Lögberg - 01.06.1922, Blaðsíða 4

Lögberg - 01.06.1922, Blaðsíða 4
-is. 4 LÖGBEHG, FIMTU1>AGINN l.JÚNÍ 1922 yógberg Gefið út hvem Fimtudag af The Col- umbia Prets, Ltd.^Cor. William Ave. & Sherbrook Str.. Winnipeg, Man. Talsimart N-6327 og N-6328 Jón J. Bíldfell, Editor Lítan&akrift til btaðsina: THE eOLUMBIIV PRESS, Ltd., Box 317!, Wtnnlpog, M&H- Utanáakrift ritatjórans: EOiTOR L0CBERC, Box 3172 Wlnnipeg, ^an. The “Lögberg” le prlnted and publlshed by The Columbia Presa. Llmtted. in the Columbia Block, 853 to 857 Sherbrooke Street, Wlnnipeg, Manitoba Aðal innstœða þjóðanna. pegar um auðlegð eða eignir einstaklinga og þjóðfélagsins er að ræða, telja menn fyrst fram lönd og lausafé, verzlunarmagn, náttúru- auð þjóða og peningaeign. Að þannig sé framtalið, er mjög náttúrlegt, því alt slíkt er mjög verðmætt og meira að segja undirstöðuatriði efnalegrar afkomu þeirra. -J7ó eru þessi auðœfi og ágæti þeirra háð öðru, sem er meira áríðandi, og það er hugsunar- háttur fólksins. Vér sögðum, að upptaldar auðslindir væru háðar hugsunarhætti fólksins. Vér meinum ekki með því, að upptök þeirra og frumskilyrði séu undir hugsunarhætti fólksins komnar, held- ur notkun þeirra til þjóðfélagjþrifa, og áhrif þeirra a lífsstefnur einstaklinga og þjóða. Menn tala á þessum dögum um erfiða tíma, um fjárþurð, um skert lánstraust, um skort á gjaldmiðli. Ekki stafar sú þurð af því, að auð- ur einstaklinga hafi minkað tilfinnanlega, né heldur auðslindir þjóðanna þverrað. pað er framleitt meira nú en áður var, nýj- ar auðsuppsprettur hafa mennirnir ftmdið, sem lofa miklu, og það er eins og hin ríka náttúra,sé alt af að sýna mönnum lengra og lengra inn í hið óþrjótanlega forðabúr sitt, dýpra og dýpra ofan í námur gulls og gnægta. Samt kvarta menn. Samt er þurð. Samt eru kringumstæðurnar að gera lífsframfærsl- una erfiða fyrir flesta og nálega óviðráðanlega fyrir suma. Hvernig stendur á þessu? ]7að stendur svo á því, að þessi auðæfi nátt- úrunnar, verzlun mannanna og búfé, er ekki hinn sanni auður þeirra, er ekki það, sem áhrifa- mest er í lífi þeirra, er ekki aðal innstæða þeirra. Hugsunarháttur þeirra er aðal innstæðan. Undir hugsunarhætti einstaklinga og þjóða er öll velferð þeirra komin, hann er sá megin- grunnur, sem öll afkoma þeirra byggist á. Menn tala nú um daufa tíma, jafnvel óvana- lega erfiða tíma, og Iáta svo þar við staðar numið. Menn reyna ekki alment talað, að gera sér grein fyrir, af hverju erfiðleikamir í raun og veru stafi. Mundir þú ekki, lesari góður, reka upp stór augu, ef þér værj sagt, að þú ættir þinn fulla þátt í þessum erfiðleikum, að þú með hugsunar- leysi þínu værir að bæta við erfiðleikana dag- • lega? En það er nú einmitt það, sem að er, að þú og flestir aðrir eru alt af að auka erfiðleik- ana. Auka á þá af því, að þessi þýðingarmesta innstæða mín og þín, hugsunarhátturinn og dómgreindin, er gengin úr skorðum. Annars vegar höfum vér náttúruauðlegð, sem að minsta kosti er eins mikil og hún hefir nokkurn tíma verið, og framleiðslu, sem er meiri nú en hún er vön að vera í voru landi, — fram- leiðslu, sem er meira en tvöföld við það, sem þarf til þess að fúllnægja þörfum landsmanna svo að vel sé. Hins vegar er hugsunarhátturinn, sem tekur á