Lögberg - 15.04.1926, Blaðsíða 4

Bis. 4
LÖGBERG FIMTUDAGINN,
15. APRÍL 1926.
Jijgberg
Gefið út hvem Fimtudag af The Col-
ombia Press, Ltd., (Cor. Sargent Ave. &
Toronto Str., Winnipeg, Man.
T.l.im.ri >-«327 o* N-6328
JÓN J. BILDFELL, Editor
Otanáskrift til blaSains:
TKE tOlUH|BIK PRESS, Ltri., Box 3171, Winnlpeg. K|an.
Utanáakrift rítstjórans:
EDiTOR LOCBERC, Box 317* Wlnnipsg, N)an.
The "LÖKbepg” ls prlnted and publlehed by
The Columbla Press, Ldmlted, ln the Columbla
Building, €85 Sargent Ave., Winnipeg, Manitobe.
Canada-þjóðin.
Eitt af brennandi spursmálum í Canada frá því
fyrst að vér komum til þessa lands og fram á þenn-
an dag, hefir verið og er: Hvað á Canadaþjóðin að
verða ?
Á' hún að verða samfeld heild, með sameigin-
legri þrá, sameiginlegum einkennum, sameiginlegum
vonum og með sameiginlegt takmark fyrir augum?
•
Á hún að verða margþætt, marglit, með sund-
urlausar skoðanir, sundurgreindum og sérkennileg-
um lyndiseinkennum, ósamróma og með ósamræman-
legum, skoðunum, áformum og vonum?
íslenzkum ættum, sem heldur því fram, að Englend-
ingum í Canada beri nokkur forréttindi , á einu eða
öðru sviðii þjóðfélags vors. Þeir eru innflytjendur
eins og vér, sem skyldir eru að beygja sig undir og
hlýða þroskalögum þessarar þjóðar, styðja að hinni
sameiginlegu velferð hennar og miðla hinu nýja
landi og hinni nýju þjóð því bezta, sem í þeim kann
a6 búa, sem óneitanlega er mikið, þrátt fyrir metn-
aðinn og sjálfsálitið, eins og aðrir þjóðflokkar, sem
hingað eru komnir, verða að gjöra.
Það hafa verið að verða þáttaskifti í lífi hinnar
canadisku þjóðar, á síðastliðnum árum — þáttaskifti,
sem hafa komið þessum mönnum, — þessum Eng-
lendingum, sem dauðahaldi vilja halda í svuntuhorn
Englands, — að færast í aukana, og nú upp á síð-
kastið er ekki laust við, að þeir gangi berserksgang-
Þáttaskiftin eru hin vaknandi meðvitund Can-
adamanna um sérstakt og sjálfstætt þjóðernislegt líf
og þjóðernislegan þroska. Það er satt, sem að þess-
ir menn segja, að hin yngri kynslóð í Canada er að
vaxa frá eignarhugsunarhættinum enska í þjóðernis-
legum skilningi. Hún er að finna sjálfa sig, og eins
og hver annar hraustur og hugdjarfur unglingur, sem
heimilisböndin vill slíta, til þess að vera sjálfstæður
— vera maður og taka þátt i störfum lífsins og sam-
kepni þess upp á sínar eigin spítur, er farin að fara
sinna eigin ferða. Og ekki er hægt annað að segja,
en að framkoman hafi verið bæði djarfleg og mynd-
arleg, sem vakið hefir eftirtekt og aðdáun allra
þjóða heims á síðari árum.
Hinum há-bundnu Englendingum er meinilla við
þessa hreyfingu; þeir vilja um fram alt kæfa hana í
fæðingunni, eða að minsta kosti áður en hún kemst
verulega á legg.
Á milli þessara stefna er að verða biturt stríð í
landi voru, og þó vér efumst ekki minstu vitund um
hvoru megin að íslendingar verði í því stríði, þá
fanst oss rétt að benda á þetta — benda á það, sem
á að vera og verður samkvæmt öllu þroskalögmáli, og
líka á það, sem sumir vilja að verði, en á engan rétt
á sér.
