Lögberg - 19.03.1925, Blaðsíða 2

Bte. 2
LÖGBERG, FIMTUDAOINN
19. MARZ 1925.
Góð tíðindi á ferðinni.
Vill láta sem flesta vita, hve
Dodd’s Kidney Pills hafa
stuðlað að þvi aðkoma
nýrunum í samt lag.
Joseph Hardy, sem lengi hefir
veriS sjúkur segir, aö Dodd’s
Kidney Pills hafi gert sér ómet-
anlegt gagn.
Mistassini, Que., 16. marz, ('einka-
fregnj—Eftir að hafa öSlast heilsu
eftir sjö ára þjáningar, mælir Jos-
eph Hardy, velþekur borgari hér á
staSnum, meS Dodd’s Kidney
Pills:
“Eg hefi notaS Dodd’s Kidney
Pills og þær hafa reynst mér sönn
hjálparhella,” segir Mr. Hardy í
viStali. “Eg þjáSist bæSi í höfSi
og hjarta. Eg fékk ekki sofiS
reglulega og reis úr rekkju þreytt-
ur óg taugaveiklaSur. Eg tók hálfa
tylft af Dodd’s Kidney Pills öskj-
um, og þær hafa sannarlega gert
mér mikiS gott. Get eg því meS
góSri samvizku mælt með þeim, viS
þá, er þiást af nýrnasjúkdómum
og kvillum, er frá þeim stafa.”
Ef þér hafiS nokkur minstu sjúk-
dómseinkenni lík þeim, sem Mr.
Hardy talar um, þá skuluS þér
taka ráS í tíma. Vanrækt nýru
orsaka meira en helming sjúkdóma
þeirra, er mannkyniS þjá.
Dodd’s Kidney Pills verka beint
á nýrun og gera þau hraust. Heil-
brigS nýru þýSa hreint blóS, en
hreint blóS er sama og góS heilsa.
Lesa Vestur-Islendingar
bækur Dr. Vilhjálms
Stefánssonar?
Af því þaS er viSurkent aS fs-
lendingar séu bókavinir, sem fróS-
leik unna og draumamenn ljóSelsk-
ir, virSist ekki vera ósanngjarnt aS
spyrja, hvaSa fræSibækur lesa Vest-
ur-íslendingar — lesa þeir bækur
Vilhjálms Stefánssonar? Eru þaS
ljóSabækur eða skáldsögur? heyri
eg einhvern spyrja. Nei, þaS eru
ekki ljóSabækur, ekki eru þaS held-
ur skáldsögur, en þar eru sagnir
um æfintýri svo óvanaleg, aS fá-
fróSir lesendur eru líklegir til þess
aS segja. “Þessu hefði eg aldrei
trúaS, þaS hefi eg aldrei heyrt tal-
aS um áSur, ætli þetta sé nú ekki
bara skáldsaga. f bókum þessum er
einstaklega hóflega en skýrt og
skipulega sagt frá æfintýrum um-
komulítils bóndasonar, sem var orS-
inn heimsfrægur fvrir vísindalegar
rannsóknir í heimskautalöndum,
þegar hann var þrítugur.
Fyrir einum mannsaldri síSan
var þaS alvanalegt í fjalla-dölum
á Fróni, NorSanlands, aS unglingar
ferðuSust fleiri bæjarleiSir til þess
aS fá lánaSa bók. Þeir sem vom
svo lánsamir aS eiga íslending^-
eSa Noregskonungasögur voru
taldir gæfumenn, þeir voru ein-
staklega vinsælir, ef þeir voru vilj-
ugir til þess aS lána hinum bóka-
snauSu lánleýsingjum hinar fomu
“AlfræSibækur.” Orðstýr þeirra
barst úr einni sýslu í aSra. Sá sem
hér “biður sér hljóðs” minnist þess.
að yfir fjall var farið í skammdegl
til þess aS sækja Snorra Eddu “að
láni,” var þaS merkisviSburSur tal-
inn í tveimur kirkjusóknum, af
því lántakandi var ljóðhagur ung-
lingur, og öSrum fróSari í skálda- ^ skamms tíma þá var þekking
II,
Ef þaS er rétt að íslendingar á
Fróni Iesi miklu lélgeri bækur nú,
en áSur, þá er það þeim mun til-
finnanlegra, sem nú er úr svo mik-
ið fleiru aS velja, sem sannan fróð-
leik hefir aS bjóSa, en fyrir hálfri
öld síðan. Margir lesa hinar ágætu
bækur, sem ritaðar hafa veriS af
íslendingum. “En hinir eru þó
miklu fleiri, sem leggja íslendinga-
sögurnar og hinar betri bækur á
hilluna fyrir útlendar reifara-sög-
ur, “segja þeir sem þykjast at-
huga “hvert stefnir”. Og þeir
spyrja, “HvaSa fræSibækur lesa
Vestur-Islendingar ?”
