Lögberg - 14.01.1926, Side 4

Lögberg - 14.01.1926, Side 4
Bls. 4 LÖGBERG FIMTUDAGINN, 14. JANÍTAR 1926. Gefið út hvem Fimtudag af The Col- antbia Press, Ltd., (Cor. Sargent Ave. & Toronto Str.. Winnipeg, Man. Tatfiimari N.6327 ofi r«.6328 JÓN J. BILDFELL, Editor L/tan&skrift til blaðsins: Tt{E C0LUN|BIA PRESS, ltd.p Box 317*, Winnlpeg, «Hai- Utanáskrift ritstjórans: EOiTOR LOCBERC, Box 3172 Winnlpog, M«n. The “Lögberg” ls prlnted and publlshed by The Columbla Preea, Limited. in the Columhia Building, CS5 Sargent Ave., Winnlpeg, Manitoba. ísland í lifandi myndum. Eins og aug'lýst var í íslenzku blöSunum, voru kvikmyndir sýndar á Mac’s Theatre á mið- vikudags- og fimtudagskveld í síðustu viku og var aðsókn mikil bæði kveldin. Myndir þessar hefir hr. Loftur Guðmunds- son í Reykavík tekið, ogi voru þær sýnðar í Reykjavík, og er nú verið að sýna þær víðsvegar í Evrópu, eftir því sem oss er sagt. Myndir þessar, sem teknar eru í þeim til- gangi að sýna atvinnuvegi íslenzku þjóðarinn- ar og ástand hennar, eru ekki eins fullkomnar og æskilegt væri, og gefa því naumast það heild- ar yfirlit vfir ástand þ.jóðarinnar íslenzku, sem vænta mætti af slíkri mynd og þjóðin íslenzka átti líka heimtingu á, ekki sízt þegar myndina átti að sýna á meðal útlendra þjóða. Þotta er hér ekki sagt til þess að hnekkjn gengi manns þess, sem myndina hefir tekið. Oss er sagt, að hann sé listfengur og vandvirk- nr, enda eru myndir þessar skýrar. En svo er líkal sagt, að efni hans séu af skornum skamti og hafi hann þess vegna ekki átt kost á nægu starfsfé, til þess að gjöra myndir þessar eins vel úr garði og hann sjálfur hafi óskað. Það sem myndir þessar skortir, er aðallega heildar jafnvægi. Sá partur myndanna, sem sýnir fiskiveiðamar, er ágætur, og gefa þær skýra og glögga hugmynd um þá iðnaðargrein þjóðarinnar. Myndimar frá Reykjavík, af bænum, og af flngvélunum amerísku og ítölsku, era líka skýrar, svo menn geta fengið nokkum vegiun rétta hugniynd um hús, höfn og hið ytra útlit höfuðstaðarins, en sveitalífið og landbún- aður þjóðarinnar hefir orðið út undan. Eng- inn almennilegur sveitabær er sýndur — auk Hvanneyrar, sem naumast getur gefið rétta hugmynd um íslenzkan bóndabæ, og Þingvalla, er að eins einn hrörlegur og óálitlegur bær sýndur, sem hlýtur að gefa fólki, sem ekki þekk- ir til á Islandi, ramskakka hugmynd um húsa- kynni sveitafólksins. Því var ekki eins hægt að taka mynd af einhverju höfuðbóli á íslandi, þar sem vel er hýst og staðárlegt, eins og þessu kotkríli? Það er ekki sýnd mynd af einu einasta rjóma- búi, þó era þau mörg til á landinu, og ekki af einni einustu iðnaðars'tofnun, sem landbúnað- inum tilheyrirv sem, þó þær séu ekki margar, hefði vel mátt gjöra án tilfinnanlegs kostnaðar. En sú vansæmd, sem landbúnaðinum í§l. hefir verið sýnd í þessu sambandi, er ekki það versta. • Það er alveg gengið fram hjá andlegri menningu þjóðarinnar, og það er ótn|legt, þeg- ar myndin á að flytja orðstír og ástend þjóðar- innar til erlendra þjóða, Þar er ekki mynd af einum einasta skóla, að undanteknum bænda- skólanum á Hvanneyri. Þó eru þeir margir og myndarlegir til. Ekki mynd af lands bókasafn- inu né lestrarsal þess. Ekki af safnhúsi Einars Jónssonar né honum við vinnu sína, og ekki af einni einustu sveitakirkju, að undantekiimi kirkjunni á Þingvöllum, sem náttúrlega varð að fylgja staðnum. 