Lögberg - 31.12.1925, Blaðsíða 2

Bls. 2.
LrtGBRRG FIMTCJDAGIKN,,
31. DESEMBER, 1925.
Fyrir 50 árum.
Fyrstu jól á Gimli.
Það var komið nokkuð langt
fram í desembermán. þegar lokið
var við að byggja íbúðarhús Tayl-
or-fólksins. Það var loggahús
allstórt og reisulegt, borið samán
við hin önnur bráðabirgðarhús,
með þremur herbergjum, á að
gizka 12x16 fet hvert, með and-
dyri og'kompu eða útskoti.
Loggur og loggahús er víst orð-
ið fullgild vestur-íslenzka, þó að
bjálkahús hafi oftast verið notað
í riti; en ajaldan eða aldrei í dag-
legu tali.
Þessi bygging var frábrugðin
ððrum loggahúsum að því leyti,
að hún var tvöföld að ytri veggj-
um og pakkað með leir á milli, og
átti það að halda betur úti kuld-
anum, en reyndist ekki vel. Allir
voru loggarnir með tíerkinum að
kalla mátti og fremur grannir
Loft var í húsinu að parti, tæp-
lega manngengt; þakið, var úr
mold og leir ofan á reftinu, og lít
ið eitt af Spruce limi á milli.
William, bróðir John Taylors,
stóð fyrir að koma þessu húsi upp
og hafði stúndum nokkuð marga
landa sér til hjálpar.
Allir h-öfðu átt annríkt að koma
sér upp skýli fyrir veturinn, flest-
ir í bæjarstæðinu á Gimli, eða þá
skamt frá; því þar var allur vetr-
arforðinn geymdur og útbýtt vjku-
lega eða svo.
. Höfðu þá allír flutt sig úr tjöld-
* unum og inn í hlýja kofa misjafn-
lega góða þó, og búið um sig sem
bezt gátu fyrir jól. Svo það má ó-
hætt segja að öllum þeim, sem
heilbrigðir voru, leið fremur vel
um jólin, þvi þá var^ekki orðinn
sá skórtur á matvælum — þó fá-
breytt væri — sem síðar varð.
Það hafði komið til orða, að hafa
einhvers konar samkomu eða
skemtun fyrir fólkið á jólanótt-|
ina, helzt frami á vatninu, af því
ekkert hús var til þeirra hluta
fært. En veðrið var þá svo stirt
um jólin, að fólk kaus heldur að
vera inni en úti, nema nokkúr
ungmenni, sem þóttust geta skemt
sér úti, þó slæmt væri veður, og
hefir Stefán Eyjólfsson minst á
það í Lögbergi fyrir nokkrum vik-
um.
Það hafði bdrist út, að John
Taylor ætlaði að hafa veizlu á
jólunum og bjóða þar tjl helzt
þeim ungum mönnum ógiftum,
Fyrsti réttur var “ham”, reykt
svínslæri, bakað eða “roasted”, al-
sett negulnöglum, það sem upp
sheri á fatinu. Taylor skar ketið
og skamtaði, en brauð, kartöflur
og flot var rétt í kring.
Næst var borinn inn á fati
“pike”ur afar stór, með haus og
sporði, útstoppaður, og hafði fisk-
ur( sá verið fenginn hjá Indíána,
því þá voru landar ekki farnir að
veiða upp um ís, og höfðu sama
sem' engin net. Með fiskinum var
hvít ídýfa súr og steiktur laukur.
Þarna á eftir kom búðingur með
sveskjum og jjommsósu, svo ögn
rauk í höfuðið.
Þá var borin inn skorpusteik
eða ‘“pie” og svo te.
^ólakakan hafði. staðið á miðju
borði, með logandi kerti, og nú
var henni skift upp.
Þegar allir voru mettir og hætt-
ir að eta, voru Guði gjörðar þakk-
ir og síðan staðið upp.
Það hafði verið lítið um sam-
ræður undir borðum, nema við
annan endann, því ókurteisi þótti
að mæla þarna á íslenzku, en fæst-
ir voru fimir í enskunni.
Sagt var, að John Taylor hefði
verið Baptistaprestur áður fyr,
og trúmaður var hann, er skoðaði
sig sem andlegan leiðtoga fólks-
ins, ekki síður en í öðrum efnum,
og vildi víst gjarnan laga sig eft-
ir þeim siðum, sem fólkið hafði
vanist og sem ekki snerti hans
trúarskoðun.
Hann lét þarna í ljós löngun
sína til að hafa almenna guðs-
þjónustu á hverjum sunnudegi í
húsi sínu eða í viðbót, sem verið
var að byggja norðan við og
skyldi notast sem skólastofa, og
átti Friðjón að túlka. ræðurnar
jafnóðum; þótti þetta helzta ráð
til þess að fólkið vendist á að
héyra og skilja ^gn í ensiku máii,
um leið og það rækti trú sína; og
varð þetta að framkvæmd eftir
þ«ð. — En því miður voru þær
samkomur ekki eins vel sóttar og
skyldi; ef til vill hefir sumum
fundist þeir lítt uppr á enskuna
komnir, þar sem nú væri verið að
stofna annað ísland. i
Um margt fleira var talað þetta
jóladagskvölds viðvikjandi fram-
tíð ^Jýja íslands, og efa'st eg um,
að hún hafi í annan tíma verið
skoðuð i meiri hillingum.