Nú vill svo vel til, aS einn aí
Vestur-íslendingum sem fyrir
löngu er orðinn heimsfrægur fyrir
landkönnunarferSir, og vísindaleg-
ar rannsóknir í heimsskautalöndum,
er nú einnig að ná maklegri viSur-
kenningu sem rithöfundur.
Vilhjálmur Stefánsson ritar nú
eina og tvær bækur á ári, er nú
verið sem ákafast aS útleggja verk
hans á mörg önnur tungumál. “The
Friendly Arctic” var gefin út
þýsku fyrir ári síðan af Brockhaus
bókaútgáfu félagi í Leipzig. Þessi
bók seldist svo vel, að nú er veriS
að gefa út allar bækur Vilhjálms á
þýsku.
Þegar Svíar urSu þess varir að
bækur Vilhjálms voru aS koma út
á þýsku, þá báðu þeir um útgáfu-
rétt. “Hunters of The Great North”
hefir veriS gefið út í vandaðri út-
gáfu, af Geber bókafélagi i Stock-
holmi, heitir bók sú á sænsku “Snö-
hyddornas Folk”. Sama félag er nú
að gefa út “My Life with Eskimo”,
sú bók er einnig að koma út á
frönsku. Vilhjálmur hefih einnig
veriS beðinn um útgáfurétt frá
bókafélögum á Spáni og Czecho-
Slovakiu.
Vilhjálmur tilfærir mþrg dæmi
til þess aS sýna ihversu erfitt þaS
er að útrýma hjátrúar kreddum,
en hann gerir þaS oftast svo vin-
gjarnlega og með svo mikilli lipurð
aS vafamál er hvort að þeir sem
lesa bækur hans, eða hlusta á hann
þegar hann er að flytja fyrirlestra,
eru vissir um hvort heldur hann er
að fækka eða fjölga trúarjátning-
um forfeðra okkar.
Vtlfhjálmur er ekkert að hlífa
mentamönnum eða vísindafélögum
eins og eftirfylgjandi dæmi sýnir,
hann segir að níu tíundu, af hug-
myndum háskólagenginna manna í
Ameríku og Evrópu, á heims-
skautalöndunum, séu rangar.
Prófesor Ellsworth Hustington
viS Ýale háskóla, vinur Vilhjálms,
sendi fyrirspurnir til hundrað vís-
indafélaga, og vísindamanna, viðs-
vegar um heim. Á meðal spurninga
sem hann óskaSi að yrði svarað var,
“Á hvaÖa menningarstigi standa
íslendingar?” Svör við spurningum
þessum voru mörkuð með tölum,
1—10 hæst.
Svör viðvíkjandi menningu Is-
lands.
Frá Austurlöndum.............. 3,
Hinar latnesku þjóSir í Evrópu 4,
Ameríka......... r
Bretar........................
Danir, Norðme/in, Svíar, og
Þýskaland............. .. 8,
Vilhjálmur notar þetta dæmi til
þess að sýna, að. eftir því sem
landið og þjóðin er fjær okkur, eft-
ir því er þekkingin ófullkomnari.
málum.
Það er fremur óvanalegt hér í
landi, að í langferðir sé fariS til
þess að fá lánaða bók. Þessvegna
er þess getið í hverri einustu ræðu
sem flutt er um Abraham Lincoln,
að hann ferðaöist margar mílur —
sumir segja fimtíu, til þess að
sækja bækur sem honum voru
lánaðar. Á æskuárum Lincolns var
ekki úr mörgu aS velja þar sem
hann ólst upp, okkur er sagt að
fyrstu bækur sem Ihonum voru lán-
aðar, var æfisaga Washingtons og
Pilgrims Progress.
Þjóðræknir alþýSuvinir á Fróni,
sem athuga dyggilega menningu og
mentun — og “hvert stefnir”
kvarta sárt yfir því, aS bækur þær
sem íslendingar lesi séu mikið lé-
legri nú en var fyrir einum manns-
aldri síSan. Sumir ganga svo langt
að kenna Vestur-íslendingum um
íslendinga á mentun og menningu
austurlanda þjóða, ekkert full-
komnari, en þekking þeirra er nú
á Islandi Það eru en fremur fáir
sem kunna að meta gáfur gula kyn-
flokksins, væri óskandi að hinar
vestrænu þjóðir röknuSu úr þeim
dvala áður en það verður um sein-
an.
Það er svo margvíslegur fróð-
leikur í bókum Vilhjálms, sem
gaman væri aS vitna til, en þetta
átti ekki að vera Iengra en meðal
sendibréf, svo eru líkur til þess að
Vestur-íslendingar lesi allar bækur
hans, og að þær verSi áSur langt
um líður gefnar út á islensku.