Eða á hún aldrei að verða sjálfstæð þjóð, heldur
undirlægja og eignargóss Englendinga?
Langt er síðan að sú hugsun, eða réttara sagt
von, vaknaði' hjá oss, að þjóðin í Canada ætti að
vaxa og þroskast við þau einkenni, sem náttúru
landsins eru sett, og bera merki þess. Að hún ætti
að vera eins fögur og gifturík og landið er sjálft.
Eins frjáls og loftblærinn, sem strýkur vanga fjall-
anna og vaggar kornstöngunum á akurlendum þess.
Og eins sterk og fjöllin rammgerðustu, sem upp úr
sléttunni rísa voldug og tignarleg.
'Um þá hugsun erum vér ekki einir. Fyrir meir
en fimtíu árum var það að minsta kosti einn merkur
Englendingur, sem í skýrslu sinni til stjórnarinnar
á Englandi,_ 1884^ le:t .svipuðum augum á framtíð
Canadaþjóðarinnar, sem þá var í myndun og er enn
í dag. Maður sá var The Marquis of Lorne, er þá
var landstjóri í Canada. Hann segir: “Þrátt fyrir
það, þó Canadamenn unni gamla landinu (Eng-
landi), þá taka þeir ekki til greina, þegar um samhönd
er að ræða, neitt annað en það, sem þeim sjálfum er
fyrir beztu í hinu nýjq landi. Þeir krefjast þess, að
fá að gjöra sér sem mest úr sínu eigin landi og á
þann hátt, sem þeim er þénanlegastur. Þeir hafa
slept þeirri hugmynd frænda sinna, eða snúið við
henni bakinu, að þekking.sú, sem þeir njóti í sínu
eigin landi, sé þeim ekki holl. Þeir eru í sannleika
eins ákveðnir og fastbundnir við það, sem þeir
sjálfir vilja, eins og Englendingar sjálfir. Hvort
sem afstaða þeirra er rétt eða röng, þá er þýðingar-
mikið fyrir Jón Bolá að vita, að Canadamenn eru á-
kveðnir í að ráða sér sjálfir, og samvinna hans og
þeirra verður að byggjast á þeirri ákvörðun.”
Þegar hinn mikilhæfi og góðkunni stjórnmála-
maður Canada, Sir Wilfrid Laurier, benti þjóð sinni
á, að sóma hennar vegna og framtíðar, væri lífs-
spursmál fyrir hana að koma sér upp sjálfstæðum
herskipaflota, svo hún gæti tekið sinn þátt í vernd
þeirri á sjó og Iandi, sem samtíðin krefst að sjálf-
stæðar þjóðir geri, en sem þjóðin áður! hefði þegið
algjörlega af Englendingum, þá er það engum vafa
bundið, að þessi sama hugsjón hefir vakað fyrir
honum.
En sú hugsjón vakir ekki fyrir öllum. Það eru
til menn í þessu landi, sem hafa haldið því fram og
halda enn, að Canada eigi aldrei að vera eða verða
annað en ensk nýlenda, og það sé henni líka fyrir
beztu.
Árið 1911, þegar gengið var til atkvæða um
gagnskiftasamninginn við Bandaríkin, létu þeir
menn mikið til sín taka og kölluðu samninginn land-
ráðatiltæki, og máttu sín svo mikils þá, að hann var
feldur, — nýlendu hugsunin þá svo rík, að hún réði
lofum og Iögum í landinu. Ár út og ár inn flytja ný-
lendumennirnir mál sitt í þingsölum landsins, í skól-
um þess, á mannamótum og i blöðuum.
Nýlega lásum vér eftirfylgjandi í einu af stærri
blöðum landsins: “Hvenær skyldi unga kynslóðin í
Canada og þeir, sem líta á málin líkt og hún, skilja,
að peningarnir eru ekki æðsta hugsjón manna, held-
ur að þeir séu lítils virði, — skilja, að það að vera
brezkur, jafnvel þó Canadamenn yrðu þess vegna að
vera fátækir um tíma, er fögur og sönn hugsjón....