móti þessari framleiðslu og færir sér hana í nyt. J?að er hann, sem brugðist hefir. J?að var sú tíð, að karlar og konur gjörðu sig ekki að eins ánægð með starfsafurðir sínar, heldur töldu sjálfsagt og óhjákvæmilegt að leggja einhvem svolítinn part þeirra fyrir ár- lega til þess að hafá sér til stuðnings ef á þyrfti að halda—unnu þá til að eignast. Nú er sá hugsunarháttur breyftur. Nú vinnur fólkið til þess að eyða. Löhgu áður en ársarðurinn er kominn, eða áður en menn vita hver hann er—eða hvort hann er nokkur, þá eru karlar og konur búin að eyða honum öllum í hug- anum og oft og einatt skulda upp á hann til þess að borga fyrir hluti, sem hægt er að vera án og enga verulega þýðingu hafa fyrir velfarnan manna eða vellíðan. Og það er einmitt þetta, sem að er. J?að er einmitt þetta, sem mes tum erfiðleikum veldur nú í heiminum víðast, að dómgreind manna og hugsun í sambandi við notkun peninga og fjár- muna, er gengin úr skorðum, — aðal innstæða almennings, hugarstefnan, biluð, hefir látið und- an lægri hvötum manna, þeim, að lifa og láta eins og menn vilja, án tillits til afleiðinganna. Ástandið í heiminum lagast aldrei, svo vel sé, fyr en hugsunarhátturinn, aflið sem öllu ræður, hefir náð jafnvæginu. Að geyma æskuna. J7að er einkenni margra, að gefa minni gæt- ur að því, sem maður hefir, en að hinu, sem maður hefir ekki. Æskumaðurinn lítur fram á veginn, og sál hans laugar sig í vonunum, sem framtíðin geymir. Hann rennir augunum upp hlíðina og upp á fjallið, og hugurinn ber hann hálfa leið þangað, til að njóta útsýnisins þaðan. En hann hugsar oft minna um það, sem hann á sjálf- ur, um það, sem í hendi hans er og fegurst er allra gjafa lífsins—æskuna. ♦ J>að er eðlileg framþróunar tilfinning hjá hverjum einasta unglingi, að vilja þroskast, að ná þroskatakmarki, og þá framþróun er hvorki rétt að hindra, né heldur er hægt að hindra hana. En unglingamir þurfa að gera sér grein fyrir, í hverju hinn sanni þroski er fólginn, og þeir þurfa að geyma aflvaka hans—en það er æskufjör unga fólksins. Hvað er það, sem gjörir æskutíðina, ung- dómsárin, svo yndisleg? pað er fyrst og fremst sakleysið. Æsku- maðurinn er sáttur við alla og alt. Á sál hans er enginn blettur, ekkert ör, ekkert ský, svo hann getur notið fegurðarinnar, sem umkringir hann hvar sem hann lítur, og gleðinnar, sem mætir honum atstaðar. J?að er vonin—vonin, sem gefur ímyndunar- afli æskumannsins vængi, svo það getur flogið mót sólu og sumri; og það er þráin—þráin, sem lofar öllu fögru, sem þó er hulið blæju fram- tíðarinnar. Á meðan þessar þrjár dygðir lifa í sál æsku- fólksins, á meðan þessar þrjár perlur: sakleysið, vonin og þráin, blika á framtíðarhimni hans, er æskunni borgið, og það þó hún komist upp á sjónarhólinn sjálfan, þótt árin færist yfir og jafnvel þó að bakið bogni og hárið á höfðinu gráni. pessi fjársjóður — æskan, þessi innstæða æskunnar, sakleysið, vonin og þráin, er dýr- mætasta eignin. J?etta er líf æskumannsins, líf allra manna, það sama sem vorsólin er jurta- gróðri náttúrunnar—lífgjafi alls þroska og feg- urðar. Er hægt að hugsa sér nokkum hlut, sem er eins ömurlegur og sár og það, að sjá stúlku eða pilt, sem glatað hefir æsku sinni á meðan hún eða hann er enn á