1 stpttu máli, það er geng- ið frarn hjá því veglegasta, sem þjóðin á—hinni andlegu menningu hennar. Þetta er ávalt skaði, þegar um það er að ræða, sem áhrif hefir á þjóðina í heild, og, kvik- myndimar eru það, sem hvað mest áhrif hafa á fólk nú sem stendur. Þó er þetta ekki óyfir- stíganlegur þröskuldur, þegar um íslendinga eina er að ræða, sem vel eru kunnugir hinu and- lega ásigkomulagi þjóðarinnar, því þeir geta sjálfir fylt upp í skörðin, en útlendar þjóðir gera það hvorki né geta, heldur dæma þjóðina eftir heildarmynd þeirri, sem sýnd er, sem í þessu tilfelli hlýtur að verða ófullkomin og villandi. Vér viljum taka fram, að það sem hér að framan er sagt nm myndir þessar, er ekki sagt í neinum illum tilgangi. En það er sérstaklega tekið fram söknm þess, að hr. Sveinbjöra ólafs- son, sá er nmboð eiganda filmunnar hefir hér í landi — mentaður, efnilegnr, áhngasamur nm alt er tslendinga og íslenzka menningu snertir, lét í ljós þá fyrirætlun sína, að kynna ísland og íslendinga á meðal enskumælandi manna í Bandaríkjunum og Canada, með því að sýna þessar myndir; en sú viðkynning finst oss að mundi hljóta að verða íslenzku þjóðinni í óhagf, jafnvel þó hr. Sveinbjörn Ólafsson bæti úr þeim misbrestnm sem á myndunum er, með því að S'kýra frá því, sem upp á þær vantar, sem haim er í fullum færum um. Oss dylst ekki, að hug- mynd hr. ólafssonar er góð og áhugi hans lofs- verður, með að útbreiða þekkingu Bandaríkja- og Canada þjóðarinnár á Islandi og Islending- um, og að kvikmvndir af atvinnuvegum þjóð- arinnar og högum hennar séu heppilegt meðal til þess; en ef þær eiga að geta verið það, þá þurfa, þær að sýna ábyggilega heildarmynd þjóðarinnar. Protestantar. Eftir James S. McGaw, D.D. Bandaríkjaþjóðin er prótestantisk þjóð. Það sýna allir viðburðir þjóðlífs okkar. Hver ein- asta blaðsíða í sögu okkar sannar það. Það voru mótmæli prótestanta, sem ollu þeim áhrif- um í Evrópu, er fæddu af sér lýðveldið okkar. Það voru prótestantiskar • hugsjónir, sem kröfðust borgaralegs og trúarbragðalegs frels- is og keyptu það með blóði sínu. Það voru hugsjónir prótestanta, sem stofn- anir þjóðarinnar voru grundvallaðar á, og bygðar af þjóðræknum prótestöntum. Það voru afburða hæfileikar prótestanta, ®em gjörðu Bandaríkin að landi tækifáeranna. Það var réttsýni prótestanta, sem gaf jafn- rétti öllum, konum jafnt sem körlum. Fyrir undursamlega handleiðslu skapar- ans, náðu prótestantiskar skoðanir yfirráðum í landinu. Réttur manna til þess að efla slíka stefnu, var meðfæddur, og réttur þeirra til þess að halda henni við, er líka meðfæddur. Forfeður okkar báðu ekki neínn herra ver- aldarinnar, eða veraldar vald leyfis, og færðu ekki afsökun framm fyrir neinn. Þeir fenmi umboð sitt frá Guði sjálfurp og til hans eins voru þeir ábyrgðarfullir. Blessun þjóðarinnar var Guðs gjof, sem varðveita á honum til dýrðar. Hlunnindi þau, sem oss hafa veizt undir fána þjóðarinnar, er dýrmætur arfur, sem oss ber að varðveita með viðeigandi þakklæti og staðföstum kærleika. Frfelsi vort er