Lögberg - 24.04.1924, Blaðsíða 2

I
Bls. 2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 24. APR'ÍL. 1924.
Taugarnar bráðónýtar.
StKTIST AF GASI-LEITAR GAM-
ALS VINAR EFTIR LANGVAR-
ANDI ÞJÁNINGAR OG LÆKN-
AÐIST AÐ FULLU.
ÁvaxtalyfSð “Fruit-a-tives” %
Ein sú undarlegasta heilsubót,
sem þekst hefir og líkist dular-
ful'lu fyrirbrigði er sú, er Mr.
James Dobson að Bronte, Ont.,
hlaut, en hann er nafnkunnur
kaupmaður og námaeigandi og
meðlimur Diminion Stock Ex-
change, Toronto.
Árið 1912 læknaðist Mr. Do’bson
af fimvn ára gigtarþjáningum með
því að qota hið viðurkenda Fruit
Treatment.
í janúarmánuði í fyrra, var Mr. Dobson rétt að segja kafnaður úr
gassvælu frá miðstöðvar hitunarvélinni. Hann segir, “eg lét rann-
saka blóðið fór undir Xgeisla, lét draga úr mér átta tennur og varð
reglulegur aumingi söku'm taugaslappleika.. Löks ráðlagði konan
mér, að reyna hið gamla og góða meðal vort “Fruit-a-tives.” Nú vigta
eg 189 pund í stað 140 og íhefi öðlast heilsu mína að fullu.”
púsundir manna thafa á síðastliðnum átján áru*m haft sömu sögu
að segja og fullyrða, að ekkert meðal jafnist á við “Fruit-a-tives,”
þegar um er að ræða sjúkdóma í nýrum, maga, lifur og hörrndi.
“Fruit-a-tives” eru unnir úr epla, appelsínu, fíkju eg sveskju
safa og innihalda auk þess mörg önnur heilsusamleg efni. Líði yður
ekki vel skuluð þér reyna the Fruit Treatment. Lyfsalar hafa ávalt
“Fruit-a-tives”,—25c og 50c askjan — eða póstfrítt frá Fruit-a-tives
Limited, Ottawa, Ont.
Ferðahugieiðingar.
Eftir Osar Wilde.
(Oscar Wilde, írskur ritsnilling-
ur og skáld, var uppi 1856—1900.
Arið 1882 ferðaðist hann til Ame-
rÍKU, hélt hann þar hvorki meira
né minna en 200 fyrirlestra;
fsti menr.i mjög að hlusta á hann.
Einhvern tíma eftir þá ferð, reit
hann þessar ferðahugleiðingar.
Með því að hér hefir lítið eða
ekkert birst eftir hann á íslensku
og þessi ferSalýsing hans hefir enn
sitt fulla gildi og er eins skemti-
leg nú að lesa 0g þegar hún var
fyrst skrifuð, er hún þýdd hér á
íslensku.)
Eg er hálf hræddur um, að það,
«em eg segi um Ameríku, verði
ekki alveg eins glæsilegt og mynd-
in, sem brugðið er upp í grisku
þjóðsögunnd af sælulandinu ó-
kunna, sem menn hugsuðu sér
vera i vestri og kölluðu Elysium.
Yfirleitt er eg la.ndimu (Bandríkj-
unum) ókunnur. Á hvaða breiddar
eða lengdar gráðu það er man eg
ekki. Alnavöru þess mældi eg held-
ur ekki og veit þvi ekki hvers virSi
hún er. Og nán kynni hafÖi eg
ekki af stjómnálunum. En ef til
vill ert þú —lesari sæll— ekki
neitt spentur fyrir, að sjá mikið
U'm þessa hluti iskrifað; þykir mér
ekkert fyrir því, af þeirri ástæðu
að sjálfum er mér hjartanlega
á sama um þá.—
pað fyrsta, sem vakti eftirtekt
mína, er eg steig fæti á land
10 cents eintakið. Eg kallaði á
pilta þessa afsíðis og sagði þeim,
að enda þótt skáld létu sig miklu
skifta að verða viðkunn, þá samt'
| væri þeim kærkomið að fá eitt-1
j hvað fyrir starfa sinn og fyrlr- j
höfn. Að selja kvæði mín þannig
án þess að eg hefði túskilding upp j
úr krafstrinum, væri óréttlátt.
] Kvað eg þessa aðferð rothögg á
bókmentirnar, þvi öll skáld myndu
hætta að yrkja nokkuð, ef þau
bæru ekkert úr býtum fyrir það.
ön!nur áhrif hafði þessi ræða mín
ekki á drengina erfþau, að þeir full-
vissuðu mig um, að þeir græddu á
þessu og um annað varðaði þá ekki
Hjátrú ein er það hér heima, að
gestir séu í Ameriku ávarpaðir með
orðinu “stranger”.