Þegar Vilhjálmur er að reyna að
sannfæra okkur um framtíS NorS-
ur Canada, þá minnir hann á frið-
arsamninga milli Englendinga og
Frakka 1763. Þá vildu Englending-
ar mikið heldur kjósa svo litla eyju
suðurhöfum ('Guadeloupe)
S: r,Thrrn,; SeT Wr vaSn747mrrTa,„0„TS'„eS'a';
segja að fyfgi llestn þess konar - - ’
bóka. “Neðanmálssögur vestan-
blaðanna áttu upphaflega mlikinn
þátt í þvi, aS alþýða manna sækist
nú eftir lélegum skáldsögum frek-
ar en nokkrum öðrum bókum?”
Segja þeir — “sá veldur miklu sem
upphafinu veldur, þess konar and-
leg fæða var HtiS þekt á Fróni þeg-
ar vestan-blöðin byrjuSu að senda
okkur það góðgæti.
L ./rMU pa gerír enpa til-
rULLlTlH rau" tút 1 ^biainn
i me8 þvt aS nota
™ Dr. Chase’s Olntment vl8 Eczema
og öBrum húSsJökdSmum. >a8
*r»81r undlr eins alt þesskonar. Ein
askja til reynslu af Dr. Chaae 3 Oint-
ment eend fri gegn 2c frtmerkl, ef
tafn þeesa blaBs er nefnt. SOe. askj-
an I ÖUum iyfjabú8um, e8a frá Ed-
Motes & Co., iJtá., Toronto.
heldur en Canada, Frakkar vildu
mikiS heldur gefa Englendingum
Canada, en þessa fjarlægu eyju, af
þvi þar var dálítil sykurrækt. Benja
min Franklin — spekingurinn
heimsfrægi kannaSist við það aS
sykureyjan væri meira virSi en
Canada, en hann vakti athygli Eng-
lendinga á því, “að þar sem Canada
væri landflæmi mikið, þá óttaðist
hann að það mundi valda styrjöld-
um í Ameríku, ef þaS væri fram-
vegis í höndum Frákka” Af þeirri
ástæðu er sagt að Englendingar
hafi tekið það, þrátt fyrir það þótt
þeir teldu þaS einkis virSi. Vil-
hjálmur minnir líka á það, að fyrir
hálfri öld síðan, þá var þaS alment
álitið að aldrei yrði annað að
finna en aSsetur veiðimanna, þar
sem nú er hin volduga Winnipeg
borg. Hann dregur fram ótal mörg
dæmi til þess að sýna það og sanna,
að mönnum geti liSið alveg eins vel
jafnvel fyrir norSan norður-heims-
skautsbaug, eins og nokkurstaÖar
annars staSar á hnettinum, þegar
menn eru orðnir því vanir. Hveiti
og rúgur og bankabygg hefir veriS
ræktað í Mackenzie dalnum fyrir
norðan íshafs-linu, sem svarar,
200 enskar mílur fyrir norSan ís-
land. Vilhjálmur segist hafa talað
við áreiöanlega menn, sem hafi
ræktað kál og gulrófur 100 mílur
fyrir norSan heimsskautabaug,
hann segist einnig hafa séS “straw-
berries” ræktuð skamt þar frá—það
er nálægt þúsund mílur fyrir norS-
an Winnipeg. GrasafræSingar hafa
fundiS 762, blóma og grasategundii
fyrir noröan heimskautabaug. Vil-
hjálmur tilfærir ekki þessi dæmi
til þess að sanna að akuryrkja
muni borga sig í heimskautalönd-
um, heldur til þess aS sýna að sum-
arið er lengra og jarSargróður
mikið fjölbreyttari en alment hefir
verið álitið, og rækt þeirra gripa,
sem hentugastir eru fyrir það lofts-
lag, muni geta oröið þar arðvænleg
þegar samgöngufæri eru oröin
betri.
III.
Vilhjálmur Stefánsson er vis-
indamaður og í mörgu langt á
undan sínum tima, kenningum þeim,
sem hann hefir ótalsinnum lagt lif
sitt í hættu fvrir, hefir ekki alstaðar
verið vel tekið. ÞaS er enginn efi
á því, að það mundi gleöja hann,
ef hann vissi að Islendngar nokkuð
alment læsu bækur hans.. Um nýj-
ar bugmyndir segir hann meöal
annars. “Þar til reynslan hefir sýnt
og sannað notagildi nýrrar eða
áður óreyndrar hugmyndar, þá er
æfinlega hægSarleikur aS telja öðr-
um trú um það, að hún sé annað-
hvort hættuleg eSa vitlaus, eSa
hvorttveggja. Á bak viS eldri hug-
myndir og venjur, er reynslan og
hefð, sem ofin er inn i dómgreind
og framkvæmdir. Það er algeng
reynsla mannfræðinga, aS heyra
þvi hátiðlega lýst yfir að nýjar
hugmyndir séu oftast til óþæginda.
