hvatt, gefiS þeim
aukna trú og nýjar vonir.
Þörfin mikla, sem nú kallar á oss, og áhrifin góSu og gleði-
legu hjálparinnar, sem þegar hefir veriS veitt, ætti aS vera oss
ný hvöt til þess að taka þátt í hjálpinni; enda höfum vér^jegar
sagst vilja vera meS í þessu líknarverki. Vér viljum vera með
bræðrunum hér i álfu í því að rétta liknarhönd bræðrunum bág-
stöddu fyrir handan hafiö. Oss er sannarlega það viS skap, að
vinna að sliku verki; því aldrei höfum vér sýnt, aS vér værum
eftfrbátar annara í hjálpsemi, þegar á oss hefir veriS kallaS og
vér höfum séS þörfina. Fyrir náð GuSs erum vér i œtt viS misk-
unnsama Samverjann, en ekki viS prestinn né Levítann, er sáu
hágstaddan, dauðvona manninn, en gengu samt fram hjá
honum.
Um miSjan október verSur fjársöfnun þessi hafin, sem á
hefir veriö minst. Vil eg nú leyfa mér að skora sérstaklega á
alla presta kirkjufélagsins og erindreka síðasta kirkjuþings, að
gerast forgöngumenn, hver i sinum bæ og bygð, aS því að leita
samskota hjá fólki voru og gefa þvi kost á aS vera með lút-
erskum bræðrum hér í álfu um aS veita þessa hjálp bræðrunum
nauðstöddu í NorSurálfunni. Færi bezt á, aS hver bygð eða
prestakall sendi það, sem safnast, til féhirSis kirkjufélagsins, hr.
Finns Jónssonar.
N. S. Thorláksson,
forseti kirkjufél.
inga páfans, um óvanalega mikla og vakningin til þess sem stríðið þeirra manna sem nú lifa. Eg er
Lögleysisöld.
Óeirðir um allan heim.
iTg vona að mér hafi tekist að
sýna, að véfenging stjórnarvalds-
ins nær ekki að eins til stjórnmál-
anna, því jafnvel á hinum þrengri
sviðum sérmálanna brennur pessi
óeirðajr eldur með fullu fjöri eða
oð minsta kosti liggur hann óvíða
falinn.
Tvö elztu ríki veraldarinnar, er
til samans telja helming íbúa alls
heims — Kína og Rússland — eru
á valdi Anarkista. En óeirð-
irnar eru bældar niður með
valdi, á Indlandi, í Egyptalandi, á
frlandi og í Mesopotamíu
Ef þessar byltingar ættu sér
stað að eins þar sem um væri að
ræða einveldisstjórnir, væri hægt
að segja, að óeirðirnar væru mót-
mæli gegn harðstjórn. En þær er
líka að finna á meðal þeirra þjóða,
sem lengst eru komnar í lýðveld-
isáttina og Iengst áfram á braut
mentanna.
Stjórninni í ítalfu hefir verið
haldið í sessi sínum ekki að eins
vegna lotningar manna fyrir lög^
um 0g reglu, heldur með valdi
nokkurra einbeittra manna, er
nefna sig “Fascisti”, og sem hafa
tekið lögin í hendur sér eins og
eftirlitsnefnd í námabæ einum
hér í Bandaríkjunum gerði, til þess
að fyrirbyggja enn meiri óskunda
af hendi verkfallsmanna.
Jafnvel England, móðir lýðveld-
isins, sem hefir staðið allra landa
eða þjóðaíremst að því er festu í
stjórnmáíum snertir og löghelgi,
hefir nötrað á grunnmúrum sínum
í síðast liðin þrjú*ár, þar sem
sterkir flokkar þjóðfélgsins gerðu
tilraun til að taka ríkið þrælatök-
um, kúga það til að veita kröfur
þær, sem þeir fóru fram á, eða þá
að það skyldi svelta að öðrum
kosti.
Ef hér væri um að ræða stríðið
á milli auðs og iðju, sem er eins
gamalt og heimurinn, og hefði að
eins grípið yfir hinar vanalegu at-
vinnugreinar mannanna, hefði það
verið nógu ægilegt.
Én uppreisnin á móti stjórnar-
farsfyrirkomulaginu á Englandi
var fremur pólitisks eðlis, heldur
en hagfræðilegs. J>að bar vott um
það, að í hugum miljóna manna var
vegið og léttvægt undið þjóðstjórn-
arfyrirkomulag það sem nú tíðk-
ast, og stjórnyndun með atkvæða-
greiðslu þjóðarinnar.