Aldrei var mér iheilsað þannig. En
á stöku stöðum var eg kallaður
“kafteinn,” í Texas kölluðu sum
ir mig “colonel” (EðsforingjaJ,
og i Mexico fékk eg nafnbótina
“General”, (yfirhershöfðingi). \1-
gengast var að ávarpa mig með
orðinu “Sir” ('herra) eins og hér
heima er almennast.
Mér finst vert að geta þess, að
margt af því, sem hér er kent við
Ameríku og kallaÖ er “Ameríkan-
ismi” er í raun og veru ekkert
annað er gömul enska, sem útdauð
er á Bretlandseyjum, en er ennþá
á flögri í nýlendunum. Það ætla
margir t. d. að orðtakið “í guess”
<eg giska á), sem mjög er um
hönd haft í Avneríku, sé mállýska
sem þar hafi fyrst orðið til. En j
svo er ekki. Joihn Locke og fleiri
nota orðið oft í ritum sínum, þar
sem nú er algengt að nota orðin,
,‘I think” (eg held). það er í ný-j
lendunum en ekki í heimalandinu,
sem Tífið eins. og það áður var]
hjá ensku þjóðinni, helst við.
um óþolandi hávaða. ÖIl list hvíl-
ir á frábærri viðkvæmni skynjun-
arinnar. -pessi endalausi hávaði j
hlýtur að gera út af við hæfileikaj
mannsins til þess, að skilja hljóm-J
list.
Lítið er um fegurð að ræða í
amerískum bæjum. Engar dýrð-1 Fýsi einhvern' að ganga úr skugga j
Ameríku, var klæðnaður manna'
Hygg er ihann óvíða betri, að
minsta kosti hvergi hagkvæmari.
Eir.stöku menn sjást hér á treyj-
um með löngu svölustéli, og vneð
enska stromp-hlemma á höfði. En
þeir eru fair. Fjöldinn er mjög
viðkunnanlega klæddur. Engir
eru hér hálfklæddir eða treyju-
Iausir, heldur ekki berhöfðaðir,
með úfið og ógreitt hár svo árs-
tíðum skiftir. Klæðnaðurin/n minn-
ir strax á vellíðan íbúanna. Sting-
ur það mjög í stúf við það, sem er
í hemialandi mínu, þar sem þess
eru því miður ofmörg dæmi, að
f°lk á almannafæri sé klætt herfi-
legustu tötrum.
Það næsta, sem vakti athyglina
var a.sinn á mönnum. Þaö
engu líkara en allir séu að kepp-
ast við að ná í járnbrautarlest,
sem er að því komin að bruna af
stað. Hugarástandið, sem af þessu
Ieiðir, hlýtur að verða næringar-
rýrt fyrir skáldlegan gróður. Ef
Rovneo 0g Juliet hefðu sí og æ
verið á nálum um að þau væru að
tapa af járnbrautarlest, hefðl
myndin, sem Shakespeare bregður
upp af þeim á veggsvölunum, ekki
venð eins þrungin af eðlilegrl,
göfgandi viðkvæmni og raun er á!
Ameríka er hávaðasamasta
land undir sólunni. Með morgun-
sári dags hvers ertu vakinn, en
ekki með söng næturgalans, held-
ur. með gufu'blístru. Furöar mig
'mjög á því, að Ameríkumenn skuli
ekki — með þeim næma skilningi
sem þeir hafa á öllu hagkvæmu-—
hafa reynt að draga ögm úr þess-
BEAUTY OF THE SKIN
•Ba hörundafegurft, er þrá. kvenna og
f««t mefl þvl aft nota Dr. Chaie’i
Olntmena. All»konar húöajúkdómar,
hverfa vlö notkun þeaaa meCal*
Qg hðrundið verður mjúkt og farurt.
F®at hJA ðllum lyfaöium eöa frA
Edmanaon, Batea * Oo., Llmited,
Toronto. ókeypie sj'nlahorn sent, ef
blað þetta er nefnt.
)r..Cihise’s
Ointínenf
legar gullaldar ‘minjar eins og al
gengar eru í Oxford, Cambridge,
'Salisbury og Westminister, er þar
að líta. Samt sem áÖur rekast
menn af og til á ýmislegt sem
minnir á fegurð eða list. En við
það verður ekki vart, nema því
aðeins, að Ameríkumaðurinn hafi
engan þátt átt í að framleiða
hana. par sem að hann hefir reynt
til að fra'mleiða listaverk, hefir
það algjörlega misheppnast. Hitt
ber að viðurkenna, að það hygg
eg aðaleinkennii á Ameríkumönn-
um, hve sýnt þeim er að nota vís-
indin í þarfir daglega lífsins.
pess verða menn varir, hvar,
sem leiðin er lögð um borgina
New York. Heima á Bretlandi eru
uppgötvarar skoðaðir sem nokk-
urs konar vitfirringar og fyrir
uppfyndingar sínar bera þeir oft
ekki annað úr býtum, en vonbrigði
og volæði. 1 Ameríku er uppgötv-
arinm í hávegum hafður. Hann er
oftar en hitt styrktur af einstök-
,u'.n mönnum; atvinnugrein hug-
vitsmannsins eða glíma hans við
notkun vísinda í þarfir vinnunn-
ar, því að þessháttar lýtur hún
nærri ávalt, er oft stysta og fljót-
farnasta leiðin, til þess að verða
þar ríkur. f engu landi í heimi
held eg að vélar og vinna þeirra
sé aðdáanlegri en í Ameríku.
