Lögberg - 31.05.1928, Qupperneq 4

Bla. 4
Jogberg
Gefið út hvern Fimtudag af The Col-
umbia Press Ltd., Cor. Sargent Ave. &
Toronto Str., Winnipeg, Man.
T&laUnart JN-6.H2? ofi N-6328
Einar P. Jónsson, Editor
(jtanáakrift til blaðsina:
TKE COIUSIBI^ PRESS, Ltd., Box 317*. Wlnnlpeg. H«n.
Utanáakrift ritatjórana:
ÉOtTOR LOCBERC, Box 3172 Wlnnípeg, Han.
Verð $3.00 um árið. Borgist fyrirfram
Th« "Lögberg" la prlntod and publlshed by
Th« Colutnbla. Preea, LAmlteJ. ln the Colunabta
Rulldlng, í»ó Sajgent Ave Vlnnipeg. Manltoba.
Viturleg uppástunga í heim-
ferðarmálinu.
Hinn 17. þessa mánaðar barst oss í hendur,
til birtingar í Lögbergi, eftirfylgjandi bréf frá
vísindamanninum og rithöfundinum víðfræga,
herra Vilhjálmi Stefánssyni. Prentun bréfsins
var frestað um viku, samkvæmt ósk höfundar,
en nú er það hér birt í samræmi við símskeyti
til vor, þann 28. þ.m., er þannig hljóðar:
“New York, May 27th, 1928. Logberg, Corn-
er Sargent and Toronto St., Care Columbia
Press, Winnipeg, Man. Please release next
issue my letter to you.” — Á íslenzku “Gerið
svo vel að birta í næsta blaði, bréf mitt til yð-
ar.” V. Stefánsson.
Frumrit bréfsins er á þessa leið:
May 14th, 1928.
The Editor, Lögberg, Winnipeg, Manitoba,
Dear Sir:
I hear there are dissensions about the 1930 Iceland
programme but I would not be writing you on either side,
no matter how convinced I might be that one had the ad-
vantage over the other. Fortunately I do not even know
what the dispute is about.
The thing that worries me is the delay which any dis-
sensions are likely to cause. It happens that I know per-
sonally some of the most influential men that have been
handling world publicity, both for nations and for move-
ments of international scope. Nothing has impressed me
more than the time they need for plarining out a cam-
paign. I have been tóld that the Western Icelanders have
. had some thought of conducting their own publicity, and
possibly a very little of this may have some use locally.
But your main concern should be a world-wide campaign
which will influence Icelanders incidentally, for thereby
you will get a stronger effect even upon Icelanders than
you would if it were a more energetic publicity campaign
directed towards them only. Nothing will so much incline
the average Icelander to go to Iceland in 1930 as the be-
lief that a large numher of-distinguished peopie of other
nationalities are coming there from every land in the
world.
There is only one practical way by which you can se-
cure carefully planned and dignified world publicity, and
that is by making arrangements with one of the great
transportation companies. AJl you will have to do will
be to engage the servicec of this company as the of-
ficial transportation agency for your organization. They
doubtless, have an understand'ing with each other and
I have no doubt the cost per ticket from any given point
in America tó Iceland and back will be the same what-
ever company you choose. Your main consideration, then,
would be to select the concern which is likely to give you
the best publicity, not only in Winnipeg but in Melbourne,
Cape Town, Paris and Tokio as well. Having selected
your transportation agency, you can forget about the rest
of the publicity details and worries, except, of course, to
be ready to co-coperate in furnishing information or giv-
ing advice whenever asked.
But no company has the.organization to be able to give
you good results unless you select it definitely now and
give it the word to go aheac^ In fact, it is already late.
Such a company would have liked to begin its preparations
half a year or a year ago so as to have them well under
way now.
What I have in mind, then, in writing this letter
to Lögberg, is to urge upon all your readers the necessity
of arriving promptly at some compromise of your other
troubles so that you will lose no more time in selecting
the agency that is to plan and handle the transportation
and publicity.
Vilhjalmur Stefansson.
A íslenzku verður bréfið þannig:
New York, 14. maí 1928.
