Lögberg - 01.12.1927, Blaðsíða 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 1. DESEMBER 1927.
«■. S-
Fréttabréf frá lslandi.
Borgarfirði, um veturnætur 1927.
Kæru vinir vestan hafs,
Heilir og sælir.
Þá vil eg reyna að binda enda
á loforð það, sem eg gaf ykkur í
línum þeim, sem eg sendi vini
mínum, hr. Árna Eggertssyni, í
sumar. Eg bað hann að flytja öll-
um ástarþakkir frá mér, þeim er
hlutdeild tóku í gjöfinni veglegu
og minnilegu. Sé eg nú, að Árni
Eggertsson hefir afhent bréf mitt
Lögbergi til birtingar, og verð eg
að láta þau þakkarorð, sem þar
standa, nægja að sinni, en létt-
vægt gjald er það fyrir gull frá
góðum vinum.
En nú á eg eftir að þakka göml-
um og góðum vinum fyrir ágæt
'bréf. Sérstaklega er það nú einn
áttræður merkismaður, sem eg
þakka fyrir mjög gott og greini-
legt bréf, sem var jafn snildar-
legt að rithönd og orðfæri. Bréf
hans sýndi eg hálærðum menta-
mönnum og dáðu þeir snild gamla
mannsins. Þess vil eg geta, við
minn aldraða fornkunningja, að
mér er hann vel minnisstæður frá
mínum bernskudögum, er hann
var að heimsækja unpustu sína,
unga og fagra. Var hann þá í
blóma lífsins, á fallegum gæðingi
jarpskjóttum að lit. Ekki efa eg,
að vinur minn eigi fagrar endur-
minningar frá þessum löngu liðnu
árum og geti jafnvel í anda enn
þá fundið ilminn af skógi þeim,
er leið hans lá þá um.
Eg skal nú hverfa frá því, að
rifja upp endurminningar frá
löngu liðnum tímum; sný mér
heldur að hinum Hðandi stundum.
Fylgi eg þá minni fyrri reglu, að
minnast fyrst á tíðarfarið. —
Það er ekki að ástæðulausu,
þótt sveitabændur byrji samræð-
ur sínar á veðrinu. Undir því er
hagur manna að miklu leyti kom-
inn. Eg skrifaði ykkur síðast 24.
til 26. febrúar. Þá voru svanir að
fljúga til heiða. Spáði eg þá, að
hverful myndi þeim verða sumar-
blíða sú, sem þá stóð yfir, Varð i
það líka að vonum. Samt mátti
heita að sumarveður væri frá ný-
ári til páska. Voru þá tún al-
græn orðin, er lágu vel að sól og
suðri. En úr páskum gerði þriggja
vikna hret, 3em deyddi þann gróð-
ur. Eftir það byrj'aði hin þurra
og milda veðrátta, sem hefir hald-
ist til þessa. Man nú enginn elztu
manna hér um slóðir betra sumar
og ef til vill ekkert eins gott.
Menn sem hafa dvalið í ýmsum
löndum hér í álfu, segjast hvergi
hafa mætt jafn sólríku sumri
sem því, er guð gaf okkur nú.
Engir muna slíka óþurka sem í
f.vrra sumar, eru því viðbrigðin
næsta mikil. Svo var heyfengur
léttvægur eftir hið óskaplega
rigningasumar, að nærri lá að
fénaður manna gæti ekki á hon-
um lifað. Varð þó ekki mikið að
sögn vegna hinnar dæmafáu veð-
urblíðu bæði veturinn og vorið.
— í sumar var grasvöxtur ekki
meiri en í meðallagi, því gróðrar-
skúrir voru fáar, en hvert strá
þornaði jafnótt og það var slegið,
svo nú búast bændur við að fóðr-
ið svíki ekki fénaðinn, sem hinn
síðastliðna vetur.
Ferðamanna straumur frá Rvík
og öðrum kauptúnum landsins
hefir verið með langmesta móti í
sumar. Er það meðal annars hin
dæmafáa veðurblíða, sem því er
valdandi. Engum manni þykir
það heldur tiltökumál þótt fólk
það sem elur aldur sinn við skrif-
störf eða hver önnur kyrrsetu-
verk, langi til að teyga í sig ilm
hinna íslenzku sumarblóma og
spegla sig í umhverfi hinna bláu
fjalla. Er slíkum sumargestum
hér víðast mjög vel tekið, og geta
allir sett sig vel inn í það hvað
nauðsynlegt og hressandi slíkt
ferðalag er. En margir sakna
þess fyrir augu og anda hinnar
ungu kynslóðar, að hafa aldrei
séð vorsólina renna upp í allri
sinni dýrð. Sú námsgrein virðist
hafa glatast úr fræðakerfi skól-
anna, sem áður var þó í heiðri
höfð, að ;sá yrði vís og hraustur,
er árla risi úr rekkju. Nú er ýms-
um lotið lægst og launað bezt, er
lengst sefur fram effcir deginum.
