Lögberg - 19.04.1928, Blaðsíða 7

LÖGBBRG, FIMTUDAGINN 19. APRÍL 1928.
Bla. 7.
VOR
Miss Susan Peake, 49
’Edward St., 'Toronto,
•seg-ir: “Á vorin fékk
’eg Eczema á hand-
’leggi og í andlitið og
var það mjög óþægilegt og ljótt.
Eg brúkaði allskonar smyrsl, en
kláðinn og óþægindin héldust við
þangað til eg fékk Zam-Buk.
Það var mjög stuttur tími frá
því eg byrjaði að brúka Zam-Buk,
þar til mér fór að batna. Eg
brúkaði Zam-Buk reglulega og
það leið ekki á löngu þangað til
mér var alveg batnað og húðin
var alveg heil, bæði á andliti og
handleggjum, og hún varð meira
að segja mjög mjúk og hrein.”
Á þessum tíma árs er húð-in
sérstaklega mjög næm fyrir þess-
um sjúkleika, svo nú ættu allir að
gæta þess vandlega, að nota strax
Zam-Buk, ef þeir fá einhverja
skurfu eða sárindi á hörundið.
Þetta ágæta jurtalyf er ávalt gott
og það má ávalt reiða sig á að
það græðir sár á hörundinu.
ramöuk
bestfoí? all
SK/N TROUBLES
Óviðjafnanlegt við psoriasis, salt
rheum, bad legs, hringormi, kýl-
um, skurðum, brunasárum, og
gylliniæð. Hvert heimili þarf að
hafa Zam-Buk. 50c. askjan.
Huginn og Muninn.
ÆSKUMINNINGAR.
Eftir Finnboga Hjálmarsson.
(Niðurlag.)
Haustin.
Þau eru sú árstíðin, sem sagt
er að beri í skauti sínu allra veðra
von. Náttúran sjálf hefir aug-
lýst það með því, að afklæðast
sumarskrúðanum. Vindarnir
hafa snúist 1 lið með norðrinu,
kólnað og þyngst um helming, og
gerst lúðurþeytarar við hirð vetr-
arins. Þegar þeir blása í hornin
sín norður við hafsbrún, þá vakna
dætur Ægis upp á Kolbeinseyjar
grunninu og Grímseyjar sundinu.
Sjaldan var þess þá langt að bíða,
að þær kæmu í landhelgi við Tjör-
nesið. Lognöldurnar háar og
herðabreiðar kunngerðu það
fyrst, að ekki væri voðhæft leng-
ur á Grímseyjarsundi. Gengu þær
svo allar fjörur upp í bakka, inn
að Laxárósi. Aðrar fylktu sér
miðfirðis, þar sem steypireiður og
sléttbakar voru vanir að leika sér
við síldina, rendu sér fótskriðu í
einni lotu norðan frá Flatey og
inn á Sjávarsand. En vestan meg-
in fjarðarins voru allar fjörur
undir einum brimskafli frá Há-
göngum til Skjálfandafljóts.
Engin kvikmynd getur borið
fyrir augu manna, sem að ðllu
leyti er jafn stórkostleg og haust-
brimin við strendur íslands, þeg-
ar tvö sterkustu öfl náttúrunnar
leggja saman magn sitt, þá er
haustsins allra-veðra-von vafa-
laus og auðséð fyrir dyrum.
'Svona var istundum útlit loka-
dags haustvertíðarinnar við
Skjálfandaflóa. Veturinn hafði
tekið við völdum, og auglýst rík-
islög sín í brimi og vindi. — Und-
ir allar tíðafarslegar veðurbreyt-
ingar hafa allir menn á öllum öld-
um hlotið að beygja höfuð sín.
Mannlegt hyggjuvit hefir aldrei
haft atkvæðisrétt í þeim stjórn-
arskiftum.
Þegar allra-veðra-von var svona
bersýnilega gengin í garð, þá voru
fiskibátarnir settir upp í naust,
segl, kaðlar og annað, sem til-
heyrði reiða, þurkað og geymt í
húsum. Veiðarfæri voru þvegin
og þurkuð, önglar fægðir og rað-
að í þar til búið verkfæri, sem
nefnt var stokktré, hundrað til
hundrað og tuttugu í hvert tré.
