Lögberg - 19.03.1925, Blaðsíða 7

LöGBERG. FIMTUDAGINN. 19. MARZ 1925.
Ble. 7
Marz vindar
Veikja *■
hcrund-
ið
NœSandi og níst-
andi marz-vindar
eru viSsjálir veiku
hörundi. Andlitin mást og verSa sár,
og hið sama er að segja um hend-
urnar. Zam-Buk er meSaliö, sem
losar ySur viS siíka hættu og ver hör-
und ySar gegn árásum frosts og fjúks.
Hin mýkjandi og græSandi Zam-
Buk smyrsl, þrýsta sér inn í hverja
svitaholu og hreinsa og græSa í senn.
Ekker jafn-gott meSal er til viS hör-
undskvillum-
ám-Buk
Útilokar frostbólgu og hörundssárindi
Því er viSbrugSiS hve skjótt Zam-
Buk græSir og mýkir sprungiS hör-
und og bólgiS. HiS sama gildir um
kláða, hringorm, sár, sem spilling
hefir hlaupiS í, o.s.frv. 50c askjan
h]á öllum lyfsölum,
Búnaðarlánin.
Þriggja manna nefnd sú, sem
haft hefir búnaðarlánamálið til
meÖferÖar, leggur þaS til, aÖ Rækt-
unarsjóÖurinn verÖi aukinn og efld
Ur, fái endurgreitt rentufé þaS, er
runnjð hefir frá honum til Ríkis-
sjóðs, fái varasjóð 1 fl. veðdeild-
arinnar til umráöa. þegar skyldum
þess flokks er lokiÖ, og %%—
verStollur af öllum inn- og útflutn-
ingi næstu 3 ár renni í sjóöinn.
SjóÖurinn gefi út vaxtabréf, og
starfi undir sérstakri stjórn.
Landstjórnin felst í öllu aÖalat-
riðum á frumvarp nefndarinnar,
og legur frumvarp fyrir þingiS með
líku sniÖi.
agrip af ræðu thor
JENSEN.
er Jxann hélt, þegar nefndin skilaði
áliti sínu til Búnaðarfélags fslands.
Samkvæmt bréfi dagsett 1. des.
f. á., hefir háttvirt stjórn BúnaS-
arfélags íslands farið þess á leit
við okkur þrjá, Halldór Vilhjálms-
son, skólastjóra, Sigurð SigurÖs-
son búnaSarmálastjóra og mig, að
viS athuguðum hvað gerlegast væri
til þess, aÖ koma búnaðarlánamál-
inu á góðan og tryggan grundvöll,
á hvern hátt viS álitum heppilegast
aÖ vinna að viðreisn landbúnaðar-
ins. Sú var tilætlunin, að álit vort
yrði lagt :fyrir búnaðariþng. pó
tíminn hafi verið naumur, sem viÖ
höfum haft til starfa, þá hefir okk-
ur tekist, aS komast aÖ ákveðinni
niSurstöðu. Hin góða samvinna.
sem verið hefi.r milli landstjórnar-
innar og nefndarinnar, hefir létt
okkur starfiS mjög. Þó vil eg geta
þess, aÖ við teljum ekki-verk okk-
ar kunna að vera með annmörkum
sem önnur mannanna verk, ekki
síst fyrir þá skuld, hve tíminn var
naumur, borið saman við það, hve
málið er margþætt og mikilsvarð-
andi fyrir þjóðina.
En| einmitt þesvegna vildi eg
fylgjá þessu álti voru úr hlaði meS
nokkrum orðum.
Þjóðin og landið.
Þegar taka á einhvern sjúkling
til meferðar, og sjá honum fyrir
lækningu ,er þaS fyrsta sporið,
sem stigiS er, að athuga feril sjúk-
lingsins, og sjúkdómseinkennin.
Mönnum kann að finnast, eg
taka djúpt í árina, er eg líki land-
búnaði vorum, eða landinu, bygðum
landsins, við sjúkling. En þegar
ferillinn er rakinn frá landnámstíð,
Og sagan sögð, mun sú samliking
ekki þykja illa viSeigandi.
Þeir, sem hingað komu og slógu
eign sinni. á þetta land, or reistu
hér bygðir og bú, voru víkingar í
eSli sínu og uppruna. Með vikings-
lund slóu þeir eign sinni á landið.
MeS vikingslund létu þeir greipar
sópa um hin upprunalegu land-
gæði Fjallkonunnar.
Þeir fundu landiS með víðlend-
um skógum og víðáttumiklum gras-
lendum. Þeir tóku landið til nota.
en ekki til ræktunar. Þeir eyddu,
brendu 0g spiltu gróðri og frjó-
niagni fósturjarðarinnar, svo nú
eru viða sandauSnir, melar og blás-
Jn börð, þar sem áður voru grös-
t>gar lendur.