Frá lagalegu sjónarmiði skóðað, þá heyrir Canada
Englendingum til, er ensk nýlenda og stjórnaraðsetr-
ið er í Lundúnum. Bretar gætu, ef þeir vildu, lagt
skatt á Canadamenn til styrktar herflota sínum og til
annara ríkisþarfa, og gætu enn fremur ráðið verzj-
un Canadamanna og hvar þeir verzluðu En þeir
hafa ekki gjört það, heldur þvert á móti gefið Can-
adamönnum sjálfstjórn, sem þeir vonuðust eftir að
þeir mundu nota samkvæmt brezkum hugsunar-
hætti.’
Stjórnmálamennirnir brezku eru á verði í þessu
sambandi, og horfa með hrygð á bandarísku áhrifin
hertaka hugi fólks í Canada En ef þolinmæði þeirra
er misboðið um skör fram, þá munu þeir sömq
stjórnmálamenn albúnir til að taka af skarið.”
Þéssi nasablástur Englendinga, sem heima eiga
í Canada, en ættu ekki hér að vera, er .ekki nýr, eins
og sagt hefir verið; og þessi yfirburða gorgeir, sem
mörgum þeirra er svp eiginlegur, að þeir eigi landið,
að þeir séu mennirtiir, sem með valdi tali, að þeir
einir hafi réttinn og ráðin á sál, samvizku, siðum og
stefnum allra annara landsmanna, er orðinn þeim
svo rótgróin, að hann er óaðskiljanlegur eðli þeirra.
Vanalega höfum vér Vestur-fslendingar látið
þessi ósköp sem vind um eyru þjóta, og höfum lítið
gefið oss að skrumhjali þessara manna. En nú er
þessum málum svo komið, að naumast er rétt fyrir
oss, að leiða þau með öllu fram hjá oss.
Vér þorum að staðhæfa, að það er ekki nokkur
íslendingur til í þessu landi, né heldur nokkur af
Skrípaleikur.
Fyrir nokkru síðan rituðum vér grein og birtum
í Lögbergi, er vér nefndum “Skuggahverfi”. Var
hún rituð í tilefni af grein í merku blaði eftir Dr.
David Starr Jordan, er vér lásum.
1 grein þeirri vorum vér að benda á, að skugga-
hverfin væru að finna á andlegum svi'ðum mannlífs-
ins eins og þeim verklegu, — að í hugsunum, ritum
og ræðum manna væri að finna svo mikið af ólyfjan,
villandi staðhæfingum og blekkingum, að þau væru
að engu hættuminni fyrir velferð heildarinnar, en
þau sýnilegu og áþreifanlegu,
Kunningi vor, séra Guðmundur Árnason, hefir
auðsjáanlega hneykslast á þeirri staðhæfingu vorri,
að meiru eða minna leyti; að minsta kosti að því
leyti, sem umsagnir þessara skuggahverfismanna
snerta breytiþróunarkenninguna, því um aðra
getur ekki verið að ræða í þessu sambandi, því um
þá vorum vér að tala í mótsetningu við hina, sem um
þróunarkenninguna og allar aðrar vísindalegar
kenningar og viðfangsefni ræða með hógværð og
hreinleik og með fullri meðvitund um það, að stað-
hæfingar umfram það, sem menn vita bezt um þau
efni nú, eru getgátur einar og á engu bygðar öðru
en ímyndunarafli þessa eða hins.
Oss hefir stundum fundist, að séra Guðmundur
liti á sjálfan sig sem dálítið brot af vísindamanni,
sérstaklega að því er þróunarkenninguna snertir, og
er honum það sízt of gott. En þá má hann ekki mis-
virða, þó menn gjöri kröfu til þess, að hann ræði mál
þau, er hann lætur til sín taka, á vísindalegan hátt.
Látum oss því athuga lítillega ysindaaðferðina, sem
hann viðhefir til þess að athuga hina áminstu grein
vora.