Ritstjóri Lögbergs, Winnipeg, Manitoba.
Kæri herra!—Mér hefir borist til eyrna, að
ágreiningur eigi sér stað, út af undirbúningi há-
tíðarhaldanna á íslandi 1930. Um hvoruga hlið-
ina kæmi mér tíT hugar að skrifa, hversn sann-
færður sem eg annars kynni að vera um gildi
annarar umfram hina. Sem betur fer, veit eg
jafnvel ekki í hverjn að deiluefnið er fólgið.
Það sem veklur mér áhyggju, er töf sú, er á-
greiningur, hvers eðlis seta er, kann að valda.
Það vill svo vel til, að eg þekki persónulega ýmsa
óhrifamestu mennina, er við alþjóða anglýsing-
ar fást, bæði fyrir einstakar þjóðir, og samtök
alþjóða eðlis. 1 sambandi við þetta mál, hef-
ir ekkert dregið eins að sér athygli mína og það,
hve langan tíma þessir menn þurfa til undir-
húnings undir auglýsingastarf sitt. — Mér hefir
verið sagt., að Vestur-íslendingar hefðu á hyggju
að annast um auglýsinga-starfsemi sína sjálfir,
og má vera, að slíkt geti.komið að örlitlu haldi
heima fyrir. En megin-áherzlan ætti að vera
lögð á auglýsingar út um allan heim, — mvndi
það óbeinlínis hafa áhrif á íslendinga, því með
því mætti snerta þá dýpra, en þótt haldið væri
uppi látlausri auglýsinga-hríð meðal þeirra
sjálfra. Ekkert mun kveikja sterkari löngun
hjá fslendingum vfirleitt, til þess að fara til ís-
lands 1930, en að hafa það á meðvitundinni, að
fjöldi af merku fólki annara þjóða, mvndi fara
þangað frá öllum löndnm heims.
Það er að eins opin ein, hagkvæmleg leið, er
farin verði, til þess að tryggja vel ráðna og virð-
I
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 31. MAI 1928.
iuígarverða auglýsinga starfsemi út um heim,
og hún er sú, að semja við eitthvert hinna miklu
flutningafélaga. Ált, sem gera þarf, er því það,
að ákveða hvaða félag skuli fara með opinhert
umboð fyrir nefndarinnar hönd. Vafalaust eiga
sér stað samtök, milli Jhinna ýmsu flutningafé-
laga, og eg efast ekki um, að verð farhréfa frá
ákveðnum stöðum í Ameríku, til Islands og til
baka verði það sama, hvaða félag sem valið er.
— Megin viðfangsefnið myndi því verða það, að
velja það félagið, setn líklegt er til að veita
heztil þjónustu hvað auglýsinga starfsemi við-
víkur, eigi aðeins í Winnipeg, heldur og í Mel-
hourne, Cape Town, Paris og Tokjo líka. Þeg-
ar flutningsfélagið hefir verið valið, þá þarf
engar frekari áhyggjur að bera í samhandi við
einstök auglýsinga-atriði, að því einu undan-
sldldu, að vera viðhúnir til samvinnu í því, að
veita upplýsingar og leiðbeiningar, þegar þess
er æskt.
En það er ekki á valdi nokkurs félags, að
taka að sér þetta starf með góðum árangri, nema
því aðeins, að við það sé samið nú þegar, og
hví falið á hendur að taka fafarlaust til starfa.
Sannleikurinn er sá, að þetta hefir dregist of
lengi. Slíku félagi hefði komið hezt, að hefja
undirbúning fyrir misseri, eða heilu ári, því þá
væri starf þess nú komið á góðan rekspöl.
Það sem því mér hýr í hnga, er eg sendi Lög-
hergi þetta skrif, er það, að hrýna fyrir lesend-
um hlaðsins hversu nanðsvnlegt það er, að kom-
ast sem fyrst að einhverri málamiðlun á þeirri
sundrung, sem á sér stað innhyrðis. til þess að
það dragist ekki leúgnr, að velja félagið, sem
annast skal um fhitninga og auglýsingar.