dýrmætur fjársjóður, sem vér berum ábyrgð á fyrir guði að ekki sé skert- ur, — fyrir heimsins reikandi ráði og fyrir af- komendur okkar. Tilkall okkar til þess að njóta þess réttar, byggist eingöngu á því, hvað fús við erum til þess að haLda honum við. Utan að komandi samtök er ekki aðal hætt- an, sem við er að etja, né heldur eins skaðleg og hið glæpsamlega afskiftaleysi og hirðuleysi þeirra, sém látast vera vinveittir prótestantisk- um framkvæmdum. Fjöldinn, sem ætti að vera vakandi fyrir sinni æðstu yelferð, er að sofna undir liafgúu- sönghins svonefnda umburðarlyndis. Umburðarlyndi hugleysisins hefir aldrei gengið á hólm við neitt, né lieldur unnið nokk- urn sigur mannfélaginu til uppbyggingar. Framfarir mannanna hafa verið ávextir af úeigingjömu og sannleikselskandi umbnrðar- leysi, sem enga harðstjórn þolir og metur frels- ið lífinu framar. Þessa guðlegu dygð er verið kæfa vísvitandi á okkar tíð, með kæplega framsettum skynvill- um. Er blóð feðranna hætt að renna í æðum okkar, svo við stöndum þegjandi og aðgjörða- lausir, á meðan hin helgu vé prótestantisku þjóðarinnar (þjóðanna) eru gerð að athlægi, undir glettnisskýlu leikaranna; og helgi pró- testantisku trúarbragðanna er gjörð að skrípa- mynd, hugsunarlausri alþýðu til athlægis? Höfum vér gleymt svo gröf þeirri, sem vér vorum reistir úr, og bjargi því, sem við vorum höggnir úr? Trúarbrögð þjóðarinnar eru gení hennar. Þroskaskilyrði þeirra eru máttarstoðir lýð- veldis vors. PJgum við að leyfa, að börn vor séu rænd þjóðlegum arfi sínum, ritningunni í alþýðuskól- unum? Eigum við að leyfa, að verkafólkið sé rænt sínum ómótmælanlega rétti til hvíldar þg helgi- dags hinum mikla bandaríska borgaralega hvíldardegi ? Erum við orðin svo ístöðulaus, að við dirf- umst ekki að kréfjast þess réttar, sem er inn- blásinn af guði og réttlættur af sögunni á öllum oldum — réttinum til þess að halda okkar pró- testantisku forréttindum? Gestur Jóhannsson. Gestur Jóhannsson frá Poplar Park, Man. var staddur í bænum fyrir skömmu. Kom hann mn á skrifstofu Lögbergs og var ræðinn og skemtilegur að vanda. Gestur er skýr maður og vel skáldpiæltur. Fór hann með ýmsar vís- ur eftir sig, sem hann hafði ort að fomu og nýju, og er það skaði mikill, ef snjallar vísur eftir hann og aðra alþýðumenn falla niður og komast ekki á prent áður en þeir falla frá. tít af hjónaskilnaðarmáli á íslandi orti Gest- ur, er hann sá konuna aldurhnigna, og hve hiygg hún var út af þeim viðburði. Gestur var þá vinnumaður á Hrísum í vestanverðri Húna- vatnssýslu. Var hann, ásamt bróður sínum Jó- hanni, við útiverk, og var kallað á hann til þess að drekka kaffi, er hitað var handa ’konunni, isem gestkomandi var á bænum. Þegar þeir bræður fóru út aftur til verka sinna, mælti Jó- hann: “Leiðinlegt er, að manneskjur, sem rata i slíkar raunir sem þessi kona, geta ekki orðið með öllu kaldar og tilfinningarlausar, svo þeim veitist léttara að bera raunir sínar. ” Þá mælti Gestur: Höfuðþing í heimi veit, harmur kring þó geisi, til að ringa tárin heit, filfinningarleysi. Víls það rót og vona tál vænti eg fljótast ,skerði, en mun þá bót, að svásleg sál svipuð grjóti verði. Viti menn að margur hlaut mein um tvenn að kjósa, en sjálfur kenni þunga þraut það að brenna og frjósa. Maður einn var þar í sveit, er Nikulás hét Guðmundsson, fremur auðnulítill, drjykkfeld- ur, en hagmæltur vel. Varð hann úti veturinn 1880-1881. Þegar hann heyrði vísur Gests, svaraði hann með nokkrum vísum, sem líkleg- ast hafa aldrei verið prentaðar. Þær hljóða Svona: Mærðskan hreldur mengi veitt, meining geld eg ljósa, blíðu veldi brenna heitt betra held en frjósa. 