Lögberg - 03.11.1921, Blaðsíða 4

81*. 4
LÖGBERG, FQ£TTH>AGINN, 3. NÓVEMBER 1921
J'dgberq
Gefið út hvern Fimtudag af The Col-
umbia Press, Ltd.,tCor. William Ave. &
Sherbrook Str.. Winnipeg, Man.
Talsimari N-632T oj N-6328
Jón J. BíJdfeli, Editor
Utan&skrift til blaðsins:
THE COlUMBIf PHES8, Ltd., Box 3172, Winnlpeg. M»n-
Utanáokrift ritatjórana:
EDITOR LOCBERC, Box 3172 Winnipeg, M®”'
The "Lögberg" is printed and published by The
Columbia Press, Limlted, in the Columbia Block,
853 to 857 Sherbrooke Street, Wlnnipeg, Manttoba.
Munið eftir að láta skrásetjast.
Skrásetning ikjósenda til Dominion þings
bvrjaSi hér í Itænuni á mánudaginn var og
stendu-r yfir alla ]iessa viku. Skrásetninga-
stofurnar eni opnar frá ;því kl. 9 á morgnana
og iþangað til kl. 9 á kvöldin, nema á milli eitt
og tvö og 6 og 7, þegar skrásetjararnir eru við
máltíðir er skrásetningar slkrifstofunum lokað.
Ailiir þeir, sem hafa fullnægt búsetn og
laga s'kiiyrÖuin þeim, sem sett eru í kosninga-
lögum, eiga rétt á að greiða atkvaeði, bæði karl-
ur og 'konur og ættu því að sjá um að nöfn
þeirra kæmust á kjörskrána.
í Manitoba, þar sein' fylkiskjörskrárnar
eru okki nema rúmlega ársgamlar, þá eru þær
lagðar til grundvallar. Dað er, að skrásetj-
arinn tekur öll nöfn sem á ifylkislistanum eru
<rg færir þau inn á Dominion listann, svo að
nöfn þeirra, sem eru á fyikiskjörskráln verða
sett á Dominion kjörskrána, án ;þess þeir sjálf-
ii f'ari á skrásetninga staðimx.
Rn samt ættu menn að ganga úr S'kugga
um, að nöfn þeirra séu á kjörskránum, áður en
þeim er lokað.
M'irskoðun kjörskránna byrjar 15. nóv-
ember. Þ*eir sem þurfa og eiga að fara á
skrásetningarstaðina og láta sikrásetjast eru:
1. peir sem ekki <?ru á fvlkiskjör.skránum,
en eru 21 árs að aildri og eni bre.skir borgarar,
eru búnir að vera eitt ár í l'andinu og átt heima
tvo mánuði í kjördæmi því, sem hann lætnr
skrásetjast í.
2. Þeir sem létu skrásetjast í sambandi við
vínbanns atkvæðagreiðsluna, verða að fara á
sknásetningarstaðinn og skrásetjast aftur.
< 3. Þeir, sem hafa fluzt úr einu kjör-
dæmi í aimað, til dæanis ef að kjósandi hefði
átt lieima í Norður - Winnipeg kjördæm-
inu og verið þá skrásettur iþar, og væri þar á
kjörskrá, en hefði svo flutt í Mið-Winnipog
i-jördeildina og hefði átt þar heima tvo mán-
uðina næsta á undan 8. október 1921, verður
liann að láta skrásetjast aftur í Mið-Wfnnipeg.
Kama er að segja um mann, sem komið hefir
utan af landi og er þar á kjörskrá, og sést að,
segjum í Norður-Winnipeg kjördeilidinni 1.
maí 1921, en fly'tur svo í september í Mið- eða
Suður-Winnipeg kjördeildina, hann eða þeir
sem svo er ástatt fyrir, verða að láta skrásetj-
ast í því kjördæmi, sem þeir hafa dvalið í
hinn lögúkveðna tíma, sem í þessu tilfelli eða
þessu dæmi er í Norður-Winnipeg.
Ef að mönnum er synjað nm skrasetningn,
af skrásetjara, þá ættu menn að muna eftir
að krefjast viðurkenjiingar fyrir því, að hafa
beðið um skrásetningu, en verið synjað.
Skrásetning fer fram á eftirfyigjandi
stöðnm í Mið-Winnipeg kjördeildinni, eins og
að ofan hefi verið sagt.