Vilhjálmur Stefánsson.
Vér viljum grípa tækifærið, ög þakka herra
Vilhjálmi Stefánssyni fyrir, að veita oss kost
á að hirta ofanskráð bréf. Það er enginn flvsj-
ungsbragur á hréfinu því, heldur ber það ótví-
rætt á sér einkenni. hyggins manns, er talar
af reynslu. Það er eitthvað svo átakanlega ó-
líkt þessum kviksandi heimfararnetfndarinnar,
þar sem talað er í sömu andránni um alt og
ekkert.
Heimferðarmálið.
ii.
Um.þetta mál hefir verið tíðrætt að undanförnu.
Hafa þar myndast tvær andstæðar fylkingar, og- er
fólki málið vel kunnugt hér í bænum. Úti um bygð-
ir er það eðlilega ekki eins Ijóst, sökum þess hve lít
ið hefir verið rætt um það í blöðunum.
Vegna afstöðu minnar í málinu er mér það kunn-
ugra en mörgum öðrum, hvernig á flokkaskifting-
unni stendur. Hefir því verið mælst til þess af þeim
er vilja leggja það fyrir almenning og engu leyna,
að eg skýrði ástæður og upphaf þeirrar deilu, sem
vaknað hefir.
Mér er ljúft að verða við þessum tilmælum, sér-
staklega fyrir þá sök, að eg veit til þess, að mér er af
sumum legið á hálsi fyrir afstöðu mína.
Skal eg leitast við að skýra frá eins satt og rétt
og mér er mögulegt og hvergi hálla máli visvitandi.
Eg skoða heimferðarnefndina til þess kosna, að
ráðfæra sig við fólk alment, veita því allar nauðsyn-
legar upplýsingar, semja um eins ódýra og eins
þægilega ferð og kostur er á og undirbúa alt fyrir
þá, sem fara vilja og farið geta, þannig, að sem
greiðast gangi.
Aftur á móti tel eg það ekki köllun nefndarinn-
ar, að ferðast um allar þygðir í því skyni, að eggja
sem flesta til farar, hvort sem kringumstæður leyfa
það fyllilega eða ekki. Mér finst það jafnvel geta
verið álitamál, hvort ekki sé siðferðislega rangt, að
eggja fólk á að eyða 2—3 mánuðum af bjargræðis-
tíma ársins og $400 til $500 í peningum sér til skemt-
unar, nema það eigi nóg bæði af peningum og tíma.
Þannig gætu kringumstæður verið, að fólk sæi eftir
að hafa eytt svo að segja aleigu sinni, ef svo skyldi
fiskileysi,' uppskerubrest, atvinnuskort eða heilsu-
leysi bera að höndum. Yrði þeim þá ef til vill kent
um, sem eggjað höfðu — og það með réttu,
Já, eg skoða heimfararnefndina sem þjón fólks-
ins og sé því enga ástæðu til þess að hún þurfi að
halda leyndum gjörðum sínum. Þetta er ástæðan
fyrir því, að eg segi jafnhiklaust það, sem fram hefir
farið innan funda, sem utan þeirra.
II. Deilurnar og tildrög þeirra.
í fyrra sumar hafði það þorist norður í bygðir,
að verið væri að sækja um styrk frá Manitoba-
stjórninni til undirbúnings fyrir heimförina 1930.
Var eg spurður að því víða, þar sem eg ferðaðist
norður á milli vatna, hvort fréttin mundi sönn.
Lýstu flestir megnustu óánægju yfir því, ef svo væri,
Fanst mönnum það ekki verða á anhan veg skilið
heima á íslandi, en sem auglýsinga-tilraun til vest-
urflutninga; og fyrir Vestur-ísiendinga töldu þeir
það vanvirðu, að biðja um styrk frá stjórnunum.
Eðlilega visi eg-ekkert fremur en hver annar
um þetta atriði, og gat því engu svarað.