Víkingslundin gekk að erfSum
Þl siðari kynslóða. En þegar augu
^nanna opnuSust fyrir umbótaþörf-
'nJþ> framtíðarmöguleikunum, var
þjóðin orðin armædd og buguS við
margskonar eymd og áþján.
Hinni upprunalegu auðlegð
landsins er það aS þakka, að ekki
er ver farið en orðiS er. f>ví það,
sem gert hefir verið til þess að
hæta^ alla ániSsluna, er hvesrfandi
enn 1 dag, samanborið við þaS, sem
hægt er að gera og ætti að gera.
Hvað búið er að gera.
Af ræktanlegu landi er rúmlega
1% ræktaS en þann dag í dag.
Þetta er yfirlit i fám orðum,
lýsingin á sögu sjúklingsins.
En það er á'kveSin skoðun vor,
og bjargföst trú, að hér sé hægt
að hjálpa, hér sé hægt að lækna.
Og þá er fyrst aS hugsa fyrir því,
að útvega sér “afl þeirra ihluta, sem
gera skal’’ — koma fjárhagshlið
málsins i viðunanlegt lag.
í nefndarál. voru er gerð stutt
grein fyrir því, sem hingað til hefir
verið gert í því efni.
Þar kemur til greina stofnun
Landsbankans, Viðlagasjóðurinn,
RæktunarsjóSurinn, Kirkjujarða-
sjóðurinn, áveitustyrkir, girSinga-
lög, sparisjóðir, búnaðarfélög — og
að lokum bollaleggingamar um
veðbanka, og nú siSast búnaSar-
lánadeild við Landsbankann, og
frumvarp fjármálaráðherrans um
jarðræktarflokk við veðdeildina, er
hann hafði samið og fengið okkur
til umsagnar.
Alt þaS, sem komiS hefir til
framkvæmda er með sama svip,
bráðabirgðaúrlausnir, þar sem lítið
er hugsaS um framtíðina, lítið er
hugsað um framþróun og fram-
tíðarmöguleika. Og landbúnaðurinn
hefir orðið einskonar taglhnýting-
ur við hverja stofnunina eftir
aðra.
Ræktunarsjóðurinn.
Stofnun RæktunarsjóSsins er
best þeirra ráSstafana, sem gerðar
hafa verið til þess, að fá fé til efl-
ingar landbúnaði. Með lögum frá
1900 var það ákveðið að andvirði
seldra þjóðjarða skyldi renna í sjóð
er lánaði fé til að rækta landiS. Um
þetta munaði ögn.
En þaö er eins og Alþingi hafi
séð éftir þessari gjöf, þvi árið 1905
er það ákveðið, að sjóðurinn skuli
borga 3%' i landssjóS af fé því, er
hann hefir fengiS.
Þessar innborganir í landssjóð
nema að minsta kosti 250 þús. kr.
með rentum og renturentum. En
RæktunarsjóÖurinn var í árslok
1923, 963 þúsundir. Ef vaxtaféð
sem runnið hefir í landssjóð, hefSi
fengið að haldast i sjóðinum, væri
hann nú orðinn yfir 1200 þús. kr.
En alt fé Ræktunarsjóðsins er í
útlánum, og verður því elíki gripið
til þess.
Og skamt nær þessi eina miljón
RæktunarsjóSsins til þess aS full-
nægja fjárþörf landbúnaðarins.
Fyrst er að sjá lánasjóði land-
búnaSar fyrir stofnfé, viða aS hon-
um eftir fremstu getu, síðan koma
því svo fyrir, að féð 'komist eðli-
lega hringferð.
Vegna þess, að Ræktunarsjóður-
inn hefir reynst búnaðinum trygg
astur og holjastur, höfum vér álit-
ið, aS best færi á því, að hann yrði
aukinn og efldur til frekari starfa.
Starfsfc hins nýja Rœktunarsjóðs
á, eftir frumvarpi voru að vera:
1. RæktunarsjóSurinn allur, þá
er lögin ganga í gildi.
2. Tekjur af þjóðjörSum og
andvirði þeirra, sem seldar verða.
Eigi má gera ráð fyrir, að mik-
ið fé fáist með því móti. Þjóðjarð-
ir eru nú einar 155 efti-r óseldar, og
viðbúið aö margt af þeim, ef til
vill flestar þeirra, verði ekki seld-
ar. Og samkvæmt hinum nýju jarð-
ræktarlögum, mega ábúcndur þjóð-
jarða vinha af sér afgjaldið með
jarðabótupi.
3. Stoðin undir sjóðinn yrði til-
lag frá ríkissjóði, er samsvaraði
þeirri upphæð, er til hans hefir
runnið i vöxtum, samkvæmt lögun-
um frá 1905.