Stórir flokkar, er áttu fyrir
mjög miklu afli að ráða, höfðu alt
í einu fundið — og það er máske
fyrirboði hinna stærri pólitisku
nýmæla á tuttugustu öldinni—að
eð, nenilega að gjöra aðal fram-
leiðslu fyrirtæki þjóðarinnar að
þjóðareign, og jafnvel yfirráðin í
utanríkismálum þjóðarinnar, bera
vitni um, að staðhæfing forsætis-
ráðherra Breta, að þessi gýfurlegu
verkföll hefðu meiri og víðtækari
þýðingu en sigur í málum þeim,
sem að högum verkfólksins laut,
heldur væru þau'ákveðin tilraun
til landráða og tilræði við lög og
stjórnar fyrirkomulag ríkisins.
þeir urðu heldur ekki fyrir von-
brigðum í þessa átt; því þegar her
þeirra Lenins og Trotzky var fyrir
hliðum Warsaw borgar sumarið
1920 og stjórnir Englands og
Belgíu vildu veita hinum að-
þrengdu Pólverjum lið, þá var það
áform stjórnanna '1 báðum löndum
ónýtt af flokkdm verkamanna
beggja landanna, sem hótuðu álls-
herjar verkfalli, ef þjóðirnar báð-
ar ekki hættu við áform sín, að
koma til liðs við Frakka til þess
að hjálpa Pólverjum að sporna á
móti hættu, sem væri máske ægi-
legri fyrir menning hinna vest-
rænu þjóða heldur en nokkuð ann-
að; sem fyrir hefir komið síðan
AtiIIa stóð á^bökkum Marne ár-
injiar með sinn Húna her.
Enn þá þýðingarmeira fyrir
menningarlega velferð mannanna
er algjört skeytingarleysi eða fyr-
irlitning á alþjóða lögunum, sem
samþykt voru á þingunum tveimur
í Hague á meðan á stríðinu stóð.
pessi lög, eins og þau voru samin
og samþykt, voru að vettugi virt í
hinni ægilegu viðureign mann-
anna fyrir tilveru sinni, 0g siðfág-
aði maðurinn með sinn eldlög og
eiturgas ræðst með köldu blóði að
varnarlausu kvenfólki og börnum
og óvíggirtum borgum og bæjum,
og herjar með' uppihaldslausri
grimd, sem fornöldin eiú þekkir.
Vissulega ætti þetta stríð, sem
kostaði þrjú hundruð biljónir dala
í eignatjóni og þrjátíu miljónir
manna, að vera fyrirboði í dag-
renning menningarinnar. Vísir-
arnir á sólskífu tímans hafa verið
settir til baka—um stund að minsta
kosti. Látpm oss óska og biðja að
það verði um þúsund ár.
Ekki verða heldur margir til
þess að andæfa hinni annari stað-
hæfingu Benedicts páfa um, að
stríð til þess að enda stríð leiddi
af sér hatursbál á milli þjóðanna,
stéttanna innan þjóðfélaganna og
á milli einstaklinga þjóðfélaganna.
Sameiginleg eyðilegging bíður
jafnt þess sigraða sem sigurveg-
arans. Og ef í þessu syndaflóði,
sem yfir jörðina hefir flóð, nokkurt
Ararat er til, þar sem sannur
friður'á griðland, þá hefir því ekki
., , „ , . . . , er,n skolað upp úr hinu æsta yfir-
vald það, sem þessir menn eiga yf-1. fl6ís ■
ir að ráða, að því er til lífsnauð-
synja fólksins kemur, þegar það
er borið saman við vald atkvæðis-
ins, er eins og fallbyssa, sem er 42
Óbeit á vinnu.
óbeit fólksins á vinnu, einmitt nú,
þegar brýnust er þörfin á að end-
urreisa atvinnuvegina, sem eru
undirstöðu atriði velmegunar
þjóðanna; eða staðhæfingu hans
um hina óviðráðanlegu nautnaþrá,
sem fór á undan, var samferða og
hefir varað síðan 'hinum ægileg-
asta sorgarleik, sem mannkyns-
1 sagan segir frá, var lokið.
Siðferðis meðvitund iðnaðar-
menningarinnar hefir verið sund-
ur tætt. Vinna og afkoma sem
traustustu lyndis einkenni mann-
anna, afa vakið bæði í lífi h|g-
sjónana og í ráðandi vilja þreki.