Kemur sú nýbreytni oft óvenju
Styrkir Slakar Taugar
og önnur Veikluð Líffæri.
Meltingarleysi, magaveiki, lyst-
arleysi, lifrarveiki og nýrnaveiki,
læknast alt fljótt og vel, ef maður
brúkar Nuga-Tone, þetta undur-
samlega heilsulyf, sem hefSr orð-
ið miljónum manna og kvenna til
mestu blessunar í síðastl. 35 ár.
Notaðu Nuga-Tone eins og sagt
er fyrir, og þess verður ekki langt
að bíða, að heilsa þín taki miklum
breytlingum til batnaðar. Nuga-
Tone gerir blóðið rautt og heil-
brigt, taugarnar styrkar og mann-
eskjuna yfirleitt aflmeiri og
hraustari. Fáðu þér flösku strax
í dag og reyndu það fyrir sjálfan
þig. Allir lyfsalar selja það og
ábyrgjast, að það reynist eins og
sagt er, eða skila peningunum aft-
ur. Varastu eftirlíkingar, því
ekkert getur jafnast við Nuga-
Tone.
hart niður á húsmæðrum á gesta-
bæjum, þegar fólk gætir þess
ekki að koma í náttstað fyr en
löngu eftir venjulegan háttatíma
og verður þá hið vinnulúna fólk
að vakna og klæðast til þess að
veita gestum sérhvað er þeir með
þurfa. Taka þá góðir gestir oft
sára iðrun fyrir seinlætið, og
hina miklu morgunværð, sem varð
þess valdandi, að þeir komu ekki
í náttstað í tæka tíð
Farartæki eru nú fjölbreyttari
en áður var. Þjóta nú bílar dag-
Iega frá Borgarnesi eftir öllum
þeim flutningabrautum, er þaðan
ligjga, svo langt sem þær ná. —
Reykjavíkurbúar fara skyndi-
ferðir um héraðið með þessum
bílum og svo enn aðrir á reiðhjól-
um. Flestir játa þó, að slík far-
artæki hafi minni unað að bjóða,
en hinir fjörmiklu og vel tömdu
hestar, sem iða í skinninu af fjörl
og eru alt af viðbúnir að þjóta á
flugferð, hvenær sem reiðmaður-
inn gefur þeim leyfi til þess. Nú
þykir sá gæðingur beztur, sem
þrunar hraðast á tölti; en hér eru
nú hestar minna lagðir á skeið, en
áður var. — Mikið er hér líka
breytt um reiðtýgi og búnað
kvenna, einkum þeirra, sem frá
kauptúnunum koma. Ríða þær í
hnökkum og klæðast sem piltar
frá höfði til hæla. í augum eldri
manna eru þær þannig búnar
langt um ósmekklegri þeim sem
fylgja hinni eldri venju með
klæðnað og reiðveri. En vera má,
að þessi nýbreytni hafi sína kosti
og skal eg því ekki dæma hana
hart.
Þingmannakosningarnar höfðu
hér um Borgarfjarðarhérað, eins
og víðar, nokkrar hreyfingar í
för með sér. Sitt sýnist hverjum,
bæði um menn og málefni. — í
Mýrasýslu keptu þeir um þing-
sætið, Jóhann Eyjólfsson fyrrum
bóndi í Sveinatungu, íhaldsmað-
ur, o g Bjarni Ásgeirsson frá
Knarrarnesi á Mýrum, nú bóndi á
Reykjum í Mosfellssveitj fram-
sóknarmaður. Jóhann er nú bú-
inn að lifa sitt fegursta, nær hálf-
sjötugur og horfinn frá landbún-
aði, en seztur að í Reykjavík. En
orðfær er hann vel og skarpur í
hugsun, djarfmæltur og hreinlynd-
ur og mesti drenglyndismaður. —
Bjarni er í blóma lífsins, fríður
sýnum og aðlaðandi, málrómur
hans hreinn og þýður og orðfæri
heflað. Urðu honum það líka hin
beztu meðmæli aðhann er bóndi,
sem hefir gefið góða fyrirmynd í
því, hve mikið má framleiða hér
af mörgum tegundum matjurta.