4. Varasjóður 1. fl. veðdeildar.
þegar lokið er skuldbindingum
þess flokks. Þykir það sanngjarnt,
vegna þess, að veðdeildin var mik-
ið til stofnuð landbúnaðinum til
styrktar. Sjóður þessi var i árs'ok
1923 140,830 kr.
5. Tekjulind sjóðsins viljum vér
leggja til, að yrði
Verðtollur af öllum inm og útflutt-
um vörum.
Leggjum við til, að verðtollur
þessi nemi V2S0 áriS 1925, 14% árin
1926 og 1927.
Búast má viS, að ákvæði þetta
kunni að mæta talsv. mótspyrnu,
en nefndinni hefir eigi hugkvæmst
annað einfaldara ráð, til þess aS
afla sjóðnum tékna, svo nolckru
nemi. Sjái þing og stjórn aðra
heppilegri leið, er gefi sjóðnum lík-
ar tekjur, teljum vér tilgangi vor-
um jafnt náð.
í greinargerð þeirri, sem fylgir
frumvarpi voru, er þannig komist
að orði:
Þessi skattur er eigi mjög þungur.
Tökum dæmi til skýringar:
Ef rúgmjölstunnan kostar 50 kr.
þá hækkar verð hennar um 25 aura
eða lítiS eitt meira en hálfan eyri
á hvert rúgbrauð. Þetta er þó að-
eins fyrsta áriS eftir að verðtollur-
inn er lagöur á, hálfu minna næstu
árin. Segjum, að kjöttunnan sé
seld á 200 kr. í>á þarf að greiða i
kr. í verðtoll, eða 12V2 e. fyrir
kjöt af einum dilk, — hálfu minna
með V4V0.
Ef eitt skippund af fiski kostar
um 200 kr., verður þar um sama
gjald að ræða og af kjöttunnunni.
Ef 1 kg. af kaffi kostar 3 kr.
og 1 kg. af sykri 1 kr., hækkar toll-
urinn verðið hlutfallslega um 1,5
og 0,5 aura á kg. fyrsta árið, næstu
ár hálfu minna.
Þannig mætti telja dæmin áfram,
sem munu færa oss heim sanninn
um, aS flestum, eða öllum er skatt-
ur þessi vel kleyfur, sem annars
hafa til ihnífs og skeiðar. Þyngst
kemur þetta gjald niður á framleið-
endum sjávarafurða, sem nú munu
'þó þurfa að bera allmikla skatta;
en vér treystum veglyndi allra, að
þeir sjái ekki ofsjónum yfir því,
þótt þeir þurfi eitthvað að láta af
hendi til þessa augnamiðs. Oss
finst, að þetta ætti aS vera tilfinn-
ingamál fyrir þjóðina.
Þessi tillaga vor byggist á þeirri
trú vorri, að allir vilji styðja að
viðreisn fósturjarSarinnar, taka
fúselga hina litlu byrði, sem þetta
leggur þeim á herðar, án möglun-
ar; því íslendingar viljxun vér all-
ir vera.
I staðinn fyrir verðtoll gat verið
spursmál um, að ríkissjóður legði
Ræktunarsjóði til allmikiö fé. En
vér höfum fremur kosið oss þessa
leið að gjöra fjársöfnun þessa að
sjálfstæðu atriSi, svo að hún þann-
ig yrði almenn, og mininsvarÖi nú-
verandi kynslóðar um hugarþel
hennar til Fjallkonunnar.
Stofnfcð 2j4 milj.
Komist alt þetta í kring, má gera
ráð fyrir, að starfsfé hins nýja
Ræktunarsjóðs verSi 2'/2 milj.
króna.
En betur má, ef duga skal.
Ræktunarsjóðurinn þarf að hafa
margföld not af því stofnfé, sem
(hann eignast; en það getur hann
með því eina móti, að gefa út
vaxtabréf. Sömu leið verður að
fara, sem farin var með veðdeild-
inni. En hér þarf að vera sjálf-
stæð stofnun, sem hefir éingöngu
velferðarmál landbúnaSarins með
höndum.
• Vaxtabrcf.
Nefndin hefir litið svo .á, að gefa
mætti út vaxtabréf, sem samsvaraði
6-faldri upphæð tryggingarfjársins.
En tryggingarfé sjóðsins verður:
1. Skuldabréf þau, er Ræktun-
arsjóðurinn fær frá lántakendum,
og fé það, er hann kann að eiga í
Landsbankanum.
■2. VarasjóSur Ræktunarsjóðs.
3. StofnsjóSur Ræktunarsjóðs.
4. ÁbyrgS ríkissjóðs fyrir 259»
af upphæð vaxtabréfa í umferS.
En ekki er nóg að koma upp
vaxtabréfum við sjóðinn. Um það
þarf að sjá, að kaup og sala þeirra
gangi greiðlega. Búa þarf svo i
haginn, að bréfin njóti almenns
trausts. Vextirnir, sem þau gefa,
þurfa að vera hærri en sparisjóðs-
vextir, en rentubyrði lántakanda
má þó ekki verða óþarflega þung,
— renturnar altaf mun lægri en í
öðrum lánsstofnunum, hvenær sem
er.