Hann ritar all-langt mál um það, hvað vér mun-
um meina með þessum “andlega þorparalýð”, sem j
skuggahverfunum búi, og kemst að þeirri niðurstöðu,
að vér eigum þar við talsmenn þróunarkenningarinn-
ar. Og af hverju kemst hann að þessari niðurstöðu'?
Af því að vér sögðum að menn þeir, sem í skugga-
hverfum andans dveldu, héldu að mönnum fölskum
mannlífsmyndum og hálfköruðum sannleika í nafui
vísindanna.
Finst þér, séra Guðmundur, að þessi niðurstaða
þín beri á sér nokkurn blæ af hugsun vísindapianns-
ins? *Eru engar mannlífsmyndir til aðrar en apa-
mynd mannsms? Eginn hálfkaraður sannleikur eða
getgátur í lífinu aðrar en getgátur um apa-uppruna
mannanna?
Sannleikurinn er sá, að vér áttum alls ekki við
atriði það, sem þú gjörir að aðal umtalsefni í grein
þinni. Vér áttum við allar falskar mannlífsmyndir
og allar ósannar getgátur manna, eins og t. d. þá til-
gátu þína, að vér værum sérstaklega að beina orðum
að breytiþróunar kenningunnni. (
önnur staðhæfing þín í þessari áminstu grein
þinni, er líka í meira lagi óvísindaleg, sú, að Dr Jor-
dan nefni að eins tvær fjarstæður, sem séu fyrir ut-
an takmörk vísindanna, astrólogíu staðhæfinguna,
eða staðhæfingarnar, og tilgátuna um, að mannflokk-
arnir séu komnir út af mismunandi apategundum, og
meira ekki.
Það er ekki að furða, þó mönnum, sem óskýrari
eru en þú, fatist, þegar þú sjálfur hefir svona ákveð-
in hausavíxl á hlutunum. Þessi staðhæfing þín er
svo fjarri sanni, að þessi tvö atriði. sem þú bendir
á, eru að eins notuð af Dr. Jordan máli hans til
skýringar, og því auka-atriði; en aðal atriðið er, að
ávíta alla, sem gjöra vísindunum og vísindamönnum
vanvirðu, með því að slá þeim hlutum föstum, á hvaða
sviði sem er, i fljótfærni og heimildarleysi, sem ekki
eru vísindalega sannaðir. Þetta ber grein vor með
sér svo ljóst, að hver sem vill getur séð.
Það var því ástæðulaust fyrir séra Guðmund,
eða nokkurn annan, að draga það út úr orðum vorum,
að vér ættum aðallega við breytiþróunarkenninguna,
eða nokkra sérstaka kenningu, — það er ekkert ann-
að en ein af þessum tilgátum eða staðhæfingum, sem
Dr. Jordan var að fordæma og sem eingöngu miða
til þess, að afvegaleiða og villa sjónir manna. En
það virðist mál, sem séra Guðmundi er einkar við-
kvæmt. En þó er viðkvæmni hans blándin þeim ein-
kennum, sem höfundur sá hefir sjaldan flaskað á,
nefnilega bríxlum í garð þeirra manna, sem ekki eru
eins fráir á breytiþróunarbrautinni og hann sjálfur,
um þekkingarskort. Það er að vísu handhægt vopn,
en ekki vísindalegt, og ósamboðið góðum dreng, eins
og vér höfum alt af haldið að hann væri.
í niðurlagi greinar sinnar segir séra Guðmund-
ur, að fyrir þeirri lífsskoðun, breytiþróunar lífsskoð-
uninni, hafi vísindamenn “fært góð rök”. Þetta er
rétt, þeir hafa fært þau beztu rök, sem þeir hafa get-
að, fyrir þeirri skoðun, en enga fullnaðar sönnun, og
stingur þessi staðhæ’fing séra Guðmundar því allmik-
ið í stúf við fullyrðingar hans síðar í grein sinni, þar
sem hann segir: “Breytiþróunar kenningin í heild
sinni er rétt, að dómi þeirra manna, sem bezt eru
færir að dæma um það, en allar gamlar sköpunarsög-
ur eru barnaskapur og bábiljur einar, þó að okkur
hafi verið kent annað í æsku, þá er það jafn rétt fyr-
ir því. Þetta er sannleikur, sem enginn getur brotið
á bak aftur.”