í fyrrahaust var eg staddur í Winnipeg og mætti
\ þar séra Rögnvaldi Péturssyni. Spurði eg hann,
hvort nokkuð væri hæft í því, að styrks hefðf verið
leitað. Hann kvað það satt vera. Eg skýrði hon-
um frá því, að fólki í norðurbygðum Manitoba, þar
sem eg þekti til, þætti sóma fslendinga misboðið
með því að beiðast fjár. Beindi eg til hans þeirri
spurningu, hvort hann teldi það ekki sanngjarnt og
æskilegt, aö skýra málið annað hvort á almennum
fundi í Winnipeg, eða öllu heldur í blöðunum. Gat
eg þess jafnframt, að málið gæti orðið nefndinni að
fótakefli og ef til vill verið notað til þess að vinna
á móti henni, ef það væri ekki skýrt hreint og af-
dráttarlaust, til þess að fólkinu gæfist kostur á ^ð
láta í ljós skoðanir sínar og þyrfti ekki að kvarta
um að neinn aukaþáttur væri leikinn að tjaldabaki.
Séra Rögnvaldur tók þessu vel og vinsamlega;
en hann taldi ekki þörf neinnar opinberrar skýring-
ar að svo stöddu, hélt, að mótstaða væri mjög lítil
og mundi hjaðna niður.
Nokkru síðar fór fram flokksþing frjálslyndra
manna í Manitoba. Var það haldið á Fort Garrjx
hotelinu. Eg mætti þar sem fulltrúi fyrir St. George
kjördæmið. Hitti eg þar Jón J. Bildfell, sem var
og er formaður heimfararnefnarinnar. Eg sagði
honum það sama, sem eg hafði sagt séra Rögnvaldi,
spurði hann sömu spurninga og fékk sömu svör, að
öðru leyti en þvi, að hann kvað það ef til vildi rétt,
að heppilegt væri að skýra málið síðar, — en ekki að
svo komnu.
Nokkru fyrir þjóðræknisþingið átti eg tal um
málið við séra J. A. Sigurðsson; hann eyddi því, og
vildi ekkert um það tala. — Svo leið og beið; þjóð-
ræknisþingið var sett, og heimfararnefndin bar fram
þrefalda beiðni: fyrst bað hún um $250 fjárveitingu;
í öðru lagi bað hún þingið að endurkjósa sig fyrir
allan tímann fram yfir 1930, og í þriðja lagi bað hún
um leyfi til þess að bæta við sig eftir^ eigin vild. —
Alt þetta var henni veitt. U
Þá var stungið upp á því, að ritstjórum beggja
blaðanna væri bætt við í nefndina, sökum þess að
áríðandi væri að geta notað blöðin sem bezt, til þess
að skýra málið fyrir almenningi. Nefndin heitti
sér á móti því að ritstjórarnir væru kosnir, og var
það felt 'af þinginu. Aftur á móti var það samþykt,
þrátt fyrir mótmæli nefndarinnar, að þeim, sem
þetta ritar, skyldi bætt í nefndina.
Á fyrsta nefndarfundi sem eg sat, spurðist eg
fyrir um styrkbeiðnina — hvort ekki væri heillavæn-
legast, að hætta við hana. Var mér svarað því, að
það mál væri klappað og klárt og loforð fengið fyrir
fjárveitingunni. Eg mæltist þá til þess, að fénu
yrði ekki eytt af nefndinni, heldur væri þvi, með
leyfi stjórnanna, varið til þess að stofna einhvern
menningðar- eða minningarsjóð á hátíðinni heima.
Þessu var þannig svarað, að féð væri veitt með
auglýsinga skilyrði og því væri tillaga mín ómögu-
leg.