Þykist nefndin hafa gengiö þann
ig frá þessu frumvarpi sinu, aS svo
verði í framkvæmdinni, að lánin
verði hlutfallslega ódýr, og vaxta-
bréfin bjóði þau kjör og 'hlunnindi,
að það verði aðgengilegt fyrir
hvern og einn að kaupa þau, sem
koma vill fé sínu fyrir á tryggileg-
an og árSsaman hátt.
í greinargerðinni, sem fylgir |
frumvarpi voru til laga fyrir Rækt-
unarsjóð hinn nýja, er fariö svo-
feldum orðum um framtíSarmögu-
leikana.
'Lánaþörfin og framfíðarmögu-
leikarnir.
Hve mikilla lána sé þörf á næst-
unni, til að efla ræktun og bygging
Iandsins, verður eigi sagt með
vissu. Það fer mikið eftir því, hve
smástígar eða stórstígar framfar-
irnar verða. Vér viljum þó gera á-
giskun um þetta, sem vér hyggjum
að eigi sér fjarri sanni.
Ef vér hugsum oss, að á næstu
50 árum miSi ræktuinni jafnt á-
fram, og engin sérstök óhöpp koma
fyrir þá má ráðgera:
36 miljónir til bygginga.
Sveitabýlin eru 6112, samkvæmt
siöasta jarðamatinu, og viS þau eru
ræktaðir rúmlega 20,000 ha. Ef til-
ganginum á aS ná, væntum vér, að
eftir 50 ár verði býlin orðin 8000,
eða að þeim hafi fjölgað um tæp
2000. Það samsvarar því, að 2 ný-
býli yrðu reist í sýslu hverri árlega;
á þessu 50 ára tímabili þarf því að
byggja þessi 2000 nýbýli, og jafn-
hliða því, að endurreisa flest gömlu
býlin.
Gera má ráS fyrir að Vt þessa
starfs verði framkvæmdur, án þess
að láns sé þörf, en 6000 býlum
þurfi að fá lán til bygginga. AS
byggja býlin upp, getum vér eigi
áætlað minna en 12000 kr. á býli,
einkum þegar tekið er tilit til þess,
að kröfur til bygginga fara vax-
andi, og hér er bæði að tala um
íbúðar og peningshús. Þetta myndi
því kosta alls 72 milj. kr.
40 miljónir til rœktunar.
Ræktunarsj óðurinn á að lána
helming þessa, eða 36 milj. kr. En
á undan byggingunum þarf að auka
ræktunina, og ætlumst vér til, aS á
hverjum 10 árumi sé bætt við jafn
miklu og nú er ræktaS á hverju
býli. Þetta er bráönauðsynlegt, ef
fullnægja á kröfum um aukinn bú-
stofn og velmegun í landinu. Eftir
þesari áætlun þarf aS rækta á næstu
50 árum 100,000 ha. að nýju. í
sambandi við það stæðu svo ýmsar
aðrar umbætur, t. d. girðingar o.
fl.
Vænta má, að þi þessara um-
bóta yrði framkvæmdur án nokk-
urra lána, en eftir yrðu þá um 60,
000 ha., sem styrkja þyrfti bændur
til að rækta.
Hve mikið kostar aö gera einn
ha. að túni, er mjög mismunandi,
eftir jarSvegi og öðrum ástæöum.
Vér áætlum ,aS það muni kosta
1000 kr. þrjá fimtu hluta þess þarf I
að fá að láni, eSa alls um 40 milj.
kr.
Frá þessu sjónarmiði verður þvi
lánsþörfin alls á næstu 50 árum,
76 milj. kr. eða að meðaltali ár-
lega 1,5 milj. Að sjálfsögðu yrði
það minna fyrstu árin, en mun
aúkast, eftir því, sem tímar líöa, og
meira verður unnið að umbótum.
Hinum nefndu lánskröfum mun
RæktunarsjóSurinn, eftir því sem
vér frekast'getum áætlað, vera fær
um að fullnægja. Ef stofnsjóður
sá myndast, sem ráðfert er, og
sjóðurinn stöðugt má hafa sexfalda
upphæð hans í vaxtabréfum. Þvi
þess er að gæta, aS hirin uppruna-
legi stofnsjóður vex eftir því sem
árin líða, svo sjóSurinn verður
einnig fær um að fullnægja meiri
og meiri kröfum, eftir því, .sem
stundir líða. Þess er lika aS gæta,
að sjóðnum er eigi ætlað að lána
til lengri tíma en 20 ára. Fé kemur
þvi og fer um Ræktunarsjóðinn,
innan þess timabils. Vér tíeystum
þvi þessvegna, að sjóðurinn ætiS
geti haft nægilegt fé fyrir hendi,
ef aðeins tekst að afla vaxtabréf-
um hans álits og trausts hjá lands-
mönnum svo að þau verSi keypt,
og þessvegna höfum vér með til-
lögum vorum reynt aS tryggja þau
sem best, og farið fram á, að þau
njóti ýmsra sérréttinda. Alt er þetta
gert í þeim tilgangi, að gera bréfin
útgengilegri og tryggari, og vissari
sölu þeirra.