Þetta veiðarfæri var nefnt lína
og var jöfn að faðmatölu og tala
önglanna, sem raðað var i stokk-
tréð. Vel voru veiðarfærin h;rt
fyrir ryði og fúa.
Eftir að gengið hafði verið frá
bátum og veiðarfærum sem föng
voru til, var að mestu lokið allri
útivinnu hjá þeim, sem ekki höfðu
fjárgeymslu á höndum yfir vetr-
artímann. Sauðfé, það talist gat,
áttu ekki neinir, sem bjuggu við
Húsavík, nema presturinn. Hann
átti töluvert margt sauðfé, og
annan gangandi pening; og Gísli
Sigurðsson á Stangarbakkanum,
átti nokkrar kindur. Hinir lifðu
á föngum þeim, sem úr sjó feng-
ust, og máttu því kallast þurra-
búðarmenn. Þau matföng, sem
dregist höfðu saman yfir sumar-
tímann, voru geymd í hjalli og
búri. ð þeim var nú sezt í ró og
næði, og kylfa látin ráða kasti um
það, hvort sá forði entist þar til
matbjörg fékst næst úr sjó. Á það
var treyst meira en verzlunina,
sem oft hafði matvöru af skorn-
um skamti. Og mætti bæta því
við, að hún hefði æfinlega verið
frekar af skornum skamti fyrir
fátæklingana. — Ekki voru dönsku
reiðararnir ætíð vandir að því,
hvað kostagóð kornvaran reynd-
ist, sem þeir sendu til landsins.
Við vitum, að jafnaldra okkar
muni reka minni til orma-korns-
ins, sem flutt var til Húsavíkur
og fleiri verzlunarstaða skömmu
fyrir árið 1870. — Langar og
leiðinlegar þóttu okkur krökkun-
um þær stundirnar, sem við mátt-
um sitja við það að tína orminn
úr því, bæði dauðan og lifandi.
Verstar voru þó baunirnar, sem
allar voru ormsmognar.
Yfir sumartímann komu sveita-
bændurnir oft til kaupstaðarins
með ýmsar búsafurðir, svo sem
skyr, smjör, tólg, osta, og kannske
fleira, sem þeir seldu sjómönnun-
um fyrir fisk. Víst má fullyrða
það, að sjómennirnir skáru ekki
við neglur sér, né mældu í fingur-
hæðum fiskinn, sem þeir létu
sve'tabændur fá fyrir skyrkoll-
una og smjörskökuna. Vog eða
met höfðu ekkert úrskurðarvald á
því kaupatorgi. Bara að láta alt,
sem toldi á klökkunum. Mörg lúð-
an dró sporð sinn á götubökkun-
um við veginn, sem lá frá Húsavík
til Reykjadals og Mývatns. Inni-
legar voru kveðjurnar og hlý
handtökin hjá þessum viðskifta-
vinum, þegar þeir kvöddust:
“Komdu til mín, þegar þú kemur
næst í kaupstaðinn hérna í Húsa-
vík”, voru síðustu orðin.
Meðan fjártakan stóð yfir við
verzlunina á haustin, unnu menn
sér inn töluverða björg fyrir
heimili sín. Þeir sem unnu við
slátúrstörf hijá sveitabændum,
fengu vinnu sína1 oft vel borgaða
í slátrum. Fátt kom sér betur í
búi þurrabúðarfólksins en þetta.
Mikið hlökkuðum við krakkarnir
til að fá þessa matarbreyting, og
vel undum við hjá mæðrum okkar
í búri og eldhúsi, þegar við viss-
um, að eitthvert nýnæmi væri á
seiði. Enda vorum við stranglega
pössuð heima á meðan fjartakan
varði. Góðir foreldrar gæta þess
oft vel, að börn þeirra séu ekki,
meðan þau eru í æsku, sjónarvott-
ar að því, þegar verið er að firra
skepnurnar lífi. Æskan er svo
undra fljót að herma það eftir,
sem þeir fullorðnu hafast að.