Hví eru þá vísindamennirnir að færa rök að
þvi, sem er óhagganlegur sannleikur. Eða ert þú
einn þeirra manna, sem ert að taka fram fyrir hönd-
urnar á þeim og slá því út sem föstum sannleika,
er þeir eru að færa rök að?
Þú segir einnig, að “ný sannindi verði aldrei
brotin á bak aftur”. iEr hægt að brjóta nokkurn
sannleika á bak aftur?
Hljómlistamentun barnsins þíns.
Eftir Paul Kempf, ritstjóra tímaritsins
”The Musician”.
Eigi mun það fjarri sanni, að músík sé í ein-
hverju formi um hönd höfð á flestum ameriskum
heimilum og í langflestum tilfellum eru þaí börnin,
er slíkt hlutverk hafa með höndum.
Flest börn hafa ánægju af músík og þrá að túlka
hjartans mál sín við fallþunga fagurra tóna.
Músík er börnunum holl, frá líkamlegu, sál-
fræði- og tilfinningalegu sjónarmiði, — hún er sann-
mentandi, fegrar skapgerðina og skerpir dómgreind
einstaklingsins.
Ást barnsins á músík og mentun í þeirri grein, er
eitt af viðkvæmustu vandamálum foreldranna, því
þau verða að ákveða, að hve miklu leyrti þroskaskil-
yrðum þess skal greidd gata, þannig að hljómfræði-
mentun komi því að varanlegum notum.
Flestir feður eru svo önnum kafnir við sín dag-
legu, störf, að umhyggjan fyrir söngmentun barns-
ins fellur móðurinni í skaut. Slíkri mentun hefir
eigi ávalt fylgt sú alvara, sem -skyldi, heldur því
miður of oft verið litið svo á, að sönglistin væri
fremur til “skemtunar og skrauts”, en verulegrar
uppbyggingar 1 lífsbaráttunni. 4
Máli mínu beini eg fyrst og fremst til mæðr-
anna. Músík er stór-þýðingarmikill þáttur í lífi
voru, ef ekki einn hinn þýðingarmesti. Barn, sem
vel er ment á. þessu sviði, stendur óendanlega betur
að vígi en félagar þess, er farið hafa söngnáms á
mis. í skóla, kirkju og samfélagslífinu, á sá ung-
lingur margfalt betri aðstöðu, er sungið getur vel og
leikið smekklega á eitthvert hljóðfæri.
Mentafrömuðir, er hugsað hafa um mál þetta
alla æfi, hafa komist að þeirri niðurstöðu, að músík
sé ekkert leikfang, er að eins hæfi telpukrökkum til
að “drepa tímann”, heldur sé þar um að ræða þýð-
ingarmikla námsgrein, er leggja beri full rækt við.
Kinnfiskasognir og síðhærðir hljómfræðingar,
með sérfræðilegan spekingssvip, éru að verða næsta
sjaldséðir nú á dögum. Ef svo færi, að yður kynni
að verða litið inn á söngfræðingamót, þar sem sam-
an væru komnir prófessorar og söngkennarar úr öll-
um landshlutum, munduð þér aðeins sjá venjulega
ameríska borgara, suma snoðklipta, aðra að sjálf-
sögðu sköllótta, og klædda þetta eins og gengur og
gerist. Hvað útlit áhrærði, gætuð þér auðveldlega
tekið misgrip á þeim fyrir “Rotarians” eða banka-
menn.
Aldrei verður það of-brýnt fyrir foreldrum, hve
afar-áríðandi það er, að rétt undirstaða sé lögð
að söngmentun barnsins. Sú gamla hugmynd, að
allir kennarar séu nógu góðir handa byrjendum, ef
þeir að eins. setji lítið fyrir kensluna, er jafn-háska-
leg nú á tímum og hún hefir ávalt verið.
