Lögberg - 31.12.1925, Blaðsíða 7

LÖGBERG FIMTUDAGINN,
31. DESEMBER, 1926.
BIs. 7.
Guðlög Lára Goodman
F. 8. maí 1917. D. 4. maá 1925.
* ÍKZX)
Við horfum yfir dimma sorga-dalinn,
í döprum hjörtum kveður feigðar-lag,
því nú er vorsins vonargeisli falinn,
sem vermdi okkur' liðinn sælu-dag.
ó, ljúfa dóttir, leið þín öll er gengin,
hún lifir sæl í okkar minnis-bók,
á sólarhæðum fögur vist er fengin
í faðmi drottins, sem að gaf og tók.
Þú brostir okkur blítt á fömum vegi,
evo björt og hrein sem vorsins morgunrós
en nú er sorg, í nóttu breytt var degi
og nú er slokknað fagurt vonar ljós.
Þín unga sál var sólin okkar daga,
við syrgjum heitt, en þökkum fagra gjöf.
Þitt skeið var stutt, en sæl og ástrík saga
nú signir ljósum þína hljóðu gröf.
Vér skiljum ekki háa herrans vegi,
þá hníga blómin kær á vorsins tíð,
en trúin lýsir leið að ssélla degi
og lofar sambúð eftir dagsins stríð.
Fyrir hönd foreldra hinnar látnu.
^í. Markússon.
■ i ' mw —
“Sá hlær bezt, ^ er síð-
ast hlœr.,,
Andstæðingar og hatursmenn
sannleikans hafa æfinlega hlegið
dátt um stundarsakir. Sannleik-
urinn er aldrei tízlcufífl og verður
því oft hlátursefni tízku-trúar-
bragða þjónanna. En á skammri
stundu skipast veður í lofti, seg-
ir máltækið, og svo hefir jafnan
farið, að eftir “hlátur hefir kom-
ið grátur.’' Hinn vondi Haman
var hreykinn og hló dátt í huga
sínum, er hann fór á fund hins
volduga konungs um morguninn,
til þess að biðja um að Mordekai
yrði hengdur í fimtíu álna háa
gálgann, sem hann hafði reisa
látið; en hann sneri heimleiðis
ekki hlæjandi, heldur nær því
grátandi, og áður en dagur var
liðinn, hékk hann sjálfur í gálg-
anum.
Óvinir Daníels fóru hreyknir og
hlœjandi til hvíhi ainnar kvöldið,
sém Daníel var kastað í ljóna-
gryfjuna; en hláturinn fór af
næsta dag, er þeir lentu þar
sjálfir. Og svona hefir margur
á liðnum öldum grafið öðrum
gröf, en fallið í hana sjálfur.
Þetta ber við enn og getur marg-
endurteikið sig.
iMr. C. Darrow og fylgjendur
hans hafa lagt mikla stund á að
gera Mr. W. J. Bryan hlægilegan
og málefni það, sem hann varði.
En eg er einn þeirra fáráðlinga,
sem Mr. Darrow munnglentur
kallar, sem trúi því, að ekki muni
langt að bíða þess, að sá hlátur
breytist í grát, þegar Mr. Darrow
og hans líkar hafa með lífshug-
sjónum sínum, sem þegar hafa
sýkt menningu vorra tíma, leitt
hana í pyttinn.
“Hvar fékk Kain konú sína,” var
ein af þeim mörgu viturlegu spurn
ingum, sem Mr. Darrow setti fram.
Því ekki að spyrja um konu Abels.
gat hann ekki líka verið giftur.
Eða þá um konu Sets, eða þá um
konu Enoss, eða konu Kenans.
Kvar fengu þeir allir konur sín-
ar? Veit Mr. Darrow nokkuð um
hve gamall Kain var, er hánn sett-
ist að með konu sinni fyi'ir austan
Éden? Veit hann nokkuð um hve
marga syni og dætur Adam hafði
eignast þá, því það er sagt í frá-
sögninni, að Abel varð hjarðmað-
ur, en Kain jarðyrkjumaður. Þá
voru- þeir báðir orðnir fullorðnir.
Svo segir: “og er fram íiðu stund-
ir,” þá færðu þeir fórnir, en veit
nú nokkur hve langt það var frá
því að mannkyninu fór íft fjölga,
þar til Kain drap bróður sinn.
Gátu þeir ekki báðir verið giftir
þá? Giftir hverjum? spyrð þú.
Giftir systrum sínum auðvitað,
Því það var eini vegurinn til þess
að mannkyninu fjölgaði, hvort
heldur fjrrsta parið var skapað af
Guði, eins og vér trúum, eða það
varð til á einhvem annan hátt,
eins og nýtískutrúarbrðgðin halda.