Nú leið og beið. Grein birtist í Lögbergi, eftir
Dr. B. J. Brandson. Nefnidn—eða nokkur hluti henn-
ar—hélt tvo fundi sömu vikuna sem blaðið kom út,
en af þeim fundum var eg ekki látinn vita. á mánu-
daginn í næstu viku var haldinn fundur hjá Árna
lEggertssyni; á hann var eg boðaður. Á þessum
fundi mætti Dr. Brandson, og hafði það víst verið
ákveðið á öðrum hvorum fundinum, sem eg var ekki
á, að boða hann þangað. Þarna lýsti Dr. Brandson
því yfir, að hann hefði fyrir mörgum mánuðum far-
ið til formanns nefndarinnar og varað hann við
því, að óánægju mundi leiða af, ef stjórnarstyrks
væri leitað til heimfararinnar. Kvaðst hann hafa
skýrt honum frá, að nefndin ætti um tvent að velja:
annað hvort að hætta við fjárbeiðnina, eða lenda i
opinberum deilum. Kvaðst hann hafa ráðið honum
til þess, að koma viti fyrir nefndina, til þess að eng-
in sundrung eða blaðadeilur yrðu málinu til tjóns né
tafar.
Þessu hafði ekki verið sint, en því hins vegar
lýst yfir, að haldið yrði áfram með fjárbænirnar.
Loksins lýsti nefndin því yfir í blöðunum, að
hún teldi ekkert athugavert við það, þótt hún bæði
um styrkinn, og stjórn Þjóðræknisfélagsins lýsti því
yfir síðar, að hún hefði skotið málinu undir álit
stjórnarinnar á íslandi.
Þá gekst Dr. Brandson fyrir þvi, að haldinn var
almennur borgarafundur í Winnipeg, og var fundar-
boðið undirskrifað af fimtán manns. Þetta var á-
reiðanlega fjölemnnasti fundur, sem hér hefir
nokkru sinni verið haldinn — nálægt 1200 manns.
Málamiðlun á þeim fundi varð sú, að séra Ragn-
ar E. Kvaran, forseti Þjóðræknisfélagsin’s, bað um
tveggja vikna^frest fyrir hönd félagsstjórnarinnar,
til þess að hugleiða málið. Þetta var veitt og því
engin önnur úrslit tekin á fundinum.
Eftir tvær vikur lýsti séra Ragnar E. Kvaran
því yfir í blö.ðunum, að heimfararnefndin héldi
bráðlega fund og hefði því stjórn Þjóðræknisfélags-
ins afráðið, að skifta sér ekki af málinu að svo
stöddu.
III. Nefndarfundurinn.
Þremur vikum eftir almenna fundinn, hélt
heimfararnefndin fund á Fort Garry hótelinu. Voru
þar allir nefndarmenn mættir, nema J. T. Thorson
sambandsþingmaður og W. H. Paulson þingmaður
í Saskatchewan. Emile Walters listamálari kom á
fundinn, samkvæmt boði nefndarforseta. Bað hann
um að mega segja nokkur orð, og var það leyft. —
Kvaðst hann vera nýkominn úr ferð um þrjár ís-
lenzkar bygðir: Norður Dakota, Wynyardbygðir og
Lundarbygðir. Kvað hann allan fjölda manna í öll-
um þessum bygðum eindreginn á móti því, að íslend-
ingar beiddust fjárstyrks í sambandi við heimför-
ina. Ein þessara bygða væri í Bandaríkjunum, ein
í Saskatchewan og ein í Manitoba. Kvaðst hann
skilja þetta þannig, að allur fjöldi íslendinga værl
styrknum mótfallinn.
Árni Eggertsson lagði til, og eg studdi, að hr.
Walters væri boðið að sitja allan fundinn. Séra R.
Pétursson mælti á móti því; kvað hann nefndina
halda fundi sma fyrir luktum dyrum; gestum væri
heimilað að bera fram erindi sitt, en að því búnu
færu þeir. Walters ætlaði þvi að fara, og fanst sér
auðvitað misboðið. G. B. Björnson kvaðst ekki skilja
þetta: “Hér er ekkert leynilegt á ferðum”, sagði
hann.. “Við skulum leggja öll spilin á borðið, og
láta þau öll snúa upp í loft. Ef eg mætti ráða og
gæti komið því við, þá vildi eg helzt að allir Vestur-
íslendingar væru a öllum okkar nefndarfundum og
heyrðu hvert einasta orð, sem þar væri sagt.” ____
Forseti fundarins bað sera Rögnvald að draga til
baka mótstöðu sína gegn því, að Walters sæti fund-
inn, og gerði hann það.