Oft hafði eg óskað þess að sú
trú mín yrði að áþrefanlegri vissu
að orka og list væru eitt. Sú ósk
var uppfylt, er eg leit vinnuvél-
arnar í Ameríku. Mér ihafði aldrei
skilist, fyr en eg var búinn að sjá
vatnfeleiÖslu verkstæðið í Chicago,
undrin, sem í vélasmíðinni
felast. Nýfægðir spegilgljáandi
stálteinar hreyfast þarna í takt
upp og niður. ógurleg hjólabákn
eru þar á fleygiferð, en þó er
ferðhraðinn svo taminn og jafn,
að það er sem þau hreyfist eftir
ákveðnu hljóðfalli. Þegar eg hafði
staðið þarna inni um stund, fanst
mér suða vélanna verða að berg-
rnáli sterks stuðlafalls í velrím-
cr uðu þróttmiklu kvæði í huga min-
um.
Stærðin, þessi ógurlega stærö,
sem virtist vera á öllu í Ameríku
og sem manni geðjaðist ekki að,
vegna þess, að öll hlutföll virðist
skorta í augum Evrópumannsins,
vekur samt sem áður athygli hans
og hefir áhrif á hann. Það er engu
líkara en að landið með sinni ð-
reglulegu stærð einni, knýi rnann
til að trúa á öfl þess og möguleika.
Eg .varð fyrir vonbrigðum, er
eg'kom til Niagara. Held eg að
flestir, sem þangað koma, verðl
það. Þangað er flogið með hverja
einustu ibrúður í Ameríku. Virð-
ist mér sem að fyrstu1— en ef til
vill ekki alvarlegustu vonbrigðln
í hjúskaparlífinu í Ameríku hljóti
að eiga sér þar stað. Svo er um-
hverfi þar háttaÖ, að til fossins
sést illa, enda ekki nema í fjarska.
Fegurðar hans nýtur maður ekkl.
Ti.l þess að fá nokkra hugmynd um
hana er eina ráðið að ganga inn
undir fossinn. En tiil þess þarf
olíuföt, og sá, sem klæði'st í þau,
er ekki sá sami og 'hann áöur var.
Fegurðarsmekkurinn kemur ekkl
✓fram í þeim umbúðum. Er mér
hugsvölun á að vita til þess, aö
önnur eins Iistakorta og frú Bern-
hardt klæddist Hka einu sinni
þessum herfilega búningi og lét
meira að segja taka mynd af sér
í honum.
Fegursti bluti A'merGcu, er Vest-
urlandið. En til þess að komast
þangað, verða menn að ofurselja
sig fangavist járnbrautarlest-
anna fulla 6 daga. Leiddist mér
þóf það. Þá bætti það heldur ekki
•skapið, að strákar, sem ónáða alla,
sem með lestunum ferðast, með
því að selja þeim bæði ætt og óætt
voru að selja útgáfu af kvæðum
mínum, prentuðum á gráan þerri-
pappír eða eitthvað því uvn líkt
um það, hvað enskur “púrítanismi”
sé, þá held eg að menn fræðist
ekki eins vel um það á Englandl,
og í Ameríku, í Boston og Massa-
chusett. ViÖ höfum losað okkur
við hann. Avneríka heldur enn
verndarhendi yfir honum.
San Francisco er í orðsins
fylstu merkingu fögur borg. Kína-
þorpið, eða sá hluti borgarinnar,
er kínverskir verkamenn búa í er
svo skrautlégt, að vandfundið
mun annað eins. pað or sem list-
in hafi þar ráðið hverju hand-
taki. íbúarnir eru einkennilegir
og dreymandi og eru auðvitað
ekki í hávegum hafðir. Efnalaus-
ir eru þeir einnig. En þrátt fyrlr
þetta, er sem þeir hafi ,sett sér
það takmark, að líða ekkert í kring
um sig, nema það, sem fagurt er.
í kínversku matsöluhúsunu'm, sem
þeir koma saman í á kvöldin til að
matast, hefi eg séð þá drekka te
úr pollum úr kínverskum leir, sem
verið hafa eins léttir og fíngerð-
ir og krónublöð á iblómgaðri rös.
Á öðrum gistihúsum urðum við
að drekka úr klunnalega löguðum
'bollum, se'm leirinn í var víða
hátt upp í það að vera þumlungur
að þykt. Pappírinn í seðlinum,
sem okkur var afhentur og sýndi
hvað máltíðin kostaÖi í kínverska
matsöluhúsinu, var úr hrísi. Á-
letrunin var með kínverskum rit-
föngum gerð og af þeirri list, að
hún minti mig á mynd af fugli á
laufgaðri grein.