"En”, myndu Mr. Darrow og
hans líkar spyrja, “er ekki sagt að
Kain findi konu sína þarna aust-
nr frá.” Já, hingað nær vizka og
biblíuþekking andstæðinga hennar.
Þetta læra þeir allir hver af öðrum
og götustrákunum. Þeir halda sig
allir vera merka vísindamenn. Þeir
eru vel að sér í getgátum og kalla
ólærða jafnt sem lærða "fáráð-
linga,” en vísindamenn þá "ó-
merka,” sem ekki gerast taglhnýt-
ingar ( apakenningar fialarófu
þeirra. Bn er tíl þess kemur, að
leita að þekkingu hjá þeim á bók-
inni, er þeir vega að, þá vita þeir
minna um hána, heldur.en verj-
endur biblíunnar vita um ágizk-
ana kenningariþeirra.
Höfundur þessarar greinar er
ekki gamall maður ennþá, en oft
hefir hann fengið þessa spurningu
sem lærði maðurinn Mr. Darrow
líka setur fram. “Hvar fékk Kain
konu sína?” Allir hafa þeir lesið
þetta upp úr einhverjum öðrum,
en ekki biblíunni, því hún segir,
og taktu nú vel eftir: “Þá gekk
Kain burt frá augliti Drottins og
séttist að í landinu Nód fyrir aust-
an Eden. Og Kain k e n d i konu
sinnar, og hún varð þunguð og
fæddi Henok.” 1. Mós. 4, 16, 17.
Sjálfsagt getur lögfræðingur
gert mun á þessum tveimur orð-
um: “kendi” eða “fann.” Þar er
ekkert sagt um að Kain hafi fund-
ið konu sína. Hanri átti hana auð-
vitað er hann settist að þarna fyrir
austan Eden. Þar er aðeins tekið
að segja frá, hvað út af honum
hafi fæðst, þvi þar er fljótt yfir
sögu farið og hver talinn upp eft-
ir annan. Enska biblíu-þýðingin,
sem Mr. Darrow átti og á aðgang
að, er eins skýr um þetta atriði,
hún segir: “And Cain knew his
wifé, and she conceived, and bare
Enoch.” Það þarf slunginn lög-
mann til þess að finna út úr þess-
ari setningu, að þar sé nokkuð átt
við að Kain haifi fundið konu í
landinu fyrir astan Eden.
Það er mesta undur hvað and-
stæðingar biblíunnar geta ætlað
höfundi hennar heimska, að ætla
höfundi fyrstu Mósebókar það, að
þegar hann rétt er að sleppa orð-
unum um að Eva hafi orðið “móðir
a 11 ra, sem lifa” að hann þá
fari að tala um að Kain hafi fund-
ið konu einhvesstaðar annars-
staðar, af einhverri annari þjóð.
Það eitt sýnir hverjum óreið-
um manni, hve velvaldar rökfærsl-
ur Mr. Darrow’s voruj er hann
segir að enginn “kristinn s k y n-
s a m u r maður á jörðinni trúi”
því, sem Mr. Bryan var að verja
fyrir réttinum. Það væri reynandi
að lófa Mr. Darrow að kynnast
dálítið öllum þeim, er trúa þessu,
lofa honum að vinna með þeim,
fara á- sjó með þeim, slá og raka
með þeim, smíða, versla, mála og
vinna hvers kyns vinnu, stunda
nám með þeim, iðka list og íþrótt-
ir, og sjá svo, hvort honum tækist
að sanna, að enginn þeirra væri
“skynsamur.” Það þarf hvorki lög-
mann né skynsaman mann til þess
að geta belgt sig upp með órök-
studdar staðhæfingar.’
Menn, sem eru ráðalausir með
þennan hugsaða konufund Kains,
eru vanalega ráðalausir líka með
þessa setningu: “Hver, sem hittir
mig, mun drepa mig.” Það er svo
sem gefið, hugsa þeir, sem æfðir
erú í að gizka, að Kain bjóst við
að einhver annar af afkomendum
Adams, mtindi finna sig og hefna
Abels, en fyrir hvað átti þá ein-
hver, sem ekkert var skyldur Abel,
að hefna? Kain hafði aldrei séð
mann deyj^, nema bróður sinn
Abel, sem hann drap. Kain þekti
ékki dauðann ððruvísi. Eðlilega gat
hann því hugsað, að hann mundi
'halda áfram að lifa, mönnunum
mundi fjölga ört á jörðunni, og
séinast mundi einhver finna hann,
þótt hann fæli sig, og drepa sig.