Framfarir síðastliðinna 50 ára og
framtíðin.
Margir munu nú segja, að þess-
ar áætlanir vorar séu loftkastalar
og gripnar úr lausu lofti.
Satt er þaS að nokkru leyti, en
þessir loftkastalar eru þó lægri en
sumir þeir raunverulégu kastalar,
sem bygðir hafa verið á siðustu 50
árum. Athugum hve mikið meira er
nú unniS að jarðabótum en fyrir
50 árum.
Að iarðabótum var unnið;
Árið 1872.......... 8,520 dagsv. |
— 1912 . . . ....... 158,000 '—
— IQ22............. 102.000 —
Tölur þessar eru talandi. Þær
segja að nú sé 12 sinnum meira
unnið að jarðabótum árlega, en
fyrir 50 árum.
Vér höfum áður gert ráð fyrir,
aS á næstu 50 árum þyrftum vér
að auka túnin um 100,000 ha. Það
samsvarar, eftir því sem sléttur eru
nú metnar til dagsverka, að árlega
þurfi að vinna að þessu einu 400,
000 dagsverk. En þegar vér nú
tökum til hliösjónar, aö á síðustu
50 árum höfum vér getaS tólf
faldað dagsverkatöluna á jarða-
bótum, og þetta á erfiðum timum,
þar sem menn hafa orðið að stríða
viö þekkingarskort, vöntun á hent-
ugum verkfærum og fé til fram-
kvæmda, þá verður oss ósjálfrátt á
að hugsa hvort oss eigi hljóti að
takast, að gera líkar framfarir á
næsta tímablli. Óneitanlega virð-
ast ástæðurnar mikiS betri, mögu-
leikarnir meiri á öllum sviSum, til
meiri jarSyrkjuumbóta á næsta
tímabili, en verið hefir.
En þó framfarirnar yrðu aðeins
hliðstæðar við það, sem veriS hefir,
þá ættum vér á fimta áratugnum,
að vinna alt að 1,200,000 dagsverk
að jarðabótum árlega. Af þessum
framkvæmdum eru líkur til að þrir
ijórSú 'gangi til túnyrkju, beint
eða óbeint, eða árlega um 900,000
dagsverk. Eftir því, sem tímar líöa
og þekking vex, þá menn fá betri
Verkfæri, fara að nota meira hest-
og vélaafl. Þá veröur margfalt létt-
ara að framkvæfna jarSyrkjuum-
bæturnar, en verið 'hefir, og þvi lík-
leg*t að þær aukist hlutfallslega
meir en áður.
Það mætti nefna mörg dæmi
þess, að bændur iliafi tvöfaldað
töðufeng sinn á 10 árum, já, jafn-
vel meira. Margir þessara manna
munu hafa verið fátækir, og vant-
að flest þaö er þurfti, til þess aS
þeim væri létt að framkvæma
jarSabæturnar, og um lánsfé hefir
vart verið að tala. — Hvers vegna
megum vér þá eigi vænta meiri
framkvæmda, þvi óneitanlega eru
ástæSurnar og verða í þessum
efnum mikið betri en áður.
Það má auðvitað deila um tölur
þær, er vér höfum nefnt, og sem
vér höfum sett sem mælikvarða
fyrir því, hve miklu yrði afkastað
í ræktunarlegu tiliti, á næstu fimm
áratugum.
Mönnum kann aS virSast þessar
áætlanir vorar vera nokkuð djarf-
ar eins og þær koma fram í nefnd-
arálitinu. En til þess vildi eg svara
því, að mikiö hefði mönnum einn-
ig fundist til um það, ef því hefði
veriS 'spáð, fyrir 50 árum, að árleg
dagsverkatala 12 -faldaðist, og
meira en það. \
Taka verður það og til greina,
að þetta er málefni, sem allir lands-
búar verða aS sameina krafta sína
um, aS hrinda í framkvæmd. Hér
mega engir pólitiskir flokkar kom-
astað með reiptog sitt. f nefnd-
inni var oss þegar fullkomlega
ljóst, aS hér yrði slíkt að eins til
tjóns og tálma. Við vonum fast-
lega, að þeir, sem um mál þetta
eiga að fjalla, líti á málefniö eitt,
en ekki á mennina, sem kunna að
því að standa.