Að vinnan sé þrældómur, sem nið-
urlægi mennina og sem leysast
skuli af hendi með eftirtölum, án
áhuga og afkasta, sýnist vera orð-
-!n aðalhugsjón miljóna manna af
öllum stéttum í löndunum.
'Versta mein heimsins nú í dag
er óbeit fólksins á vinnu Maður
hefði ástæf»u til að halda, að eftir
því sem vélarnar fóru að vinna
meira af verki því, sem mennirnir
áður framkvæmdu, þá mundu
mennirnir beita kröftum sínum til
framkvæmda á öðrum sviðum. En
þetta fpr ekki svo. Öll reynsla
manna í sambandi við véla- og
verkfæra - tímabiiið, er þannig,
að það tímabil er uppihalds-
laust stríð frá hendi verkamanna
um hærra kaup og styttri vinnu-
tíma, og nú í dag hefir það leitt til
eyðileggingar, sem er eins víðtæk
0g bygðir mannanna. pað er ekki
nokkur þjóð til í hinum siðaða
heimi, sem ekki er hörmulega
stödd frá fjárhagslegu sjónarmiði
og margar þeirra eru algerlega á
barmi eyðileggingarinnar.
Mín meining er, að byltingarnar
eða hörmungarnar, sem dunið hafa
yfir árið 1921, séu miklu meiri en
hörmungarnar, sem yfir heiminn
dundu árið 1914. Aflelðingin af
þessum tveimur hvötum, þegar
þær eru mældar á kvarða iðnaðar-
framleiðslunnar, eru bókstflega
ægilegar. pannig töpuðust á ít-
alíu samkvæmt skýrslu verkamála
ráðherrans, 55,000,000 dagsverk á
árinu 1920 af völdum verkfalla.
Á tímabilinu frá júlí til septem-
ber voru margara f hinum stærri
verksmiðjum landsins í höndum
uppreisnarmanna. Fullur þriðji
partur af þessum verkfallsmðnn-
um stefndu frekar að byltinga-
stjórnar fyrirkomulagi, en að bót
á efnalegu sjálfstæði.
Á pýzkalandi er óbeit manna á
vinnu og óeyrðum lýst svo af þeim
cr til þekkja:
Árið 1917 töpuðust 900,000 dags-
verk af völdum verkfalla; árið
1918 voru þau 4,900,000 0g árið
1919 um 46,600,000
Jafnvel í okkar eigin landi töp-
uðust 10,000,000 dagsverk af völd-
um verkfalla í New York borginni.
En tap það er orðið hefir í löndum
heimsins í sambandi við verkföll
er þó hverfandi í sambandi við
það sem á Englandi er nefnt “Cac-
canny” það er vinnusvik, hafa
komið til leiðar og eyðilegging á
yélum og vinnutækjum, sem menn
hafa eyðiiagt með opnum augum.
Alstaðar hafa menn komist að
raun um, að þó kaupgjald hafi
verið hærra en dæmi <-ru til áð-
■ur, þá hafa menr; verið afkasta-
minni, cg þó verkamönnum hafi
”v:ið fjölgiý þá iitfir f.amleiðs!-
an minka"’. pannig hafa járn-
: rautarfe.Og: \ gert kröfu S.l
Bandaríkja stjórnarinnar lyrir
750,000,000, sem uppbóta fé fyrir
ónýtt og ílla unnið verk á járn-
brautunum, á meðan þær voru
undir um.-j Sa stjórnarinnar á
stríðstímunum Sarifara þessari
óbeit manna á ærlegri vinnu, hef-
ir verið óstjórnieg nautna og
iskemtanaþrá, sem ef nokkurntínsa
á sinn líka í sögu mannanna, á
það minsta kosti ekki í minnum
þeirra manna sem nú lifa.
Um hið síðasta ákvæði Bene-
dicts páfa, skal eg vera fáorður.
pað liggur nær þeirri miklu og
göfugu stétt manna sein aðallega
veita hinum andlegu málum manna
forstöðu. pað er nóg að segja
að þó að kirkjan haldi áfram að
vera til, sem stofnun, þá hefir trú
manna á hið yfirnáttúrlega og
andlega horfið, en í staðinn hafa
menn verið gagnteknír af efnis-
hyggju.
Ræturnar ná dýpra en til stríðs-
ins.