I Borgarfjarðarsýslu voru þeir
frambjóðendur, Pétur Ottesen al-
þingismaður og doktor Björn
Þórðarson skrifstofustjóri. Pétur
er með stálvilja, rökfimur og fylg-
ist vel með hverju máli, snjall í
máli og harðfylginn í deilum. —
Doktor Björn Þórðarson er mesta
prúðmenni og sannmentaður gáfu
maður; rökstyður hann skoðanir
sínar vel og æsingalaust og tal-
ar sett og stilt með einurð og
mælsku. Vandfundinn væri sá
Reykvíkingur, sem hefði hér meira
fylgi við kosningar. Þess þarf
nú ekki að geta, það er fyrir löngu
kunnugt orðið. Pétur Ottesen
náði þingsætinu.
Héraðsfundur Borgarfjarðar-
sýslu var haldinn í Reykholti 16.
júní síðastliðinn. Byrjaði hann
með messugjörð, er hinn nafn-
kendi merkisprestur, séra Þorst.
Briem á Akranesi flutti. Farast
honum öll prestsverk mjög vel og
er ræðumaður orðlagður. — Eftir
messu var fundurinn haldinn í
kirkjunní. Meðal annars skýrðl
prófastur, séra Einar Thorlacíus,
frá prestum þeim, er í Reykholti
höfðu búið til forna. En eftir
áskorun prófastsins hélt eg fyrir-
lestur um presta þá, sem í Reyk-
holti hafa búið síðan Finnur Jóns-
son biskup í Skálholti fór þaðan
1754. Eru þeir tólf að tölu. Hafa
margir þeirra verið stórmerkir
menn og mikilsvirtir. Má margt
og mikið enn um þá segja.
Biskup Jón Helgason heimsótti
Borgarfjörð í sumar, sem yfir-
maður kirkju og klerka. Boðaði
hann messur á öllum kirkjum þar
sem hann fór yfir. En yfirreið
hans stóð yfir um túnaslátt, var
því afsakanlegt, þótt búalýður og
bændur ræktu ekki vel biskupsboð
undir þeim kringumstæðum. Þó
kom biskup á messum á nokkrum
kirkjum um rúmhelga daga. í
Reykholti messaði hann á sunnu-
degi. Var þá kirkja sótt sæmilega.
Bar þó saman biskupsmessa í
Reykholti og íþróttamót hjá
Ferjukoti. Kirkjur og alt fémæti
þeirra skoðaði hann vandlega og
þurfti lítið að saka sóknarnefndir
í þeim efnum. En ýmsa söfnuði
átaldi hann harðlega fyrir áhuga-
leysi i kirkjumálum. Bygði hann
það á skýrslum um messur og
messuföll að áhuginn í þvi að
sækja kirkjur væri harla dapur.
Enginn biskup hefir komið í
Borgarfjörð í kirkjuskoðun síðan
Pétur biskup um 1870, þar til nú
í sumar.
Það var 14. sunnudag í sumri,
sem biskupinn var í Reykholti og
íþróttamót hjá Ferjukoti. Er það
nú aðallega æskulýðurinn, sem
sækir iþróttamótin og mikill meiri
hluti þess vel siðað fólk og hóf-
samt. En samt verður þvi ekki
neitað, að nú á síðustu árum hafa
verið þar innan um ofdrykkju-
menn, sem hafa sett smánarblett
á samkomuna. En þó flestir slíkra
manna tilheyri kauptúnunum, þá
hafa ekki allir sveitapiltar hrein-
an skjöld í þeim efnum. “Það er
auðlærð ill danska”. Eri sem bet-
ur fer, eru í fáum sveitum hér-
aðsins menn, sem þurfa að bera
kinnroða fyrir slíkar sakargiftir.
Þótt árgæzka hafi verið mikil,
hvað veðurfar snertir, eins og eg
hefli áður lýst, þá er fjárhagur
manna ekki rúmur að því skapi.
Að því liggja ýmsar ástæður.
Verðlag á vinnu og öllum aðflutt-
um vörum er hátt, en búsafurðir
lækka ár frá ári. Hrossasala til
útlanda virðist vera að leggjast
niður. Offyllast nú bæði heiðar
og heimalönd af stóðhrossum, sem
engan arð gefa. En nú eru lög
um kynbætur hrossa að ganga í
gildi, sem verða þess valdandi, að
hross hljóta að fækka og batna.