hvort heldur það er í orði eða
verki, ljótt eða fallegt. Meðan á
þessu stóð, höfðu margir menn
atvinnu hjá verzluninni við það,
sem hún þurfti sjálf að annast í
sambandi við fjártökuna: brytja
kjöt, og salta það í tunnur, salta
gærur, og binda þær, bræða mör,
og flytja að lokum þessa vöru í
xerzlunarskipið, sem lá þar á
höfninni og beið, meðan á þessu
stóð. Og einhvern daginn var
öllum þessum störfum lokið, kaup-
skipið létti akkerum og dró upp
seglin. Hafnsögumaðurinn, sem
okkur minnir að væri Hans Bjerr-
ing, tók við stjórn og stýrði því
út á stórskipa leiðir, út fyrir öll
grunn. Hann var sá síðasti, sem
kvaddi þessa skipshöfn, og óskaði
henni til lukku á ferðinni yfir
þrjú hundruð mílna haf. — Sveita-
bændurnir voru flestir horfnir úr
augsýn frá kaupstaðnum heim
til sín, með hestalestirnar sínar,
klyfjaðar af ýmsri vöru frá verzl-
uninni. Þeir skiftust í hópa eftir
því sem vegir lágu að heimkynr.-
unum. Sumir áttu leið yfir bak-.
ið á Reykjaheiði, þeir áttu heima
í Kelduhverfi. Aðrir stefndu til
suðurs inn í dalabygðirnar; þeir
áttu heima í Reykjahverfinu,
Reykjadalnum, Kinn, Laxárdal,
Mývatnssveit og Bárðadral. Og þá
enn aðrir, sem héldu norður á
Nesið. Nokkrir höfðu komið í
kaupstaðinn sjóleið; þeir áttu
heima í Grímsey, Flatey og Flat-
eyjardal. Þeirra verzlunarvara
var harðfiskur og lýsi. — Sjald-
an töfðu þeir sjófarendur lengur
í kaupstaðnum, en nauðsyn krafði,
ef veður hamlaði ekki, því frá
logni eða hagstæðum byr, skifti
oft um veður á skammri stund.
Okkur minnir, að það væri nokk-
urn veginn föst regla verzlunar-
innar, að afgreiða þá fyrst, sem
komu þangað sjóveg. Þá hafa
Grímseyingar sjálfsagt notið
þeirra hlunninda fyrstir manna,
því þeir áttu lang-lengsta sjóferð
fyrir höndum. Væri ekki mjög
langt liðið á dag, þegar búið var
að verzla, var strax farið að hlaða
bátana.
Eitt sinn vorum við staddir í
fjörunni, þar sem verið var að
hlaða bát frá Grímsey. Jakob
Sigtryggsson, nefndur hér að
framan, hjálpaði eyjarmönnum til
að bera vörurnar í bátinm Allir
gengu rösklega að verki, þó var
Jakob þeirra stórvirkastur. Hann
greip sína korn-hálftunnuna í
hvora hönd og rétti út í bátinn til
þeirra, sem hlóðu. Þegar því var
lokið, þakkaði formaður honum
fyrir hjálpina og sagði: “þú hefir
erft hendurnar hans föður þíns,
ungi maður; eg sá það, meðan þú
barst á bátinn minn; það sannast
á þér málshátturinn: að “kippir
hverjum í kyn sitt.”
Þegar báturinn var kominn á
flot, vöru árarnar lagðar í ræðin
og róin nokkur áratog frá. landi.
Þá voru þær teknar úr sjó og
hvíldar á borðstokknum, á meðan
formaðurinn las sjóferðarbæn;
öll skipshöfnin las þar næst faðir-
vor. Að því búnu signdu allir
sig. Þá bauð formaðurinn öllum
góðar stundir. — Á þessum árum
voru hvorki hraustar höndur né
mannlegt hyggjuvit skoðað alveg
einhlýtt í ferð. Sjóferðamanns-
bæn, faðir vor og signing; lesið
í nafni þess, sem stilti bæði sjó
og vind; honum, sem það gerði,
fólu allir sig á hendur, í þessari
fljótandi kirkju. Þessi fallegi
siður var býsna almennur hjá
eldra fólki, á okkar ungdómsár-
um, hvort sem það ferðaðist á sjó
landi. :
Langar þóttu flestum kvöldvök-
urnar, þegar dagur var styztur,
ekki sízt þegar hríðar og frost
hjálpuðust að því að breiða blæj-
ur sínar fyrir baðstofugluggana;
þá voru ljós kveikt klukkan fjög-
ur síðdegis, eða litlu seinna, varð
þá kveldvakan fimm til sex
klukkutímar. Oft kom það fyrir,
að fólk lagði sig til svefns um
stund í kveldhúminu, einkum á
þeim heimilum, sem lítil tóvinnu-
störf höfðu að inna af höndum.