í Salt Lake City eru aðeins
tvö stónhýsi, sem markverð geta
talist. Annað þeirra er Mormona-j
kirkjan, er hún svipuðust súpu- j
potti í laginu. par innfæddur
listamaður hefir iskreytt hana og
hefir hann gert öllu í trúarefn-
um sömu skil og málarar snemmaj
á Florentímisar-tímabiHnu og sett
myndir af nútíðarfólki í nútíðar-
búningi í graut innan um helgi-
myndir af fólki úr biblíusögun-
um klæddu pelli og purpura þeirra
tívna.
Hitt stórhýsið er Amelíu-höllin j
Hún var reist til heiðurs einni af j
konum Brigham Young, Mormóna-1
höfðingja. Þegar Young dó, lýsti
núverandi foringi Mormona því
yfir í kirkjunni, að opinberun hefði
borist um það, að AmelíU'höllin
væri eign sin, 0g gat hann þess
jafnframt, að um það efni hér eft-
ir yrði engra frekari opinberana að
vænta.
Frá Salt Lake City liggur leiðin
um hinar miklu Colorado-sléttur
upp í Klettafjöllin. Efst á þeim er
bærinn Leadville. Er það auðug-
asti bær í heimi. Einnig hefir
hann það til síns ágætis, að vera
talinn' sukksavnasti bær, sem til sé
og hver maður ber þar skamm-
byssu á sér. Var mér skrifað það-
an að ef eg kæmi þangað, ætti eg
á hættu, að eg eða félagar mínlr
yrðu skotnir. Eg svaraði og kvað
það ekki letja mig neitt, (þó aðrlr
en eg væru skotnir. fbúarnir eru
málmgraftarmenn. Fanst mér
eiga vel við að tala við þá um list-
ir. Las eg fyrir þá kafla úr æfisögu
Cellini og virtust þeir hafa 'mikla
ánægju af því. Þó fann einn á-
heyrandi að því, að eg hefði ekkl
komið með hann með mér. Afsak-
aði eg mig með því, að hann væri
nú fyrir góðum tíma dæuður. En
það vakti strax ispurningu hjd
þeim um, hver hefði skotið hann.
Að fyrirlestrinum loknum sýndu
þeir mér danssal sinn. Samnfærð-|
ist eg þá u'm, að menn þessir ættu j
það Ihjá sér, að vera hárðhentir á!
listamönnum sínum, iþví yfir pían-j
óinu stóð þetta með skýru letri
skráð: “Gerið svo vel að skjóta'
ekki spilarann. Hann er að gera;
sitt ýtrasta.”
Svo tíð eru dauðsföll píanóspil-J
ara þarna, að þau kváðiu hvergi
eiga sinn líka. pá buðu þeir mér
til kvöldveröar. Þáði eg þaÖ. En
með ljótu letri að auki, fyrir elnhann var hafður niðri í námu.
Seig eg þangað í trogi, með þelm 1
sem veltist á hliðarnar við hverja j
hreyfingu þeirra. Ómögulegt fanst
mér að ihafa á sér hátíðasvip & \
því ferðalagi. pegar komið var j
inn að hjartarótum fjallsins, höfð- j
uvn við snæðing. Um réttina þarf
hér ekki að tala; þeir runnu allir
vel niður, því hverjum mun'nbita
fylgdi viskí-staup.
Skömmu áður en eg fór inn i
Ieikhúsið, til að flytja fyrirlest-
ur minn, var mér sagt að tveir
menn hefðu verið dæmdir þar og
skotnir umsvifalaust að húsfylh
af fólki viðstöddu. En um þessa
námumenti hefi eg það eitt að
segja, að mér virtust þeir hinir
ske'mtilegustu og alt annað en
hrottalegir.
Á meðal eldra fólksin's í Suður-
ríkjunum, fanst mér hvest umtals-
efni sem var, tengt við iborgara-
stríÖið. “Undur er tungliÖ bjart i
kvöld”, sagði eg einu sinni við
mann nokkurn, er næst mér stóð.
“Já”, svaraði ihann, “en> þú 'hefðir
átt að sjá það fyrir stríðið!”
Vonlaust finst mér ekki að lista-
hæfileiki eigi eftir að daina vestan
megin' Klettafjallanna. Maður
nokkur þar pantaði eftirgerða
styttu af Venusi í Milo. En þeg-
ar félagið ,sem flutning hennar
hafði með höndum, skilaði henni,
vantaði annan handlegginTi. Eig-
andinn fór í mál við félagið og
dc'mstólarnir í California dæmdu
félagið til að skila handleggnum.
Sýnir þetta, að dómararnir mátu
það þó nokkurs, að Venus hefði j
báða handleggina.
Útsýnir yfir skógana og fjall-
lendið í Pensyilvaniu, minnir á
Svissland. En lögun sléttanna þar
minti mig á þerriblaðssnepla.