Eru bændur byrjaðir á því að
slátra hinum lökustu hrossum á
ölium aldri. Á skólum héraðsins
Hvanneyri og Hvítárbakka, er
hrossakjöt mikið notað til fæðis.
Kunna nú allir að matbúa það svo
vel, að það þykir holl og lystug
fæða, þess utan óvenju ódýrt.
Meðal nýjunga, sem benda á
tólraunir til aukinnar framleiðslu
á verðmætri vöru, má nefna hluta-
félag eitt, sem stofnað hefir verið
á þessu ári. Ekki veit eg nafn
þess, en vel getur það heitið refa-
ræktarfélag. Hefir það sett upp
girðingu mikla á grjótholti einu
vestur frá Svignaskarði, skamt
frá Borgarnessbraut að norðan. 1
girðingu þessa er nú búið að
safna, að sögn, hátt á annað
hundrað ungum tófum, sem eiga
að þroskast þar, þangað til að
skinn þeirra eru orðin í fylsta
verði. Er svo til ætlast, að nokk-
ur hluti þeirra lifi frá ári til árs
og auki kyn sitt í fangelsinu.
Óreynt hvernig það gengur eða
hver gróði félagsmanna verður.
En sízt þarf að óttast, að kyn-
stofnfnn Iíði undir lok, því aldrei
fækka refir, hve miklu fé sem
varið er til eyðingar þeirra.
1 öllum búnaðarframförur verða
menn að fara hægt og varlega,
því ýmsir, sem hafa tekið stökkin
stóru, hafa fyr en varði orðið of-
hlaðnfr skuldabyrði, sem getur,
að lokum, eytt bæði áliti og áræði
manna. Árlega miðar þó nokkuð
fram á leið, bæði með útgræðslu
túna og umbætur húsa. Nýjustu
og arðvænlegustu jarðabætur hér
í grend, er gufuleiðsla Jóns bónda
Hannessonar í Deildartungu. Hef-
dr hann leitt gufu frá hvernum til
bæjarhúsa. Er það 700 metra
vegalengd. Fer gufan um vel
varðar járnpípur, og kemur nú
heim með þeim hitakrafti, sem
dugar til upphitunar og matar-
suðu. Er nokkuð síðan byrjað
var á tilraunum í þessa átt, en
ekki hepnast fyr en nú. Er Jón
miWilI búnaðarfrömuður og vel
fjáður, og sér í flestu góðan á-
rangur iðju sinnar. Ræzt hafa nú
hinar fornu spár og draumórar
fornmanna, að hver sá sem
Skrifla heitir, ætti að flytja sig
og koma upp undir hjónarúmið í
Reykholtí. Nú er hún ekki ein-
ungis komin undir hjónarúmið,
heldur er hún komin þar inn I
kirkju líka. En mannhjálp fékk
hún til flutningsins. Enn þá er
það lítill hlutá allrar hitaorku
hveranna hér í grend, sem búið er
að beizla. Mestu og beztu notin
hverahitans eru í hinum myndar-
lega læknisbúastað á Kleppjárns-
reykjum.
Jón Bjarnason héraðslæknir vex
í áliti ár frá ári. Sjúkraskýlið í
lækrtishúsinu er aldrei mannlaust.
Gjörir læknirinn ým^a holdskurði,
bæði við hinni óvenju tíðu botn-
langabólgu og fleiri meinum. Er
sem dinhver hulin heilladís sé að
verki með honum, svo giftudrjúg-
ur hefir hann verið til þessa við
allar lækningar. Eykst því að-
sókn til hans úr öðrum læknahér-
uðum. En enginn ver dauða, það
sýnir upptalning þelirra manna,
sem látist hafa frá því eg skrif-
aði mitt síðasta bréf. Skal eg þá
hér næst telja nöfn nokkurra
nafnkendra manna, sem dáið hafa
í héraðinu. (iFrh.).
JÓNINA S. MÝRDAL.
Fædd árið 1858 í Norðurárdal á
íslandi. Dáin að Point Roberts ,
Ameríku, árið 1926.
Ort undir nafni sona hennar.
Þig í fjarlægð flutti tímans hjól.
Feigðarsöngva skapanornin gól.—
Hugir okkar hjá þér dvöldu þrátt,
Hjartans móðir, lengst í vesturátt.
Flestir eignast einkavíni hér.
Æskan hverfur. Framsókn lífið er.
En hvar sem ást er inn í heiminn
sett,
Ætíð móðir hefir fyrsta rétt.