Ef þið eruð mér sammála um
forsendur málsins, þá er ekki mik-
'il likindi til þess að við verðum
ekki samhuga um þá niðurstöðu að
ástæðurnar fyrir þessum sjúk-
dómseinkennum, liggi ekki á yfir-
borðinu, heldur hljóti að eiga upp-
tök sín í djúpri og víðtækri breyt-
ing á maiuifélagsskipun vorri. Og
ef vér eigum að geta fundið með-
alið sem við á, þá þurfum við að
þekkja sjúkdóma mannssálnanna.
Til dæmis, látum oss ekki halda
að sálarástand mannanria sé þann-
ig farið, vegna stríðsins mikla,
hafði í för með sér, hefir máske mjög efins um að þær séu eins
verið lamandi. En þær afleið-
ingar gátu með engu móti, fram-
leitt einkenni þau sem eg tala um;
vegna þess að þau voru öll sjáan-
leg eftirtektasömum mönnum tug-
um ára fyrir stríðið, og það er
vel hugsanlegt að stríBið mikla
bafi aldeilis ekki verið aðal mein
nútímans, heldur að eins eitt af
mörgum.
Einstaklingar eru tregir til
þess að beygja sig fyrir lögum,
sem þeim finnast ósanngjörn og
þvingandi, þegar þeir á annað
borð eru fáanlegir til þess að sýna
þeim nokkra virðingu. Sú til-
finning hefir áltaf verið vakandi,
ekki að eins hjá hinum lægri stétt-
um, heldur heldur og líka hjá
hinu svokallaða “bezta fólki”.
pannig er hér um bil alt kven-
fólk ósjálfrátt tolllagabrjótar.
pær neita ríkinu'um rétt til þeiss
að leggja skatt á skrautkjóla.
Einnig má sétt sú er eg tilheyri
viðurkenna með hrygð, að hve seint
gengur að framkvæma lögin, og
hve hikandi að framkvæmdarvald
þeirra er, á ekki lítinn þátt í að
vekja lotningarleysi, og gefur j lega þrýst á hann, og þær .Mða eins
mönnum of oft undir fótinn, með fljótt hjá, eins og myndir, sem að
skýrar eins og hugsanir þeirra
kynslóða sem sömdu stjórnarskrá
Bandaríkjanna. Forfeður vorir
gátu ekki talað í talsíma yfir 3000
mílna svæði; en höfum við fram-
leitt hugsanir sem eru haldbetri
en þeirra?
Washington og Franklín gátu
ekki ferðast 60 mílur á klukku-
stund með járnbrautarlest, eða
helmingi lengra á sama tíma í
flugvél. En fylgir það með, að
þeirra ferð hafi ekki verið eims
árangursmikil og okkar sem för-
um fram og til baka eins og maur-
ar, þegar bú þeirra hefir verið
rofið.
í New York eru 50 leikhús, og
New York búar eyða árlega $100,-
000,000 fyrir sérstök sæti (Box
seats) í þeim öllum til samans.
En New York búar hafa aldrei á
síðastliðnum hundrað árum getað
framleitt leikrit, sem svo mikinn
lífsþrótt hefir haft, að það hafi
getað lifað.
Mennirnir hafa nú á dögum
heila, sem er eins og hreyfimynda-
I vél. púsund myndum er dag-
að taka lögin í sínar eigin hendur.
pessar orsakir eru svo kunnar að
pað þarf ekki annað en nefna
þær.
pegar maður leitar dýpra og að
orsökum sem eru ekki eins viður-
kendar, þá mundu sumir segja, að
þessi lögleysis andi, eigi rót sína
að rekja til síngirni einstakling-
anna, sem hóf göngu sína á 18.
öldinni og hefrn stöðugt haldið á-
fram að þroskast, eftir því sem
Jemókratiskur hugsunarháttui
óg demókratiskar stofnanir hafa
vaxið. Menn tala, tala oft og
hátt um rétt sinn, en of sjaldan
um skyldur sínar. Til þess að
læra að þekkja það sem er ábyggi-
legra, verður maður að leita að
orsök, sem er samstæð veikinni
sjálfri og sem hefir verið verkandi
í gegnum menningarsögu mann-
anna.
Vélar og Supermenn
eins bregður fyrir augað á hreyfi-
myndahúsi.
Árlega eru prentuð og gefin út
29,000,000,000 rita og blaða. Eng-
inn maður getur efast eina mínútu
um, hve feykilega mikið menta-
gildi alt það getur haft, vegna
þess að beztur allra skóla er há-
skólinn í Gutenberg. Ef sann-i
leikurinn væri að eins prentaður
þar, þá væri gagn hans ómetan-
legt, en hver getur dæmt um hvað
er sannleikur og hvað er ósatt í
öllum þeim aragrúa?