Spánverjar og Frakkar eiga
lofsverÖar minjar í Bandaríkjun-
um í fögrum staðanöfnum. Flest-
ir eða allir bæir þar, sem fögur
nöfn bera, má rekja til frönskunu-
ar eða spönskunnar. Enskir menn
velja stööum hræðilega ljót ncfn.
Eftir einu'rn bæ man eg þar, sem
þeir skírðu, er ber svo ljótt nafn,
að eg þverneitaði að flytja þar
fyrirlestur.
Æskulýðurinn í Ameríku er
bráðlþroskaj líkamþstirður, bjart-
ur í andliti og sjálfráður í lund.
Vitið er heilibrigt og beitir sér
mest að því nothæfa. Yfirbragð-
ir er frjálslegt. Stúlkur eru lag-
legar og vekja aðdáun — minna á
aö til séu gróðurreitir finni hæfi-
leika í ihinni víðáttu miklu eyði-
mörk hagnýtrar skynsomi, sem
æskulýðurinn er yfirleitt gæddur.
Hver amerísk heimasæta á
heimtingu á að heilla sér aðdáun
tólf ungra sveina. Eru iþeir að
vissu leyti þrælar hennar og lúta
óaflátanlega og _ möglunar'aust
hennar aðdáanlega valdi.
Karlmenn gefa sig nærri. ein-
g'öngu við viðskiftalífi í víðtæk-
c.'m skiln'ingi talað. Þeir ihafa eins
og þeir segja sjálfir heilann I
framhöfðinu. Þeir aðhyllast mjög
skjótlega állar nýungar eða nýjar
hugmynd'ir. Mentun þeirra lýtur
mjög að iþví, sem nothæft er. Und-
irstaÖa mentunarinnar hjá okkur
eru 'bækur. En barnið verður aðj
hafa sál, áður en hægt er að fræða
sál þess. Börn hafa ýmugust á bók-
um. Handiðn ætti að vera grund-j
völlur mentunarinnar. Drengjum I
og stúlkum ætti að /vera kent aðj
vinna með hóndunum; og það
'mundi gera þau ógjarnari á að
eyðileggja og rífa niður.
Maður lærir það á því að fara
til Ameríku, að fátæktin ,sé ó-
nauðsynleg fyllgja siðmenningar-
innar. par er, ihvað sem öðru líð-
ur, land, sem laust er við alt ó-
þarfa prjál og ^lítilsiglt dekur við
æðri stéttir og alla þvingandi við-
'hafnarsiði eldri landanna. Eg sá
þar aðeins tvær skrúðgöngur, ef
því nafni mætti kalla. Aðra hafði
eldliðið með lögregluna, til þess
að fylla hópinn og ihina hafði lög-
reglan með (aðstoð 1 eldliðsimsj
HöfÖu börnin skemtun af þessu.
Atkvæðisrétt hefir hver maður
21 árs að aldri og kynnist þá strax'
stjórnmálunum. Er það hin eðli-
legasta stjórnmálafræðsla, enda er
afleiðingin af 'henni sú, að Ame-
ríku'.nenn eru bestu stjórnmála-
menn í heimi. Tel eg það ómaks-
ins yert fyrir okkur að heimsækja
þetta land. (Hvergi er aðveldara
en þar að komast að raun um og
sjá fegurðina í orðinu frelsi og
skilja gildi þess, er við kö'llum
mannréttindi.
L ’ . f S. E. þ'ddi.
*Nafnið Ameríka og Aemríku-
menn sem er um hönd haft í
feðahugleiðingum þessum, á auð-
vitað aðallega við Bandaríkin og
Bandaríikjam'enn. í ræðu og riti
voru þau orð lengi notuð yfir
hinn bygða/hluta Noröur-Ameríku,
sem Bandáríkin eru stærsti hlut-
inn af, er því ihaldið í þýðingunni.
Til skýringar.
1.
Bréf þau, er hér birtast, skýra
sig( isjálf. Þau eru hér birt í þeim
tilgangi, að þeir, sem tilheyra
Þjóðræknisfélaginu, eða eru því
velviljaðir, geti séð ihvernig stend-
ur á þeirri óánægju, sle'rn flestir
munu hafa heyrt, að ætti sér
stað innan félagsins.
II.
Til forseta og .stjórnarnefndar
Þjóðræknisfélags íslendinga I
Vesturheimi.
Háttvirtu iherrar!
Eins og yður mun vera kunn-
ugt, var pjóðræknisfélag Vestur-
íslendinga stofnsett á grundvelli
samúðar og samvinnu allra flokka
um þá þjóðrækni, sem oss ber
skylda tií að inna af hendi, bæði
sem Canadamenn og íslendingar,
en því miður, eins og yður mun
einnig kunnugt, bar ekki síðasta
ár og ekki heldur ný afstaðið
þin,g félagsins með sér þann vel-
vilja og thlýhug og þá greiðu
'samvinnu sei,n er ólhjákvæmilegt
skilyrÖi fyrir velferö félagsins.