æskuskeiði, — ungt fólk, sem búið er að lifa lífi sínu, tæma hvem bikar í botn áður en það er búið að ná fullum þroska? pessi hætta hefir sjálfsagt verið fyrir dyrum liðinna ára og alda, og alt af hefir verið meira og minna af æskufólki, sem brent hefir upp ljósmeti lífs síns áður en æfisól þess var komin í hádegis- stað, og setið svo í vonleysis vandræðum og kyrkings kulda til enda æfi sinnar. En vafamál er það, hvort æskufólkið hefir nokkurn tíma farið eins illa með bemskuár sín eins og einmitt nú, hvort nokkum tíma hefir lif- að eins dauft á arineldi æskunnar, eins og ein- mitt nú. Er það ekki sannleikur, og hann sorglegur, að stórmikill meiri hluti æskulýðsins á vorum dögum er búinn að bergja bikar æskunnar í botn áður en þroskaárunum er náð. Er það ekki sannleikur, að flest ungt fólk er búið að njóta skemtana þeirra, sem mannfélag vort hefir að veita, og er orðið þreytt á þeim langt fyrir innan tvítugsaldur, svo í þeim sökum hefir það ekki til neins að hugsa, ekki eftir neinu að vona— ekkert að þrá á þeirri tíð Hfsins, þegar það er sem bezt móttækilegt til að njóta? Að vísu getur æskan snúið sér að eLnhverju öðru en skemtunum, og gerir það áreiðanlega, þegar hún er orðin þreytt á þeim, því hún er ör og bráðlát. En sá eltingaleikur er háskalegur, og hún verður áreiðanlega vör við, að með því fyrir- komulagi dofnar smátt og smátt á lampanum, unz að síðustu ekkert er eftir nema brunnið skarið. J7að er með æskuna eins og peningana, að það er sama hvað mikið að þú átt af þeirri auð- legð; þú missir hana út úr höndum þér og úr eigu þinni, ef þú gætir hennar ekki, og það vel. En sá er þó munurinn, að þótt þú tapir peningunum, getur þú máske eignast þá aftur, en glataða æsku aldrei. Hún er töpuð, horfin og týnd, og fæst aldrei aftur. Ungu fslendingar! munið um fram alt eftir, að gæta vel æsku ykkar. ---------o-------- Don Sturzo. Ef til vill einn af allra einkennilegustu nú- lifandi stjórnmálamönnum Norðurálfunnar, er Don Luigi Sturzo d’Altobrando, hinn ítalski, senr er hvorttveggja í senn, prestur og svo ka*nn stjórnmálapostuli að undrun sætir. Þó kemur hann sama sem ekkert fram opinberlega, heldur vinnur öll sín stórvirki að tjaldabaki. Don 8turzo er fimtíu og eins árs að aldri, hý- býlaprúður og hæverskur með afbrigðum. — Ilárið er svart og hrokkið, nefið óvenju stórt * og íbjúgt mjög, munnurinn víður, en varimar \s*aman herptar. Þannig er honum lýst, þessum prestvígða, ipólitiska fulltrúa kaþól^ku ikirkj- unnar, sem hefir það fvrir aðalstarf, að stofna til nvrra ráðunevta í ítalíu og hrinda öðrum af stóli, ef svo býður við að horfa, án þess þó að 'sækjast eftir nokkurri opinberri virðingarstöðu fyrir sjálfan sig. Svo hljóðlega hefir maður þessi fikrað sig upp á við, að því er blaðinu London Times segist frá, að Norðurálfublöðin vissu tæpast af því, að hann væri til, fyr en hann varsvo að segja orðinn einvaldur í stjórn- málum hinnar ítölsku þjóðar. London Mail, getur þess nýlega, sem dæmi upp á áhrif Don Sturzo, að jafnskjótt sem Bonomi hafi brugð- ist sú von, að fá stuðning hans, hafi hann hætt við að stofna nýtt ráðuneyti. Alt fór á sömu leið fyrir Giolitti, sem gert hefir hverja til- raunina á fætur annari til þess að brjótast til valda. Don