Áður en vélaöldin hófst var hægt1
að líkja hinum lifandi bugsana;
straum mannanna, við á tæra og j
silfurhreina, sem rann á milli
hárra bakka sinna. En'má ekki
líkja hugsanastrumi nútímans
við Mississippifljótið, er það velt-
ist áfram í vorvöxtum? pað er
langt á milli bakkanna og straum-
þunginn afarmikill, en straum-
kastið kolmórautt ryðst áfram með
tíðarmenningar vorra/r, hefir kom-
ið því til leiðar að einstaklings-
mátturinri hefir týnst í flokka-
fyrirkomulaginu. Maðurinn er
óðum að hætta að verða eining í 1
mannfélaginu, en sjálfstæðir og
sjálfstjórnandi hópar eða flokkar |
eru komnir ,í staðinn. petta er j
sannleikur um alla menn, þá sem }
vinnu veitaNjafnt og þá sem vinn-
una þiggja. Siðferðisstyrkur j
fjöldans hefir komið í stað sið-1
ferðisstyrks einstaklinganna, og [
því miður hefir það verið reynsl- j
an, að siðferðisástand fjöldans
eykur lesti meira en dygðir mann-
anna. pað sem var satt um Dodds nýrnapillur eru bezta
pýzkaland var líka satt að nokkru nýrnameðalið. Lækna og gigt,
leyti um allar siðaðar þjóðir. Hjá bakverk, hjartabilun, þvagteppu
öllum þessum þjóðum hvarf ein- og önnur veikindi, sem starfa frá
staklingurinn fyrir fjöldanum, og nýrunum- — Dodd’s Kidney Pills
áhrifin á lyndiseinkanir hans kosta 50c. askjan eða sex öskjur
hafa alstaðar orðið slæm. fyrir $2.50, og fást hjá öllum lyf-
Ailt þetta lét 19. öldin í yfirlæti sölum eða frá Jhe Dodd’s Medi-
sínu og ákefð ð leggja undir sig j clne ^0” Lf(1” oron °’ n ‘
hin ósýnilegu öfl, fram hjá sér;
fara — hún tók ekki að eins á heldur trúmensku trumens u
móti framförunum eins og óhagg-! fram í dauðann.________ ___
anlegu sannleikslögmáli, heldur; Miljónir manna gengu út í
setti hún hraðann og þægindin d j dauðann, eins og þeir, sem væru
stað framfaranna — en trúði mik- að ganga til vanalegrar nætur-
illæti sínu á órjúfanlegt framfara-! hvíldar, og það fyrir hugsjónir;
lögmál, sem knúð af blindu véla- og þegar það getur látið sig gera,
afli„ m^mdi ílytja mannfólkið á- þá gefur Pandoraskrín nútímans,
fram og uppá við.
Nokkrir menn voru það samt, j
sem 'stóðu fjöldanum hærra, sem n ^órrnnálamannsims frá
sáu lengra fram í tímann en fjöld- |
ir;n: Emerson,
Samuel Butter og Max Mordan. Á
nítjándu öldinni og á meðal samtíð-
1 armanna vorra Ferrero. Allir j
■þessir menn hafa bent á hættuna,
sem stafaði af, að mæla félagslíf
mannanna á vélfræðilegan mæli- j
kvarða. En, aðvörun þeirra var |
því miður lítið sint.-----
með öllum sínum löstum og hagn-
aðarvonum, von um jafnvægi.
Eg minnist í þessu sambandi
orða stjórnmálamannsins
„ . . „ . . 1 Rumeniu, Take Jonescu, þegar
Carlyle, Ruskin, hann var spurður um álit hans í
sambandi við framtíð heimsmenn-
ingarinnar, um sama leyti og
friðarþingið stóð yfir í París:
‘Ef maður dæmir samkvæmt til-
Enn síður geta menn rengt
centimetrar að stærð, og bogi 0g I sannleiksgildi hinna mjög svo þreytan og óhugurinn sem grúfir
Maðurinn verður alt í einu að
‘'Super”-manni, hann getur nú lát-
ið til sín heyra frá Atlashafi til
Kyrrahafs, og svifið í loftinu í
flugvélum, hann getur flogið frá
Nova Scotia, túl Englands eða að
hann getur farið frá Lausanne og
hvílt sig á isnæfiþöktum tind-
um Blanc fjallsins og k'lofið loft-
ið fljótara á ferð sinni en örninn
sjálfur.