En 'starfið sem samvinnan hefir
aðallega strandað á, er tímarit
félagsins undir stjórn séra Rögn-
valdar Pétussonar, þaÖ er yður
kunnugt að ritstjórn hans hefir or-
sakað ágreining og óánægju. En
En á hinn bóginn, þótt hann vissi
um þctta ástand, hefir hann sótt það
með allmiklu kappi, að halda rit-
stjórninni áfram. Skulum vér nú
tilgreina hvað í «því starfi oss
finst brjóta í bága við upphafleg-
an tilgang félagsins.
1. Ritgjörðin um “þjóðræknis-
samtök”, eftir ritstjórann, sem
birst Ihefir í ritinu er ekki óhlut-
dræg.
2. Efnið í ritinu, eftir Vestur-
fslendinga er tilfinnanlega ein-
hliða, að því leyti, að það er aB
mestu fengið frá flokksmönnum
ritstjórans, en lítið verið reynt að
fá ritgjöröir frá öðrum.
3. Ritgjörð sú i fjórða árgangi,
sem nefnd er “iMóðir í austri,”
hefir valdið afarmikilli óánægju,
vegna þess, að fjöldi manna telur
hana beina árás á þá, sem ritstjór-
anum er í nöp við.
4. pað ofurkapp, ,sem ritstjórlnn
á síðasta þingi, lagði á iþað að fá
sig endurkosinn, virðist benda á
það, að hann hafi með ,þvi verið
að nota félagið til að styrkja sig
í þeim deilum, er Ihann nú stendur
í.
Vér teljum þessa hlutdrægni ó-
hæf'U og lýsum iþví yfir að við
þetta getum vér tVki unaö. En
vér töícum iþað fram um leið, að
samvinna um þjóðræknismál í ná-
kvæmu samræmi við grundvallar-
lög félagsins, orð þeirra og anda,
er 08» Ijúf, og vér| erum fúsir til
að taka .höndum sa’man við alla
þá Vestur-íslendinga, sem í þeim
anda viljum vinna aö þjóðrækni.
Til þesis iþví, að reyna, að koma
í veg fyrir, að þjóðræknisfélagið,
sem myndað var til að efla og
aukat þjóÖræknistilfinningu ís-
lendinga ihér í álfu, Hði algjört
skipbrot, skorum vér alvarlega á
yður:
1. Að þér látið ritstjórn 6. ár-
gangs tímaritsins ekki í hendur
séra Rögnvaldar Péturssonar, en
að þér veljið í hams stað tvo aðra
menn, er treystandi ,sé til þess, að
leysa verkið af Ihendi hlutdrægm
islaust, svo tímaritið geti orðið
til þess að glæða þjóðræknistil-
finninguna meÖal fólks vors og
auka vinsældir og viðgang fé-
lagsims, í stað iþess að vekja ó-
ámægju og sundrumg.
2. Að iþér gerið alvarlega tiilraum
■til þess mú þegar, að koma starf-
semi félagsims, aftur á sinn upp-
runalega grundvöll, svo félagið
sé ekki notað til þess að efla
neinn sérstakann 'mann eða sér-
stakan flokk, en allir félagar geti
í einlægni og bróðerni unniö aþ
hinum upphaflega tilgangi þess,
og hvað skiffcum skoðunum um
önnur mál líður, þá ,séum vér í
þjóöræknismálinu allir eitt.
Vér sendum yður áskorun þessa
vegna þess, að oss er þjóðræknis-
málið kært og vér viljum gjöra
alt, sem í voru valdi stendur til
iþess að vinna því gagn. Vér erum
enn fúsir til samvinnu, þrátt fyrir
það, sem fram hefir komið, ef vér
getum fengið nokkra á’byggilega
von um að mega vænta samvinnú
í framtíðinni, á þeim grundvelli,
er félagið var stofnað á.
Að síðustu viljum vér taka það
fram, að séra Rögnvaldur Pét-
ursson og stjórnarnefndin be“ á-
byrgð á ,því, ef slík samvinna
eklki tekst og félagið nú klofnar
og Hður undir lok.
Winnipeg marz 31. 1924.
Gunnl. Jólhannson, C. J. Vopnfjörð.
R. Marteinsson. A. P. Jóhannsson.
B. Magnússon. J. J. Bíldfell
G. H. Hjaltalín, S. Pétursson,
J. Jóhannessort, Th. Jonasson,
Þórður H Johnson, Einnur Jóþrison
J. W. Jóhannsson, H. S. Bardal.
ó. S. Thorgeirsson K. W. Johannss.
Barney Finnson, S. Johannsor.
Jóhannes Eiríkson
S. Sigurjón&son
G. Johnson, Narrows, Þórarinn
Jp'hnson, G. L. Johannsson
Svar stjómarnefndarinnar.
III.
Winnipeg 1. apríl, 1924.
Til hr. Gunnlaugs Jóhannsson-
ar og hinna tuttugu og tveggja!