Þessi, sem Kain var hræddur um
að einhverntíma kynni að finna
sig, gat þessvegna auðveldlega
verið afkomandi Adams og Evu.
Flestar munntuggur andstæð-
inga biblíunnar eru líkar þessari
um konu Kains. Rangfærslur ein-
tómar og hugsanavillur. En þegar
til kraftaverka þeirra kemur, sem
biblíán talar um, og sem ekki verða
samrýmd, við náttúruvísindi, þá
gleyma þessir menn þlú, að fylgj-
endur biblíunnar gera enga kröfu
til að skilja þau, þeir aðeins trúa
þeim, því það, sem skilið verður,
er ekKi yfirnáttúrlegt, og það sem
ekki er yfirnáttúrlegt, er ekki
kraftaverk. Trú er annað en skiln-
ingur. Menn þurfa ekki að trúa
því, sem þeir geta rannsakað til
fulls, séð, þreifað á eða skynjað
að eðlilegum vegi. Trú þ^rf til þar
sem þetta ekki kemst að, og það
er einmitt trúin, sem kristnir menn
hafa kept eftir, því hún er aflið,
sem sigrar heiKiinn og gerir mann-
inn farsælan í sínum björtu von-
um, er trúin sjálf tendrar og þeim
fyxirheitum Guðs, sem hún umlyk-.
ur manninn með.
Þegar vér, sem nú lifum, ekki
einungis á “The Age of Reason/’
heldur líka á öld þekkingar og
tækifæra, og höfum öSlast ein-
hverja þekkingu í bibliunni, sög-
unni og því sem fram fer, — för-
um að lesa bækur þessara manna,
eins og bókina eftir Thomas Paine,
og hans núlifandi lærisveina vit-
lausu spurningar, þá rekur oss í
rogastans að sjá, að hve miklum
flónum þeir hafa gert sig, og peð
hve mikla lygi þeir hafa farið
sjálfir, er þeir hafa verið að súnna
að biblían væri “þvílík lygabók,”
eins og Thomas Paine orðar það
á einum stað í bók sinni. “Þeir
hafa umhverft sannleika Guðs í
lý?i. og göfgað og dýrkað skepn-
una í 8tað skaparans” . . . “Þeir
þóttust vera vitrir, en urðu
heimskingjar.” Róm. 1, ^l, 25.
Þessar greinar eru mjög íhug-
unarveíðar, einmitt nú þá íor-
kólfar menningarinnar sjálfir
staðhæfa, að þeir séu að snúa sér
frá skaparanum og að skepnunni,
frá skapandi almáttugum Guði að
eintómri náttúrlegri framþróun
eða þá hugsaðri breytiþróun. En
vissulega munu ávextir trésins
bráðlega sýna hvers eðlis það er.
Pétur Sigurðsson.
■ »-i------
Heimili frumherjans.
Erindi flutt 23. ágúst 1925.
í Minneota, Minn.
Sólin er bjartari, stjörnurnar
skærari og loftið ylmríkara —
kveður heimþráin í hjarta hlns
fjarlæga föðurlandsvinar. Marglr
útlendir ferðamenn hafa lokið
lofsorði á ísland, svo það eru ekkl
aðeins föðurlandsvinir, sem finna
náttúrufegurð |og yndisleika á Ts-
landi, í ríkari mæli en víðast ann-
arsstaðar. Það eru nú liðin 50' ár
(4. júlí 1875) síðan fyrsti inn-
flytjendahópurínn frá þessu töfra-
landi, íslandi tók sér bólfestu á
Jþessum stöðvum. Einmitt á 4. júlí
1925. Á 4. júlí 1875 kom Gunn-
laugur Pétursson frá Hákonar-
stöðum á Jökuldal og kona hans
Guðbjörg Jónsdóttir, frá Snjóholtí,
börn þeirra Jón og Kristín Ingi-
björg.-fóstur og bróðurdóttir konu
Gunnlaugs,' Guðbjörg Runólfs-
dóttir og einhleypur maður Pétur
Pétursson.
Þannig voru sex í fyrsta íslend-
ingahópnum, sem hingað flutti.
Frá þessum stofni breiddust svo
út íslendingabygðirnar í kringum
Minneota, Minnesota. En af þess-
um allra fyrsta hópi er nú (23 ág.