Það var kallaður rökkursvefn. Oft
vöktu þó einhverjir og styttu sér
vöku með því að segja ýmsar
munnmælasögur. Var þá talað í
hálfum hljóðum, til að raska ekki
ró þeirra, sem sváfu. Lang-oftast
voru það gamlar konur, sem sögðu
þessar sögur. Það var eins og
þær væru miklu minnugri á það,
hvað það hefir hlotið það nafn.
Það var gróft spunnið, og frekar
óvalin ullin, sem það var unnið
úr. úr þessu efni voru prjónað-
ir sokkar og vetlingar; hvort-
tveggja var fremur laust prjónað
og lítið iþæft, þanið svo upp á tré,
sem báru lögun af hönd og fæti,
og látin þorna í þeim stellingum.
Svo Voru hvorutveggju þessi plögg
stór, að filisteinn Goliat hefði get-
að smokrað sér í þau eins og
belgi, og sögðu þó þeir, sem sáu
þann pilt, að hann væri hvorki
væskill né skussi á vöxt. En
þrátt fyrir það léku nítjándu ald-
ar íslenzku konurnar sér að því,
að prjóna sokkaparið á dag, og
eumar bættu því svona rétt ofan
á prjónaverkið, að þvætta þessa
sokka, þæfa þá og draga á tréð,
samdægurs. Þetta var bara
skammdegisleikur mæðra okkar
fyrir sextíu árum. — Sumir karl-
menn voru fljótir að prjóna, en af
því þeir voru ekki eins stöðugt
við þá vinnu, sem kvenfólkið, þá
er þeirra afkasta minna minst
hér. Mest af þessum sokkum og
vetlingum seldist í verzlunina og
voru sendir til útlanda. 1 kotun-
um í kring um kaupstaðinn, var
á þessum árum mjög lítið af ulll
unnið til vefnaðar. En á þeim
heimilum þar í sveit, sem höfðu
sauðfjárrækt, var unnin öll algeng
tóvinna.
Þegar karlmenn voru ekki við
ullarvinnu, voru þeir við ýms
störf áhrærandi veiðarfæri sín.
riðuðu og bættu selanætur og grá-
sleppunætur, og margt fleira, sem
laut að þeirri atvinnu. — Miklar
leiðinda dorrur hefðu þessar
löngu skammdegisvökur verið,
hefði fólk ekki haft neitt skemti-
legra að hlusta á, en urrið í rokk-
um og kömbum, sem skar í hlust-
ir nærri því ver en stórhríðin, sem
dægrum saman öskraði á bað-
stofuþökunum.
'Samhliða vökustörfunum hófst
sögulestur og rímnakveðskapur.
Næst ljósinu sat sá, er skemti.
Fornaldarsögur Norðurlanda voru
lesnar vetur eftir vetur, og virt-
ust alt af nýjar fyrir þá, sem á
þær hlustuðu, nærri því eins fyr-
ir þá eldri, sem höfðu kynst þeim
frá barnæsku, eins og hina yngri,
sem þær höfðu numið í ungdæmi j sem heyrðu þær í fyrsta sinni. —
Sama má segja um rímurnar.
Við gátum þess hér að framan,
þar sem við mintumst á kveldvöku
í sambandi við bæinn Kaldbak,
hvaða skemtanir voru þar um
hönd hafðar. Bætum því að eins
,við hér, að ekki getum við hugsað
sínu, en karlmenn. Og þar að
auki svo miklu eftirlátari og vilj-
ugri að segja okkur krökkunum
frá því. Þessar sögur voru af öll-!
um kynstrum og býsnum, sem!
menn höfðu þózt verða'varir eða |
heyrt getið um, alla leið framan I
úrfornöld.MikiðvorumviðkrakkTlokkur að nokkurt land { heimin.