65 Maple Str.; 445 Aðalstræti; 444 Logan
Ave. W.; 402 Elgin Ave.; 58 Gertrude; 358
ifargrave; 337 Vaughan; 450 Sherbrooke; 524
Sargent; 573 Maryland; 622 Balmoral; 121
Kate; 632 Alexander; 816 William Ave.; 604
Agnes Str.; 804V2 Sargent Ave.; 438 Victor;
843 Portage Ave.; 571 Banning; 728 Pine;
894 Lipton; 1443 Logan.
í utanbæjar kjördæmum er þetta ofurlítið
öðravísi, skrásetjarar )>ar semja listana eftir
i'ylkislistunum, og fest svo upp 22. nóv. tvö ein-
tök á þcim stöðum er kjósendur geta haft að-
gang að þeim. Skrásetjararnir eru síðan til taks
i vissum stöðum, 'þar sem allir get séð þá <>g
náð til þeirra, frá kl. 2, til kl. 6 á hverjum
degi, frá 22. til 26. nóvemiber og verða þeir
sem ekki ern á listanum, en hafa rétt til að
greiða atk\ræði, að sjá um að nöfn sín komist
fí listann á þessum fjórum dögum, ,því öllum
utanbæjarístum vci'ður lokað 27. nóvem'ber,
og þeir sem þá ern ekki komnir á hann missa
atkvæði sín.
---------o--------
Kosningahríðin.
Kftir því sem nær kosningade^inum líð-
ur, fær kosninga'bardaginn á sig meiri alvöru-
þunga. Svipir manna verða einbeittari og
ásetningur þeirra ákveðnari. Pví þeir skilja
að nndir atkvæði þeirra og dómgreind 6. des.
n. k., er það komið, hverjir stýra öriögnm
canadisku þjóðarinnar í næstkomandi fjögur
ár.
-hnn er ekki hægt að segja, hvernig kosn-
ingarnar muni ráðast — og verður líklegast t
ckki fyr, en að kvöldi kosningadagsins, en hér
<ru nokknr atriði, sem benda dálítið hvert
stefnir.
Þegar Hon. MacKenzie King, tók að
i'erðast um Ontario fylki, flyktist svo mikill
mannfjöldi tii að hlnsta á bann, að samkomu-
liúsin urðu of lítil og fólk varð frá að hverfa,
og svo kvað mikið að þessu, að ótta sló í her-
búðir Meighens forsætisráðherra og hann
var að flýta sér alt sem hann gat þangað aust-
ur, til þess að reyna að draga úr áhrifum Mac
Kenzie King, einmitt þarna, þar sem aðalvígi
afturhaldsins hefir staðið nálega í hálfa öld.
1 Strandfyíkjnniim, N. Brunsvick og Nova
Scotia, hefir fólkið sýnt hinn sama áhuga
fyrir ’stjórnmálastefnn iþeirri, sem Mr. King
flvtur, frjálslyndu stefnunni, og í Quebec hef-
ir hann fengið í lið með sér alla áhrifamestu
mennina, þar á meðal Sir Lomer Gouin, fyrr-
um forsætisráðherra fylkisins, sem sækir um
þingmensku undir merkjum Hon. Mac Kenzie
King.
1 vesturfylkjunum er fyigi Mac Kenzie
King aftur minna, en þó talið víst, að bann
umni vinna nokkur þimgsæti. •
Hon. T. A. Crerar, er að sjáKsögðu sterk-
astur á meðal bændanna í vesturfylkjunum og
talið líklegt, að hann muni vinna 35 utanbæj-
arkjördæmi þar. 1 Ontario, þar sem Ilon. T.
A. Orerar, hefir verið í kosninga leiðangn
undanfarandi, er ekki gott að segja hvað mörg
sæti hann mnni vinna. En vel hafa fundir
hans verið sóttir fþar, og sérkennilegir hafa
þeir verið fyrrir það, hve hávaða og ærslalaus-
ir þeir hafa verið. Bændnr hafa sótt fund-
iíia langt að á kvöldin, eftir að þeir vorn bún-
ir að ljúka við dagsverk sín og setið þar þög-
u)ir og hugsandi og boðar slíkt raðfestu og á-
kveðna skoðnn. Sagt er að farið hafi verið
fram á við Crerar að halda innreið sína í
Quebec fylki, en hann hafi ekki séð ástæðu til
iþess, að fara að sundra frjálshugsandi mönn-
um 'þar, heldur haldið frarn hjá, austur til
Iiinna strandfylkjanna. vSlíkt fordæmi ættu
frjálshugsandi menn að taka sér til fyrir-
jnyndar víða hér í vesturlandinu.