Hugmyndir þessarar bókar eru
svo fáum kunnar — svo nýjar og
óreyndar, að þær mæta ekki alstað-
ar vingjarnlegum viStökpm.”
Um Eskimóa segir V. S.: “Elest-
allir eru þeir einstaklega gestrisnir,
greiðviknir og sannoröir, en þrátt
fyrir það eru mjög fáir af þeim,
sem geta sagt þannig frá dýraveið-
um eða öðrum algengum viðburS-
um, að ekki sé ofið þar inn í
mörgu, sem aldrei hefir átt sér
stað. Eg skemti mér oft við það að
aðgreina hjátrúarkreddur Iþeirra
frá sönnum viÖburSum. — Þeir
trúöu því nærri þvi undantekning-
arlaust, að frásagnir þeirra væru
sannar.”
Flestir kannast við að hafa heyrt
sagt frá hinni einkennilegu aöferð,
sem strúts fuglinn fostrichj hafi
til þess að verja sig fyrir öllum
hættum, með þvi að fela höfuðiS í
sandinum. V. S. kannast við að
hafa trúað þessari sögu, en svo kom
honum til hugar að reyna aS leita
það uppi hvar saga þessi var upp-
runnin.
Pyrir tuttugu og þremnr öldum
var rithöfundur á Grikklandi, sem
Herodotus hét ,er hann talinn aS
hafa verið fyrsti maður sem inn-
leiddi þennan fróðleik í Evrópu.
“Að fugl einn ákaflega stór ætti
heima í Afríku, sem heföi þann sið
þegar óvinir hans, ljón og tigris-
dýr voru i skreiöarferö í nágrenn-
inu, þá bara stakk hann höfðinu
niður í sandinn, faldi hann sig
þannig fyrir óvinunum svo ekki
sakaði.
Fyrsti maður til þess að sann-
færa Vflhjálm um þaS að þetta
var bara skáldsaga, var hinn vel-
jjekti fræðimaSur Carl Akeley.
Hafði hann dvalið árum saman í
Afríku i vísindalegum rannsókn-
um, hann sagSi að strútfuglinn
væri mjög var um sig, að hann
væri' einn sá allra slóttugasti, af
öllum hinum mörgu fjölkunnugu
íbúum dýraríkisins í Afríku. Fleiri
vísindamenn, sem dvalið höfðu í
Afriku höfðu sömu sögu að segja.
Theodore Roosevelt hafði eins og
Vilhjálmur veriÖ að reyna að kom-
ast eftir því hvaöan þessi saga væri
upprunnin. Svertingjar í Afriku
höföu aldrei heyrt getið um þaÖ,
aö strútarnir hefðu þann sið, að
fela höfuðin i sandinum sér til
varnar. Eftir að Roosevelt haföi
látið i ljósi skoSun sina á þessari
sögu, og fleiri fornsögum, sem
lengi höfðu verið í heiðri hafðar.
þá bætti hann viS glottandi, “En
svertingjarnir í Afriku hafa nú
ekki verið mentaÖir í Ameríku.”
innilegri hlýindi í þessum orðum en
flestar aðrar þjóðir, en fyrirsögn
þessarar bókar er ekki gripinn úr
lausu lofti. Hinn skygni, haukfráni
andi vísindamannsins gleymir aldr-
ei köllun sinni, en hann gleymir
þvi ekki heldur að “alt kerfi og
myndir lifs eru einnar ættar.” Ætt-
jarðarást Vilhjálms er svo trygg-
lynd að (hún fylgir honum eftir
hvert sem hann fer, hann Ies og
telur blóm í högum heimskautaland-
anna, af því góðvild býr honum i
brjósti, þá finnur hann anda friðar
og kærleika svífa iafnvel yfir hin-
um hrikalegu hafisbreiðum, sem
oftast hylja íhin dularfullu djúp í
norÖurhöfum, honum finst aS hann
vera þar eins og heima hjá sér.
Hættur, sem eru daglegir viöburðir,
Þegar hann er oft einn á ferö á
dýraveiÖum, eða i blind hriðar
byljum á fljótandi isjökum mörg
hundruÖ milur frá landi. Frá þess
um æfintýrum er skýrt svo rólega
og látlaust alveg eins og ef Vil-
hjálmur segði frá því að hann
hefði fariS á leikhús í New York
eða London.
Væri það ekki broslegt, ef aðrar
þjóðir yrðu langt á undan okkur
íslendingum — bókmentaþjóðinni,
aS kynnast merkustu fræði bókum,
sem ritaSar hafa veriS um heims-
skautalöndfn, af okkar fræga
landnáms- og landkönnunarmanni ?