ar sólgin í að he>ia þessar ra- um eigi ein[s þjóðlega kveldvöku,
sagnir, þó við kreptum o ur i lilvag iðnað og skemtun snertir,
hnipur af hræðslu og myrk:æ m,1 eing Qg fgland ísi€nzka þjóðin
meðan á þessum sögum sto , þa ^ þesgum 4rum Qg minnumst
báðum við alt af um meira. — þegs lika að hað voru bláfátækir
Margt fleira en þessar sogur var alþýðumenn langflestir, sem ork-
haft til skemtunar í þessari rökk-1 uðu þy. að ggfa þjóðinni þegga
ursetu, svo sem ljóðabréf, tiða- ■ makalaugu dægradvöl) Hmurnar
vísur, bæjanafnaþulur, bænda- Þag voru lflta fátækustu heimilin,
rímur, og margt fleira, Þviþessi|sem ^ Qg bezt iðkuðu þegsa
fræðabrunnur virtist ótæmandi þjóð]egu skemtun. úr þessari
uppspretta. bókmentanámu gróf þjóðin gull
Kveldvakan hófst með því, að , það og gimsteina, sem hún hefir
einhver stúlkan eða konan fór frá liðnum ðldum fengið lof fyr-
fram í eldhús og blés upp eldinn, ir að vera ríkust allra þjóða af.
sem falinn var í hlóðunum, og Á sumum efnaheimilum var mik
kveikti ljós, því þó eldspýtur væru ið minni rækt lögð við þessar
ef til vill til á heimilinu, þá voru skemtanir.
þær sjaldnast notaðar öðru vísi á| Svona n8u þ, kv&ldvökurnár.
þá
I hver annari líkar, innan húsa
íir snerti
itan húsa,
hvað iðnað og skemta:
En ólíkar voru þær
hvað veðraföll áhrærði.
haldin á því. — Þarna er líka of-
ið ýmislegt úr hör og tvisti, svo
sem gluggatjöld, þurkur, borðdúk-
ar o. fl. Er það ofið á ýmislegan
hátt, með rósum og teinum og
öðru útflúri.,
Námskeið þetta verður Heimil-
isiðnaðarfélaginu til sóma á
marga lund. Fyrst og fremst fyr-
ir það, að þarna er sýnt hvað hægt
er að vinna úr íslenzku ullinni,
ef réttilega er á haldið; og þá fyr-
ir það, hve fjölbreytt vefnaðar-
kenslan er. Á félagið þakkir
skilið fyrir þann áhuga, og dwgn-
að, sem það hefir sýnt með því
að koma námskeiðinu á.
Kennarinn er ungfrú Brynhild-
ur Ingvarsdóttir og hefir hún
kent á Akureyri í nokkur ár. í
fyrrasumar kendi hún í Færeyjum
saum og vefnað í lýðskóla Símon-
ar á Skarði. Kendi hér í haust á
námsskeiði, sem Heimilisiðnaðar-
félagið hélt þá. Hún hefir lært
heimilisvefnað í Noregi, og er
ekki hrædd við að nota íslenzkt
band í listvefnað jafnvel þótt það
sé litað úr íslenzkum jurtalitum.
En að þessu sinni var ekki unt að
ná í jurtaliti, nema þrjá eða fjóra,
og eru þeir ekki síðri en útlendu
litirnir.—Mbl. 7. marz.
^lllllllllllllllllllllllll ill lll i ll lill lli ill lii lll li, iimilli, lliu,l linill lll ,n lM lll lll illllll,ll^'
| Samlagssölu aðferðin. |
Sama reglan gildir um rjóma, sem aðrar búnaðar- =
E aí^rðir, að því meira sem vörumagnið er, þess tiltölulega =
E verður starfrækslukostnaðurinn. En vörugæðin E
E hljóta að ganga fyrir öllu. Þrjú meginatriði þurfa að E
5 vera til staðar, ef vara vor á að fá það sæti, sem henni E
E her á brezkum markaði, sem sé vörumagn, reglubundnar =
E vörusendingar og vörugæði.
Með því að styðja yðar eigin SAMLAGSSTOFNUN eru E
| fyrgreind þrjú meginatriði trygð. =
Manitoba Co-operative Dairies Ltd.