Sturzo vildi ekkert hafa með hann að gera, og þess vegna situr hann enn í pólitiskri útlegð. Ajndstæðingar Don Sturzo hafa kallað hann samvizkulausan æsingamann, einskonar “litla Lenine’'. En sannleikurinn er sá, að slík ummæli hafa viö engin rök að styðjast. London Times telur Don Sturzo vera sannan byggingameistara, rökfastan, viljasterkan og þolinn. Hann vaki yfir því dag og nótt, að gera uppdrætti , að hinum pólitisku höllum sín- um og láti sér ekki til hugar koma, að byrja á smíðinni fyr en uppdrátturinn sé orðinn svo fullkominn, að fara megi eftir hverri línu. Don Sturzo er fæddur í Caltagirone, — Kominn af æfintýra og aðalsmanna ætt. Prest- ur átti 'hann að verSa, og varS það líka. Hlaut vígslu að Catania, en dvaldi eftir þaS um hríS í Róm, til frekari fullkomnunar á sviSi guð- fræðinnar. Þrítugur að aldri, gerðist hann sóiknarprestur í fæðingarbygð sinni og kvað hafa leyst af hendi embættisstörf sín með frá- bærri samvizkusemi. Fremur þótti hann ó- mannblendinn framan af, og kaus helst að geta verið 'sem allra mest út af fyrir sig. Seinni árunum hefir þetta þó breyst, einkum eftir að hann tók aS gefa sig við pólitíkinni. Hann er íþróttanfaður mikill og hefir alla jafna hvatt þjóð sína mjög til þess, að leggja rækt við krafta og líkamlega hreysti. Hann segir aS ofát sé ein af háskalegustu syndum nútímans; sjálfur etur hann lítiS og nevtir sjaldan kjöts. Á hverjum einasta morgni árið um kring, rís hann úr rekkju klukkan fimm og flytur guðs- þjónustu í lítilli kapellu, sem stendur í dæld milli skógivaxinna hæða. — Það voru sam- sveitungarnir, er fyrst uppgötvuðu stjórnmála- manninn Don Sturzo, — framan af, höfðu þeir aðeins þekt hann sem prest. Don Sturzo, er meiri og gleggri fjárhagsfræðingur, en alment gerist. Á því sviði má hiklaust telja hann einn af allra fremstu leiðtogum þjóðarinnar. “Afkoma þjóðarinnar, hvílir á ráðdeild ein- staklinganna”, er hann vanur að segja. “Spar- semin er eini heilbrigði grundvöllurinn undir þjóðfélagsskipulaginu ’ ’. Stjórnmálaflokk hefir Don Sturzo stofn- að, er nefnist lýðflokkurinn. Ekkert tillit er þar tekið til mismunandi stétta, en kaþólskir verða þeir vitanlega allir að vfera, er þann flokk fylla, því eins og áður hefir verið um getið, er leiðtoginn prestvígður stjórnmála- fulltrúi 'hinnar kaþólsku kirkju. í síðustu kosningunum á Italíu, komust á annað hundr- að skoðanabræður Don Sturzo að. Hann kveðst á engan hátt geta séð, hvers vegna að kristindómur og pólitík geti ekki átt samleið. Þvert á móti sé það eindregin samfæring sín, að alt IvSstiórnar fvrirkomulag eigi aðeins geti, heldur beinlínis hljóti að grundvallast á megin- atriðum fjallræðunnar. Don Sturzo hefir hvað ofan í annað, getaS tekist á hendur stjórnarforystu á ítalíu, en slíkt hefir honum aldrei komið til hugar. Hon- um er meinilla við veizluhöld og jafnvel af beirri ásta*ðu einni, mundi hann Tindir engum kringumstæðum hafa gengist inn á að mynda stjóm. “'Sá Ijóður er á ráði flestra 'hátt- standandi stjórnmálamanna”, sagði hann fyr- ir nokkru við Taeta, yfiriáðgjafa, “að þeir eta of mikið, drekka of mikið og nöldra of mikið yfir hinu og þessu, sem í rauninni skiftir engu máli. Don Sturzo er illa við bifreiðar, og telur siðferðisástandinu