'Svoddan þing er síður spaug, sálar þvingar hreysið, myrðir slynga trygðataug tilfinningarleysið. ........ Öll til sla'kar unun föst, andar þjakast beðið, hylur stakan hugar löst hjarta klaka freðið. Bygging rofna kærleiks kann, hvar af stofnast vandi, líka sofnar samvizkan, sannleiks dofnar andi. Slíkt mun ringa liðsemd ljá, lífs nær springur jaki, sálu þvingar frelsi frá forherðingar klaki. Drottinn veiti megn sem má, meina streitu bera, svo skal reitum æfi á einatt heitur vera. Þegar Gesti barust þessar vísur, flaug í huga hans þessi staka: Þó mér öldur þjaki lífs og þrauta f jöld ofbjóði, móti göldum glaumi lífs geng eg köldu blóði. Þessi vísa, sem var endirinn á samkviðling- um þeirra Gests og Nikulásar, er tekin upp í ritgjörð um alþýðukveðskap eftir Einar Sæ- mundsen 1915 í Skími', og er hún þar eignuð Jóni heitnum Asgeirssyni frá Þingeyrum. Ætlaði Gestur að leiðrétta þetta, en varð þó ekki af, mest sökum stríðs erfiðleikanna, 'sem þá stóðu yfir. Síðar var þessi vísa birt í Morgunblaðinu og tileinkuð þar sama manni. Gestur gaf út ljóðakver hér vestra árið 1900, er vísa þessi prentuð þar, 'Og'hefir Gestur sett hér leiðréttingu þessa, svo að menn héldu ekki, að hann slægi eign sinni á vísuna heim- ildalaust. Telur Gestur líklegt, að misgáning- ur þessi sé þannig til orðinn, að Nikulás, er fyr er nefndur, hafi að líkindum verið á vist með Jóni Asgeirssyni á Þingeyrum, er háðir voru ölkærir, og hafi þá máske farið me$ vísu þessa og Jón lært, og að frá honum hafi hún svo bor- ist út, án þess að menn vissu hver höfundur hennar var, og að Einar Sæmundsen hafi svo tilfært hana og reitt sig á munnmæla heimildir. Eitt sinn vrar Gestur á leið frá Selkirk og til heimilis síns í Poplar Park, þá orti hann þetta: Himin set þú vor á vakt, von mér hvet um friðinn. Lát mig geta um síðir sagt senn er vetur liðinn. 'Sólaítjald var teiknað á tímans galdra letur. Ng vil aldrei síðar sjá svona kaldan vetur. Mín svo færu að fækka spor, fjú'k sem þvær og lemur. Sunnanblær með sól og vor, seg mér nær þú kemur. Ymsa beizla meir en mig, munaðs neyzlu sporin. Mér finst það veizla að svolgra í sig sólargeisla á vorin. — Sambandsþingið. Það var sett eins og til stóð, fimtudaginn í vikunni sem leið, 7. þ. m. Var ekki annað að- hafst þann daginn en að kjósa forseta og gekk það friðsamlega. Hon. Rodolphe Lemieux v ir kosinn forseti í einu hljóði. Hefir hann ha'dið þeirri stöðu síðau 1921. Næsta dag fór fram hin vanalega viðh'jfn, sem því ávalt fylgir að setja þingið og las þá landstjóri, Byng barón, hásætisræðuna (Speach from the Throne). En ræða sú eins og kunnugt er boðskapur stjórnarinnar til þingsins, þar sem stjórnin birtir þinginu helztu fyrirætlanir sínar, sem hún vill koma í framkvæmd á þvílþingi, ,em þá er að byrja. Skal hér stuttlega skýrt frá því allra helsta, er boðskapur þessi hefir að flytja. 