Við lítum svo á, að allir leiðandi
menn þjóöarinnar eigi að hlúa aS
þeirri hugsun, að rækta og byggja
landið Koma verður hinni upp-
vaxandi kynslóð í skilning um það,
hvaða markmið hér er framundan.
AHir kennarar þjóöarinnar, stjóm-
málamennirnir og blöðin, eiga-að
hjálpast að því, að öll þjóðin legg-
ist hér á eitt, til að ala hina upp-
vaxandi kynslóS upp, með þaS fyr-
ir augum, að hún fái áhuga og
vilja og þrek til þess að leysa þau
verkefni sem hér liggja fyrir,
prýða og þæta fósturjörSina. “En
leiðir eru langþurfamenn,” segir
máltækið. J>ó almenningur, og hin
upprennandi kynslóð sé fús til aS
fórna kröftum sínum í ræktun
landsins, 'þá er það þó eigi einhlítt,
ef eigi er fé fyrir hendi til fram-
kvæmdanna. Féð þarf að komast
í hringrás, og .hún þarf að vera
sifeld og stöðug, því annafs er
hæt,t við, aS ireksturinn stöðvist,
alt verSi þungt og erfitt og þurfi
mikið til þess að koma eSlilegum
rekstri aftur á stað.
Takist okkur nú þegar að fá
nægilega öflu.ga lánstofnun, til þess
aö styöja að ræktun og bygging
landsins, þá er víst, að komandi
kynslóðir leggja lag á lag ofan í þá
veglegu þjóðfélagshöll, sem sómir
landi voru. og vistleg verður öll-
um landslýð.
Hyrningarsteinana í þeirri bygg-
ingu tel eg vera þessa, að unga
kynslóðin hafi óbilandi traust á
sjálfri sér, ævaranai trú á landinu
og gæðum þess, og bjargfasta
sannfæringu um sigurmátt málefn-
isins. Oe aö lokum er f jórSi hyrn-
ingarsteinninn þrautseigur vilja-
kraftur, sem aldrei lætur undan.
Ef þetta er alt fyrir hendi, þá er
víst. að eftirkomendur vorir standa
i engu forfeðrunum að baki, held-
ur feta rösklega fram á við, og
Fjallkonan mun þá leiða með sér
alla hollvætti landsins í framtíðar-
höll þjóðarinnar, til ævarandi
blessunar fyrir alda og óboma.
—Morgunbl.
Staðar og Víkurmýrar.
Mýrar þessar liggja svo sem
kunnugt er fram af Miklavatni í
Skagafirði, alla leiS aS Grafarholti
milli Héraðsvatnanna aö austan og
Reynistaðar að vestan. Aðalhluti
þeirra, fram að Stóru-Gröf er tai-
inn að vera um 1000 ha. En svo
halda þær áfram fram með Lang-
holtinu, og er mælt, að allur þessi
mýrarfláki frá Miklavatni og fram
að Holtstjörn sé um 1500 ha.
Þetta land er afarblautt, og inn-
an um mýrarnar eru stærri og
minni stararflóð, fen og “kýlar.”
Það er erfitt á mörgum árum aö
færa sér það í nyt, vegna bleytu og
foræðis. Hallinn á landinu er afar-
lítill. Vatnið situr því fast í jarS-
veginum og á yfirborðinu og veld-
ur fúa. Þarna vantar framræslu.
Rætt hefir verið um það, að
ræsa mýrarnar fram, og gerSar
Kafa verið mælingar í því skyni.
Sumarið 1907 voru þær mældar.
Var lagt til að gera affærsluskurð
úr Miklavatni og fram í Holtstjörn,
ásamt mörgum þurkskurðum í aS-
alskuröinn. Svo voru mýramar
mældar á ný 1916. Samkvæmt þeim
mælingum er gert ráð fyrir tveimur
affærsluskuröum, og allur kostn-
aður, með aukaskurðum og flóð-
görðum áætlaður 50 þús. kr. Enn
eru mýrarnar athugaðar sumarið
1920, og það sama ár er gerð sam-
þykt um framræslu og áveitu á
þær. Áveitufélag er þá stofnað og.
nefnist það “Freyr.” Hlutverk þess
er aS láta gera nauðsynlegar um-
bætur á þessu svæSi, með fram-
ræslu, flóðgörðum, áveitu o. s. frv.
Þetta er í stuttu máli saga þeirr-
ar hreyfingar, sem lýtur að því að
gera þetta landflæmi nothæft og
arðvænlegt.