að minsta koisti, enginn hagur hafa af þeim stafað. Náttúrudýrð Sikileyjar, hefir heillað Don Sturzo. Fjöllin eru honum kunn. Hann er ekki hræddur við brattann, og klífur oft þrí- tugan hamarinn, til þess að ná í eitt fagurt fjallablóm. t einverunni . þar, við náttúru- brjóstin sjálf, gerir hann uppdrættina að sín- um pólitískum höllum og frumhugsar og lærir ræðurnar, sem hann kann að flytja í hinu og þessu þorpinu, þegar komið er aftur til manna- bygðar. E. P. J. ---------o-------- The Bedroom Bureau Chime. Dimly burns the fitful gaslight And the room is small and bleak, While the frenzied winds of winter Round the quaking building shriek. Lonely am I, pensive, dreaming Of the friends who once were mine, As I look on pictured faces On my bedroom bureau shrine. Softer glows the fitful gaslight, Gentler blows the biting storm, And the room grows light and pleasant, And my heart grows strangely warm; For my thoughts are ’mong the garlands That the hands of mem’ry twine— Borne aloft by kindly glances From my bedroom bureau shrine. Waves of fancy surge and flutter Forth and back they flow and ebb Weaving jewelled scenes of beauty Into memory’s mystic web. Scenes of laughter—scenes of pathos, Scenes of shadow and of shine Float about with haloed glory From my bedroom bureau shrine. They are scattered here and yonder Scattered are these friends of old. Each the bureau of Self is sailing Unto God’s eternal Fold. But the subtile cords of friendship With their mystic mesh entwine Heart to heart, in strange communion Round my bedroom bureau shrine. Now my eyes are bright and glowing And my heart is filled with joy; For this mystic picture - magic Could my weariness destroy. And with tgnderness I whispær— God protect these friends of mine— Smile upon the pictured faces On my bedroom Bureau shrine. Christopher Johnston. SPARIÐ ÁÐUR EN ÞÉR EYÐIÐ Láttu Bankareikninginn vera þitt fyrsta áhugamál. pað mun meira en borga sig þegar árin líða. Sparisjóðsreikingar við hvert einsata útibú THE ROYAL BANK OFGANADA Borjraður höfuðstóll og viðlajrasj.... $40,000,000 Allar eignir ....................$483,000,000 p Fjárkreppan heima. Sparnaður — framleiðsla. Eftir Gunnar Sigurðsson. I. ipað er að vonum mikið rætt, bæði ujtan þings og innan, um fjárþröng rí'kisins og ráðin til þess að 'bæta úr henni og >á um leið, á hvern 'hátt verði dregið úr hinum miklu og margumtöluðu útgjöldum ríkissjóðs. pess er fyrst að gæta, þegar um þessj mál er rætt, að hér er um gamalit mein að ræða. Aðal- aukning útgjalda ríkissjóðs varð á veltiárunum, sérstaklega á ár- unum 1916 til 1918. pingmenn, eins og aðrir, urðu bjartsýnir þegar allir framleiðendur græddu og allar eignir stórhækkuðu í verði. pað fór alveg eins um þing og stjórn og þá einstaklinga og félög, er nú í þessu fjárhruni hafa tapað ógrynni fjár. Hvorir- tveggja bygðu á því, að veltiárin héldu áfram og að verðhrunið mundi ©kki koma svona snögg- lega. Og þetta var ekki láandi. 