É Sherbrooke St. - ; Winnipeg,Manitoba 5
G11111111111111111111111111111111111111 ] 111111111111511111111111111111111111111111111111111111111111111 —
ALLIR FA GEFINS
1 APRlLMÁNUÐI
WITCH HAZEL
Stykki
HAND SAPUR
Bezta tegirnd — Hrein — Ábyrgst
með hverju sem keypt er af þessum
Royal Crown vörum:
Stykki
fjórum tegundum af
Royal Crown
Lye
Áfengi
Er nokkur fær vegur til þess að
útrýma áfenginu?
Þrír vegir eru hugsanlegir, þótt
enginn þeirra sé ef til vill fær í
nálægri framtíð.
1. Maður gæti hugsað sér, að
allar þjóðir löglelddu vínbann
samtímis. Sá hængur er á því
þó, að á liðinni tíð hefir það aldr-
ei komið fyrir, að öllum þjóðum
hafi komið saman algerlega um
nokkurn skapaðan hlut, og er því
ekki líklegt, að þeim, á nálægri
framtíð, komi saman um að koma
á algerðu vínbanni um allan
heim. Algert vínbann um allan
heim, er þó nauðsynlegt, því ef
bann kæmist á í sumum löndum,
en ekki í öðrum, yrði ómögulegt að
koma í veg fyrir að áfengis yrði
neytt jafnvel í bannlöndum.
“Tekst, þegar tveir vilja,” segja
menn, og myndi það sannast í
þessu efni. Þeir, sem vildu græða
peninga á víninu, og þeir, sem
vildu neyta vínsins, myndu hjálp-
ast að og þannig yfirstíga lög og
rétt.
Svo er annað að athuga hér,
nefnilega, að fjöldi manna kann
svo vel að búa til áfengi, að þeir
búa það til heima hjá sér, hvenær
sem þeim sýnist, eins lengi og
þeir hafa löngun til slíks.
Þessi vegur er því algerlega 6-
fær, eftir þvi, sem eg get bezt
béð; því það yrði ókljúfandi
kostnaður fyrir hvaða þjóð sem
væri, að höfuðsitja menn, dreifða
Jif
Suds in a Jiffy
Royal Crown
Cleanser
Royal Crown
Soap Powder
SPYRJIÐ MAT3ALANN YÐAR
Dragið Ekki á Langinn — Kaupið Strax í Dag
FRAMÚRSKARANDI VERÐLAUN BOÐIN
með öllu, sem keypt er, fylgja 7 verðlaunamiðar, sem þér
fáið fyrir verðmikla hluti. Gætið þess, að verðalauna-
miðar fylgja öllum Royal Crown vörum.
«KKHKHMHKHKHKHKHKHKHKHKHKHKH2<HKhKHKHKKHKHKhKHKhKKKK«K»
Sendið korn yðar
tii
UNITED GRAIN GROWERS t?
Bank of Hamilton Chambers
WINNIPEG
Lougheed Building
CALGARY
Fáið beztu tryggingu sem hugsanleg er.
KKHKKKHKHKHKHKKKHKHKKKKKKKKKKKKHKKíÍKKKKKHKKHKKKKHKH*3
sala” og ólögleg vínsala hætta al-
gerlega. Þessar vonir hafa
brugðist og er, því miður, líklegt
að þær bregðist í framtíðinni, og
sumir líta svo á, að nú sé ástand-
ið jafnvel ískyggilegra en áður;
því með því að gefa söluna í hend-
ur stjórnarinnar, sé brugðið upp
nokkurs konar dýrðarljóma yfir
þeim árum, en til vara, ef eldur
dó; og sjö ára munum við hafa
verið, þegar við munum fyrst eft-
ir eldspýtum; þá fékk móðir okk-
ar einn bauk úr kaupstaðnum.
Þetta voru brennisteins eldspítur,
er gusu mikilli fýlu frá sér, þegar
á þeim var kveikt. Spart var hald-
ið á þéssu metfé, og það munum
við, að móðir okkar geymdi þenn-
an spítnabauk eins og sjáaldur
augna sinna. Þó hafa þær víst, ur það til loka þessa mánaðar. Er
verið búnar ári seinna, því þá ■ þag Heimilisiðnaðarfélag fslands,
vorum við sendir til næsta bæjar j sern stendur fyrir námsskeiði
með lítinn járnpott, til þess að þessu, en formaður þess féalgs
sækja eld, og munum við eftir ^ er fru Guðrún Pétursdóttir, Skóla-
því, að við hlupum alt sem við j vörðustíg 11. Námsskeiðið er háð
gátum til baka með eldinn, svo j stýrimannaskólanum. Eru þar
HEIMILISIÐN AÐUR.