En svo hefst nýtt tímabil, fram>
kvæmdartímabilið. — Árið 1923 er
byrjað þarna á skurðagerð. Sá sem
mest og best beitti sér fyrir því og
hóf verkiÖ, er Jón Sigurðsson,
bóndi á Reynistað og alþ.m. En
það eri ekki að svo vöxnu máli
byrjað á skurði úr Miklavatni. Jón
og þeir bændur, sem að þessu
standa með honum, hugsa sér að
gera tilraun með framræslu í minr.i

“Hafði háskalegan bakverk er
stafaði frá nyrunum’,,
Mrs. Roland Ferguson, 194 Lake St., Peterboro, Ont.
skrifar:—
“í meira en tvö ár, þjáSist eg af
kveljandi bakverk. Hafði stundum
blátt áfram ekkert minsta viöþol.
FaSir minn, sem hefir mikiS traust
á Dr. Chase’s meSöIunum, ráSlagði
mér aS reyna Dr. Chase’s Kidney-
Liver Pills. Eg fór aS ráðum ihans og
fær þaö mér ánægju aS geta tilkynt,
aS mér batnaöi gersamlega. ÞaS er
nú meira en ár síöan eg notaöi þess-
ar pillur og hefi eg aldrei kent mér
meins á þeim tíma, en hefi þær samt
ávalt viS hendina.”
Dr. Chase’s Kidney-Liver Pills
60c. askjan, hjá lyfsölum eða Edmanson, Bates £ Co., I,td., Toronto.
“stíl” en áður gerSar áætlanir gera j
ráð fyrir, og sjá hvernig sú tilraun •
gefst. Lofi hún góðu, og það gern j
hún þegar, er áformið að halda á-!
fram aS taka þá mýrarnar fyrirj
smám saman og gera þeim þá bún- j
ingsbót, er um munar og þær!
þarfnast.
Byrjunin er þessi, aS gerður er |
skurður úr Reynistaðará í mörkuni
milli Reynistaðar og Vikurtorfunn-
ar. Að þessum skurði hefir nú ver-
iS unnið undanfarin 2 ár, aðallega
að haustinu. Er skurðurinn fyrst í
mörkum eins og þegar var sagt, og
síðan stefnt fram Reynistaðarmýr-
arnar, og er ætlaö að ná fyrst um
sinn suöur í Grafartjörn. Hann er
4 meta breiður að ofan og 1 —
1,25 m. á dýpt. Geri ráð fyrir, að
búið sé nú að grafa 1000 m. á
lengd. Skurðurinn liggur gegn um
flóS og “kýla” og það sætir blátt
áfram undrun, hvílikum stakka-
skiftum landið hefir tekið siðan
hann var gerður. Hér er um stór-
vaxna og mikilveröa tilraun aS
ræðt. Og það er þegar sjáanlegt,
aö verkið ætlar aö gera ómetanlegt
gagn.
Þeir sem ‘ lönd eiga að skurðiri-
um og væntanlegú framhaldi hans.
vinna þarna i félagi. Meiningin er,
að hver kosti i raun og veru
skurSinn fvrir sinu landi, en þó
þannig, að allir sem eíga land að
honum, virini saman frá byrjun tit
enda. Og þeir, sem eiga landið, þar
sem grafið er i ár, vinna svo hjá
hinum, er röSin kemur aS þeim. A
þennan hátt fá menn endurgreidda
sina vinnu í dagsverkum smám sam
an frá hinum, sem búið er að vinna
hjá áður. — En vinnuskyldan fram
haldandi, hvilir ekki á ábúandanum
- því ábúandaskifti geta einlægt
átt sér stað — heldur á viðkomandi
jörðum.,
Þetta virðist einkum hentúgt og
“praktiskt” fyrirkomulag, þegar
um fyrirtæki er að ræSa eins og
þetta.
Gera verður ráð fyrir því, að
þessu verki verði haldiS áfram.
Hér er um afarþarflegt fyrirtæki
aS ræða. Skurðinum þarf að ná
suður í Grafartjörn eins og ráð-
gert er. Og þegar jiangað er komið,
má ekki nema staSar. Skurðurinn
jiarf að ná alla leið meðfram 1
Langholtinu, fram á móts vi’ö
Glaumbæ eða jafnvel suður í Holts-
tjörn. En þaS verður erfitt verk
aS gera liann þessa leið, því á hinni
eru verstu torfærur, kviksyndisfen
og “kýlar.”
En viljinn dregur hálft hlasss.
Hálfnað er verk þá hafið er.
4. janúar. 1925.
Sigurður Sigurðsson.
ráðunautur.
Stórhríð. Kona verður úti í Laxár-
dal. Miklir fjárskaðar í Austur-
Húnavatnssýslu.
('Samkv. símtali við Hnausa í gærj.
Daglega berast nýjar hörmunga-
fregnir um slys og fjártjón, sem
orðiS hafi í noröangarðinum um sið
ustu helgi. En viðbúið er, að mikiö
sé ófrétt enn þá hingaS, því hrið-
arveður var enn á Norðurlandi í
gær, og símaviSgerðum miðar seint.
Talsímasamband var ekki komið í
gærkveldi til ísafjarðar eða Akur-
eyrar.