'Enginn gat sagt fyrir um þetta, enda 'hefði enginn á þeim árum trúað spádómum ^járhrunsins. prj'ú stóirveldi virtust mundu toga í sama strenginn um það, að halda verðlaginu uppi; verka- menn annarsvegar, með 'því að halda kaupinu sem hæstu, ríkis- stjórnir og bankar á hinn bóg- inn, er höfðu hag af því, vegna skulda sinna bg viðskifta, að verðlagið væri sem hæst. En jafnvel þessir sterku streng- ir hrukku. Verkfallið kom, og það kom snögglega. Mögru kýrnar átu upp þær feitu, og það í einu vet- t fangi. pað fór um ríkið, eins og félög og einstaklinga, er mikið höfðu í veltunni: það komst snögglega í fjárþröng. .Sem betur er því ekki svo far- ið um ríkið, eins og, því miður, hefir hent fjölmarga einstalkinga og félög, að tapið hefir ekki far- ið fram úr eignum. Jafnskjótt og fjárkreppas var fyrirsjáanleg, varð það fyrsta spurningin fyrir öllum hugsandi mönnum, ihvað mætti til varnar verða. Margir, og þar á meðal “Tíminn”, vildu taka bráðabirgða- lán, til þess að fleyta þjóðinni fram hjá skeri því, er fyrir stafni var, til þess að halda framleiðslu landsmanna í horfinu. Á pinginu í fyrra var eg einn af þeim, er héldu því ákveðnast fram, að taka þýrfti lán, til þess að greiða þær skuldir ríkisins og einstaklinganna, semj fallnar voru í gjalddaga, og lagði sérstaka áherslu á það, að lánið væri svo hátt, að það gæti komið bönk- unum á réttan kjöl og gert þá starfhæfa, svo að framleiðslan liði sem minst við hrunið. Að lántakan væri sjlfsögð, er nú alment viðurkent, enda þótt ýmsir — og þar á meðal fyrver- andi landsstjórn — teldu hana varhugaverða og jafnvel óráðlega. Lán það, er loks var tekið, kom því miður alt of seint og var þar að auki of lágt. Öll fram- leiðsla stórlamaðist. Gengi ís- lenskrar krónu féll hröðum skref- um. Bankarnir tóku svo að segja algerlega fyrir nýjar lánveiting- ar. (Margir framleiðendur mistu kjarkinn, lögðu árar í bát. pá vantaði rekstursfé. pað var bent á það, foæði af mér og öðrum, að lán það, er taka þyrfti, yrði að vera alt að 15 miljónum króna. petta hefir reynst rétt. Nú nema dægurskuldirnar svo- nefndu — þær skuldir ríkisins og einstaklinganna, sem brýn nauðsyn er að greiða nú þegar — 4 — 5 miljónum króna. Vera má, að þeir, sem lántök- unni réðu, hafi þá afsökun, að þeir hafi ekki átt kost á hærra láni. En hitt er alkunna, að hættulegt er, ekki síður rí'ki en einstaklingum, að taka lán, sem ekki fullnægir tilganginum. Jafnvel getur verið, að slík lán Electro Gasoline “Best liy Every Test” pessi Gasolía endist yfir mestan mílufjölda og fyrirbyggir ólag á mótornum. Skjót Afgreiðsla hjá vorum Sjö Service Stations: Sérstök þægindi við fylling og hreinsun Transmissions og Crank Case No. 1. Corner Portage og Maryland. N. 2. Main Street, gegnt Union Depot. No. 3. McDermot og Rorie, Sts., gegnt Gr. Excbange. No. 4. Portage Ave. og Kennedy St. No. 5. Rupert og King, bak við McLaren Hotel. No.6. Osborne og Stradbrooke St. No. 7. Main Street North og Stella Ave. Einnig til sölu hjá eftirgreindum Garages: Willys-Overland, Cor. Portage og Marylana. Cadillac Motor Sales, 310 Carlton. Imperial Garage, Opp. Amphitheatre. Prairie City Oil Co., Ltd. Phone A 6341 601-6 Somerset Building P |1LSI ■■ Brick Tile og ■ ■ Lumber Co. Ltd.1 | Brick og Hollow Tile framleiðendur Timbur og annað Byggipgarefni. Afgreiðum pantanir utan af landi fljótt og vel. » BRICK MANTELS 200 Tribune Bldg. WINNIPEG Talsími A5893 j

x

Lögberg

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.