Hinn 5. janúar hófst námsskeið
í vefnaði hér í bænum, og stend-
reykjarkúfurinn lá eins og þoku-
6 vefstólar og er þar ofið sitt af
band langt á eftir okkur-. Þegar, hverju, svo sem glitofnar ábreið-
þessi Halla, eða hvað hún hét, J ur> ábreiður á legubekki, flosdúk-
blés upp eldinn og kveikti vöku- ar, sessudúkar, vaðmál, kjólaefni
ljósið, var búin að ganga frá þvL 0- m. fl<) alt úr íslenzkri ull, sem
á þeim stað í baðstofunni, sem fengin var norðan úr Þingeyjar-
það gat skinið fyrir alla, var sezt sýslu, en af fé þar er sú bezta
að kveldvinnunni. Rokkar, kamb-
ar, prjónar og handsnældur tóku
ull, sem kostur er á hér á landi.
Ullin hefir verið kembd og spunn-
til verka. Konur spunnu og prjón- ln á Álafossverksmiðju, nokkuð af
uðu, eftir því, sem þörf krafðist., bandinu litað þar, en sumt í Efna-
Karlmenn kembdu, prjónuðu og j lauginni. Eru litirnir einkar fall-
tvinnuðu bandið á handsnældur ( egir og svo smekklega ofið úr hinu
eða halasnældur, eins og sumir marglita bandl) ag mann rekur í
kölluðu það verkfæri. En við j rogastanz. Þeir sem ætla, að ekki
krakkar vorum ^átin tæja ull og sá hægt að vefa skrautvefnað úr
vinda bandið í hnykla. Þetta band j íslenzkri ull, ættu að skoða það.
var kallað smáband, og vitum við sem framleitt hefir verið á náms-
ekki enn þann dag í dag, fyrir skeiðinu, þegar sýnjng verður
ætti að vera.
2. Þá er næst að athuga á-
fengisbann í einstökum héruðum,
þorpum, og borgum. Þetta fyrir-
komulag höfum vér nú í umhverfi
voru, svo mönnum gefst kostur á
að athuga, hvort eg hefi rétt fyr-
ir mér, eða ekki, í því sem eg segi
um þetta fyrirkomulag. Reyndin
er ólýgnust í þessu sem öðru. Ekki
hefir enn tekist að hnekkja til
muna nautn áfengis, í hvaða
mynd sem helzt, að þetta fyrir-
komulag hefir verið viðhaft. —
Eins og menn vita, er þetta “hálf-
gerða” bann, eða “ráðaleysis’-
bann, með ýmsu móti. Stundum
eru það heil ríki, fylki, sveitir,
þorp eða borgir, sem hvert fyrir
sig lögleiðir bann; en alt af berst
vín, meira eða minna, einhvers-
staðar að inn í þessi bannhéruð
eða borgir, og vínið er selt, keypt
og drukkið, þrátt fyrir ógurlegan
kostnað hlutaðeigenda að fyrir-
byggja slíkt. Kveður svo ramt
að því, að hlutaðeigendur hafa
oft og tiðum afnumið bannið, og
ekki álitið það borga sig, að elt-
ast við hina ófyrirleitnu lögbrjóta.
IStundum er banninu þannig
farið, eins og í Manitoba fyrrum,
að fáeinum útvöldum er leyft 'að
selja vín, og verða slíkir menn að
fylgja ákveðnum reglum við vín-
söluna, eða sæta afarkostum, í
orði kveðnu.