1. Að lækka skattana að miklum mun. 2. Að, sameina vissar stjómardeildir. 3. Lög, sem miða í þá átt að gera mönnum að- gengilegra en verið hefir að stunda landbún- að. 4. Hagkvæm lán til bænda. 5. Að Hudson’s flóa brautin sé fullgerð nú þegar. 6. Lög að veita Alber^a fylki full umráð yfir námum og öðrum slíkum auðæfum fylkisins. Margt fleira hefir boðskapur þessi aþ flytja, sem er merkilegt og stefnir í umbóta átt en sem hér yrði oflangt upp að telja. Þar er meðal annars gert ráð fyrir miklum innflutn- ingi fólks til landsins á þessu ári, og hefir stjórnin gert mikilsverðar ráðstafanir í þá átt. En það sem íbúum Vesturlandsins mun þykja éinna mest um vert er það, að ,svo framarlega að frjálslyndi flokkurinn haldi völdum, verður nú hin langþráða Hudson flóa braut fullgerð. Er mað öllu ástæðulaust að efa að það dragist nú lengur. Þegar þingið hafði verið sett og neðri mál- I ÞEIR SEM ÞURFA LUMBER KAUPl HANN AF The Empire Sash& DoorCo. Limited Office: 6th Floor Bank of Hamilton Chambers Yard: HENRY AVE. EAST. - - WINNIPEG, MAN. VERÐ og GŒDl ALVEG FYRIRTAK Souris Kol $6.50 tonnid Ódýrustukolin að brenna að haustinu Thos. Jackson & Sons COAL—COKE—WOOD 376 Colony Street Eigið Talsímakerfi:B6 2 -63-64 stofan tók til starfa bar Mr. Lapointe, sem er leiðtogi stjórnarinnar á þingi í fjærveru Mr. Kings, fram tillögu þess efnis að þingið lýsti trausti sínu til stjórnarinnar. Bar þá Mi. Meighen fram tillögu í gagnstæða átt, eða hreina og beina vantrausts yfirlýsingu á stjó. n ina. Er yfirlýsing þessi þess eðlis, að verði hún samþykt af þinginu, segir King stjórnin af sér og er þá líklegt að Mr. Meighen ve<‘ði falið að mynda nýja stjórn og til þess eru r d'- arair aðsjálfsögðu skorair. Þetta skeði á föstudaginn og var þá mikið rætt um tillögur þessar frá ýmsum hliðum, en áður en nokkuð yrði útkljáð, eða til atkvæða gengið, var fundi frpstað til mánudags. A mánudaginn mætti þingið aftur og tók þá fyrir vantrausts yfirlýsingu Mr. Meighen til pniræðu. En það fór eins og áður, að það urðu umræður einar en engin atkvæðagreiðsla. Tóku nú margir til máls, með og móti og þar á meðal nokkrir bændaflokksmenn. En ekki verður séð af því er þeir höfðu að segja, hverjum aðal- flokknum þeir ætla sér að fylgja á þessu þingi. En ólíklegt þykir það mjög, að þeir muni láta sig henda það slys, að ganga í lið með íhalds- \ flokknum og fella stjórnina. Hryllileg játning. Afleiðingar syndarinnar. “FarSu nn í réttarsal og horffiu á ungan mann, son einhvers föSur og einhverrar móÖur, sem sakaður er um morö. Hann er myndarlegur maður, ungur og hraustur. Hlust- aöu á hinn óttalega dauöadóm kveðinn upp yfir honum. SkoöaSu hann skömmu sennna í gálganum meS snöruna um hálsinn. Gildfan hefir fallið, honum er þeytt jnn í eilífðina, fordæmdur í þessu lifi og sviftur hinfl eilífa lífinu. Sjáöu því næst lík hans tekiö og lagt i trékistu og flutt heim á heim- ilið, sem hann sem ungur drengur lék sér á. Sjáðu hina aldurhnignu gráhærðu foreldra, kramin af skelí- ingu og sorg, horfa niöur í kistuna á andlit sonarins, sem eitt sinn var saklaust barn í örmum