í tilefni af skjali því, er borist
hefir í hendur framkvæmdar-
nefndar pjóðræknisfélagsins í dag
undirskrifað af yður tuttugu og
þrem mönnum, og sem fjallar um
ritstjórn séra Rögnvaldar Péturs-
sonar við Tímarit pjóðræknls-
félagsins, leyfir nefnd'in sér að
talka það fram:
í fyrsta lagi, að nefndin telur’
sig hafa verið kosna á síðasta þjóð-
ræknisþingi meðal annars meÖ þeim
skýlausum vilja þingsins, að hún
réði séra Rögnvald Petursson,
»6*01 ritstjóra fyrir yfirstandandl
ár, og telur íhún sig iþví engann
rétt Ihafa til að fara í bága við
skýlausan vilja þingsins.
í öðru Iagi vill nefndin taka
það fram, út af síðustu grein í
BlueRibbon
COFFEE
Just as good as the
Tea
' Try It.
fyrnefndu skjali, að hún neitar
algjörlega að bera nokkra ábyrgð
á gjörðum þeirra, er undir áminst
skjal hafa ritað, eða nokkru því,
er af þeim gjörðum kann að fljóta
í þessiu sambandi.
I unboöi nefndarinnar.
A. E. Kristjánsson (forsetl)
S. Halldórs frá Höfnum (ritari)
Þeir höfðu fugl af
Irlandi.
dHugleiðingar á ferðalagi.)
Eg var að blaða í ýmsum bók-
um hjá honum Hirti pórðarsjmi
í Chicago en hann á fallegastar
og flestar bækur, sem eg hefi séð
í eigu prívatmanns. Eg fletti upp
Eiriks-sögu rauða. Þá rakst eg
þar á þessa setningu: “Þeir höfðu
fugl af Irlandi.” Síðan hefir
þessi fugl verið að flögra við og
við fyrir mínum sálargluggum.
Þeir höfðu ekki kompás í gamla
daga, en urðu að nota alt, sem þá
þektist til að átta sig; sól, tungl,
stjörnur, vindátt, landsýn, 0. s. frv.
en ekki síst mátti taka mark af
fugli — þegar ihitt þvarr. Fugl
heldur sig 1 nand við land, vana-
lega. Og fuglinn skynjar land
löngu áður en til þess sést af
menskum mönnum. petta hefir
þekst frá alda öðli — eins og sést
af sögunni af Nóa og Hrafna-
flóka.
Eitt spakmæli ritningarinnar
kemur mér oft í hug á ferðalagi.
það er þetta: “Milli min og dauð-
ans er aðeins eitt fótmál”. Eink-
um, þegar eg er langt frá konu og
'börnum. í járnhrautaríest, í bíla-
umferð stórborga og í illviÖri á sjó
og þarf ekiki til; því einnig
/heima í rú-mi kann maður að vakna
snögglega með kveisusting, og
þessari hugsun slær niður líkt og
leiftri. “1 felmtri nætur er feigð-
in nærri, — þá ljómar dagur, er
dauöinn fjærri,” segír Stefán
fra Hvítadal.
petta er áreiðanlega mannleg-
ur breiskleiki og eg er víst ekki
hugdeigari en hver annra.
Hérna um daginn hreptum við
hreint manndrápsveður yfir ís-
landshaf á Gullfossi. Við lágum
tvo daga veðurteptir í ósjó og ill-
viðri, vestur af Færeyjum •— og
“laushentur Ægir lét á brigg —
löðrunga þétta dynja.” Honum
tókst að brjóta bæði einn glugga
og fleira, svo að blágrænn sjórinn
féll inn í káetuna.
Festir voru sjóveikir og eg Hka.
Geðug dönsk stúlka, sem var með
okkur og fór sína fyrstu ferð norÖ-
ur í höf túlkaði tilfinningar með
þessum orðum: “Hvor længe mon
Skuden holder?“ þ. e.: “Hvað
lengi ætli skútan haldi?”
Við voru saman í klefa eg og
Iíalldór Laxness 0g láum þar hvor
á sinni millu, eins og lundar í
bjargi. Og við vorum 1 góðu skapi
þrátt fyrir dálitla k’Iýju og töluð-
um um katólsku og heimspeki og
“fugl af írlandi.”
Brotsjórinn, sem skall á glugg-
anum í reykskálanum, kom með
slíkum fítonskrafti, aÖ þykka rúð-
an splundraðist álíka hreinlega
og undan fallbyssukúlu. Maður
stóð við næsta glugga og horfði
út. HefÖi 'hann verið aÖ horfa út
um þennan glugga, hefði hann á
næsta augnabliki staðið höfuð-
laus.