1925) eftir lifandi aðeins Guð-
björg Runólfsdóttir gift Norð-
manni Ole Thone, búsett í Minne-
apolis, Minnesota. Um margra ára
skeið komu' svo hópar íslenskra
innflytjenda hingað á eftir Gunn-
laugi og Guðbjörgu; voru það ætt-
ingjar, vinir og svei.tungar þessara
hugdjörfu foringja. Hátíðahalds-
nefndin bað mig að ræða um
“Heimili frumherjanna” — Heim-
ili frumherjanna.” ó, að eg gæti
þig göfgað sem skyldi,” en þar á
skortir svo ótal margt. “Mig vant-
ar ve^leg klæði,” eg á því miður
engrin fagran íslenskan búning til
að klæða hugsanib mínar i. Svo
finst mér að heimilið sé svo há-
leitt umtalsefni, mér finst eg heyra
rödd, sem segir — dragið skó af
fótum yðrum, því hér er heilagur
staður.” Við rhegum óhætt segja
með Thomas Gray: Let not am-
bition mock their useful toil,
their homely joys and destinies ob-
scure, nor Grandeur hear with a
disdainful smile, the short and
simple annals of the poor.
Heimili- frumbyggjanna íslensku
voru yfirleitt svipuð heimilum
annara frumbyggja hér nema það
sem íslendingar notuðu frekar
torf til bygginga því þá list kunnu
þeir vel að heiman. Torfkofar og
kjallarar voru vanalegustu húsln,
logg hús — bjálkakofar voru ekki
algengir, eflaust meðfram vegna
þess að slétturnftr hir voru lítt
skógi vaxnar. Timbur til bygg-
inga lítt fáanlegt, og ekki efni til
að kaupa það. Peningamenn stóðu
ekki úti með opna arma að bjóða
“lán” — kunnu betur við að sjá úr
hverjum toga þessir innflytjend-
ur væru spunnir enda innflyfi-
endur sjálfir ófúsir á að taka lán
að lenda í skuld vár flestum þeirra
óumræðileg tilhugsun. En sú sæla
að geta flutt £ kofann, þá ákildu
menn til fulls merking orðanna:
“Bú es betra an biðja sé,
halur es heima hverr;
þótt tvær geitur eigi og taugreftan
sal.
þat es þó betra en bæn.”
^a var ^' fataskifti. Vökutíminn allur geng-
oft væri þrongt i bui og þrongt til ... ,
öllu horfin. Nú er allur helmingur
þjóðar þessarar orðið þurrabúðar-
fólk í borgum og hefst við í ‘“her-
bergjunum, þar er heimilisstörf-
in fyrir flestum í fjölskyldunni
eru lítið annað en að sofa og hafa
húsa, — svo hefir gömul kona sagt
mér. Hún sagði — “Eg fæ ekki
skilið í því. í fyrri daga vorum við
svo glöð, allir ávalt velkomnir al-
staðar. Þá frávísaði maður ekki.
En nú <— við erum varla velkomn-
ir gestir þó okkur sé boðið, hús-
búnaðurinn er svo gljáandi, gólf-
dú'karnir sto djýrir að maður ma
helst ekkert snerta — í fyrri daga
bygði maður kofann til að búa i
honum og naut íbúðarinnar með á (
nægju.
Önnur kona sagði mér — þegar
við gátum flutt í kjallarann okkar,
ósköip þótti okkur vænt um. Húsc
búnaðurinn var stó og eitt rúm-
stæði og þrjú íslensk koffort. I
koffortunum höfðum við fötln
okkar, rúmfatnað, rokk, kamba og
ofurlítið af ull. Stærsta koffortið
notuðum við fyrir matarskáp og
borð en hin tvö fyrir sæti þangað
til um jól. Maðurinn vann alt af
um haustið hjá öðrum meðan
nokkra vinnu var að fá, gaf sér
ekki einu sinni tíma til að grafa
brunn. Hún sótti vatnið heila mílu
vegar, til Svía, sem þar var bú-
settur, “þau voru svo ósköp góðir
nágrannar og vatpið svo indælt.”
Svo sagði þessi hetja. 'Hún greip
skjólurnar þegar -börnin voru
sofnuð, og hljóp — hljóp heila
mílu og hljóp til baka með tvær
vatnsfötur fullar. Guðbjörg kona
Gunnlaugs gekk líka þrjár mílur
á hverjum morgni til að binda á
akri hjá norskum bónda, sem hún
vann hjá sumarið, sem þau komu
hingað. Börnin voru ein á daginn
en hún var heima á nóttum, gekk
kvölds og morgna þrjár mílur
hvora leið. Þetta var æfi frum-
byggjanna erfið, sjálfsafneitun.
Þeir neyttu síns brauðs i svéita
síns andlitis, það var ærlegt b.less-
að brauð og fólkið lifði sælt. Það
fólk hefir vissulega beðið —
“Mitt yerklag og miskunn þlna
mér lát vera unun mína.”
Og það fékk bænheyrslu; guð
bænheyrði þessa starfsömu, at-
orkusömu biðjendur.