Maðurinn með því að framleiða
úr forðabúri náttúrunnar nálega
ótakmarkað afl, hefir með því
minkað þörfina fyrir sjálfan hann
að beita sínum eigin kröftum bæði
verklega og andlega. Vélarnar
framkvæma ekki að eins fyrir hann
heldur hugsa þær nærri því líka.
pessi svo að segja ótakmarkaða
margföldun á valdi mmannanna,
hefir gert þá frávita. Valdafíkn-
in hefir hertekið hann, án tillits
til þess hvort það vald hefir verið
til þess að byggja upp, eða rífa
niður. Hann eyðir auðæfum jarð-
arinnar, óðara en þau eru frarn-
leidd. — Sópar trjánum af yfir-
borði hennar og málmunum úr
iðrum hennaf;
Jafnóðum og hann margfaldar
þrár sínar, þá margfaldar hann
kröfur sínar með enn meiri á-
kafa. Og til þess að fá þeim
framgengt þyrpist hann \ borgirn-
ar. Og þó veröldin í heild sinni
sé ekki of þéttbygð, þá eru aðal-
borgir landanna ægilega þétt-
skipaðar. Fólkið í Evrópu, sem
í byrjun 19. aldar náði varla 100
milj. að tölu, hefir nærri því
fimmfaldast á stuttum tíma. Mil-
jónir hafa yfirgefið bújarðir sínt
ar og þyrpst saman í iborgunum
og njóta að því er sýnist á þægileg-
an hátt sigursins yfir lögmáli
náttúrunnar.
Árið 1880 bjó 15 af hundraði af
íbúum vors eigin lands í bæjum;
85 af hundraði bjuggu á bújöVðum
sínum, og stunduðu þá atvinnu-
grein, sem enn krefst vinnumanns-
ins, um fram vélanna.
í dag búa 52 af hundraði af í-
búum Bandaríkjanna í bæjum og
margir þeirra eiga að búa við ó-
eðlileg Mfskjör og æsandi lífs-
kringpmstæður. pó þetta fólk
hafi atvinnu — þá vinnur margt
af því ekki sjálft, heldur horfir að
eins á vélar vinna. Afleiðingin
af því hefir orðði sú, að vinn-
unni hefir verið skift í smáparta^
sem hefir í mörgum tilfellum
verið ónóg til þess að gefa mönn-
um rétta hugmynd um hina sönnu
þýðingu vinnunnar, fyrir andlegan
og líkamlegan þroska mannsins
vísun heilbrigðs mannvits, þá
virðistj lítil von. En eg treysti
hinni óslökkvandi lífslöngun
manna.” En hvað geta lögin og
íögmanna stéttin gjört í þessu
stríði á móti hinum blindu nátt-
úruöflum? Lögin megna mikils
til að vernda sálir mannanna frá
sem eg hefi ag vera eygiiaigðar af sálar-
nefnt, að vekja á ný eldheitann á- lausum vélum. þau geta vernd-
Hugsanleg meðul.
pað eru margar
fyrir löstum þeim,
afsakanir til
huga manna og velvild til vinn-
unnar, af því að vinnan er þeim syér verðum að vernda rétt manna
fyrir beztu og anda hlýðninnar.
Manndómur sá sem nú er týndur,
en einu sinni vakti, mundi gera
hringiðum og feiknaafli og flæðir mikið til j,ess að leysa spursmálð,
yfir bakka sína og inn á akur-
lendi, bygð manna og bú, og gerir
ægilegan skaða.
Aðal sök vélatímabilsins er það,
að það hafi eyðilagt áhuga manna
íyrir vinnu. Aðal gátan sem það
gefur oss til að ráða og sem lík-
ist ráðgátu um hina grísku Sphinx
og við verðum að leysa eða far-
as^t, er þessi: “Hefir veldi því
hinu aukna, sem mönnunum hef-
ir veizt fyrir áhrif nútíðar fyrir-
komulagsns, fylgt samsvarandi
máttur , framþróun lyndsein-
kenna þeirra?”
Siðferðis styrkur fjöldans.
Einhæfni hinnar óeðlilegu nú-
því vinnan er hið sterkasta sið-
ferðisafl sem til er í heiminum.
Ef vér, sem nú lifum, vildum að
eins sjá og skiija, að bölið er
ríkjandi vor á meðal, þá er enn
von um meinabót.