Eiginn unni okkur meira en 'þú,
Elsku móðír, fyrstu bernsku trú
Þú oss gafst, hún græddi meinin
vönd,
Og gaf oss byr að þreyðri friðar-
strönd.
Annan* bróður heimti Hildur
ströng,
Hergnýr drundi, vopnagriður
söng,
Grimd og dauði geystust yfir jörð,
Grýtt var leiðin, kjörin þung og
hörð.
Þá var, móðir, minríingin um þig,
Mest sem gladdi, styrkti’ og leiddi
mig,
Eins og hönd þín, þýð og styrk
sem stál,
Styddi mig í gegn um voðans bál.
Hinn sat fölur banabeði hjá,
Brúði unga dauðinn kallaði’ á.
Sál hans nísti sorgarinnar él,
Sviftur vonum, þráði hvíld hjá hel.
Þá var, móðir, eins og andi þinn
Ávarp sendi í dauðamyrkrið inn:
"Elsku sonur, áfram halda ber,
Eg skal vaka’ og biðja fyrir þér.”
Móðurást er æðsta lífsins hnoss.
Enginn gleymir sinnar móður
koss.
Allar mannsins instu og dýpstu
þrár,
Yfir líki móður fella tár.
Þú ert liðin, laus við melinin vönd,
Lögð í mold á Kyrriahafsins
strönd.
Sálir okkar svífa í vesturátt,
Signa leiðið, bæði dag og nátt.
Jónas Stefánsson,
frá Kaldbak.
Aths.—Þetta kvæðl var ort fyr-
ir löngu síðan, en forfalla vegna
hefir það ekki verið sent blaðinu
fyr en þetta. Höf.
*Annar sonur hennar fór í stríð-
ið mikla 1914, en hinn misti unga
konu sína.
Gefið Raf Jólagjafir
um nœstu jól!
Komið til
Hydro sýningarskálans
55 PRINCESS STREET
og skoðið hið mikla úrval. Alt selt gegn
vægum borgunarskilmálum,
Þegnajöfnuðurinn
og Grænlandsmálið.
Eftir Einar Benediktsson.
Svo mikið hefir þegar komið
fram fyrir almenning í ræðum og
ritum um kröfur íslendinga til j
nýlendu forfeðra vorra, að hér
má örugt gera ráð fyrir því, að
þjóðinni séu nú í heild orðnar'
ljósar meginástæður og helztu j
rök gegn gjörræðinu þar vestra.;
En um hitt, hvernig aðstaða vor
>er um rekstur réttlætis fyrir ís-
lendinga á Grænlandi og fyrir
ströndum þess, má ráða meiri efi
hjá oss yfirleitt. 1 þessari fá-
orðu grein vildi eg að eins víkja
að einu atriði, sem margir munu
þó treysta nú, að glöggva kunni
og greiða götu vora 1 þessu efni.
Eins og alþjóð veit, og beztu
vísindamenn vorir, um slík mál,
fjölvíða taka fram og játa er
ríkjasamband vort við Dani í eðli
sínu samningur,er rofinn kynni
að verða að meira eða minna
leyti, af öðrum hvorum aðila. En
eitt mikilvægasta grundvallarat-
riðj samnings þessa er jafnréttið
með þegnum beggja ríkja og hefir
það að vísu einnig verið tekið tví-
mælalaust fram hingað og þang-
að í Grænlandsgreinum íslenzkra
höfunda. Er ætlun mín hér ein-
ungis að minnast á eina afleið-
ing jafnaðarákvæðisins.
Færi svo, að Danir kynnu í ein-
hverju verulegu að traðka jafn-
réttinum um notkun lslendinga
eða atvinnurekstur á lögsvæði
sambandsríkis vors og yrði það
úr, ofan í kaupið, að þeir drýgðu
þetta atferli til langframa, jafnvel
skeltu skollaeyrum við vandlæt-
ingum vorum gegn slíkum yfir-
troðslum—mundi heimsálitið efa-
laust fara í þá átt, að vér ættum
kost á uppleysing sambandsins.—
Um þetta mundu víst flestir ís-
lendingar verð^ samhuga og á
einu máli. En hingað til hefir
þessa ekki verið minst í sambandi
við þjóðaratkvæðið 1943.