Yngra fólkið hafði sig inn í dag-
stofuna. Þar logaði á lampa, ann-
ars voru kerti brúkuð. Þá var
sem eitthvað gætu bjargað sér íi bypjað að skemta sér með ýmsum
ensku. Þarna voru þrjár dæturj leikjum, en það tókst ekki vel, því
Williams Tayfor, en fósturdætur^ sumir þektu ekki ■ leikina, og alt
Johns Taylor, Carrie, Jennie cg varð að fara fram á cnsku, vegna
Susie, allar gjafvaxta hð kalla.j stúlknanna, og sumir í það minsta
kurteisar og vel . upp aldar, svo nokkuð feimnir, svo að bezt þóttu
ungu mennirnir munu hafa farið hvíslingaleikir takast, og var
að líta óvanalega vel efíir spari-! skiljanleg ástæða til þess.
fötunum, að ekki vantaði á hnappa1 Hvað hitt Gimli-fóIkifS, sem ekki
og svoleiðis, í þeirri von, að verða! var'þarna, gerði sér til hátíða-
boðnir. j brigðis, vissi eg ekki eins vel
Það var á a&fangadaginn, að nema hvað víða voru lesnir hús-
óttast að heyin hafi lítið fóður-
gildi. Víða ollu væturnar hinu
mesta tjóni með eldivið. Er það
oýjuog að bændur hér upp um
sveitir eldi mat við ofnkol, en nú
er það svo víða gert. Nú eru hlý-
ir og þurrir austanvindar dag eftir
dag. Miklar líkur eru til þess, að
rúgur hefði getað orðið fullþrosk-
aður hér í sumar) hefði honum
verið sáð, svo hlý var veðráttan.
Af kraékiþerjum hetir varla sést
önnur eins býsn sem í sumar.
Mannalát. Engar skæðar sótt-
ir hafa gengið hér yfir á þessu ári.
Hefir því heilsufar mátt heita
gott. En samt er straumur tímans
smátt og smátt að fleyta fólkinu
burt af jörðu hér, og svo hefir
bað verið þetta ár sem öll önnur.
Skal eg þá geta hér nokkurra
ir.anna, sem látist hafa. Jóhannes
Hannesson í Giljum í Hálsasveit,
dó síðastliðinn vetur. Hann var
elsti maðör þar í sveit, um nírætt.
Emelía Guðmundsdóttir kona Jóns
í Neðri-iHrepp um þrítugt, dó úr
lungnatæringu. Faðir hennar var
Guðmundur Árnason, Vigfússonar
frá Heimaskaga á Akranesi. Guð-
laug Igimundsdóttir Gíslasonar
í Fossatúni dó í vor. Hún var kona
Sveinbjarnar Sveinssonar bónda í
Geirhlíðarkoti. Hróðný Einars-
dóttir í Reykholti dó í sumar. Hún
var móðir séra Einar Pálssonar.
Hafði hún búið allan sinn búskap
á Jökpldal og verið framúrskar-
andi myndar og merkis kona. Var
hún á fjórða ári um áttrætt er
hún lést. Bræður hennar voru þeir
Stefán bóndi í Möðrudal og Þor-
steinn, er var eitt sinn veitinga-
maður í Borgarnesj. .Kristófer
Guðbrandsson.bóndi á Kleppjárns-
reykjum dó í haust. Veiktist hann
'fyrir hálfu þriðja' ári'af mænu-
sjúkdómi. Varð þá strax máttlaus
upp að miíti. Virtist þó nokkuð
hress og stytti sér stundir við
bókalestur, þar til veikin magnað-
ist skyndilega og dró hann til
dauða. Hann var þrjátíu ára gam-
all. Kpna hans var Salvör Jörunds-
dóttir frá Birnhöfða á Akranesi.
Áttu þau eina dóttur. Guðbrandur
faðir Kristófers er dáinn fyrir
rúmum tveim árum. Þorbjörn
Gíslason fyrrum bóndi á Bjarga-
steini dó í Borgarnesi 1 haust.
Hann var kominn yfir áttrætt.
Jón Stefánssop Þorvaldssonar ffá
•Stóra-Kroppi, *dó í fyrravetur.
Viltist hann milli bæja í snjókomu
og dimmviðri og var á gangi heila
skammdegisnótt. Dó hann nokkru
síðar af fótsárum og ofraun. Jón
Þórðarson bóndi á Búrfelli
ungmennafélaga Reykdæla. Þann
dag var ihið mesta blíðviðri, logn
heiðríkja og sólskin. Jörðin skrúð-
græn upp á fjallabrúninni, sólin
gylti jökla og reykirnir stigu beint
í loft upp frá bæjum og hverum.
Fuglarnir sungu sín feguYstu lög
og Bræðurnir sungu öll sín þaul-
æfðu ljóð. Þess á milli báru konur
og meyjar veitingar á borð sem
öll voru skreytt fegurstu blóinum.