Og eina rithöfundinum af okkar
þjóðflokki, sem ritar á enska tungu
svo nokkuð kveður að. Bækur Vil-
hjálms hafa margskonar fróöleik
að bjóða, sem hvergi er aS finna i
islenzkum bókmentum — þær hafa
margskonar fróSleik að bjóða sem
hvergi er að finna í neinum öðr-
um bókmentum. Margar sögur af
veiSiferöum hans, sérstaklega is-
bjarnarsögur, eru ógleymanlegar
hverjum sem þær les.
Margar sveitir i hinum fjölmenn-
ari bygðum Islendinga, hafa bóka-
söfn, líklegt væri að bækur Vil-
hjálms væri þar að finna jafnótt og
þær koma út. Þeim til leiðbeining-
ar, sem ekki hafa lesið bækur Vil-
hjálms, eru þær taldar hér i réttri
röS eins og hann ætlast til aS þær
séu, lesnar.
1. Hunters of the Great North,
æfisöguágrip, af æskuárum höf-
undar og skólamentun og fyrstu
landkönnunarferö í heimsskauta-
löndum, 1906—7.
2. “My Life with Eskimo”. Saga
af annari Iandkönnunarferð Vil-
hjálms, 1908*—12, einkar fróðlega
sagt frá lifnaÖar'háttum Eskimóa.
3. The Friendly Arctic, með for-
mála eftir Robert Borden fyrver
andi stjórnarfromanni Canada. Bók
þessi, sem er yfir 800 blaðsíður, að
meStöldum formála, er bæði land-
námssaga og landafræði og æfin
týrasögur, rituð eftir þriðju land-
könnunarferð Vilhjálms 1913—18.
4. The Northward Course of Em-
pire, er aS nokkru leyti framhald
af “The Friendly Arctic” Tilgang-
ur þessarar bókar er sá, að sýna og
sanna aS heimskautalöndin séu
byggileg og að menn geti verið al-
veg eins hraustir og hamingjusam-
ir þar eins og í heitu löndunum.
5. ”Kak, the Copper Eskimo”, að-
allega rituð fyrir unglinga.
6. The Adventure of Wrangel Is-
land. Þessi bók er nú í prentun,
er þar í fyrsta sinn sagt frá land-
könnunarferS til Wrangel eyjar-
innar. Vilhjálmur segir að blaða
fréttir eem prentaðar hafa veriS um
þá ferð hafi veriS óáreiðanlegar.
þá eru vist mörg betri búnaðarskil-
yrði þar en t. d. í Alaska.
I síSasta kafla bókarinnar “The
Northward Course of Empire”,
segir Vilhjálmur meSal annars:
“HvaS sem sagt kann að verða síð-
ar um kveifarskap og ódugnað
vorra tíma, þá höfum viS nú mitt
á meÖal okkar, menn, sem likjast
Cecil Rhodes, Jim Hiíl, Theodore
Roosevelt og Strathcona. Við er-
um lánsamir aS hafa óbygð lönd,
þar sem framgjarnir landnáms-
menn hafa tækifæri til þess að sjá
drauma sína rætast.”
Lestur bóka Vilhjálms ætti aS
geta hjálpað þeim, sem hafa sjálf-
stæSi og dugnað til þess að kanna
og nema óbygð lönd, hvort heldur
sem er í heimi andans eða efnis-
ins, hann er aldrei úrræðalaus. Vil-
hjálmur er nú aðeins miSaldra
ungur, hann er búinn að vinna
margar þrekraunir, sjálfsagt óska
allir Islendingar aB honum megi
endast líf og heilsa. Ef verksviS
hans verður ætíð fjarri íslending-
um, þá er ekki ólíklegt að komandi
kynslóSir spyrji: Hversvegna gerðu
Austur- og Vestur-íslendingar
enga tilraun með framfara fyrir-
tæl-ci, þar sem tækifæri var til þess
aS njóta aÖstoðar og hollra ráSa
Vilhjálms Stefánssonar?
“Því hann er hetja, hans vilji er
í verkinu að hvetja.”
New York 7-3-’25.
Aðalsteinn Kristjánsson.
isleg ákvæSi. Efni V. kafla er nýtt
og eru engin ákvæði um þær at-
hafnir í gildandi hegningarlögum.
Veðmál og teningakast telst sem
glæfraspil, og liggur viS hegning
er framiS er.
14. Frv. um breyting á lögum
um verslun með smjörlíki.
15. Frv. um breytingu á barna-
kennarlögunum frá 1919. Eru tek-
in upp aðalatriðin úr frv., er stjóm-
in lagði fyrir síSasta þing og kom-
iS var frá Mentamálanefndinni frá
1920.
16. Frv. um breytingar á tekju-
skattslögunum. ViS ákvörðun
skatts af innlendum hlutafélögum
skal miðaS viS meÖaltal skatt-
skyldra tekna 3 næstu reikningsár-
in á undan.