Morgunblaðið hefir t. d. skýrt
fyrir mönnum hve afar erfitt er
að koma fram skilnaði við Dani
með samanlögðum meginhluta at-
kvæða meðal almennings vors. 11
víðáttubygðum, fátækt, fámenni |
og samgöngu erfiðleikum eru I
mörg ljón á leiðum þeirra, er I
vilja leysa hnútinn — en alt á {
hinn bóginn auðveldara, að trufla
og eyða samheldi strjálbúanna.'
Þarf ekki að fara frekar út í það
hér — en mörg finnast dæmi þess
hve valt er að gjöra ráð fyrir at- j
kvæðaeining slíks meginhluta —I
og byggja á slíku um framtíð og
sjálfstæða tilveru íslenzkrar þjóð-
ar.
Af þessu, sem nú er drepið á,
sést það á hinn bóginn, hve óvit-1
urlegt væri fyrir Danastjórn að j
halda fram brotum gegn sam-
bandslögunum, með óhæfri mein-
bægni og útilokun íslendinga frá
arflandi voru vestra. Danir
drýgja með því röskun á sam-
bandslögunum — rjúfa þau og
opna leiðir til þrætu sem kynni
að verða örlagadrjúg fyrir sam-
bandsþjóð vora, þótt hún sé fjöl-
mennari og máttkari. Félagsskap-
ur heimsþjóða hefir þegar lengi
horft afskiftalaust, að þvi er sýn-
ist, á ráðismenskuna með Græn-
land. En margir munu þeir vera
víðsvegar um lönd, sem nú hugsa
sitt, að tjalda baki, um það hver
afdrif kunni að verða um land-
nám vort og réttindi yfir Græn-
landi.
Það hefir verið margtekið fram
hér í blöðum vorum og tímarit-
um, að stjórnarráð íslands hafi
fult vald til þess, t. d. að leyfa
íslenzkum skipum að hafna sig
við Grænland, setja þar menn á
land og reka þar atvinnu á sama
hátt, sem dönskum þegnum hefir
verið leyft til langframa. Felst
þetta alt 1 jafnrétti voru við
danska ríkisþegna, án þess að
fara þurfi út í hið eiginlega aðal-
deiluefni milli vor og Dana, um
ríkisafstöðu landsins. En sé
þessa gætt, þá er öllum augljóst,
að réttarneitun Danastjórnar í
meðal annars verður til þess, að
þessu efni er samningsbrot, sem
Íslendingar þurfa ekki að ganga
til atkvæða 1943 til þess að losna
við erlenda ríkisborgarann.
í þessu samhengi er rétt að
geta þess, að skilnað ríkjanna þarf
ekki að leiða af því, þótt þjóðar-
atkvæði um þegnajöfnuð félli burt
vegna samningsrofa af hálfu
Dana.—Morgbl.
Þekking—Forvitni,
Þekking út af fyrir sig, er
einskis virði. Þekking er oft gagns
laus, og oft jafnvel til ills. Engu
að síður eru þeir menn til, sem
þykjast stórum af tómri þekking
á því eða því, án alls tillits til
þess, hvort sú þekking kemur að
nokkrum notum. Og langt um
fleiri eru þeir, sem eyða miklu af
tíma þeim,( er þeir eiga yfir að
ráða, til þess að afla sér þekkingar
á því, sem algjörlega verður þeim
til ónýtis og er þess eðlis, að þeir
hafa frá upphafi haft gilda á-
stæðu til að ætla, að hún hlyti að
reynast öllum gagnslaus. En svo
eru auk þess margir, bæði meðal
eldri manna og yngri, sem eiga 1
fórum sínum þá þekking, sem
betra væri fyrir þá að vera án.
Útvalins eðlis verður þekkingin
að vera til þess hún verðskuldi að
vera eign vor eða að eftir henni
sé sótt. — Þetta er hvergi sann-
ara en þá, er um guðfræðislega
þekking er að ræða. Spurningar
þær, ér leitendur eftir trúarlegum
sannindum eiga prviðast með,
snerta efni, sem þeim er alveg
gagnslaust að þekkja. í heimi
trúarinnar er margt, sem æfin-
lega hlýtur að vera oss hulið, og
það, að svó hlýtur að vera, ættum
vér að láta oss lynda. Löngun
eftir þekking í þeim eina tilgangi
að eignast hana, hefir með réttu
verið nefnd með hinu óvirðulega
nafni—forvitni. — (Þýtt í “Sam.”
af J. B. úr Phil. S. S. Times.)
ur-íslendinga, er þeir eiga í ó-
venju-fullum mæli. Vissulega eru
þeir lífþrungnar og Ijómandi
greánar hins aldna, risavaXna
reynis, er rót á nyrzt í Atlantshafi
og teygir hina tígulegu laufkrónu
sína suður að ströndum hafsins
hljóða, sem víðsýnn og öflugur
verndari.