Konur og systur Bræðranna mint-
ust afmælisdagsins með því að
festa silfurmerki' við jakkabarm
þeirra, sem bar mynd af hörpu.
Ræður voru fluttar, jók það á
skemtunina. Meðal gestanna var
séra Magnús Þorsteinsson á Pat-
reksfirði. Var hann að heimsækja
frændur og vini og líka að sjá
Borgarfjörðinn í sumardýrðinni.
Taldi hann þann dag meðal
þeirra skemtilegustu, sem hann
hafði lifað.
Friðjón Friðriksson afhenti boðs-
bréfin til máltíðar á jóladags-
kvöldið í húsi Taýlors.
Friðjón hafði á hendi útbýting
á stjórnarláns forðanum, sem' það hafi
kunnugt er, og bjó í öðrum enda queen.
búðarinnar, sem kallað var, og
þangað kemu víst flestir Gimlibú-
ar á aðfangadaginn. til að ná sér
I eitthvað til jólanna.
Friðjón mun hafa verið í ráð-
um með hverjum bjóða skyldi, en
ekki visSi eg hvort allir gátu kom-
ið, sem boðnir voru, en nær 20
munu gestirnir hafa verið um
kvöldið og ekki man eg að greina
nöfn allra, sem þar voru, en sumir
eru mér vel í minni, og svo aðrir,
sem eg tel víst að þar hafi verið,
og vil eg nefna nokkra, svo sem:
Friðjón Friðriksson og konu hans,
Pál Jóhannsson og konu hans, Sig-
urð Kristófersson, Kristján JónS-
son, Skafta Arason, Stefán Eyj-
óIfsson(/ Jakob Jonsson, Magnús
Stefánsson, Jón Jónsson, Árna
Þorláksson, Jón Hallgrímsson, og
/leiri gæti eg talið, þó ekki muni
með vissu. Flestir af þessum
urðu síðar vel þektir á meðal Vest-
ur-lslendínga.
Þegar inn í húsið kom og menn
höfðu óskað gleðilegra jóla, var
sezt á bekk í dagstofunni og Miss
Jennie gpilaði á orgelið, helzt
sálmalög, og eftir nokkrar til-
raunir stúlkha fengust einhverjir
til að syngja með þau lög, er þeir
könnuðust við/
En bráðum tar tilkynt, að borð
væru fram sett og máltíð búin,
Svo þokuðu menn sér ipn í borð-
stofuna. Mrs. John Taylor vísaði
til sætis. John Taylor sat fyrir
öðrum borðenda, og William bróð-
ir hans til hægri, en Friðjón til
viastri handar honum; en Mrs.
Taylor við hinn borðendann, og
svo konurnar, sem báru mat í
kring, og svo sátu aðrir nokkuð
af handa hófi.
Síðan hélt John Taylor bæna-
gjörð og blessaði yfir matinn.
Ef einhver skyldi nú hafa gam-
an af að vita, hvað þarna var á
borðum, vil eg setja það hér, því
eg þykist muna sumt það sem ó-
líklegra er.
lestrar og spilað á spil, eins og
tíðkaðist víða á íslaildi um jólin.
sungið var að skilnaði, en
verið “God save
hygg
the
J. J. M.
Bréf frá Islandi.
Borgarfirði 2. nóv. 1925.
Herra ritstjóri Lögbergs!
Eftir beiðni ýmsra góðra vina
minna vestan hafs, vil eg enn á
ný senda þínu heiðraða blaði
nokkrar línur, sem helst mætti
nefnast fréttarbréf. Vil eg með
því senda góða bróðurkveðju vest-
ur yfir hafið til landanna, sem þar
ala manninn. Og þá einkum til
Borgfirðinganna. Ennfremur
í
Hálsasveit dó í vor eftir langa legu
í krabbameini. Kona hans var Val-
gerður Guðmundsd. frá Auðsstöð-
um. Lát Hjartar aLþingismanns í
Arnarholti hafa þlöðin birt.
Krabbameih í görnum varð honum
mjög skyndilega að bana.
Iþróttamót. Áðúr hefi eg minst
á það í bréfum mínum hve færslá
íþróttamóts hérðsins var í alla
staði óviturleg. Kemur það alt af
betur og betur í Ijós. Hvítárba^ki
var sjálfvalinn staður og Ihafði
f lesta góða kosti til þess *að auka
sem mest ánægju þeirra, sem
þangað sóttu' til mannfagnaðar.
Meðan svo stóð voru héraðsbúar
einir,um íþróttir síijar og listir og
hóf og siðsemi ríkti þar sem endra-
Ekki mán eg með vissu hvað' nær moðaI fólksins. Því miður
hefir þessu hnignað síðan mótið
var fært að Ferjukoti. Nú gætir
mest kaupstaðarbú^nna, sem bif-
reiðarnar þjóta með frá Borgar-
nesi, samstundis og þeir koma þar
á land frá Reyl^javik. Til Reykja-
víkur er nú farið að sækja söng
menn, hornaflokk, ræðumenn, dóm-
nefndir um íþróttir og fleira.