17. Frv. um að ríkiS taki aS sér
kennarskólann i Reykjavik.
18. Frv. um fjölda kenslu-
stunda fastra kennara við ríkis-
skólana. ViS Mentaskólann
hestunum. En veSriö fór síversn-
andi og gat Bergur ekki við neitt
ráðiS. Viltist hann með börnin.
Hraktist hann ailan daginn með
þau, þar til þau gáfust upp af
þreytu og vosbúS og dóu í höndum
hans. Sálfur komst hann á mánu-
dagsnóttina, þjakaSur og illa út-
leikinn, við sárustu raun heim að
bæ einum þar í sveitinni, Kross-
holti.
En meÖan þessi sorgaratburSur
var aö gerast ,sat móðir barnanna
alein heima i fullan sóladhring.
Var ekki fleira fólk á heimilinu en
börnin og hjónin. Má geta nærri
um liSan hennar allan þann tíma.
Á mánudaginn barst henni svo
sorgarfregnin um lát barnanna og
hrakning og þrautir manns hennar.
20.
Alþing Islands.
Stjórnin leggur þessu frumvörp
fyrir Alþingi.
1. Frv. til fjárlaga 1926.
2. Frv. til fjáraukalaga fyrjír
1923.
4. Frv. til f'áraukalaga fyrir
1924.
5. Frv. um innlenda skiftimynt.
Samkv. frv. á aö slá krónu og
tveggjakrónupeninga úr eir, nikkel
og aluminumsblöndu, og verður
þá hætt að gefa út krónuseðlana
illræmdu.
6. Frv. um breytingar á póstlög
unum.
7. Frv. til laga um sjúkratrygg-
ingar. Er að mestu samhljóöa frv.
J. Sig., er hann flutti á siðasta
þingi, og var þá skýrt frá efni þess
hér í blaSinu.
8. Frv. til laga um verslunarat
vinnu. Stjórnin lagöi fyrir Alþingi
1922 frv. til atvinnulaga, og er kafl- anna um
inn um verslun tekinn úr því frv.
og lagSur fyrir þingiS sem sjálf-
stætt frv. Meðal annara ákvæöa
frv. er hækkun á verslunarleyfis
gjaldinu, þannig að leyfi til heild-
sölu og umboðsverslunar kosti
1000 kr., og til annarar verslunar
200 kr.
9. Frv. um vatnsorkusérleyf:,
samhljóöa frv. því, er stjórnin lagSi
fyrir siðasta þing.
10. Frv. um heimild til að veita
lán úr BjargráSasjóði.
11. Frv. um úrskurði í útsvars-
málum o. fl. I 1. grein er svo fyrir
mælt, að þegar gjaldandi er út-
svarsskyldur í öðru sveitarfélagi en
þvi, sem hann er búsettur í, geti
hann skotið úrskuröi yfirskatta-
nefndar bæjarstjórnar eSa sýslu-
nefndar, til atvinnumálaráðherra,
nema hann sé búsettur í sama sýslu-
félagi og sýslunefnd sú, er úrskurð
hefir lagt á máliÖ. Auk þess eru
sérstök ákvæði um, hvernig leggja
stundir á viku, við GagnfræSaskól-
anná Akureyri, Kennara- Vélstjóra-
og Stýrimannaskólana 30 stundir.
Stjórnin getur fært niður í 24
stundir stundafjölda kennara, er
komnir eru yfir sextugt og ennfrem
ur ívilna þeim, er miklar stilaleiS-
réttingar hafa.
19. Frv. um breytingu á skemt-
anaskattslögunum. — Skatturinn
renni í sérstakan sjóð. Helming af
tekjum sjóðsins skal varið 'til aS
reisa Landsspítala og reka hann, én
hinn helmingurinn ganga til ÞjóS-
leikhúss.
Frv. um framlengingu
Frú Helga Eiriksdóttir frá Karls-
skála, ekkja Jóns Ólafssonar, rit-
stjóra, varð bráSkvödd í gær. Var
hún á gangi á Suðurgötunni, frá
f7|því að fylgja systurdóttur sinni,
Fleiri bækur hafa komið út eftirj megi á menn, sem veröa útsvars-
Vilhjálm, sem ekki veröa hér tald-i skyldir á 2 eða fleiri stöðum. Það
ar, aðallega um vísindaleg efni, þó
má nefna “Prehistoric and present
commerce among the Arctic coast
Eskimo.” Ottawa 1914.
sveitar- eSa bæjarfélag, sem gjald-
andi rekur atvinnu í, má ekki aS
jafnaði leggja á nema tvo þriðju
hluta þeirra tekna, sem þar er afl-
Eðlilegt er það, að hugur okkar a®» ef hann á lögheimili annars-
VI.