Frá Hnausum var Mbl. sagt í
gær, að á flestum bæjum í Svína-
vatnshrepp og a'llmörgum ' Ból-
staSahlíðarhreppi hafi fé ekki náðst
i hús á sunnudaginn. En meginhluti
fjárins hafi fundist lifandi næsta
daga. Þetta 10—20 kindur vanti á
bæ, eða hafi fundist dauðar. Á
Hólabaki í Þingi náöist féð ekki
heldur heim fyrri en daginn eftir.
]>ar vantar nokkrar kindur. Frá
Þingi og Vatnsdal hafði ekki frést
um nein slys eða tjón að Hnaus-
um.
Ó’ljósar fregnir höfðu komiS
þangaS um þaS að kona, Rósa að
nafni, hefði oröið úti i Skyttudal i
Laxárdal. Var það húsmóðirin.
Hún var ein heima er hríðin skall
á, maður hennar Guðmundur Þor-
kelsson 'hafði brugðiS sér á næsta
bæ. Fé hafði verið látiS út um morg
uninn. Mun konan hafa ætlaö áð
sinna jiví, en hefir vilzt, og fanst
örend skamt frá bænum.
Mbl. símaSi til Hvammstanga og
Hólmavíkur i gær. Eigi hafði frést
um nein slys eða fjártión hvorki úr
Miðfirði, af Vatnsnesi eða Stönd-
um. Af Hólmavik var sagt, að verið
hefði jarðlaust meS öllu fyrir
helgi á Ströndum, og ]>vi heföi Jiað
eigi komið til aS fé týndist.
Fregn sú hafði komiS þangað á
sunnudag, að tvo báta vantaði úr
Bolungarvík. Vonandi að þaö
reynist mishermi.
Þorvaldur Jónsson præh. hon.
lést á heimili sínu á ísafirði í fyrra-
dag, 77, ára að aldri. Æfiatriða
hans verður nánar getið 'hér í blaS-
inu innan skamms, af manni, sem
kunnugur var þeim látna.
Morgunbl. 14. febr. '25.
Látið eigi hugfailast þó þér séuð
sjúkir eða finnið til þrcytu.
Það er til nýtt meðal, sem á fá-
um dögum hefir komið fólki til
fullrar heilsu, meira að segja —
fleiri þúsundum.
FariS til lyfsalans í dag og fáiö hjá
honum flösku af Nuga-Tone. ÞaS
meöal endurhressir ySur á skömm'
um tíma, styrkir taugar og vööva.
Nuga-Tone auögar og eykur -blóðiS
og hefir endurnærandi áhrif á allan
líkamann. Nuga-Tone er ljúft aS-
göngu og strax eftir aS þér hafið
tekiS inn, fer ySur aS batna. Reyniö
þaS í nokkra daga og batni yður ekki,
skuluð þér skila afganginum til lvf-
salans, en hann mun afhenda yður
aftur peningana. AthugiS ábyrgðina á
hverjum pakka. Fæst keypt hjá öll-
um lyfsölum.
Karlssonur og kötturinn hans.
Niðurl. frá bls. 3.
kemur inn L höllina, sitja menn yfir borðum; hann
heilsar kón$ og hirSmönnum ^hans, en eitt þykir
honum furðu gegna, og það er það, aÖ hann sér heil
mikinn grúa af smákvikindum í höllinni, og eru þau
svjo nærgöngul kóngi og hirðmönnum hans,, að þau
hlaupa um borS og diska kóngs og,éta krásirnar með
honum, og bifa jafnvel á honum hendurnar, svo hann
hefir engan friS fyrir þeim. Drengur spyr hverju þessi
ófagnaður gegni, og hvaða kvikindi þetta séu. Kóngur
segir honum að þau heiti völskur. í þesu hleypur
kötturinn frarn undan kápulafi drengsins og að rott-
unum} drepur hann þegar hverja af annari, en fælir
hinar burtu úr höllinni. Kóngur og hirðmenn hans
undrast þetta, og spyr kóngur, hvaSa. dýr þetta (sé,
drengur segir að þaS heiti köttur, og hafi hann keypt
það fyrir 6 skildinga. Þá segir kóngur: “Fyrir hingaö
komu þína og heill þá, er mér hefir staðið af þér,
skaltu mega kjósa af mér það sem þú helst vilt. hvort
þú vilt heldur verða æðsti ráögjafi minn eða eignast
dóttur mína, og fá ríkið eftir mig. Drengur kvaðst
muni kjósa sér dóttur hans og ríkið, fyrst hann mætti
velja. Síðan er haldið brúðkaup, og aS1 því enduðu,
sendir drengur eftir bændum þeim, sem höfðu hýst
hann og gerir þá að ráðgjöfum sínum þegar hann var
kominn til ríkis, eftir lát kóngs.
I
1