Ilon Ai-thur Meighen, á víst við ramman
reip að draga í þesisum kosningum, þar sem
j'jóðarviljinn er, því engum hlöðum er um það
að fletta, að hann hefir hann á móti sér. Var
bann sér þess sjálfur meðvitandi í fvrstu,
þegar hann giörði tollmálin að aðal atriði í
kosninga baráttunni. Sjálfsagt vissi hann
þá, að meiri hluti þjóðarinnar var mótfallinn
\erndartoIla stefnunni, en hann trvgði sér með
því, eða hélt að hann mundi tryggja sé.r með
því óskift afl auðfélaganna í Canada. og að
hann gæti með því afli svo skift kröftum flokk-
anna, sem á móti eru, að þeir yrðu áhrifalaus-
ir. Ekki er gott að segja hversu einhuga
auðfélögin standa með honnm. Þó segja
knnnugir, að útlit sé fyrir að þeir muni yfir-
gefa hann, eins og viss dýr skip, sem er að því
komið að sökkva, því þeim sé orðið ljóst. að
eftir því sem rneir líðnr á kosningasóknina, því
ískyggilegra sé útlitið að verða og vonir þeirra
daufari um, að Hon. Artbur Meighen, nái til
lands með sitt hátolla föruneyti,
Dr. Michael Clark, frtá Red Deer, einn af
nafrtkunnnstu stjómmálajnönnum Canada,
var í einu hljóði valinn þingmaður frjálslynda
flokksins í MacKenzie kjördæminu í Saskat-
ohewan. í bréfi sem hann ritar Hon. W. L.
MacKenzie King, í samandi við stjórnmála-
ástandið í landinn, segir hann: "‘Mér er nú
farið að skiljast, að á milli hinnar gömlu og
íhiunar nýju afturhaldstefnu er engin önnur
von, en heilbrigð frelsis og framsóknar stefna.
Því hvað hefir aftmrhaldsisitefn'an verið frá
byrjun?. Að eins stefna sérstakrar stéttar,
með það fyrir augum að ná á vald sitt sérstök-
nm réttindum.”
James Murdock, sem var einn í verklunar-
nefndinni til sællar minningar, er þingmanns-
cfni frjálslynda flokksins í Suður-Toronto
kjördæminu og er Meighen stjóminni mjög ó-
Þarfur. A fundi þeim, sem Mr. Murdoek var
kjörinn á, mintist hann á erfiðleika þá, sem
nefndin hefði att við að stnða, þegar hún var
að reyna að takmarka óhæfilega hátt verð á
nanðsynjavörum manna að strfðinu loknu.
Sagði hann að vfirvöldin í Ottawa hefðu ekki
að eins verið hálfvolg í því máli, heldur hefðu
þan veitt því þegjandi mótstöðu; að síðustn
sagði Mr. Murdock “var eg kallaður fram
fyrir aldraðaii og góðlátlegan öldung, sem hélt
yfir mér hóflega áminningarræðu í klukku-
tíma og fimtáu mínútur, þar sem hann gjörði
mér það fyUiIega ljóst, að eg mætti ekki móðga
þau öfl, sem stjórnin hefði ávalt notið stuðn-
ings frá. Og upp úr því voru böndin fastara
reyrð að nefndinni og torfærunum á vegi hennar
til 'þess að framkvæma það, sem hún var stofn-
uð til, fjölgaði.
Um íslandsferð.
Eins og til stóð, flutti sér Friðrik Hall-
grímsson, langt og sköruglegt erindi um Islands-
ferð sína, í Fyrstu lút. kirkjunni á Victor
Str.. á miðvikudagskvöldið var, á samkomu
sem djáknar Fyrsta lút. safnaðar höfðu stofn-
að til.
Tallaði séra Friðrik fyrst um ferðalagið og
gaf margar upplýsingar og bendingar í sam-
bandi við slíka ferð, þeim sem síðar kynnu að
fara heim til gamla landsins.