Þessi nýbreytni er talin að vera
sprottin frá verslunarmönnunum
í Borgarnesi, sem af mikilh van-
hyggju hafa verið kosnir í stjórn
frá sambandi ungmennafélaga.
Þótt Reykvíkingar hafi margt til
síns ágjstis, þá hafa Borgfirðing-
ar það líka. Hér eru ræðumenn,
sem geta staðið jafnfætis Reyk-
víkingum í þeirri grein, svo sem
Halldór Vilhjálmsson skólastjóri
á Hvanneyri, Jón Sigurðsson
hreppstjóri á Haukagili, Halldór
sendi eg besta þakklæti mitt öll-
um þeim góðu vinum, sem hafaJ "aiia<>r
0A KoS* Helgason skald a Ásbjarnarstpðum
sent mér bréf að vestan. Var það
mér gleðiefni að finna þann inni-
leik og hlýhug, er sum bréf þessi
báru hingað. Voru þau öll Ijós
vottur þess, að fjarlægðin slítur
ekki kærleiksbandið, sem bindur
hugann við þjóðina og landið.
Fyrst eg er búinn að nefna þetta
fréttabréf má eg ekki láta það al-
veg kafna undir nafni. Mér finst
samt hugurinn eitthvað tómlegur
þégar Jil á að taka. ,
Tíðarfar. Síðastliðinn vetur
var nokkuð gjaffeldari en í með-
allagi sökum rigninga og snjóa.
En frostvægur var hann og stór-
kastalaus. Aðeins eitt aftakaveður,
sem olli þessu mikla tjóni á mönn-
um og skepnum og sem rækilega
var skýrt frá í þessu blaði og þarf
því ekki að endurtakast hér. Vor-
ið var þurt og þó frostalaust, sem
er fátítt hér. Um Hvítasunnu brá
til Óþurka og hélst sú tíð alt sum-
arið út. Varla koip sá dagur, að
ekki drægi upn skúr einhvern tíma
dagsins. En flesta daga skein sól
með }cöflum og þá oft með sterk-
ari hita en hér er venja til. Var
sumarið því bæði mesta vætu og
hita sumar.
Þessi stöðuga skúraveðrátta olli
því, að heyskapur gekk illa, þótt
gras væri í mesta lagi á allri . jörð.
Nú gréru fyrst til fulls kalsárin
Guðmundur Björnsson sýslunrað-
ur, séra Einar Friðgeirsson á
Borg séra Eiríkur Albertsson á
Hesti og marga fleiri mætti telja,
| þeirri grein er hér um auðugari
garð að gresja: Líka hafa Borg-
firðingar gott vit á því hver hest-
ur hleypur best, sem reyndur er
og eins hver glímumaðuririn er
fræknastur.
Afmælisveislur. Það nlá telja
með nýjungum hér, að ýmsir menn
fara að hafa gestaboð á afmælum
sínum þegar þeir fara að verða
aldraðir og fylla tölu einhvers
áratugs. Halldór skólastjóri á
Hvanneyri varð finitíu ára 14. febr.
síðastliðinn vetur. Var hann þann
dag staddur í Reykjavík. Var af-
mælis hans minst þar með mörgum
heillaskeytum. Viku síðar hafði
hann gestaboð á heimili* sínu,
Hvanneyri. Voru þar samankomnir
bæði embættismenn og bændur.
Var veisla sú hin veglegasta á
allan hátt. Margar ræður fluttar
og kvæði flutt og sungin, sem ort
voru af veizlugestunum.
Söngflokkur sá, sem fijarni
Bjarnason á Skálhey stýrir og sem
ég hefi minst í fyrri bréfum ipín-
um, átti tíu ára afmæli 21. júní í
vor. Þartn dag voru liðin tíu ár
frá því þeir hófu fyrstu söngæf-
frá vetrinum 1918 og nú vantaði | inguna og gáfu flokknum nafnið
ekki annað en þurkinn til þess að' “Bræðurnir”. í minningu um þenn-
alt léki í lyndi. Að lokum nálgað- an lofsverða félagsskap var þeim
ist kaplatalan meðallag en menn bræðrum haldið samsæti í húsi Blöndal, ógiftur. Á Eyri býr Lárus
Ólafur Stefánsson bóndi í Kal-
mannstungu átti sextlu ára afmæli
23. ág. síðastl. Þann dag bauð
hann nokkrum vmum sínum til
samsætis, Var hann þá að vanda
hinn glaðasti og reifasti og fagn-
aði gestum sínum sem best. Hafði
eg þar yfir nokkur erindi er byrj-
uðu svona: “Ertu nú sextugur
Ólafur minn? Ártalið lætur svo
heita. En vaxtarlagið og vanginn
þinn vilja því harðlega neita.” Af
þessu geta vinir og frændur Ólafs
vestan hafs séð að enn er hann
beinn i herðum og sléttur á kinn
og að öllu Ieyti er hann ómerktur
af fingraförum hinnar gömlu EIli.