Þá var rætt um styrkveitinguna allan daginn,
frá ýmsum hliðum, og ekki komist að neinni niður-
stöðu. Um kveldið var G. Qrímssyni dómara falið
að finna Dr. B. J. Brandson og Hjálmar A. Berg-
mann, að finna út hvaða málamiðlun þeir vildu
taka.
í umræðunum lýstu nefndarmenn því yfir hver á
fætur öðrum, að þeir vissu að almenningsálitið væri
á móti sér; en sumir þeirra sögðu að almenningsálit-
ið væri skapað í dag og umskapað á morgun. Kváðu
þeir ekki annað þurfa en halda fundi út um allar ís-
lenzkar bygðir og bæi, og gæta þess að einhver nefnd-
armaður væri á hverjum fundi og fá tillögur samþykt-
ar,; með þessu móti tækist að mynda nýtt almennings-
Þegar fundur hófst næsta dag,
skýrði Mr. Grímsson frá því,
hvernig erindi sitt hefði gengið.
Kvað hann Dr. Brandson og H. A.
Bergmann hafa heitið fullu fylgi
sínu og öllum þeim áhrifúm, sem
þefir gætu haft til þess að sam-
vinna tækist með öllum Vestur-
íslendingum í undirbúningi heim-
fararinnar, bæði að því er fjár-
söfnun snerti og annað, ef nefnd-
in að eins hætti við að þiggja
nokkurn stjórnarstyrk. Hins veg-
ar kvað hann þá hafa heitið allri
mögulegri Inótstöðu, ef styrkur-
inn væri fenginn. Lýsti Grímsson
því yfir, að um enga aðra leið
gæti verið að ræða, en taka þess-
ari samvinnu og hætta við styrk-
inn. A. P. Jóhannsson var alveg
á sama máli. Hann kvað þörf á
einhverju fé; hér væri trygging
-fengin fyrir því, þar sem þessir
menn hétu liði sínu; eina skynsam-
lega leiðin væri því að skila aft-
ur stjórnarfénu; hitt þýddi ekk-
ert annað en það, að leggja vís-
vitandi út í baráttu við sjálfa sig
og eyðileggja möguleikana til
allra framkvæmda.
Sá er þetta ritar lagði til, að
hætt yrði við styrkbeiðnina og Dr.
Brandson væri látinn vita, að það
væri gert með því skilyrði, að
hann og fylgjendur hans tákju
höndum ;saman við nefndina í
því að sameina alla Vestur-íslend-
inga um málið, bæði í fjársöfnun
og öðru. Mr. Emile Walters
kvaðst skyldu byrja samskot með
$100, ef styrkbeiðnin hætti.
Séra Rögnvaldur Pétursson
lýsti því yfir, að ef nokkur hrossa-
kaupa-tillaga ]ík þessari, yrði sam-
þykt, þá segði hann skilið við
nefndina, og gætu íslendingar
sjálfir dæmt um það, hvort það
væri gróði, að menn færu úr
nefndinni og einhverjir labba-
kútar kæmu í staðinn.
Séra R. E. Kvaran (sem situr
fundi sem forseti Þjóðræknisfé-
lagsins, en er ekki í nefndinni),
lagði til, að forseti skipaði
þriggja manna nefnd til þess að
semja tillögu um málið. Skyldi í
þeirri nefnd vera: Guðmundur
Grímsson dómari, Jón J. Bildfell
og séra Rögnv. Pétursson. — For-
seti bað um að mega skipa fimm
í nfendina í stað þriggja, og leyfði
uppástungumaður það; var þeim
því bætt við: G. B. Björnson og
séra J. A. Sigurðssyni. Nefndin
kvaðst verða í burtu rúman hálf-
tíma — í lengsta lagi klukkutíma.
Hún fór ki. 1.15 e. h. og kom ekki
aftur fyr en skömmu fyrir kl. 6.