/ Vissulega voru dagar frum-
byggjanna gull-öld heimilisins í
Ameríku. Á heimili frumbyggjanna
störfuðu allir, jafnt börn sem for-
eldrar, þar voru engin hin svo köll-
uðu þægindi, að eins fátt af nauð-
synlegustu hlutum en þrátt fyrlr
það var á þeim heimilum skóli iðju
semi og sparsemi, skóli atorku og
fyrirhyggju, skóli sjálfstæðis og
sjálfsþroska. Þá bjó fólkið nærri
náttúrunnar hjarta, umgekst
skepnurnar, passaði þær vetur og
sumar, og sú er skemsta leiðiu til
skaparans. Ullina unnu menn í
allskonar fatnað vandaðan og
fagran ekki síður en nauðsynlegan
já, blómin voru tínd og notuð í lit
— gult, rautt grænt eða brúnt og
blátt, blómin voru um alla
sléttuna óendanlegu. Það
getur varla talist mikil kúnst að
ganga í búðina og kaupa litar-
bréf með öllum reglum áprentuð-
um, hjá því að búa sér fyrst farv-
ann úr grösum og blómum og lita
svo.
Nú er auðvitað öldin önnui;,
blessuð blómin, því nær horfin með
öllu. Stórir plógar ágirndarinnar
hafa útbygt blómunum. Ágirndin
getur af sér stórhuga, stórhugur
steypir í skuldir, en fyrir skuldum
flýr hjartans rósemi og sálarfrið-
ur. Því var líf frumbyggjanna ó-
endanlega sælla en líf seinni kyn-
slóða.
íslensku frumbyggjarnir voru
ekki jarðyrkjumenn, þurftu að
mestu að læra þá iðn af nágrönn-
um sínum af öðrum þjóðflokkum
hér en íslenska fólkið kunni ö-
endanlega mikið meira að gripa-
hirðing tóvinnu og matargerð, og
mikill harmur er mér það að við
dætur frumbyggjanna íslensku
kunnum ekki að spinna og prjóna
og matreiða eins og mæður okkar.
Það sást best á árum heimsstyrj-
aldarinnar að engar koriur kunnu
að taká í rokk nema íslenskar
konur. í Dakota vantaði band og
konurnar fóru að spinna öjlum til
mestu undrunar og sjálfum sér til
stór sóma. Sama er um mat að
segja, ef íslenska fólkið hefði
haldið áfram að búa til íslenskt
skyr og annan mjólkurmat og þann
ágætis mat, sem það kunni að búa
til úr innyflum úr skepnum og
kent þa íþrott öðrum þá hefði það Gamalt fólk slitið af erfiði lifs.
lagt goðan skerf • til menningar
þessarar þjóðar — “því matur er
ur til skóla, vinnu eða skemtana
fjarri heimilinu. Kirkja og skóli
hrökkva skamt þegar heimilið með
sínum áhrifum er liðið undir lok.
Brejdingin, frá því sem var á dög-
um frumbyggjans, er stórkostleg
og að sumu leyti hræðileg. Okkar
týnda Paradís er heimilið — heim-
ilið þar sem sönn heimilis- elska,
sannur heimilisfiður og sönn á-
nægja haldast í hendur. Gefi góð-
ur Guð oss íslpndingum að geta
varðveitt minning heimila feðra
okkar með því að endurreisa heim-
ilishugmyndina í meðvitund þess-
arar þjóðar.
iSvo send^im við ættlandinu
gamla kæra kveðju og segjum með
skáldinu
“Þið þekkið fold með bliðri brá
og bláum tindi fjalla
og svanahljómi, silungsá
og sælu blómi valla.
og bröttum fossi, björtum snjá
og breiðum jökulskalla
drjúpi”ana blessun drottins á
um daga heimsins alla.”
Mrs, J. A. Jósefson.
íHugleiðingar
í sambandi við sjúkrahússbygg-
ingu Isfirðinga 1925.
Faríseinn í musterinu forðum
hrósaði sér af því, að hanri gildl
tíund af öllu, sem hann ætti, og
hann þóttist uppfylla lögmálið
Svo liðu um 1000 ár.