Eitt er mér þyrnir í augum, er
eg les blöð Vestur-íslendinga, og
mig langar feil að lýsa með nokkr-
um orðum: nöfnin þeirra.
Hvað eftir annað rek eg mig á
mæta landa, sem nefnast ýmsum
ósmekklegum nöfnum, svo sem
Walters, Goodman og Jackson.
Sjálfsagt eru nöfn þessi notuð til
að þóknast einskumælandi mönn-
um, en eigi að síður er það óþarft
og ljótt frá mínu sjónarmiði. Það
virðist vera tilraun að sýnast
brezkur, þótt það sé eigi í raun
og veru, því að eg hefi fyrir satt,
að margár þeirra V.-íslendinga,
sem bera brezkar nafnaflíkur, séu
ram-íslenzkir í rótum hjartna,
þótt þeim yrði sú skyssa á að
skafa af sér gömul og göfug þjóð-
ernismerki, sem nðfnin eru. Það
er fjarri því, að eg lasti þó að V.-
íslendingurinn Jón Jónsson velji
sér ættarnafnið Foss eða Fjall til
aðgreiningar öðrum, er svo heita,
eða Egill nokkur nefni sig Fáfn-
fis, því slíkt eru góð fataskifti.
Svo þætti mér og vel hlýða, ef ein-
hver tæiki sér kenningarnafn með
ættarnafni, sem gjört mun hafa
Halldór Kiljan Laxness. Annars
þykir mér Kiljans nafnið ósmekk-
legt eins og það er ritað. Veit eg
ekki hvað þar liggur til grund-
vallar.
Nöfn íslendinga eiga að vera
samræmd við “ástkæra, ylhýra
málið”, sem þeir tala og meta
meira en allar aðrar tungur. All-
ir munu finna, að maður er að
engu virðingarverðari, þótt hann
beri nafn hins merkasta manns
sögunnar. Það er hlutverk hvers
einstaklings, að gjöra nafn sitt
fagurt og míkið í meðvitund al-
heims með skýru og góðu for-
dæmi. Hvaða nafn er öllu hvers-
dagslegra en Jón Sigurðsson? En
þegar við hugsum um Jón Sig-
urðsson .— þann, sem réttilega var
nefndur “sómi íslands, sverð þess
og skjöldur,” hverfur hversdags-
blærinn af nafni h a n s og það
verður í hugum okkar fegurst og
ágætast nafna. Þannig geta
menn hafið upp nöfn sín með yf-
irburðum, hver sem eru, elins og
þeir geta niðnrlægt þau, svo sem
gerði Mörður og Hrappur, enda
hafa fáir viljað gefa sonum sín-
um nöfn þeirra, jafnvel þó að
sæmileg séu.
Jafnvel þó að mjög skorti á, að
Austur-íslendingar séu þjóðlegir
í nafnavalfl, er þó svo komið, að
flest hin fegurstu fornaldar heiti
manna og kvenna eru finnanleg
meðal þeirra, þótt sum þeirra séu
fágæt enn. Af nöfnum, sem fá-
gæt voru í fornöld og fram eftir
öldum, eru sum orðin býsna al-
geng á Islandi á síðustu árum,
svo sem nöfnin Ragnar og Hrafn-
hildur, einkum hið fyrra, því það
nafn bera nú íslendingar í hundr-
aðatali, en hitt í tugatali.
Eg hefi löngun til að nefna
nokkur fágæt mannaheiti, sem
endurreist hafa verið á íslandli í
seinni tíð, en rúmsins vegna tel
eg þó fá ein. Hér eru nokkur af
handahófi: Logi, Jökull, Hrafn,
Heimir, Glúmur, Grettir, Grani,
Skeggli, ölver, Broddi, Már, Forni,
Skjöldur, Húnbogi, örlygur, Æg-
ir, Víkingur, Valur, Þrándur, Þið-
randi, Völundur, Viðar; Alda,
Bára, Saga, pif, Sjöfn, Dröfn,
Yrza, Svala, Lofn, Brynja, Drop-
laug, Magna, Kolbrún, Heiður,
Hlín, lErma, Birna.
Gleði væri mér það, að Vestur-
íslendlingar létu nú staðar num-
ið með nafnaskifti sín á þann
hátt, sem tíðkast hefir, en tækju
fremur upp þann, sem eg hefi
áður bent á í greinarkorni þessu.