Bar hún þá upp langa “tillögu”
og var síðasti liður hennar á
þessa leið: “Að öllu athuguðu,
sér nefndin sér ekki fært, að skila
því fé aftur, sem hún hefir feng-
ið, né hætta við að fá það fé sem
hún á völ á, nema því að eins, að
íslendingar lefe'gi fram $6,000.00,
eða tryggingu, sem nefndin tek-
ur gilda, er komið sé í hendur
nefndarinnar fyrir 1. nóvember
næstkomandi.”
A. P. Jóhannsson gerði fyrir-
spurn þess efnis, hvort þetta ætti
að skiljast þannig, að nefndin
gæfi ákveðið loforð um það að
skila stjórnarstyrknum, ef $6,000
fengjust. Séra Rögnvaldur og
séra Jónas kváðu það vera sinn
skilning, “og okkar allra.” A. P.
Jóhannsson efaðist um að almenn-
igur skildi það þannig og vildi
breyta orðalaginu, en séra Rögn-
valdur og séra Jónas neituðu því
með öllu., — A. P. Jóhannsson
spurði þá, hvort allir nefndar-
menn vildu fallast á þá mála-
miðlun, að í stað breytingartillög-
unnar yrði gerð yfirlýsing sér-
staklega og bókuð, til þess að hægt
væri að vísa til hennar, ef al-
menningur efaðist um einlægni
nefndarinnar. Skyldi yfirlýsingin
þess efnis, að skilningur nefndar-
innar væri sá, og hún lofaði því,
að hætta við stjórnarstyrkinn,
ef $6,000 kæmu frá íslendingum
fyrir fyrsta nóvember. Séra Jón-
as fleygði skjölunum á borðið
(hann var skrifari litlu nefndar-
innar) og kvaðst ekkert hafa, frek-
ar við málið að gera, ef nokkr-
ar breytingar eða yfirlýsingar
kæmu fram. Séra Rögnvaldur
Pétursson neitaði því, að tillaga
Jóhannssonar væri formleg. For-
seti bar upp nefndarálitið; það
var samþykt með öllum atkvæðum
nema tveimur; við A. P. Jóhanns-
son greiddum báðir atkvæði á
móti því. Þá var borin upp yfir-
lýsingar tillaga Jóhannssons, og
hún samþykt með öllum greiddum
atkvæðum nema einu; séra Rögn-
valdur Pétursson greiddi atkvæði
á móti henni; eg greiddi hvorki
atkvæði með henni né móti.
Þess skal einnig getið, að séra
R. E. Kvaran, sem að sjálfsögðu
hefir verið leyft að vera á fundum
nefndarinnar, sem forseta Þjóð-
ræknisfélagsins, bar fram tillögu,
þar sem öllum störfum nefndar-
innar var skift upp á milli þriggja
smánefnda; ein nefndin átti að
sjá um auglýsingar út á við; ein
átti að annast auglýsingar inn á
við, og ein átti að sjá um alla
samninga við járnbrautar- og
gufuskipafélög. í þessar nefndir
var einkennilega valið, og stakk
séra Kvaran sjálfur 1 tillögunni
upp á öllum mörinunum í allar
nefndirnar. Sömu mennirnir til-
nefndir í þær allar, en sumir
nefndarmannanna í enga. Eg
iagði til, að séra Kvaran væri
bætt í heimfararnefndina, til þess
að hann gæti formlega gert til-
lögur; sú tillaga var ekki studd,
en allar tilögur hans voru teknar
til greina og samþyktar.
Að endingu verð eg að minnast
á eitt atriði. Séra R. Pétursson
skýrði nefndarmönnum frá því,
að hann hefði bréf frá Vilhjálmi
Stefánssyni (las það þó hvorki
né sýndi) og sagði, að allar skoð-
anir hans, hugsjónir og tillögur
væru í svo nákvæmu samræmi við
skoðanir nefndarinnar, að engu
væri líkara en að hann hefði tek-
ið sínar hugmyndir út úr huga
nefndarinnpr, þótt hann hefði
verið í New York en nefndin í
Winnipeg. Fanst honum þetta
næg sönnun þess, að vegir nefnd-
arinnar væru vegir ráðs og vizku.