Vegna sérstakrar lýðhylli tær
Gissur biskup ísleifsson komið þvl
til leiðar að íslendingar lofa að
borga tíund til hinnar kaþólsku
kirkju. Það þótti þungt lögmál, en
því var hlýtt. Menn á þeim tímum
entu það sem lofað var. Síðan eru
liðin rúm 800 ár, ennþá helst skatt
hugmyndin, en með aldrinum;hefir
húfl- versnað, orðið margbrotnari
og þyngri. Þegar allar núgildanái
kröfur eru samanlagðar, þá gjalda
sumir í þessum, bæ nærfelt 10% í
árlegt gjald til bæjarþarfa,
Stærstu gjaldaliðirnir eru: hjálp
til fátækra og ellihrumra og þar-
næst til að menta hinn uppvaxandi
lýð, að ógleymdum yerklegum
framkvæmdum. Margir eiga erfitt
með að upþfylla þetta lögmál. En
það er ekkj "þar með búið; á eftir
kemur landssjóður og heimtar 20%
í óbeinum sköttum af margri
þeirri vöru, sem nauðsynleg er til
lífsviðurhalds og maður verður að
beygja sig undir Iögmálið. Vitan-
lega heyrist oft kallað fyrir kosn-
ingar og á þingmálafundum: Vér
skorum á hið háa Alþing að gjöra
þetta eða hitt, en það er undir hæl-
inn lagt, hvort þetta hróp finnur
náð hjá fulltrúunum.
Á fimtándu öld herjaði svarti
•dauði tvisvar hér í landi og var
storhöggur. Héilar sveitir láu því
nær í eyði. Voldugur og vesæll
urðu að beygja sig í duftið. Og í
seinni plágunni flýði ríkasta kona
landsins, ólöf Loftsdóttir, frá
Skarði norður í land með 18 menn
en’kom aftur með 4.
Nú á dögum flýja menn til ann-
afa landa til að leita sér lækninga.
Sutnir koma aftur með nokkra von
aðrir vonlausir, sumir deyja þar
líkt og menn ólafar ríku. Það er
þungt lögmál..
En nú er það ekki svarti dauði,
sem herjar í landi, nú er það hvíti
dauði. Hann fór hægt og bítandl,
en er þó orðinn búsettur í hverjum
hreppi landsins. Hann tekur ár-
lega þungan skatt. Gott sjúkrahús
er talið að vera ein sterkasta vörn-
in til að létta þeirri skatt-byrði.
í Jíknarstarfseminni hefir kven-
fólkið oftast gengið á undan alt
frá ensku kvenhetjunni, Florence
Nightingale, til vorra daga. Hún
var líka sem heiðursborgari í stór-
borg heimsins, London. Hér eiga
líka konur góðan þátt í líknarstafi
í þessum bæ.
Þfegar maður fer um erlenda bæi
sér maður á helztu • byggingum
ýmsar yfirskriftir. Yfirskriftin &
að tákna það starf, sem fram fer
þar innandyra. Á eiani stórri
mentastofnun í Ameríku sá eg
þessa yfirskrift: “Þekking er afl.”
Þið sjáið hér yfirskriftina:
“Sjúkrahús ísafjarðar.” Þið vitið
hvaða starf þar á fram að fara það
er þögult starf en blessunarríkt.
ins fær mikla hjáljp í Nuga-
Tone. Það vinnur verk
sitt fljótt og vel,
Þúsundir manna fá ótrúlega
hjálp á fáum dögum. Nuga-Tone
gefur slitnum taugum þeirra og
vöðvm aftur líf og fjör. Byggir
upp rautt blóð, sterkar taugar og
eykur undursamlega orku og a-
ræði. Veitir góðan svefn, góða
matarlyst, góða meltingu og góðcr
hægðir og mikinn dugnað og á-
huga. Ef þér liður ekki sem bezt.
þá ættir þú sjálfs þín vegna að
reyna meðalið. Það kostar þig
ekkert, ef þér batnar ekki. Það er
bragðgott og þér líður strax bet-
ur. Ef læknirinn hefir ekki þeg-
ar ráðlagt þér það, þá farðu sjálf-
1 ur til lyfsala.ns og fáðu flösku af
Nuga-Tone. Taktu enga eftirlík-
ing. Reyndu það í nokkra daga,
og ef þér batnar ekki, þá sikilaðu
afganginum til lyfsalans og hann
fær þér peningana. Þeir, sem búa
til Nuga-Tone, vita vel hvað það
gerjr og þeir legg.ia svo fyrir alla
lyfsala, að ábyrgjast meðalið og
mannsins megin” og sálin verður
þrótt- og þroska meiri, þegar hún
á sér að hraustan líkama. Karl-
mennirnir voru líka smifsir á timb-
ur, járn og gull langt fram yfir
aðra samferðamenn sína. En fólk-
ið, þótt fátækt væri átti líka bæk-
ur og unni bókmentum óteljandi
sögur, kvæði og ljóð voru á allra
tungu og oft var það að raula eða
syngja. Nú eru börnin alla dagd
á skóla, alt kvöldið á nefiílu í lexí-
um og taka þar af leiðandi lítinn
eða engan þátt í heimilis störfum
eða heimilis umhyggju, í bæjunum
varla að foreldrar og börn sjáist
nema endrum og sinnum— “Svona
er feðrapna frægð fallin í gleysku
og dá.”