í þeim kafJa erindis síns, sem ferðina heim
snerti, dvaldi séra Friðrik lengst við eitt atriði,
og það var þegar þau hjón vora komin svo nærri
'eðralandi sínu, að þau sáu hæstu tinda Jicss
tfiy&j'a hvíta skallana upp úr hafinu — skýrast
og stækka, unz fjöllin sáust 031, með sínu há-
lendi — þegar maður færðist nær, og ströndin
bvgðin blasti við augum. Sú sjón er hverj-
um þeim, sem lengi hefir dvalið f jarvistum við
ættland sitt ógleymanleg. — Það er sú stund
þegar maður ekki að eins hugsar til æsku og
æskustöðva úr fjarlægð, heldur er samvistum
aftur við þær — siglir aftur inn í opinn fjalla-
faðm landsins, serri gaf manni tilvera — getur
aftur hvílst við hjarta móður sinnar í saklausri
gleði og reikað um lönd eudui'minninganna frá
því að ánsól lífsins vermdi vanga vora.
Mikið þótti, sér Friðrik, til framfaranna á
íslandi koma, á síðari árum, og er það ekki að
orsakalausu, því óvíða getur að líta önnur eins
mannvirki, hjá jafn fámennri þjóð eins og hjá
íslendingum og benti hann þar á land- og sæ-
símann, brýrnar stórmyndarlegu, sem Væru
komnar svo að segja á hvert einasta vatnsfall,
þar sem leiðir mann lægju yfir. Vegina sem
nú væri búið að byggja víðsvegar um landið.
Skipaistól landsnianna, bæði millilandaskip og
fiski flotu. Höfnina í Rykjavík, gas og raf-
unnagnsstöðvarnar í þeim sama bæ 0g hinn
nýja brag, sem steinsteypu byggingarnar væru
að færa vtfir bæinn — stórborgabrag.
Á viðtökumar og gestrisnina íslenzku
mintist séra Friðrik, og þótti mikið til koma,
eins og flestir, sem eru gestir hjá íslendingum
á Fróni, hafa gert og gjöra, því gestrisninni ís-
lenzku er víða viðbrugðið, og það, þó menn eigi
ekki ástvinum og ættingjum að mæta eins og
þau hjón áttu. Á félagslífið og skemtaniruar
í Reykjavík, mintist séra Friðrik nokkuð —
á kaffihúsin, þar sem fólk kemur saman helzt
á kvöldin, fær sér kaffibolla og spjallar saman,
um bifreiðar eða bifreiðartúrana, þegar fólk
fer í hópum að sumrinu til, útí hina indælu ís-
'lenzku náttúrufegurð og nýtur fjallal'oftsins
ferska og tæra daglangt, og hvíldar frá bæjar-
lífinu og hinum daglegu stöifum þess.
Um konungs komuna og viðhöfn þá alla,
talaði séra Friðrik nokkuð — sagði frá ýmsum
smáattriðum í sambandi við hana. T. d. að
þegar verið var að skrýða drotninguna í hátíða-
búning þann, sem íslendiilgar gáfu henni, spurði
hún hvort að beltið og búnaðurinn væri að eins
gyltur, eða hvort að hann væri virkilega úr
gulli? “íslendingar gefa drotningu sinni að
eirns. hreina gull,’ svaraði konan, sem var að
skrýða drotninguna.
Þegar drotningin var klædd íslenzíka bún-
inginum, kom sonur hennar til hennar og mælti:
“Nú fyrst, líturðu út einis og drotning
mamma. ’ ’
Frá störfum Sýnodus, skýrði séra Friðrik,
þar sem hann og flutti erindi að tilblutun fyr-
verandi forseta kirkjufélagsins, séra Björns B.
Jónissonar.
Að síðustu mintiist séra Friðrik á málið
þar heima, og kvaðst hafa fundið mikinn mun á,
hve miklu hreinna og fegurra það væri nú, en
þá ihann hefði verið heima, kvað auðsætt að
sjálfstæðis meðvitund þjóðarinnar, og ábyrgð
sú, sem henni fylgdi, hefði haft mikil áhrif þa
átt og í sambandi við það, mintist hann á oss
Vestur-íslendinga og feðra arfinn íslenzka,
bókmentirnar ög málið, og benti á að þeir sem
ant væri um að vernda það og ávaxta, yrðu að
muna ef tir ]irennu:
1. Að tala íslenzku á heimilunum.
2. Kenna börnunum hreint íslenzkt mál.
3. Láta þau fara, og fara sjálf, heim til ís-
lands við og við.
Ku Klux Klan í Canada.