móður sinn- ar. SjáSu þeirra skelfingar angist þegar hann er jarðaÖur. Og hug- leiddu svo aö syndin er orsök alls þessa. Gakk svo inn í dimmustu götur stónborganna, inn á stigu glæpa og spillingar, litastu um í svörtustu h-olt|m spillingarinnar, sem þú get- ur fundið, bar sem örvilnaöir menn, þófar og hórkarlar stikna. SkoSaðu hin sjúkustu, spiltustu sýnishorn mannlegrar eymdar á verstu knæp- um lastanna, klædd í druslur, heim- ilislaus og vinalaus. í brjóstum þeirra dóu dnhverntíma Tijartar vonir. Og er þú horfir á þessar eyöilögðu, og af sjúkdómum út- steyptu mannverur, hlustar á svar- daga þeirra, guölast og gremju, þá hryllir þig viö og þú ferö leiðar þinnar. Einu sinni voru þessar manneskjur, sem eru nú öllum við- bjóöur, saklaus, hroshýr hörn, ham- ingjusöm við kærleika mæöra sinna, en eru nú orönar fyrir á- verknað sýndarinnar viltar og spiltar mannverur. Mundu þá, að öllu þessu orsakaði syndin. Syndin er grimmasti hefnandinn. Engin sjón er sorglegri, en að sjá mann eða konu sitja. meö reiÖa, hefnandi samvisku. Ekkert er átak- anlegra en aö sjá mann sitja með þennan óttalega hefnara, samvizk- una, hugsa um eyöilögö tækifæri og eyöilagt líf. Jafnvel í þessu lífi hegnir syndin herfangi sínu. Og stundum verða endurminningarnar eins og eldur, sem ekki sloknar og ormur, sem aklrei deyr. Þegar Mr. Critenden, sem eyddi eigtun og lífi sínum í þaö að koma upp heimilum fyrir þá föllnu, var eit sinn aS prédika í San Francisco, fékk hann þetta ibréf, sem sýnir hinar hryllilegu afleiöingar syndar- innar: “Kæri Mr. Crittenden. Eg heíi hlustað á þig á hverju kvöldi, en fyrir mig er þar engin von, og eg skrifa þetta ekki til þess að biSja um hjálp eða í þeim tilgangi aS öðlast einhverja von, heldur aÖeins til aö segja þér frá einu dæmi um afleiöing syndarinnar, svo þú getir vRrað aöra við henni. Eg var einu sinni annar maður en eg er nú. Eg er útlærSur af latínuskólanum (college graduate). Eg giftist fal- legri, indælli stúlku. Guö gaf okkur þrjú börn. Eg elskaöi konu mína og hún elskaöi mig. En dag nokkurn kom kvenmaður á heimili okkar, eg freistaöi hennar og hún freistaði mín^ og við drýgSum synd. Eg yfirgaf konu mína og sveik börnin mín. Konan mín er dáin, kramin af sorg, en ibörnin eru á hæli. Um tima sá eg fyrir þessari kvensnift, eu svo varð eg þaö kærulaus', aö eg lifði á hennar óheiðarlegu spiltu atvinnu. Kvöld nokkurt sat eg viö óhreint ípilaborð íl kjajlara J<næpu og hlustaÖi á skvaldur, guðlastanir, formælingar og blótsyröi beggja kynanna, sem gert höföu þessa hel- vítis holu aö dvalarstað sínum, er maður 'kom til mín, 'hristi mig til og lagði miða á borSiö hjá mér. Á miöauum stóð skrifaö: “Flýttu þér heim, IJzzie er aö deyja,” svo hét þessi kvenmaöur. Eg þreif húiu mína og flýtti mér heim eins mikiS og mínir skjögrandi fætur leyfSu. Eg snéri inn að dimmum göngum, klóraði mig skjögrandi upp hrör- legan stiga, inn í dimt rakafult her- hergi, þar sem allur hiti, ljós og loft kom aðeins inn um þakglugga. aÞr lá deyjandi kvenmaöur í drusl- um á hálmfleti. Er hún heyrði mig konia, settist hún upp í fletinu, horfði beint framan í mig, hvæsti I \ l

x

Lögberg

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.