Þaö er sjaldan að eg veröi
verulega hræddur, þó talsvert
gangi á, og heldur ekki varð eg
það í þetta skifti, enda er eg van-
ur að ihugsa sem svo “það er ekki
verra að deyja á sjó en úr inflú-
ensu eða lungnaibólgu eða öðrum
skollamum (en botnlangabólgu
get eg ekki fengiðj. Og eg hugs-
aði mér, ef til þess kæmi, að vera
karlmenni og standa mig vel, láta
kvenfólkið komast í bátana og
verða með þeim síðustu á þilfar-
inu, syngjandi eitthvert gott lag.—
Það var góðum og gætnum skip-
stjóra aÖ þakka, að Gullfoss brotn-
aði ekki meira, því hann vissi hvað
skipið /þoldi, og kunni að ætla því
af í isókninni móti öldunum. Hann
og enginn hetuir.
Eg minnist sögunnar í Laxdælu,
þegar skipverjar treystu ekki Örn
stýrimanni í hafvillunum og vildu
margir ráöa, en Ólafur pá taldi ör-
uggara að sá réði, sem vitrastur
var. “pví verr hygg ek at gefast
muni heimskra manna ráð, sem
þau koma fleiri saman.”
pað hefði áreiðanlega verið
varasamt, ef við skipverjarnir á
Gullfossi hefðum af fljótræði og
glapræði hrópað af kafteininn,
hann Sigurð, og sett í staðinn
fyrir hann annað hvort matsveininn
eða annan próflausan háseta. pó
er annað eins ekki óheyrt nú á
dögum undir svipuðum skilyrðum.
um.
Friðþjófur Nansen hefir nýlega
lýst ástandinu í Evrópu á þá leið,
að öll álfan væri eins og skip í
þoku og illviðrum, stýrislauist og
stýrimannslaust. Og sama ’má
segja um hinar mörgu sundur-
leitu og sundurþyíkku stjórnarskút-
ur álfunnar.
Það .eru ískyggilegir tímar í Ev-
rópu og stjórnmála-iskipherrarnlr
mega heita góðir, ef svo rætist úr,
að þeir hafi þó ekki sé nema “fugl
af írlandi”. s-
Stgr. Matthíasson.
Mótmæli.
Góður vinur minn í Winnipeg
sendi mér Heimskringlu blaðið, sem
var gefið út iþann 19. marz s. 1.
fyrir þá ástæðu, að nafn ‘mitt
.birtist þar í grein eftir séra Rögn-
vald Pétursson, með fyrirsögninni
“Séra Páll í laugartroginu”. Þá
vil eg taka það fram, að eg hefi
hvorki geð né tíma til að standa í
illdeiluim við séra Röngvald eða
nokkurn annann manni. En mér
istendur ekki á sama 'hvernig að
nafn mitt er notað. pað er mín
séreign, og eg á fullan rétt á að
heimta, að það sé ekki 'bendlað
við rangfærslur eða ósannindi af
nokkru tægi.
ipað eru algjörð ósannindi, að
eg hafi verið gjörður rækur úr
kirkjufélaginu. Eg fór af frjáls-
um vilja og margar tilraunir voru
gjörðar að íhalda mér kyrru'm.
Tveim árum eftir iburtför mína
var samþykt í einu hljóði á kirkju-
þingi sem var haldið í Wynyard I
Sask., að bjóða mér að koma til
baka og enginn krafðist þess að
eg breytti á nokkurn hátt skoðun-
um mínum á sakramentunum. Eg
hefi aldrei álitið að eg ihafi þurft
að fara úr félaginu og ummæli
séra Rögnváldar eru ekki eln-
ungis óþarfa isletturekuskapur
heldur blátt áfram vísvitandi ð-
sannsögli.
Carl J .Olson.
---------o--------
Drambsemin...
Dram'bsemis iheiimiska hyggjuvit,
hrömung og kvöl er þig að líða,
þola þitt nöðru beiska ibit,
baneitruö taihiaförin svíÖa.
Þú flæmist yflr borg og 'bæ
ibölvunarinnar leiða ihræ.
Öfundin þín er ekki smá
alin í lostafullu hjarta,
engann þér meiri máttu isjá
mannkosti hans iþú gerir svarta,
til þess að asnaeyrun þunn
elski þinn slúðurfulla munn.
Pétur Sgurðsson.
----o----
Andlegur vorgróður
Velmagt spáir vorblika,
virðast 'fáir skrökva.
Prestar sá og prédika,
púkar stráin vökva.
Magnast hljóðin margvísleg
menta ljóðin streyma
þá leggur slóð á veaturveg
vinablóðið heima.
Tárlaust skælir skapið ært,
skemt af þvælings kífi,
nú fyrir svælu varla er vært
vestan þrælalífi.
Barin flísin býsna þétt,
bjálkinn rís í nausti,
máské hann vísi nógu nett,
nær sem frýs að hausti.
/ón Stefónsson.
Mesta Uppáhalds
Lyf Landsins
Grœðandi og áreiðanlegt í öllnm
tilfellum af HÚÐSJÚKDÓMUM.
Fáið yður öskju hjá næsta lyfsala, cða
sendið 50c til Zam-Ðuk Có.( Toronto.
3 öskjur fyrir $1.25
✓