Svo heitir félag eitt, siem hefir aðal aðset-
ur sitt í Atlanta Ga. og sem blöðin þar syðra
hafa átailið harðlegg upp á síðkastið. Markmið
þessa félags er aðallega, að hirta það fólk, sem
landslögin brjóta, en sem dómstólarnir ná ekki
:. eða geta ekki komið fram ábyrgð á hendur. Og
fcins það sem viðteknar siðferðisreglur brýtur.
Félag þetta framkvæmir refsidóma sína
oftaist að næturlagi. Félagsmenn ríða þá um
bygðir með hvítan slopp yfir sér frá hvirfli til
ilja og eru hestar þeirra eins búnir.
Einn er aðailforingi félags þessa og er hann
kaillaður “Grand Wizard” (Hinn mikli galdra-
maður). Hann heitir Williaan Joseph Simm-
on, og á heima í Atlanta, Ga.
En svo eru undirforingjar og deildir víðs-
vegar, eérstaklega í Suðurríkjunum.
Reglur félags þessa eru sagðar fagrar og
tilgangur þess hinn hezti — Ekkert í þeirra
reglum eða lögum, sem ekki er í fylsta samræmi
við lög landsins, eða, sem ef menn breyttu eftir,
að ékki gerði þá að betri og meiri mönnum. En
það er í þessu félagi eins og svo mörgum öðr-
um að reglumar eru brotuar.
Aðal markmið þessa félags, eins og sagt
hefir verið, er að bæla niður lögleysu og ósiði
með því, að gjöra þeim, sem þannig brjóta ó-
vært í mannabygðum.
Sjálfgagt er það andi laga þessa félags, að
gjöra þetta upp á löglegan 'hátt, en svo hefir
farið að 'hinar ýmsu deildir hafa skelt Rkolla-
eyrunum við því, og tekið 'lögin í sínar hendur
og látið refsidóminn eða dómana ganga yfir þá
brotlegu eftir því, sem þeim hefir þótt við eiga.
Pegar einhver af féiagsmönnum, eða fé-
lagsmenu í heild sinni, vita um einhvem sem
brotlegiir er, þá er mál hans tekið til meðferðar
á félagsfundi og dómur kveðinn upp. Svo
fer flokkur manna, oftaJst að kvöldi eða nætur-
lagi, til þess að framkvæma dóminn.
Þannig var það í Texas í Febrúar s. ]., að
lögfræðingur einn sem Hobbs heitir og átti sér
einkis ills von, var tekinn, rakað af honum
hárið og bonum skipað að hafa sig burt úr
bænum, þar sem bann átti heima, fyrir þá sök,
að hann gerði of mikið af embættisverkum fyr-
ir negrana, og þegar hann ætlaði ebki að gegna
komu )>eir aftur að kvöildi þess 8. s. m. og ráku
hann burt úr bænum.
(Framh. á 5. 'bs.)

Ísland og Grœnland.
111.
Flestir mu^iu líta svo ó, að ís-
lendingar þurfi ekki að gjöra
kröfur til Grænlands vegna
þrengsla í heimalandinu. pað
væri þess vegna harla ótíma-
bært, að fjölyrða hér um atvinnu-
vegi og landkosti í fornu nýlend-
unni, fram yfir það sem þarf til
þess að sýna fram á, að Grænland
hefir aldrei, hvorki undir kon-
ungum Noregs, né verzlunarein-
okun Dan^, verið bygt né notað
eftir náttúrlegri ákvörðun lands-
ins. petta er eitt mikilvægt at-
riði, þegar kemur til þess að
sanna heimildarleysi Dana að
landinu .eftir eðlisreglum alþjóða
um nám og eignarrétt yfir lönd-
um; en að öðru leyti liggur það,
fyrst um sinn, fyriir utan tilgang
og ætlun þeirra, sem vilja. með
viti, stuðla ti'l þess að rétta hluta
íslands í þessu máli. pað liggur
i augum uppi, að Grænland er
afar verðmætt fyrir íslendinga
án þess að þeir í bráðina hyggi
sjálfir á innflutninga þangað, að
nokkrum mun. Grænland á að
byggjast, undir íslenzkri yfir-
stjórn 0g lönd að takast þar und-
ir íslenzkan eignarrétt, eftir því
sem hentar og hæfir samkvæmt
þjóðarástæðum heima, og þarf
. ekki að fara óðslega að fram-
kvæmdum í því efni. Hitt er
fyrsta aðal atriðið að fá réttsýni
og dómreind heimsins á það mál,
að vér eigum Grænland að sögu-
rétti og 'lögum.
pegar kemur til þess að leiða
rók að þessum rétti íslands, verð-
ur að liða málefnið í sundur og
taka þá meginatburði til greina,
hvern fyrir sig, sem valda mestu
um úrlusn deilunnar.