Þetta lét vel í eýrum allra þ á,
því enginn vissi annað en það
væri sannleikur; pú eru sannar
fréttir fengnar fyrir því, að bæði
Vilhjálmur Stefánsson og Hall-
dór Hermannsson hafa gagnólíkar
skoðanir þeim, sem nefndin hefir,
og þetta vissi séra Rögnvaldur,
þegar hann skýrði nefndinni frá
hinu.
í þessari grein er, mér vitanlega,
hvergi hallað réttu máli, og eftir
að fólk hefir lesið hana, og hugs-
að um hana, vona eg að því skilj-
ist það, að þeir, sem “hugsa upp-
hátt’ og ekki sjá þörf myrkurs,
eigi ekki heima í nefndinni.
Sig. Júl. Jóhannesson.
Canada framtíðarlandið.
Allar hugleiðingar í sambandi við
Vesturlandið verða að vera gerðar
með tilliti til þess hversu afar ung
að þjóðin er og þroskasaga hennar
þar af leiðand stutt. Það eru til
dæmis ekki nema liðug fimtíu ár
síðan að Canada Kyrrahafs járn-
Ibrautarfélagið, seldi fyrstu spild-
una til álbúar í Sléttufylkjunum.
Þegar þér veitið því jafnframt
eftirtekt, að fyrsta hveitihlassið var
sent frá höfuðborg Manitoba-fylkis,
fyrir að eins 50 árum, þá getur
ekki hjá því farið, að hinar stór-
kosrtlegu framfarir, sem orðið hafa
á sviði akuryrkjumálanna, hljóti
að vekja hjá yður bæði undrun og
aðdáun. Sléttuflæmin vestrænu, er
á þeim tíma voru að eins auðnin
tóm, framleiða nú tiltölulega meira
korn, en nokkurt annað lancisvæði
í heimi. Um griparækt var þá tæp-
ast að ræða, er nokkru nam. En
nú eru til'samans þar um 6,988,317
stórgripir, þar af 881,898 mjólkur-
kýr og mjólkur og smjörframleiðsl-
an gengur næst kornræktinni að
umsetningu og orði.
Canada er nú annað mesta hveiti-
ræktarland í heimi, og framleiðir
329,185,3œ mæla; eru 90 af hundr-
aði þeirrar mælatölu ræktað í
Sléttufylkjunum og fullur helm-
ingur í Manitoba og Saskatchewan.
Hafrarækt landsins nemur árlega
530,710,000. Alls nemur byggrækt-
in 63,311,000 mæla.
Fyrir fjörutíu árum mátti svo
að oröi kveða að allar hinar víðáttu-
miklu sléttur Vesturlandsins væru
óræktaðar. Búnaðaráhöld voru í
þá daga fá og ófullkomin og fáir
eða engif menn við hendina, er
hagnýtar leiðbeiningar gátu veitt.
Tilraunabú stjórnarinnar er risið
hafa upp á hinum síðari árum, hafa
orðið 'bændum og búalýð til ómet-
anlegra hagsmuna. Örðugleikarnir
er urðu á leið nýbyggjans voru
miklir og margvíslegir, eins og gef-
ur aS skilja, en landnemunum var
heldur ekki fisjað saman og það
reið baggamuninn. Frumbyggjar
landsins, hvert helzt sem þeir áttu
rót sina að rekja, létu örðugleikana
sér ekki fyrir brjósti brenna, held-
ur lögðu höndina á plóginn, með ó-
bilandi sigurvissu i huga. Nú blasa
við augum, svo að segja í hvaða
átt sem litið er gróðurþrungnir
akrar, og járnbrautir hafa tengt
fylki við fylki og strönd við strönd.
Uppskera í Cánada er ljósasti
votturinn um gróSurmagn jarð-
vegsins. Á mörgum svæðum hefir
verið sáð í sama blettinn samfleytt
í þvínær fimtíu ár, án þess að
uppskera hafi brugðist. Þó á þetta
ekki við í öllum tilfellum. Stund-
um skaða næturfrost uppskeru
t