Eg trúi á hinn ódauðlega guðs-
neista í sálum mannanna, og sem
að 'þessari margföldu vélamenn-
ingu hefir ekki tekist að slökkva,
eins og hið nýafstaðna stríð
sýndi, ómótmælanlega. Allar
hinar ægilegustu vélar, sem
þektar voru, með hjálp efnafræð-
innar, voru notaðar til þess að
kúga sálir mannanna, en að á-
rangurslausu. Aldrei hafa menn
fyr sýnt aðra eins sjálfsfórn, né
að sjálfstæði einstaklinganna.
til vinnunnar gegn þeim, sem
vilja eyðileggja hann eða niður- >
lægja. Vér verðum að vernda
rétt allra manna, ekki að eins til
þess að bindast samtökum við
aðra til þess að halda uppi rétti
sínum, hvort heldur að hann
vinnur með heila eða hönd; þvi
án samvinnuréttarins mundi ein-
staklingurinn þráfaldlega verða
sterkari öflun^að bráð. — En vér
verðum að sýna og sanna, að ein-
staklingurinn hafi líka jafn mlk-
inn rétt til þess að treysta sínum
eigin mætti, ef það er hans vilji.
Stjórnarskráin er vígi.
Andi einstaklings sjálfstæðis-
ins er hvergi ibetur tekinn fram
en í stjórnarskrá Bandaríkjanna.
En jafnvel þau hafa ekki komist
('Niðurl. á 7. bls.)
Ef þú getur ekki sagt
“Fine, Thanks,” Þá taktu
Hið bragðgóða meðal, búið til úr Glycerophosphate Salls, Fresh Beef Nutrients
and Extracts of Cod Livers’.
CARNOL
CARNOL er engin tilraun. pað
samsett samkvæmt fonskriftum
varfærnustu og æfðustu lækna.
pað segist ekki innihalda neina
yfirnáttúrlega lækniskrafta og
hefir eigi látið neitt slíkt í ljós.
CARNOL læknar ekki alt og vill
heldur ekki telja fólki trú um, að
sem inniheldur Nerve Tonic, Gly-
cerophosphate Salt, eða “The
Blood Salts, sem þekt er og viður-
kent um allan heim. pótt nú Gly-
cero-saltið sé í rauninni aðallækn-
ingarefnið, þá höfum vér samt
bætt við jþað kraftblöndu úr keti
ásamt nokkru af þorskalýsi. Úr
það sé almáttugt. Sú staðreynd, að því hafa samt verið tekin öll hin
það hefir inni að halda mörg þau bragðslæmu efni, —■_ með öýrum
efni, er allra mest lækningargildi j orðum. vér bættum í meðalið að
hafa, hefir gert það að verkum, að ! eins Alkaloids.
læknar láta vel af CARNOL. Oft! pað hefir nýlega verið sannað,
höfum vér orðið þess áskynja, að: að þorskalýsi er eigi aðeins styrkj-.
læknar hafa fyrirskipað CARNOL j andi og fitandi, heldur hefir
í þeim tilfellum, þar .sem það erjeinnig óútreiknanleg áhrif, að því
líklegt að koma að betri notum, en j er viðkemur eyðing berklagerils-
önnur meðul. Fólk getur notað; ins. — pess vegna er CARNOL
það eins lengi og vera vill, það j þegar um berklaveikis geril er að
getur ekki gert neinum tjón. CAR- j ræða, stórkostlega þýðingarmikið.
NOL er ekki þannig, að menn geti
ekki án þess verið. eftir að hafa
einu sinni reynt það, menn geta
minkað notkun þess, eða hætt
henni, nær sem vera vill.
pað er ekki aðeins iblóðaukandi,
heldur einnig flestu öðru betra
þegar um taugaveiklun er að ræða,
styrkir vöðvana og eykur líkams
ÁKJÓSANLEGT
MEÐAL
1 sjúkdóms - til-
fellum, svo sem
Anemia, tæring
og ýmsum öðrum sjúkdómum, sem
istafa af illri eða ónógri Jæðu,
þunnu blóði og svo fram vegis., er
CARNOL ákjósanlegt meðal, með
því að það inniheldur næringu
körlum þjáðst af taugaveiklun og
einmitt nú, og þess vegna hefir
þörfih fyrir góða Tonic, heldur
aldnei verið meiri. Ástand það,
sem alment er kallað Neuras-
thenia, gerir nú mjög vart við sig
á meðal fólks. Séu alvarlegar ráð-
stafanir ekki teknar í tæka tíð, til
þess að hefta framgang slíks ó-
fagnaðar, getur heilsan verið í
hættu, — hinn hræðilegi sjúkdóm-
ur, sem nefnist “Consumption”
eða tæring, tekið við.