Ef velja ætti tvö eða þrjú orS
til þess, að gefa líkingarfulla skýr-
ingu yfir hugarfar Vilhjálms, i
öllum bókum hans, þá væri tæp-
lega hægt að gera það betur en með
því að minna á fyrirsögn bókar
hans. “The Friendly Arctio” —
Hin vingjamlegu heimsskauta-
lönd. Sennilega finna íslendingar
íslendinga leiti í austur átt, þegar
við Iesum bækur Vilhjálms. Hinar
skýru og vel rökstuddu ályktanir
hans, viðvikjandi framtíöar fyrir-
tækjum i heimskautalöndiunum,
eiga sjálfsagt i mörgum tilfellum
eins vel við ísland og Grænland,
eins og Iönd ,þau, sem hann ritar
um. í bókum þessum er marga lær-
dómsríka búnaÖarbálka aS finna.
Höfundurinn fer land úr landi til
þess áð gera samanburð á fram-
leiðslu skiIyrSum. Vilhjálmur c
sér þess meÖvitandi, aS hann er aS
nema lönd fyrir komandi kynslóÖ-
ir. hann efast ekki um það, að þeg-
ar jörð vor þarf aS fæða og klæða
tvisvar eða þrisvar sinnum fleira
fólk en nú, að þá verði leitað í
norðurátt. Þau lönd, sem hafa ver-
ið litilsvirt munu þá í heiöri höfð,
af þvi þá hafa íbúarnir lært nýjar
aðferÖir til þess að leggja drjúgan
skerf til framleiðslunnar í heim-
inum.
Mannkynið hefir altaf í margar
aldir, verið aS leita norður og
vestur. SögSu ekki Rómverjar eitt
sinn endur fyrir löngu, að England
væri útskér, sem ekki væri byggi-
legt? Hver kann að segja hvað
framtiðin felur í skauti sínu, ef til
vill eiga eftir aS rísa upp voldugar
iðnaðarborgir á Grænlandi? Þvi
ekki, suöuroddi Grænlands tevgír
sig nærri því eins Iangt til suðurs
eins og Kristjanía. Hvort sem
Grænland hefir námalönd eða ekkii
staðar. En á lögheimili gjaldanda
má leggja á allar aörar tekjur hans.
12. Frv. um fiskifulltrúa á Spáni
og ítaliu. Laun fulltrúans, sem
verða ákveðin með samningi, skulu
greiðast úr ríkissjóði og af bönk-
unum, að þriÖjungi af hverjum
aðilja.
13. Frv. um breytingar á hegn-
ingarlögunum og viðauka við þau.
Þessi lagabálkur er i 6 köflum:
I. Um f jársvik og ótrúmensku. II.
Um refsivert athæfi gagnvart lán-
ardrotnum manns. III. Um undan-
skot fjár. IV. Um aðra refsiverða
meSferð á fjárréttindum annara
manna. V. Um okur, glæfraspil og
annarskonar skylt atferli. VI. Ým-
lögum um verðtoll ('til 1. april
1926).
21. Frv. um styrkveitingu til
handa íslenskum stúdentum viS er-
lenda háskóla. Ráðherra er heim-
ilt aS veita stúdentum 1200 krónu
styrk á ári til 4 ára.
22. Frv. um breytingu á sókn-
argjöldunum. Prestslaunasjóðsgjald
ið hækkaði úr kr. 1,50 upp í 3 kr.
23. Frv. um breytingu á lögum
um atvinnu viS siglingar.
24. Frv. um breytingu á Iand-
helgislögunum. Óheimilt er þeim,
sem rétt hafa til fiskiveiSa i land-
helgi, aS nota erlend skip til veiða
umhverfis landiS, hvort heldur er
í landhelgi eða utan hennar. At-
vinnumálaráðherra getur veitt und-
anþágu um þau erlendu skip, sem
stunda hér veiðar, er lögin öðlast
gildi.
25. Frv. um framlengingu lag-
2S% gengisviSauka á
tollum o. fl. Lögin gilda meðan
sterlingspundið er skráð á 25 kr.,
eða þar yfir, en frv. fer fram á,
að þetta mark sé felt niður og
stjórninni sett í sjálfvald, hve lengi
þetta gildir.
Bjarni frá Vogi flytur þrjú frv.
Um mannanöfn,
Um löggilta endurskoðendur og
Um lærðan skóla i Reykjavík.
Hefir hann flutt öll þessi frV.
áSur, og munu þau almenningi
kunn. Þá er sami þingmaður að-
alflm.. tiíl. til þingsályktunar um
að kref ja Dani um forngripi:
Neðri deild Alþingis ályktar að
skora á stjórnina aS krefjast þess
af Dönum, að þeir skili oss öllum
þeim munum islenskum úr söfnum
sínum, er eigi verður sannaS um,
að þeir séu þangað komnir með
réttúm eignarheimildum.