Síðasta afmælissamsætið var
haldið í haust á Mófellsstöðum í
Skorradal. Var það áttatíu ára af-
mæli Margrétar Einarsdóttur
Torfasenar. Hefir hún búið pllan
sinn búskap yfir fimtíu ár á þessu
sama býli. Er hún búin að missa
mann sinn fyrir nokkrum árum.
Síðan hefir hún ibúið. með börn-
um sínuiri. Sonur hennar er Þórð-
ur blindi. Varð hann blindur sex
eða sjö ára. Er hann eirin af merki-
legustu mönnum þessa héraðs, og
þótt víðar væri leitað. Hann er
þjóðhaga smiður og framúrskar-
andi hugvitsmaður. Hefir hann
fundið upp ýmsar vélar, sem létta
undir með honum við smíðar bæði
til þess að saga og bora tré og
járn. Er alt hans handbragð svo
fágað og fagurt að undrum sætir.
Sækjast lnargir eftir því að eiga
hluti frá hans hendi svo sem
bókaskápa og kommöður. VÍlja
menn geyma slíka hluti til minja
um þenrian merkilega mann.
Breyttir búnaðarhæittir. Þrátt
fyrir það að alt gengur hér hægum
skrefum eru ýmsar yreytingar
smátt og smátt að þoka burt hinum
eldri búnaðarvenjum. Fyrir 20—
30 árum töldu hinir eldri búendur
fráfærur lífsnauísynlegar til bú-
þrifa. Var þá sumargagn ánna
mesta tekjulind heimilanna. - Á
landkostajörðum þótti þá eftir-
sóknarvert að búa. Nú er þetta
gjörbreytt. Allar fráfærur lagðar
niður og öll sauðaeign. Nú eru það
dilkarnir undan ánum, sem gefa
bændunum mestar tekjur. Er því
lögð miklu meiri áhersla á það ^ð
fóðra vel. Flestir launa vel það
gem vel er gert, það gera blessað-
ar ærnar okkar líka.
Fyrir fáum áratugum var hrossa
kjöt ekki hagnýtt hér til manneldis.
Köstuðu menn því oft fyrir hundi
ana og hrafnana þótt lítil björg
væri í búi. Nú leggja menn hross
í búin jafnt sauðfé og nautgrípum.
Gildir sú regla jafnt á skójabúum
og setrum embættismanna sem
kotunga. Er nú ekki hægt að nota
það lengur sem skammaryrði um
menn að þeir séu “hrosáakjöts
ætur.”
Með nýbreytni má það líka telj-
ast, að öll vinna er miklu reglu-
bundnari en áður yar. Nú líðst
engum hér, að þræla á verkalýðn-
um án þess að leyfa þeim að hafa
matfrið. Víðast er nú 12 tíma vinna
um. sláttinn og 10 tíma þess utan.
Fólk ibindur sig ekki í ársvistir
sem áður. Er því hjúahald, eftir
hinum gömlu reglum, næstum því
úr sögunni.
Flestir verða hér enn, sem í
gamla daga, að vinna öll heyverk
með handverkfærum. Þýfið hindr-
ar það mest, að sláttuvélar verði
notaðar. Samt er það nokkuð að
færast í vöxt, þár sem því verður
við komið. Ein^um er það á vel
sléttum túnum og flæðiengjum.
Nokkrir nota þær líka á eggsléttum
harðvellisgrundum þótt snöggar
séu. Miá þar tilnefna ólaf bónda i
Kalmanstungu og fleiri.
Taldir nokkrir yngri bændur
héraðsins.
Af því eg veit það af gamallí
kynningu að þið vinir mínir
vestan hafs, eruð sumir nokk-
uð forvitnir, tel eg víst að þið
vi'jið helst vita um alla bændur
á öll*m býlum bygðarlagsins. Skal |
eg nú vaða úr einu í annað og'
skrifa hér nokkur nöfn. Á Leirá
búa félagsbúi Þorsteinn Jakobsson
frá Hreðavanti og Júlíus Bjarna-
son Sigurðssonar frá Hömrum.
Júlíus á Hallfríði Helgadóttur af
Patreksfirði. Þorsteinn er ógiftur
Keyptu þeir Leirá í fyrra vór á
22 þúsund kr. Á Ytri-Skelja-
brekku ,býr Guðmundur Jónsson
hreppstjóri, Andkýlingur. Kona
hans er Ragnheiður Magnúsdótt-
ir prests Andréssonar. Á Heggs-
stöðum býr Sveinbörn Björnsson
frá Þverfelli. Kona hans Margrét
Hjálmsdóttir frá Þingnesi. Á
Vatnshömrum býr Þorsteinn
Vernharðsson frá Hvítárósi, ógift-
ur. Á Stafsholti býr Páll Jónsson
Guðmundsson. Á Múlastöðum býr
Oddgeir Guðmundsson. Báðir ð-
giftir. Á Skógum hýr þórður Er-
lendsson frá Sturrureykjum. Kona
hans Björg Sveinsdóttir úr Húna-
þingi. Á Kleppjárnsreykjum býr
Jón Bjarnason læknir. Kona hans
Anna Þorgrímsdóttir læknis í
Keflavík. Á ®Hægindum þýr Þor-
steinn Kristleifsson frá Stórá-
KrOppi. Konafhans Kristín Vig-
fúsdóttir frá Gullberastöðum. Á
Sturlureykjum býr Jóhannes Er-
lendsson, kona hans Jórunn Krist-
leifsdóttir frá Stóra-Kroppi. Á
Breiðabólsstað býr Jón Ingólfsson.