Gjörðu þeir svo, yrði það í fylsta
samræmi við Mð * raunverulega
manngildi þeirra.
Að síðustu er mér ljúft að rétta
þeim í heild þakkarhönd, með
virðingu og aðdáun í þeirri trölla-
trú, að frá hinu veglega nafni
þeirra; Vestur-íslendingar, ljómi
geislar lifs og heilla langt í aldir
fram.
Jóh. örn Jónsson,
Árnesi, SkagafirðL
Frá íslandi.
Akureyri, 1. nóv. 1927.
í dag var heilsuhælið í Krist-
nesi vígt.
Ragnar ólafsson konsúll hélt
þar aðalræðuna, sagði sögu heilsu
hælisins frá byrjun, og lýsti á-
huga Norðlendinga fyrir þessu á-
hugamáli þeirra. Þá talaði Jónas
Jónsson dómsmálaráðherra, síðan
an Guðmundur Björnsson land-
læknir, og lét hann svo um mælt,
að ekkert heilsuhæli í heimi væri
fullkomnara en þetta, ekkert
heilsuhæli hefði á sér meira nú-
tíðarsnið en þetta.
Þar næst talaði Guðjón Samú-
elsson húsbyggingameistari rík-
isins.
Útvarpsstöð Arthur Gooks á
Akureyri ætláði', að, víðvarpa
ræðunum, en það mistókst af ýms-
um orsökum.
Talið er, að um 500 manns hafi
verið við hælisvígsluna, og var
athöfninni lokið nær kl. 4 síðd.
Hælið hefir kostað um hálfa
miljón króna og er helmingurinn
samskotafé. Áætlað er, að hælið
taki fimtíu sjúklinga, en getur
tekið tíu til tólf yfir áætlun. —
Læknir hælisins er Jónas Rafn-
ar, yfirhjúkrunarkona ungfrú Sól-
borg Bogadóttir, reikningshaldari
Eiríkur Brynjólfsson frá Stokka-
hlöðum og ráðskona ungfrú Ása
Jóhannesdóttir frá Fjalli. Hælið
byrjar að taka við sjúklingum um
miðjan mánuðinn.—Mbl.
Vinarorð
til Vestur-tslendinga.
Eg er fátækur maður og sé mér
ekkli fært að kaupa blöð og tíma-
rit, þótt mig þyrsti í allan fróð-
leik eins og mörg önnur dalabörn
íslands.
Mér er sent blaðið Lögberg frá
Vesturheimi nú um skeið, hvort
sem það er fyrir atbéina skifta-
vina, er eg á þar, eða sent mér
af ritstjóra þess, — það skiftir
minstu. En kæra þökk segi eg
sendandanum, hver sem hann er.
Fleiri blöð en Lögberg koma á
heimili mitt, en jafnan les eg það
einna gaumgæfilegast blaða, og
lestur þess blaðs er mér til sér-
stakrar ánægju. Eg vil reyna að
fvlgjast í huga með systkinum
mínum í álfunni víðu í vestri, sem
dreifð eru um stærra svæði en
sjónbaugur minn grípur yfir; eru
þar lukt milli margra og,ólíkra
þjóðabrota. Líkt sem jarðföst
björg magnþrungnum móðu-
straumi standa þau flest, börnin,
sem brotin eru úr stuðlahömrum
lslands fjalla, þótt nokkur þeirra
skorti þrótt og viðnám og fljóti
með straumnum sem rótslitnar
rósir út í djúpið dulda. Eg dáist
að dug, magni og manngildi Vest-
VETRAR
EXCURSIONS
VESTUR AD HAFI
FARBRÉF TIL SÖLU
Dec. 1, 6, 8, 13, 15, 20, 22, 27, 29
Jan. 3, 5, 10, 12, 17, 19, 24
Feb. 2 and 7
Gilda til 15. Apríl 1928.
AUSTUR CANADA
FARBRÉF TIL SÖLU
December lst to January 5
from stations
Manitoba (Winnipeg and West) Saskatchewan
and Alberta
Gilda í Þrjá Mánuði.
FRENCH EXCURSION
AUKA LEST
Frá Winnipeg kl. 3 e. h.
17. Desember
til
Ottawa Montreal Quebec
Sherbrooke Shawinigan Falls
Eftir frekari
Upplýsingum
Spyrjið
Ticket Agent
City Ticket Ofice
Cor Main and Port.
Phone;
843211-12-13
CANADIAN PACIFIC