Elzti og merkasti viðburður-
inn, sem lýtur að þessu máli, er
sá, að íslenzkur þegn nam landið
á síðasta fjórðungi 10. aldar,
með hug og framkvæmd i þá átt-
að gjöra Grænland að nýlendu ís-
lands. Tilrunir virðst stundum
gjörðar til þess, að breiða yfir
þetta, eða draga dul á það með
því að kalla Eirík rauða “Norð-
■ mann" eða Grænlendingana
“norræna” eða “Norðurlanda-
menn,” líkt og einatt tíðkast í
bókmentum Dana og ekki síður
frænda vorra í Noregi, þegar
rætt er um þau verk Islendinga,
sem frægilegust eru, og hefir
Gröndal yngri ritað vel og skor-
inort um þessar “tSleinkanir”
þeirra í bága við sannleik og
söguleg rök. En það er alveg
vonlaust að reyna að ná Eiríki
frá íslenzkri >þjóð og þegnskap.
ísland ihafði fyrir löngu samið
ríkisskipun lýðveldisins, þegar
Eiríkur nam Grænland (um
986) og enginn þarf að ætla sér
að eigna Noregi neitt í því land-
námi, því síður sem Eiríki mun
sjálfum hafa verið fjarri skapi að
starfa að hagsmunum síns fyrra
föðurlands. Hann fór þaðan
landflótta en átti lslandi alt
gott upp að unna, sem friðlandi
sínu og því landi, sem veitti hon-
um fjölment fylgi og vinskap.
pað virðist heldur ekki ástæða til
þess að efast um að þetta, hvern-
ig Eiríkur sleit landvist sína í
Neregi og hvernig honum var
tekið á íslandi, muni hafa valdið
miklu um fyrstu réttarskipun ný-
lendunnar. fslenzka fyirirkomu-
lagið var tekið upp að öllu leyti.
eftir því sem séð verður, enda
kom hann frá þeim stöðvum, Snæ-
fellsnesi, þar sem hann hafði
gott færi á að sjá fyrirmyndina
glögga fyrir sér. Fylgilið hans
var alið upp í íslenzkri réttarvit-
und og enginn efi er á því, að
það hefir verið ætlun útflytjend-
anna yfirleitt, að semja sér lög
og réttarstofnan í sambandi við
ísland, sem móðurland.
En við alt þetta er þess stöðug-
lega að gæta, að sambandið við
Island fékk alveg sérstakan svip
af því, ihvernig allsherjarríki þess
var háttað. Vöntun miðvalds í
framkvæmdarstjórn var sá rauði
práður, sem einkendi jafnt
þegnalífið í báðum löndunum,
eins og það merkti afstöðu þeirra
í almennum viðskiftum og lög-
rekstri. pessi skipun á íslandi og
Grænlandi haggar þó ekki gildi
sambandsins um hársbreidd.
Pvert á móti verða einmitt fyrir
þessa sök, vitnisburðir sögunnar
um nýlendustöðu Grænlands
markverðari og órækari. Á eina
hlið sýnir það miklu öflugri vilja
Grænlendinga í þá átt, að halda
tengslum við móðurlandið. þegar
þeir án valdstjórnar, eða sameig-
inlegs framkvæmdarvalds, lúta
löggjöf íslands — og á hinn bóg-
inn verður þögn langra tíma um
stjórnarfarslega samvinnu land-
anna skiljanleg 0g eðlileg, þegar
litið er til þessarar vöntunar á
þeim lið almannavaldsins, sem alt
af ber mest á, sérstakiega í öllu
því, sem lýtur að landasambandi.
petta megin-.einkenni íslenzkr-
ar ríkisskipunar, að fornu, verður
PENINGA MEÐ
PÓSTI eða SÍMA
má seiída án minstu
áhættu til staða í
Evrópu gegnum vorn
banka hér og íhina
mörgu fulitrúa hans.
Ráðsmaður vor í ná-
munda við yður mun
með ánætgju veita
allar npplýsingar.