Kona hans Valgerður Erlendsdótt-
ir frá Sturlureýkjum. Á Giljum
býr Gestur Jóhannesson Ásmunds-
sonar frá Múlakoti. Kona hans
Þóra Jóhannsdóttir. Á Augastöð
um býr á móti tengdaföður sínum
Þorbergui* Eyjólfsson frá Mel í
Stafholtstungum. Kona hans Guð-
rún Nlkulásdóttir. Á Húsafelli býr
Þorsteinn Þorsteinsson Magnús-
sonar. Kona hans Ingibjörg Krist
leifsdóttir frá Stóra-Kroppi. Á
Fljótstungu býr móti föður slrium
Bergþór Jónsson. Kona hans Krist-
ín Pálsdóttir frá Bjarnastöðum.
Á Gilsbakka býr Sigurður iSnorra-
son frá Laxfossi. Kona hans Guð
rún Magnúsdóttir prests Andrés-
sonar. í Stór-Ási býr Kolbeinn
Guðmundsson frá KOlsstöðum.
Kona hans Helga Jónsdóttir Magn-
I ússonar. Á Þorgautsstöðum býr
Guðmundur Jónsson frá Efra-
Nesi. í Síðumúla býr Andrés Eyj-
ólfsson Andréssonar. Kona hans
Ingibjörg Guðmundsdóttir Er-
lendssonar frá Tungunesi í Húna-
þingi. í Efra-Nesi býr Jóhannes
Jónsson. Kona hans Áslaug Snorra
dóttir frá Laxfossi. Á Hamrendum
býri Sigurður Gíslason ættaður af
Vestfjörðum, kona hans Ólðf Ó1
afsdóttir frá Kalmanstungu. Á
Hofstöðum býr Hjálmar Þorsteins-
son frá Hamri. Á Tand/raseli býr
Árni bróðir Hjálmars.
Elztu bóndahjón héraðsins eru
Björn Þorsteirisson í Bæ og Guð-
rún Jónsd. kona hans. Áttu þau
50 ára giftingarafmæli nú í haust.
Næst þeim munu vera þau Brennu-
hjdn Jón Pálsson og Sigríður
Snorradóttir. Hafa þau nú brugð-
ið búi og afhent Böðvari syni sm-
um bú og jörð. Er hann giftur As-
hildi Vigfúsdóttur frá Gullbera-
stöðum. Elstur bóndi utan Skarðs-
heiðar mun vera Böðvar Sigurðs-
son í Vogatungu. Allir þessir síð-
asttöldu öldungar mega teljast
hraustir og bráðfjörugir ennþá,
þótt allir séu þeir á áttræðisaldrt.
Ástæðum héraðsbúa hvað fjár-
hag snertir, hefi eg nokkuð lýst í
af, en nú lengi framúrskarandl
stilt og góð tíð.
Lang markverðustu fréttir hér
úr héraðinu má eflaust telja þær,
að Kaupfélag V. Húnvetninga, með
ábyrgð sýslufélagsins og styrk af
ríkisfé, réðist í sumar í það stóra
fyrirtæki að koma upp vélfryst-
ingu á kjöti til útflutnings, hér á
Hvammstanga. Það getur verið á
allra vitorði, að þótt íslenska salt-
kjötið sé nú orðið vel vönduð og
ábyggileg vara, þá er það þó með
verkunaraðferðinni gjört að ann-
ars -flokks vöru, eða að minsta
kosti ekki meira en það, og í a>nn-
an stað virðist af ýmsum ástæðum
vera ,að verða æ torveldara að
selja saltkjöt fyrir viðunandi verð.
iSamband ísl. samvinnufélaga
hefir gjört nú um nokkur ár lítils-
háttar tilraunir með frystingu á
kjöti og sölu á því til Englands,
og hafa þær tilraunir gefið góðar
vonir og hepnast vel.
Síðasjia alþingi hét að styrkja
byggingu á tveimur íshúsum I
þessum tilgangi, með mjög hag-
kvæmu láni og aðstoð við útvegun
á frystiskipi og enn fremur á-
byrgð ríkissjóðs fyrir því, að kjöt
seljendur líði ekki halla þótt svo
færi í þetta sinn að saltkjöt seld-
ist betur.
Eftir mörg og merkileg fundar-
höld varð það að ráði, að Kaupfél-
V. Húnvetninga gekk á lagið og
bygði hið fyrsta frystihús fyrir
kjöt til útflutnings, sem bygt hefir
verið hér á landi. Eyfirðingar nota
stórt frystihús á Akureyri, sem
bygt hefir verið til að frysta síld
og jfisk.