Maður hejn-ir nú úr mörgum átt-
um kvartað yfir því að heimilis
áhrifin séu horfin, er það síst að
furða þó svo sé því heimilin, eins ,, , - . . , , .
oir við hektnm hin í æ<jkn fvrir sklla aftur borguninni, ef þu ert
V1® Pektum Pau } œ,sku fynr ekki ánægðun Meðmæli og til
30—40 arum eru nu nálega meðsð]u hjá öllum lyfsölum.
Það er von rist á harðan stein.
Vonandi tekst og bestu íslending-
um í nútíð og framtíð að beizla
ljósið í verklegum og andlegum
efnum, og láta það færa lækning
beygja hvíta dauða undir lögmál-
ið: “Þekking er máttur.” Með
trúna á það að þekking sé níáttur
má mikils vænta, því hér er opnað
í dag veglegasta sjúkrahús íslnds.
Vonandi þurfa færri að flýja. En
það gæti verið önnur ástæða til að
flýja. Ákveðnar raddir hafa heyrst
um það að hér væri komini, nýr
baggi, sem varla verði lyft.
Framtíðin dæmir um það, en í
fljótu bragði séð, gengur það
kraftaverki næst, ef hægt verður
að koma því þannig fjTÍr, að það
ekki auki skatt-byrðina að mun,
þegar jafnað verður niður, en hin
nýja kynslóð vill auðsjáanlega
hafa eitthvað stórt til að berjast
fyrir. “Hvernig sem stríðið þá og
þá er blandið”. Þetta var hvatn-
in& til Isfirðinga um leið og til
allra íslendinga á Nýjársdag^lÐOl.
Þetta eru orð skáldsins Hannesar
Hafsteins, þáverandi yfirvalds í
bessum bæ. Nú eru liðin 25 ár
síðan, skáldið dáið og með honum
margir mætir Isfirðingar, sem í
orðsins fylsta skilningi hafa elsk-
að, bygt og treyst á landið. Margir
hafa síðan flúið þennan bæ til
Reykjavíkur eða annara landa.
En svo hafa komið aðrir fuglar,
aðallega að norðan og austan og
sest á þeirra yfirgefnu hreiður.
En gæti maður nánar að, þá eru
þar ekki alt kaldegg, nei og aftur
nei. Eggin eru glæný og þar er
líka víða dúnn í hreiðri. Og þessir
nýju kraftar hafa náð undirtökun-
um á bænum.
Kæru tilheyrendur. Margir af
ykkur þeim eldri hafa staðið og
horft í seinasta sinni á það sem
þið hafið elskað mest í þessu lífi.
Eg segi þessvegna við hina yngri.
Komi* 1 það fyrir að þið eigið eftir
að standa i þeim sporum þá verið
viss um að það eru raunaspor.
Ungur maður stendur á tíma-
mótum æsku og þroskaskeiðs, segj-
um 25 ára. Líti hann til baka, heflr
æfin verið einn sólbjartur júní-
dagur. en þá hefir alt 1 einu hlaup-
ið snurða á lífsþráðinn. Hvíti
dauði eða annað fár hefir orðið
á vegi hans. Það syrtir í lofti.
Hann horfir í síðasta sjnn á það,
sem honum var kærast í þessu lífl;
framundan er myrkur og dauðl.
En langt úti í myrkrinu rofar fyrir
ljósglætu. Það er sjúkrahús. Gott
sjúkrahús. þangað er flúið.
Særður íslenskur hermaður lá á
sjúkrahúsi í Englandi. Hann skrif-
ar móður sinni á þessa leið:
“Undir núverandi kringumstæð-
um er eg kominn á besta staðinn ð
jarðriki. Eg er kominn á gott
sjúkrahús.”
Þrem máuðum síðar va*- hann
orðinn heill og þvínær ferðbúinn
til Canaida en þá kom Ze.ppelin-
loftfar lét falla sprengikúlur á
sjúkrahúsið. Gaflinn fór af hús-
imi og rúmin, sem næst stóðu,
hrundu út á gðtuna. íslendingur-
inn var dáinn.
Drepandi sprengjur falla oft
yfir góð málefni. Gangið alörei í
þá herfylking.
ísfirðingar hafa átt því láni að
fagna að hafa átt sjúljrahús, en
vaXandi aðsckn hefir sýnt að það
er í alla staði of lítið. Þegar það
var bygt, árið 1897, voru bæjarbú-
ar hér um 1000, en nú eru þelr
2000.