Þegar barnssálin er að mótast, verður hún auð-
veldast fyrif þeim áhrifum, er varað geta æfina á
enda. Það getur tekið látlausa baráttu margra full-
orðinsára, að leiðrétta eina minstu misfellu, eða illa
venju unglingsáranna. Foreldri ættu aldrei að láta
börn sín hefja söngnám, né heldur okkurt annað nám
hjá lélegum kennurum. Slíkt sparar þeim ekki fé,
heldup þvert á móti.
Það liggur í augum uppi, að örðugt sé fyrir for-
eldri, sem ef til vill eru alt annað en sönghneigð, að
velja viðeigandi kennara. En þeim mun meira verða
þau þá að leggja á sig.
Sé barnið hneigt fyrir piano, — það hljóðfærið,
sem algengast er orðið,— verður það að læra undir-
stöðuna þjá góðum kennara, manni, sem veit sitt
/ hlutverk, og gerir annað og meira úr nemandanum,
en músík-loddara.
Listin'í píano-spili er yfirgripsmeiri en svo, að
hún verði metin og mæld eftir því, hve nemandinn
getur skeiðað yfir langa nótnaröð á mínútunni. Þá
væri hyggilegra að fá sér sjálfspilara (player-piano(,
er spilað getur miklu fljótar og jafnar, en flestir
leiknustu snillingar. Hæfur píanókennari, er sá, er
kemur í kenslustundina með fullkomna þekkingu I
hljómfræði (Theory) engu síður en leikni í túlkun
hins ytra forms. Slikur kennari fræðir nemandann
í sönglistarsögu, bregður upp fyrir hugskotssjónum
hans töfrandi myndum úr lífi sönglagahöfundanna,
venur hann á að bera lotningu fyrir viðfangsefninu
og rótfestir í huga hans hrifninguna fyrir þeirri
margvíslegu fegurð, er felst í allri músík, sem
gleymskan hefir ekki getað þagað í hel.
Samvizkusamur og hæfur söngkennari, skipar
hljómfræðinni á bekk með öðrum viðurkendum vís-
indagreinum, svo sem talnafræði og málfræði, og er
sannfærður um, að á því sviði þarf engu síður á
þekkingu og góðum kennarahæfileikum að halda, en
öðrum, nema betur sé:
Það er því sýnt, að foreldrum ber til þess brýn
skylda, að vaka á verði yfir velferð barna sinna, hvað
viðvíkur söngmentun, engu síður en á öðrum svið-i
um. Ekki er það nokkru foreldri ofurefli, að kynn-
ast til hlítar skilningi kennarans á þessu mikilvæga
máii. Ef kennarinn er, sjálfur alt af að æfa sig og
læra, ef hann sækir þing og námsskeið söngkennara,
og er aldrei hárviss um, að hann sé útskrifaður fjrir
fult og alt, þá mun nokkurn veginn mega reiða sig á,
að söngmentun barnsins yðar sé vel borgið í höndum
hans.
Fólk verður að hafa það hugfast, að pianospil
er annað og meira en æfing eyrna og fingra. Það er
margbrotið, voldugt viðfangsefni, með viðtækt gildi
fyrir andlegt menningarlíf einstaklinga og þjóða.
Fimm-fingra æfingarnar út af fyrir sig, skapa ald-
rei fullkominn pianoleikara, né heldur það, þó menn,
geti klöngrast slysalítið fram úr einföldustu lögum,
er frændur og vinir kunna að gera sig ánægða með
í smásamkomum, og ljúka lo/sorði á.
—1 '■ -
ÞEIR SEM ÞURFA
LUMBER
KAUPl HANN AF
The Empire Sash& Do orCo.
Limited
Office: 6th Floor Bank of Hamilton Chambers
Yard: HENRY AVE. EAST. - - WINNIPEG, MAN.