Það létti mjög mikið undir hér,
að kaupfélagið átti fyrir mikinn
húsakost, svo að lítið þurfti að
byggja að nýju nema fyri* mótor-
inn og vélarnar. Sá galli varð á að
af ófyrirsjáanlegu óhappi varð eigi
komið gangi á fyrstihúsið fyr en
um miðja sláturtíð í haust, en úr
því gekk alt mjög vel. Vélarnar
gáfu fljótt 18—20 stiga frost á
Reaum. í frystklefana, auk ljösa
um alt húsið og svo var húsið vel
helt, að bráðlega þurfti ekki að
láta mótorinn gar^a nema sama
tíma og ljósa þurfti með. Rúmir
2200 kroppar voru frystir og send-
ir út héðan en alls á'húsið að
rúma 7—8 þúsund1 kroppa. „
Frá Akureyri átti að senda um
5 þús. kroppa. Er skipið nú fyrlr
nokkru farið, og bíða menn 6-
þreyjufullir eftir fregnum af söl-f
unni.
í ráði er að nota mótorinn í
frystihúsinu, sem aflgjafa í.ljös-
lækningastofu við spítalann á
Hvammstanga sem nú er verið að| streymdi ylur,
mínum fyrri bréfum. Get eg þvl endurbæta og á að endurbæta
slept því í þetta sinn að fara Inn
á'þau málefni. Hér er aldrei um
neinar stórar sveiflur að tala í
þeim e.fnum, hvorki til taps né
gróða. Þessi síðustu ár benda samt
í viðreisnar áttina eftir alla kyr-
stöðuna á stríðsárunum. Það sem
mest hindrar hér framfarir er
mjög næsta ár, og svo til Ijósa I
prívathús.
Sé spurt um afkomu bænda þessl
ár, þá er því til að svara, að hún
er dágóð. og er það einkum að
þakka góðu árferði. Það sem eink-
um amar að er rándýr og kvikull
vinnukraftur og það kemur sér
skortur á verkalýð. Sveitabúin rísa ver í þessu landi en flestum eða
ekki undir því, að borga verkalýð
hið háa kaup, sem skapast hefir
fyrir hinn arðvænlega sjávarút-
veg. Síðastliðið sumar var hér hinn
mesti hörgull á kaupafólki og það
fáa, er gaf kost á sér til heyvinnu,
setti upp hærra kaup en bændur
töldu sig færa að borga. Kaupa-
konur settu upp frá 30—45 krón-
ur um viku hverja auk fæðis. Karl-
menn 65—80 krónur. Það er af
mörgum álitið að fylgi við vinnu
hafi linast að því skapi, sem kröf-
ur til kaupsins hafa vaxið. Mest
er kvartað undan slíkri óheilbrigði
hjá Reykjavíkurbúum.
Kæru landar. Eg lofaði Iitlu í
byrjun bréfs míns, enda verða
efndirnar smáar, Að síðustu end-
urtek eg besta þakklæti mitt fyrir
bréfin ykkar góðu. Lifið þið heil,
konur sem karlar. Verið þið öll
blessuð og sæl.
Ykkar með vinsemd,
Kristleifur Þorsteinsson.
Árið 1879 fluttu þau vestur um
haf og settust fyrst að í Nýja Is-
landi.
Fátæk komu þau til þessa lands
með hóp af börnum og voru nauð-
beygð til að skilja þau elstú eftir
í Toronto í vinnu, sökum fjár-
skorts.
Þá þurfti þessi hetja og hennar
hugprúði duglegi maður á miklu
hugrekki og þreki að halda til
þess að vinna sig áfram ðrugg í
ókunnu landi.
í Nýja íslandi munu þau hafa
verið um eitt og háft ár og jafn-
langantíma í Winnipeg. Þar
gengu þau bæði út í vinnu.
Þau hjón eignuðust 16 börn.
Sjö dóu í æsku. Níu komust til full-
orðins ára.
Með hópinn sinn fluttust þau
til Norður Dakota og námu land
náægt þar sem nú er Svold P. O.
Þar misti hún mann sinn fyrir
nokkrum árum.
Þessi börn þeirra hjóna dóu á
fullorðins aldri. Ferdinant, Jóna-
tan, Jón og Sesselja Stark.
Móður sína lifa þessi:
Mrs. Sigríður Pleasance, Akra,
N. Dak; Mrs. Kristine Eastman,
Akra, N. Dak; Mrs. Holmfríður
Goodman Selkirk, Man; Tryggvi
Dýnusson Svold, N. Dak.; og Mrs.
Jakobina Bjönson, Svold, N. Dak.
Hjá Jakobínu Björnsson, yngstu
dótturinni var Kristjana sál. til
heimilis all-mörg siðustu árin, og
þar dó hún.
Það vissulega varpaði geislum
á síðasta áfangann á lífsbráut
þessarar góðu konu, hvað öll fjöl-
skyldan á því heimili var henni
ástúðleg og umhyggjusöm.
Öll hin börnin reyndust henni
líka mjög vel.
Kristjana sál. var fríð kona og
kvað mikið að henni, skýr var hún
og skemtileg.