Hér í þessum bæf eða réttara
sagt á þessari Eyri hefir verið
kirkju og prests-setur nærri 600
ár. Verslun af ýmsu tægi í 350 ár.
Brimarar, Hamborgarar, kon-
ungsverslun, frjáls verslun, og nú
sem stendur frjáls verslun og ein-
okun. En læknar hafa aðeins ver-
ið hér búsettir í 77 ár. Fyrstur
þeirra var T. P. Weyvadt, kom
1848 og var til 1852; þá annar
danskur læknir,’Clausen að nafni
kom hingað 1853; þá Þorvaldur
Jónsson frá 1862.
Um aldamótin tekur við embætt-
inu David Sch. Thorsteinson og er
til 1917, flytur þá til Rvíkur. Árið
1908 kemur Eiríkur Kjerulf og er
hér enn; 1916 verður Vilmiund-
ur Jónsson hér héraðslæknir.
Þetta eru mennirnir, sem^iað op-
inbera hefir sett til að færa
okkur sanninn um að þekking sé
afl. Og það skal sagt þeim til hróss
að við höfum oft látið sannfærast.
Nú er verkefni fyrir hendi
handa sinni nýju kynslóð.
Bera fram til sigurs það mál-
efni, sem hér er um rætt í dag.
Mega þeir þá á síðan, þar' sem öll
mannanna verk eru dæmd, fá hrðs
fyrir að hafa uppfylt lögmálið:
“Elskaðu náungann eins og sjálf-
an þig.”
Það gerðu sjómennirnir líka, er
á síðasta hausti létu lífið fyrir
okkur ísfirðinga.
ísafirði, 17. júní 1925.
Þorbjörn Tómasson.
Gjafvaxta dœtur.
NiSurl. frá bls. 3.
feður, mæður og ungu stúlkur, þek^cja ^betúr hvert
annað en eg geri, og eftir þeim upplýsingum sem
eg hefi fengið hjá þeim, kýs eg heldur að taka far-
seðil.”
Þrem mánuðum síðar auglýítu öll Parísarblöð-
in brúðkaup Georges, viðhafnarlegt brúðkaup, sem
allir tala um.
Samtal ungu stúlknanna, þegar þær höfðu les-
ið um þessa eftirtektaverðu nýjung, var á þessa
leið:
Gilberta:1— “Nú, hana hefir ekki skort hug-
rekki fyrst hún giftist þessum pilti — en hún er
líklega rangeygð og kryplingur.”
Yolanda:—■ “Já, þið hefðuð átt að vita hve af-
Skaplega hann sóttist eftir mér, svo ef eg hefði
viljað — ■—”
Adela:— “ó, hamingjan góða, hann rejmdi líka
alt sem hann gat gagnvart mér.”
Gilberta:— “Og þið megið vera vissar um að
hann dekraði við mig, en eg vildi ekki eiga hann
þó harin hefði átt hálfan heiminn. ó, hve hann
var ljótur og ímyndunargjarn.”
Adela:— ‘“Og heimskur.”
Yolanda:i— “Og lítilfjörlegur.”
Gilberta:— “Hugsið ykkur, hann hefir tæpa
50,000 franka í tekjur á ári hverju.”
Yolanda:— “Já, vitið þið hvað, börn litlu, mað-
ur getur ekki verið þektur fyrir að láta sjá sig, þeg-
ar maður heitir frú Perroton” (sagði hún með
fyrirlitningu).
PEG.
“Þér munuð fyrirverða yður yfir mér.”
“Nei, Peg — eg verð sannarlega ánægður með
yður. Eg elska yður.”
Peg gat ekki barist á móti því, sem hún þráði
3f alhuga. Hún fór að gráta og hvíslaði:
“Eg elska yður líka, hr. Jerry.”
Á sama augnabliki tók hann hana í faðm sinn.
Þetta var 1 fyrsta skifti sem nokkur annar en
faðir hennar snerti hana. Henni lá við að veita '
mótspyrnu, en ástin bannaði henni það, svo hún lá
róleg í faðmi hans.
Hann ^strauk hendi sinni yfir hár hennar, horfði
í augu hennar, brosti blíðlega til hennar og spurði:
“Hvað heldur þú að faðir þinn segi?”
Hún leit á hann himinglöð og svaraði:
“Veizt þú hvað var> eitt af því fyrsta, sem faðir
minn kendi mér, þegar'eg var lítil?”
"Seg þú mér það.”
“Það var innvísun í Tom Moore:
“Það er ekkert eins indælt við lífið og ásta,-
draumar ungu persónanna.”
ENDIR.