VERÐ Og GŒDI ALVEG FYRIRTAK
“Konan
Konan
leggur
mín
fer með
peningana
inn
—þannig skrifar oss fésýslu-
maður.
‘Hún getur gert það betur
en eg. Hún leggur inn daglega það er við
spörum. Kaupum ekkert nema fyrir pen-
inga út í hönd, og þannig eykst innieignin
ár frá ári.
Sameiginleg-
ur reikningur
Fyrir bornin
einnig
Sameiginlegur reikningur í nafni manns og konu, veitir
konunni heimild til að leggja inn og draga út peninga í
fjarveru mannsins, eða þegar hann kemst ekki í bankann
á venjulegum viðskiftatíma.
Spari-innieign á banka kennir börnunum að meta gildi
peninga og venur þau beinlínis á að spara.
The Royal BanK
of Canada
Vínbannið í Bandaríkj-
unum.
Vínbannið hefir nú staðiÖ í
sex ár 'í Band'arikjunum og
hefir þjóðin orðið mjög svo ósam-
mála um ágæti þess. Hópur
manna hefir frá byrjun lagst á
móti þeim af persónulegum ástæS-
um svo sem atvinnutapi eða eigna-
tjóni.. En það eru líka aðrir, sem
gjöra það sökum þess að þeim
finst að þeir í þessum lögum sjái
hættu, er þjóðinni geti valdið til-
finnanlegs tjóns frá löghlýðnis-
legu sjónarmiði.
Menn þessir hafa barist á móti
vínbannslögunum á undanförnum
árum með öllum þeim meðulum,
sem þeir hafa getað náð til. En þó
virðist ákveðnari sókn frá þeirra
hálfu nú en nokkru sinni áður.
Fylkingarnar eru að undirbúa sókn
og vörn í bindindismáli Banda-
ríkjanna ákveðnari og harðari en
áður hefir átt sér stað og naumast
getur hjá því farið að þeim lendi
alvarlega saman út úr því, áður
en Jangt líður. Fyrir 4 árum sendi
blaðið Literary Digest 10,000,000
atkvæðamiða út á meðal manna af
öllum stéttum. Afleiðingarnar af því
voru þær, að 1.740,062 atkvæði voru
greidd. Af þeim voru 356,193 méð
því að framfylgja bindindislögunum
eins og þau eru nú, með oddi og
egg, eða 38.6%, 377,334, eða 40.8%
með því að slaka svo á þeim að
lleyfa sölu á öli og óáfengari vin-
föngum, en 189,856, eða 20.6%
með því að afnema vínbannið með
öllu.
Nú hafa aðal blaða- og útgáfu-
félögin í Bandarikjum leitað at-
kvæðagreiðslu á meðal fólks, sem
við þau blöð vinna og hefir sú at-
kvæðgreiðsía fallið þannig; 329.
274 atkv. frá fójki, sem fyrir blöð
innan blaðamannasambandsins vinna
láta i ljósi að lögunum skuli ekki
breytt, en þeim framfylgt af
fremsta megni eins og þau eruu nú.
545,839 atkvæði greiddu starfs-
menn þeSsara sömu blaða, með
þvi að vinbannslögin væru numin
gildi, en 864,949 með þvi að leyfi
væri veitt til að selja öl og' óáfeng
vín.
Atkvæði fólks þess, er í sambandi
við Hearst-blöðin og önnur í sam-
bandi við þau, sýndi með miklum
atkvæðamun að það var hlynt óá-
fengum vinum, því með því að leyfa
þau og ölsölu greiddu 1040.937 at-
kvæði, með vínbanni 188,987 á móti
vínbanninu 915.969.
ÖIl atkvæðagréiðslan sýnir að af
þeim, sem atkvæði greiddu voru
545.648 með vinbannslögum eins
og þau eru nú, en 2,792,126 með
því að breyta þeim. Eins og menn
skilja er þetta enginn fullnaðar úr-
skurður á málinu, en óhætt mun
þó að ætla að atkvæðagreiðsla þessi
sé nokkurn veginn réttur spegill af
þjóðarviljanuni og því ekki ólíklegt
að þeir menn, iem andstæðir eru
bindindislögunum noti sér þær á-
stæður og sæki fram enn á ný með
meiri ákafa og áræði til þess áð
eyðileggja lögin en verið hefir.