Oft hlýtur þessi burtfarna vina
að hafa borið harm í hjarta og (
blæðandi undir, en sí-glöð var hún
ætíð. Hnnar yndi var að hugaa og
gleðja aðra og gefa þeim, sem fá-
tækir.voru.
Ellinni tók hún vel og mátti
segj um hana: “FögUr sál er á-
valt /ung, undir silfurhærum.’1
•Sálin var stór og starfið svo
mikið.
Heimilið hennar var glaðværðar
og gestrisnis heimili. Þaðan
‘Oft þo nægtir
naumast sæi á borðum.” Nógir
voru vegfarendur til að hlynna að.
Hún skemti þeim með skynberandi
orðum. “Það starf ei líktist fysi
og hálmi brendum.”
Flest bygðarfólk mun minnast
hennar hjúkrunarstarfs. Ljósmóð-
urstarfi sinti hún í mörg ár og
mun hafa tekið á móti um 300
Kafli úr prívatbréfi úr V. Húna-
vatnssýslu 6. nóv.
Þegar til fréttarina kemur, er
fyrst að-geta þess að árferði hefir
verið mjög gott síðustu missirin.
Vorið eflaust eitt hið bezta, sem in Andrés Ólafsson
komið hefir í mörg ár. Sláttur
byrjaði alment um 11. sumarhelgl
og sumstaðar yiku fyr. Gras &
túnum og harðvelli óvanalega
mikið og nýting hér um pláss sæmi-
leg. Haustið. votviðrasamt frahian
öllum öðrum, vegna þess að við börnum; lagði á sig • vökur og
búum á svo litlu ræktuðu landi og vinnu og gladdi margan fátækan
illa húsuðu, að við eigum ómögu- meðan efni og heilsa leyfðu. •
legt með að yera einyrkjar, þó það; Henni tókst að varðveita glað-
gæti vel gengið, ef þetta hyoru-j legt viðmót þar til heilsan brást
tveggja væri í lagi og svo eruj Enda átti húi} það í fari sínu,
sem varp birtu yfir alt böl lífsins,
sem ér kristin trú.
Péturssöfnuð styrkti hún í orði
og verki og messur sótti hún á
meðan kraftar leyfðu.
. Heimili veitti hún gamalli og
blindri tengdasystur, þar til hún
fékk hvíld.
Bygðin, sem hún gjörði svo mik-
ið fyrir þakkar henni.
Börnin hennar öll og barna-
börnin þakka þessari góðu og göf-
ugu móður fyrir alt, alt.
“Sérhver eik þó rambygð sé að
rótum, og regin vaxinn stofn á
jörðu skíni,
Hún verður samt á vissum tíma-
mótum að visna og falla og klæð-
ast dauða líni.”
Með KristjönU sál. féll í valinn
ein af okkar merku konum.
Hún var lögð við 'hlið manns
síns og barna sinna í Péturs-safn-
aðar grafreit á hæðinni, skamt frá
þar sem fyrsta heimilið þeirra
stóð. Fjöldi fylgdi henni til graf-
ar.
Við öll þökkum þína hjálp og
hjúkrun.kæra vina.
Blessuð sé minning þín. /
Vinkona hinnar látnu.
flestir eitthvað árlega að halda í
áttina með að bæta tún eða hús, Og
það kostar allmikla vinnu. Karl-
manns vinna um árið kostar nú
1100—'1200 kr. og fæði og kven-
manns svona helmingi eða þriðj-
ungi minna, en árstekjur meðal
bónda hér í hreppi mun nema c.
4500 kr., sé alt talið, er til fellur.
Hin stéttin, unga vinhandi fólkið
lifir mjög frjálslegu og góðu lífi,
en það orð leikur á. að þótt tekjur
séu talsverðar, safni fáir hinqa
yngri manna í kfornhlöður.
Kristjana M. Dýnusson.
1840 — 1925. ,
Þrítugasta maí 1925 dó merkis-
konan Kristjana María dýnusson,
að Svold í Norður Dakota, þá nærri
85 ára að aldri.
Fædd 26. október 1840 í Fagra-
nesi í Suður-Þingeyjarsýslu.
Foreldrar hennár voru þau hjón-
og Sesselja
Jónsdóttir. ^
Kristjana sál. giftist Dýnusi
Jónssyni frá Ljótsstððum og
bjuggu þau í mörg ár á I^ýlaugs-
stöðum í Suður-Þingeyjarsýslu.
FXCURSION
■■ FARBRÉF FÁANLEG NO ÞEGAR
ALÍSTUR VESTUR Til Gamla
CANADA AD HAFI UANDSINS
Farbrjef s«Id Farbrjef Seld Farbrjef Seld
Dagrlegatilö.Jan. VISSA DAGA DES. JAN. FEB. Daglegatil 5. Jan.
GILDA ÞRJA MÁNUÐI Gilda til 15. Apríl, 1926 Cika 3 n érvti
Svefnvagnar alla leid til W. Saint Johnt
Fyrir Desember fyrir gamla lands siglingar
Allar upplýsingar g^fnar viðvíkjandi ferðum gefur
umboðsmaður Canadian Pacific Raihvay
ICANADIANJ
tPAcinc)