Mjög oft ber það við, að ef fólk
getur ferðast og komist í nýtt
loftslag,-að það nær sér mikið' til
að fullu, en því miður eru þeir á-
j valt fleiri, er ekki hafa efni á slík-
„e "" ***-e-** ““ j um lækningum, og við þá vildum
Prentrðnaðurmn hefrr framleitt yér segja, - “TAKIÐ CARNOL”
feiknin öll af verðmætri þekking
mannanna, sem gerir þetta tíma-
bil ríkast allra, að því er upplýs-
ingu um ýms efni 0g hluti snert-
ir. Eg er hér ekki að tala um
þyngdina, og er það” ákjósanlegt \ fyrir vöðva og taugar, eykur lík-
við Anemia, og of þunnu blóði. amsþyngdina og byggir upp alt
Aldri áður í sögu heimsins, hef- Mkamskerfið. Sé um að ræða
ir slíkur aragrúi af konum og Neurastheniu, Rickets, þá sjúk-
or.
Takmarkið, sem stefnt var skyldu þriðju og fjórðu staðhæf- yfít sálarMfi manna, vonbrigðin þekkingu, heldur um hugsanir
dóma, sem algengastir eru í börn-
um, sem ónóga fæðu hafa, er ekk-
ert betra eri þetta meðal.
HVERNIG Sjúkdómar fara oft
NOTA Á hægt. peir koma ekki
CARNOL á einum degi og fara
ekki heldur alt í einu.
pess vegna þarf stöðuga gagn-
LEIÐBEININGAR
Fyrlr Ein teskeið á und-
Fullorðna an hverri máltíð,
en sú fjórða áður
en gengið er til hvílu.
Fyrir Ein teskeið, eða eftir
Börn aldri. Fyrir mjög ung
börn, einn fjórði eða
þá hálf teskeið, þrisvar til fjór-
um sinnum á dag og um hátta-
tímann.
pað má vera all-erfiður An-
emia, taugaveikis, Neurasthen-
ia, Cronic Bronchitis, eða al-
mennur slappleiki, er ekki læt-
ur undan síga, eftir áð 6 flösk-
ur af CARNOL hafa verið not-
aðar, samkvæmt forskriftum.
pegar menn taka COURSE OF
CARNOL. hjá!par það mikið, að
vísa þunglyndi á bug, en reyna
að vera í góðu skapi. Gott' er
og að taka hæfilegar líkamsæf-
ingar undir beru lofti og ganga
nokkuð daglega.
Sannanirnar eru svo augljósar,
að þér beint kaupið heilsu með
þv að kaupa CARNOL og nota það.
eins og fyrir hefir verið .sagt. Til
frekari tryggingar, viljum vér
gera eftirfarandi samning við yð-
ur:
“Ef, eftir að þér hafið tæmt
fyrstu flöskuna, samkvæmt fyrir-
sögn vorri, getið með góðri sam-
vizku sagt, að þér finnið ekki til
bata, þá skilið henni tómri og
munum vér endurgreiða yður pen-
verkun til þess að vinna bug á jngana. - Munið, að vér skilum
hverjum sjúkdómi sem er. pað
tekur líka tíma fyrir CARNOL að
koma verki ,sínu í framkvæmd að
fullu. Hvílir slíkt vitanlega á
kringumstæðum og ástandi hvers
sjúklings um sig. pess vegna ey
bara bezt að ákveða að taka
“COURSE OF CARNOL”. “Vilj-
inn á að verða heill” er einnig ó-
umflýjanlegt skilyrði fyrir bata,
en það sama gildir, hvernig sem
ástatt er.
lyfsalanum peningunum, svo hann
tapar heldur ekki neinu.”
Látið hvorki skrumara, né sam-
vizkulausa mangara, tæla yður til
að kaupa áhrifalausar eftirstæl-
ingar, sem jafnvel geta gert yður
ilt. pér eruð að eyða peningum
yðar til þess að vernda heilsuna.
CARNOL, hið ekta meðal, er _selt
í bláum umbúðum, ávalt af einni
og sömu stærð, með CARNOL
vörumerkinu.
hið fræga og ljúffenga heilsulyf,
CARN0L LIMITED, 40 St. Urbain St., Montreal, Canada.
Verð $1.00, eða með pósti, $1.25 Til sölu hjá öllum lyfsölum, eða beint fra
UKRAINIAN BOOKSELLERS, LIMITED,
850 MAIN STREET
WINNIPEG
1