Flest stærri • blöð þjóðarinnar
þykjast sjá að í aðsigi sé ákveðnari
sókn og vörn i máli þvi, en átt hef-
ir sér stað á undanfömum árum.
Einkennilegt verkfall.
Það er ekkert nýtt að heyra að
þessi éða ‘ hinn verkamannaflokk-
urinn hafi hafið verkfall út af mis-
klíð á milli verkgefenda og verk-
þiggjenda, það er svo að segja dag-
legur viðburður og geta vart talist
nýmæli á vorri tið. En nú hefir
þessi verkfalls hugmynd verið
færð nokkuð út — gerð víðtækari
en menn hafa átt að venjast hing-
að til.
í bænum Orel á Rússlandi hófu
giftar konur verkfall gegn mönn-
um sínum nýlega. Konurnar voru
óánægðar með hlutskifti sitt. Kváð-
ust verða að mæta svo illri með-
ferð frá hendi manna sinna að með
engu móti væri við unandi. Þær
tóku sig því saman og völdu sér
tcdsmann. Hét sú Exenya Karaseva,
sem fyrir valinu varð. Tók Exenya
það ráð að kalla allar giftar kon-
ur á fund i skólahúsi bæjarins og
sömdu þær svohljóðandi ávarp til
karla sinna.
“Við giftu konurnar eigum við
börð kjör að búa. Eiginmenn okk-
ar fara með okkur eins og skepnur
og tala aldrei hlýtt orð til okkar.
Við neitum hér með að búa við
islík kjör lengur og tilkynnum
mönnum okkar að við erum albún-
ar til að búa saman við þá og vera
aðstoð þeirra og förunautar, en
við krefjumst þess, að eiginmenn
okkar leggi höft á hendur sínar
og túngu og við höfum ákveðið
að búa ekki saman við þá fyr en
þeir hafa staðfest þessa kröfu okkar
með eigin handar undirskrift.”
Fyrst kýmdu karlarnir að
þessu fjasi kerlinganna. Svo ráku
þeir upp stór augu, þegar þeir sáu
að þeim var viikilega alvara og
síðast gengu þeir lúpulegir á fund
kerlinga sinna og skrifuðu þegjandi
undir skilmálana, því þó leiðinlegt
væri að geta ekki slegið í kerling-
arnar, þegar þær væru framúr-
hófi keyrandi óþekkar og illa lynt-
ar, eða isvalað s'kapi sínu á þeim
i orðum, þá var þó enn verra að
sleppa þeim.alveg og hafa engan að
nöldra við nema sjálfan sig.
BjörgTÍn Guðmundsson.
Hrörnar þöll
sús stendr þorpi á
hlýrat henni börkr né barr;
svá es maðr
sás mangi ann;
hvat skal hann lengi lifa?
Mér er ljúft að mæla með á-
skorun þeirri, sem birt hefir ver-
ið í íslenzku blöðúnum, um sam-
skot til námsstyrks fyrir Björgvin
Guðmundsson. Það er ekki að á-
stæðulausu, að margir mikils-
metnir menn í Winnipeg og út um
bvgðir íslendinga hafa nú tekið
höndum saman til að styrkja
þennan efnilega mann til frekara
náms. Það er nú orðið alkunna,
að B. G. er miklum hæfileikum
gæddur á tónlistarsviðinu. Svo
miklum hæfileikum sem tónskáld,
að undrum sætir. Eftirtekt sú,
sem hann hefir1 vakið á sér á því
sviði, virðist fara fram úr öllu
því, sem menn geta gert sér í
hugarlund. Listnæmir menn, sem
heyrt hafa lögin hans sungin,
Ijúka allir lofsorði á þau og sjálf-
sagt að.verðugu. Það er gleðiefni