•Gréinargerð. Auk eðlilegs réttar.
styðjum vér þessa kröfu við það
fordæmi er Danir tóku við Slésvik.
Þá kröfSust þeir og fengu öll skjöl, J
er snertu Slésvíkf og alla muni það-
an, sem væru í þýskum söfnum. Má
af þessu ætla, að Dönum verði ljúft
að gera oss sömu skil sem Þjóð-
verjar gerðu þeim.
Morgunbl. 12. febr. '25.
Sigriði Stephensen til grafar, er
hún sviplega hneig niður og var
þegar örend.
Akureyri 16. febr. '25.
Aldarfjórðungsleikafmæli Svövu
Jónsdóttur, helstu leikkonu leikfé-
lagsins hér, var haldiS hátíðlegt i
gærkvöldi á eftir sýningu á Dómum
eftir A. G. Þormar, er leikfélagið
lék að bessu sinni i virðingarskyni
viS hana. Þorsteinn M. Jónsson
bóksali hélt aSalræSuna. Leikfélag-
ið æfir Tengdapabba og verður
hann sennilega leikinn hér um aðra
a helgi. Mótorskip héðan búast til
þorskveiða á Austfjörðum. Engir
verulegir skaðar urðu her i ofviðr-
inu, aðrir en umgetnir. Fannkyngi
ekki mikið, þvi fannkoma var aldr-
ei mikil í óveðrinu.
Slys á Gullfossi.
Á sunnudaginn var sendi skip-
stjórinn á Gulllfossi svohljóðandi
skeyti til Eimskipafélagsins frá
Aberdeen:
“Gullfoss kom hingaS kl. 11 í
morgun. Fékk sjó yfir framskipið,
sem tók kyndara Einar Einarsson,
og kastaði honum eftir þilfarinu.
Fór strax inn til Peterhead til að
fá lækni. En maðurinn var dauður,
þegar læknirinn kom í skipið.”
Einar Einarsson sál. átti heima
hér í bænum, á Hverfisgötu 101,
var kvæntur maður, og átti 2 börn
i ómegS.
í skeytinu frá skipstjöranum var
ennfremur spurst fyrir um það.
hvort líkið skyldi flvtjast heim. Og
hafa verið gerðar ráðstafanir til
þess, að þaS komi meS Lagarfossi
18. eða 20. febr.
Frá Islandi.
Nánari fregnir hafa nú borist
hingað suður um hið hörmulega
slys, sem varð um helgina siðustu
á Flysjustöðum í Kolbeinsstaða-
hreppi, þegar börnin tvö urðu úti.
Börnin, 11 ára drengur og 7 ára
gömul stúlka, höfðu verið send á
sunnudagsmorguninn kippkorn frá
bænum að lita eftir hestum. Var
veður þá allgott. En skömmu eftir
að þau fóru, skall á grenjandi byl-
ur. Brá faðir barnanna Bergur
Teitsson, þegar við, og fór á eftir
börnunum ,og fann þau skamt frá
Maður verður úti í Húnavatnssýslu.
í sunnudagsveðrinu varð maður
úti í Húnavatnssýslu. Hanrí hét
Vermundur Guðmundsson frá
Hnjújkum á 'Ásum. War hann á
heimleið frá Blönduósi, þegar
veðriS skall á og komst heim und-
ir túngarðinn hjá sér, en fanst þar
örendur. 1—; Það mun vera um
klukkustundar gangur frá Blöndu-
ósi aS Hnjúkum, en bæði var mað-
urinn aldurhniginn og fatlaður og
auk þess var veSur aftaka mikiS.
Botnvörpuskipin hafa sætt stór-
um áföllum í sunnudagsveðrinu.
Rán kom til Hafnarfjarðar i gær,
hafði mist annan bátinn.
Ása kom hingaS i gærkveldi með
brotnar loftskeytastengur.
Gulltoppur kom seint i gær meS
brotinn bát og loftsskeytastengur.
Egill Skallagrímsson kom i nótt,
báðir bátar hans höfðu brotnaS og
bátadekkið;; sjór féll í vélrúmið
og lá hann undir stórum áföllum.
Njörður kom í nótt; misti annan
bátinn, en loftsk.tæki löskuðust.
Draupnir misti 30 tunnur lifrar
og annar bátur skipsins brotnaði.
Þórólfur misti annan bátinn og
loftskeytatæki hans biluðu.
Hilmir kom í gær með brotið
stýri og eitthvað laskaður aS öðru
leyti.
Mörg útlend skip hafa leitað
sér hælis og munu flest hafa lask-
ast eitthvað . — Vísir.

T a 1 s í m i ð’
KOL
COKE

Th o s.
= V I D U R
J a c k s o n
& S o n s
TVÖ ÞÚSUND PUND AF ANÆGJU.