The Royal Bank
of Ganada
Eigmir virtar á
$512,000,000
einnig að takast rækilega til at-
hugunar, hvar sem til þess kem-
ur að dæma um áhrif kirkju-
stjórnarinnar, eftir að kristni var
lögleidd. par kemur fullkomin
skipun, máttug og með ákvörðuð-
um tilgangi, breidd út yfir alt
þjóðlífið og sprottin af erlendri
siðmenning, inn á réttarsvæði,
sem á ekkert alment framkvæmd-
arvald til þess að tefla á móti.
þetta kemur t.d. til fullra greina
þegar brjóta skal til mergjar
merking gamla sáttmála í sam-
bandssögu beggja landanna. Að
öðru leyti fer þó isvo fjarri því,
að kristnitakan haggi við sam-
bandinu, í sjálfu sér, að miklu
fremur má minnast á það, að
hún verður tilefni til sögulegra
vitnisburð um ríkiseininguna, t.
d. þar sem Skáld-Helgi kemur á
þeim breytingum í Grænlandi um
byrjun elleftu aldar, sem höfðu
gjörst í íslenzkri loggjöf, vegna
hins nýja siðar. Sömuleiðis má
geta þess, að það virðist bera vott
um fuHkomna viðurkenning og
þekking Noregskonungs á þessu
sambandi. að kristni er boðuð og
komið á samtímis í báðum lönd-
um. Hann hefir auSvitað séð hve
miklu það mundi valda um htn al-
mennu siðaskifti, að hvorum þjóð-
bálki fyrir sig yrði jafnframt
kunnugt um játning nýrrar trúar
hjá hinum. — Annars eru til enn
þá skjallegar sannanir fyrir ný-
lendustöðu Grænlands, þar sem
svo segir í Vígslóða, 103. k., að
hver sá maður, sem sekur er á
Grænlandi, er um leið sekur á
íslandi. Af því má ráða bæði
að Grænlendingar höfðu dómstóla
og réttarfar, sem íslendingar —
svo vandir sem þeir voru að allri
meðferð dómsmála — hafa metið
gilda og fullnægjandi, og að lög
hafa verið sameiginleg milli
landanna. önnur ákvæði finn-
ast einnig í Grágás, sem sýna
það sama og má sérstaklega geta
þess að í Arfaþætti eru reglur
sem sýna að stöðuglegdr skipa-
ferðir hafa þá verið á milli ís-
lands og nýlendunnar.
Næsti meginatburður sem verð-
ur í sögu Grænland's, er játning
undir konungsvaldið norska, sem
hafði banvænar afleiðingar, eink-
um vegna þess, að erlendu stjórn-
inni hefir verið falið að sjá um
reglulegar siglingar á sama hátt
sem gjört var með svokölluðum
“gamla sáttmála” Islendinga við
konung. Björn á'Skarðsá telur
að Grænlendingar hafi gengið
undir konungsvaldið 1261 eða ári
áður en samið var af hálfu ís-
lendinga. En það sýnist mjög
vafasamt, að þetta sé rétt — kon-
ungur beitti fyrir sig kirkjuvald-
inu, eins og löngum hafði verið
gjört áður. En hvort, t. d.. Ó-
lafur helgi hefir unnið nokuð á
1 þessa átt verður ekki farið út í
hér, þar sem það er alment viður-
kent að erlent vald hafi fyrst ver-
ið tekið yfir Grænland um líkt
leyti sem fsland. pað er víst
að ólafur biskup á Grænlandi,
sem hafður var til þess að koma
samningunum á, er talinn af
sumum annálum að hafa brotið
skip sitt við Suðurland 1260 og
hafa síðan dvalið þar tvo vetur
— enda kemur flestum annálum
saman um að hann hafi verið á
íslandi; 1263. Eðlilegast virð-
ist að halda að biskup ihafi farið
til íslands einmitt til þess að
stuðla til þess að koma fyrst móð-
urlandinu undir konungsvaldið,
og síðan að fá Grænlendinga til
hins sama. En hvort sem þetta
er svo eða ekki er augljóst að
samband og samvinna hefur ver-
ið á milli íslands og Græniands í
þessu efni. * Bæði löndin semja
svo að segja samtímis — og það
verður að minsta kosti ráðið af
ferð ólafs biskops til fslands, um
það sama leyti, að bæði hefir kop-