Rétt nýlega gaf fólkið, hér í
umhverfinu, vínsöluna í hendur
stjórninni, í þeirri von, að hún
héldi vínsölu og vínnautn innan
sérstakra vébanda. Menn vonuðu
fastlega, að nú myndi öll “laun-
víndrykkjuna, og muni því fleiri j
um land alt, sem þyrfti þó, ef vel | tælast til vínnautnar og of-
drykkju, en ella. Nú er svo til-
ætlast, að stjórnin græði á vín-
sölunni, og eru því ekki mjög
miklar líkur til, að vínsalan
minki, og ekki hefir þess orðið
vart, að hinir svo kölluðu ”boot-
leggers” séu að fækka. Því er
miður, að þetta er satt. Eg lít svo
á, að eins lengi og einhver eða
einhverjir sjá sér leik á borði í
því, að selja áfengi og græða á
því, muni vínsins verða neytt og
áhrif þess sjást í mannfélaginu.
Fyrir mínum sjónum er þessi
vegur, sem hér hefir verið lýst, til
þess að útrýma áfengi, illfær, e f
ekki algerlega ófær.
3. En svo er þriðji vegurinn
hugsanlegur, og er hann sá, að
hafa áhrif á meðvitund manna.
(a) Læknar og eðlisfræðingar
halda því fram, með réttu, að
vín — áfengi — byggi ekki upp
líkama mannsins á nokkurn hátt.
Alt það, sem neytt er, og ekki
byggir upp mannlegan líkama,1
er kallað eitur. Áfengi mætti því i
kallast eitur. Það er álitið sið-
ferðilega rangt, að neyta eiturs,
hvort sem það er bráðdrepandi
eða seindrepandi. Það er mögu-
legt, að kenna mönnum að neyta
ekki eiturs, — neyta ekki áfengis.
(b) Þá eru áhrif ofdrykkju ;—
geri þar af leiðandi ýms misgrip.
Slíkt er álitið af flestum slæmt
siðferði, og ekki eftirbreytnisvert.
Það má kenna mönnum að haga
sér rétt í þessu ’efni og öðrum.
Það má kenna mönnum að eiga
ekki á hættu, að verða svona á
sig komnir, sem afleiðing þess að
hafa neytt áfengis.
(c) Það er hreint afleitt, að
eyða svo miklu fé fyrir áfenga
drykki, og að eyða svo miklum
tíma í drykkjukrám, að kona og
böjm, og) aðrir hlutaðeigendur,
líði tilfinnanlegan skort, sem af-
leiðing þess. Þegar svona er kom-
ið, er málið orðið fjárhagslegt
og mjög alvarlegt. Þetta, meðal
anna^-s, hefir knúð menn til að
hefjast handa, til þess að koma í
veg fyrir slíka fjárbruðlun og ó-
siðsemi, sem því miður oft og
einatt leiðir af sér menningar-
leysi og tötra. .
Það er mögulegt að kenna mönn-
um að halda sig frá þessum hættu-
legu drykkjukrám, sem eyða svo
voðalega miklum tíma og svo
miklu fé. Einmitt þ a ð hafa
Good Templars og aðrir bindind-
ismenn, kent, bæði beinlínis og ó-
beinlínis, og er það þeim að þakka
að málið er komið á þann rek-
spöl, sem það er komið, og að
ýmsir siðferðisfrömuðirv svo sem
prestar, hafa tekið að sér bind-
indismálið sem s i 11 mál.
Þessi vegur, að koma því inn í
meðvitund manna, að það sé ó-
nauðsynlegt og heimskulegt að
neyta áfengis, er heilbrigt og á-
byggilegt. Þe8si vegur er því
f æ r, þótt hann sé ef til vill afar-
seinfarinn.
Það fólk, sem vex upp innan
ofdrykkja er mjög algeng — frem- vébanda Good Templara og ann-
ur ógeðsleg. Maðurinn verður ó- j ara bindindismanna, verður fyrir
styrkur, andlega og líkamlega. i þeim áhrifum siðferðislega og
Hann fellur flatur, hvar sem hann fjárhagslega, og er því líklegt að
er staddur, og veltist i aurnum. þessu máli, sem öllum bindindis-
Það er mjög ógeðslegt. Það er, vinum er svo umhugað um, verði
Htið betra, að maðurinn rambi á j borgið á meðal þeirra.
fótunum og sjái ýmsar ofsjónir, yel sé Good Templurum og öll-
sjái, til dæmis, konu sína, þar sem um öðrum bindindisvinum!
hann ætti að sjá hina konuna, og Jóhannes Eiríksson.
I