Lögberg - 30.08.1928, Blaðsíða 7

LÖGBBRG, FIMTUDAjGINN 30 ÁGÚST 1928
i
Bta. T.
BŒNDUR!
SAMLAGS
Þið getið stöðvað
hið ískyggilega
hveiti verðfall
Verðfallið kemur til af -því, að svo mikið
er til af hveiti utan Samlagsins. Uppsker-
an leggur braskaranum nú til eins mikið
hveiti til að braska með, eins og hann hafði
áður en -Samlagið var myndað. Hann er að
selja miljónir mæla af utan-samlags hveiti,
áður en það er slegið. Þetta er orsökin til
verðfallsins.
Þið getið stöðvaS verðfallið og athafnir
braskarans, með iþví að láta hveiti' yðar í
Samlagið. Ef utan-iSamlags bændurnir láta
braskarana hafa hveiti sitt til fyrir fram
sölu, þá græðir braskarinn fé, en bóndinn
safnar skuldum. Ef utan-Samlags bænd-
urnir láta hveiti sitt í Samlagið, þá hefir
braskarinn lítið tækifæri, en bændurnir
græða peninga, og það bætir hag allra, nema
braskaranna.
Samlagið hefir ágœtar söluskýrslur að sýna
fyrir fjögur ár.
Lágm. $1.22 SamLverð $1.66 .
“ 1.16 “ “ 1.46
“ 1.23 “ “ 1.42
\ 1.17 “ “ 1.40
Síðasta borgun fyrir 1927—28 hveiti hefir enn ekki verið auglýst.
Hveitibyrgðirnar í heiminum réttlœta ekki dollars hveiti.
LATIÐ BRASKARANN BORGA—
LÁTIÐ HVEITI YDAR í SAMLAGIÐ!
MANITOBA WHEAT POOL
Breytiþróunark enningin
og fleira.
Eftir Jón Einarsson.
I.
Laglega rættist spá mín sú, að
einhver góður landi myndi fetta
fingur út í fréttabréf mitt það, er
“Lögberg” flutti 3. maí þ. á., og
komu nú rök þau, er þá tilfærði
eg, fram í raunverulegri mynd
í “Heimskringlu” 23. sama mán.
Böfundur hinna heilögu vandlæt-
inga, séra Guðmundur Árnason, á
hér einkennilega grein, með yfir-
skriftinni “Athugasemd við at-
touganir”, og tel eg víst, að hann
finni innilega til hve ritsmíð sú
mun vera mér sár og kallast mátu-
legur skellur fyrir nefnt penna-
gerræði mitt í Lögbergsgreininni.
Stíllinn á grein þessari er hinn
sami og jafnan, þegar G. A. and-
mælir sér minni mönnum. Fyrsta
og aðal atriðið er jafnan greinar-
lengd sú, er svarið hegnir. Er sú
rökfimi að eins djúplærðum, penna
fimum höf. fær, eins og öllum er
gefið að skilja. Um það er minna
vert að ræða, hvort vaxtargildi
efnis og greinalengdar samsvar-
ar hvort öðru, eða þótt efnið sé
fullum tökum drýgra en hjá t. a.
m. krítikusa sjálfum. Enda geri
eg ráð fyrir, að við samanburð
greina minna og þessa höf. sjáist
fljótt, að í greinum mínum sé efn-
AGÆTT FYRIR VEIKA
OG ÞRÓTTLAUSA.
Fólk, sem er lasið, taugaveiklað
og þáóttlaust, ætti að reyna Nuga-
Tone., þennan dásamlega heilsu-
og orkugjafa. Þetta ágæta með-
al hefir inni að halda átta tegund-
ir af beztu efnum, sem vísindin
þekkja, til að gera blóðið rautt og
heiilbrigt og taugarnar sterkar og
til að gera <allan líkamann hraust-
ari og sællegri og manninn þrótt-
meiri og öruggari.
Nuga-Tone er viðurkent sem á-
gætt meðal við magaveiki, lystar-
leysi, gasi í maganum og görnun-
um, lifrar- nýrna- og blöðru-sjúk-
dómum. Það styrkir allan líkam-
ann, 'veitir endurnærandi svefn,
læknar höfuðverk og svima og
annað slíkt. Hreinsar húðina og
eyðir bólum og útbrotum, eykur
áhugann og dugnaðinn og ver lík-
amann fyrir sjúkdómum. Nuga-
Tone fæst í öllm lyfjabúðum. Það
er ábyrgst að skila peningunum
aftur, ef kaupandinn er ekki á-
nægður með verkanir þess. Neit-
ið eftirlíkingum, ekkert getur
jafnast við Nuga-Tone.
ið fyliilega eins drjúgt og í hans
eigin máli. Er þessa og full von
vegna þess, að G. Á., sem orðsins
verðugur þénarj, hlýtur, stöku
sinnum, eins og skrítlan segir, að
smíða langan skó á lítinn fót, n.l.
að fylla með orðum stöku eyður
þar, sem ekki hrekkur rökfimin
til.
Annað er það, við ofannefnda
grein, sem séra G. Á. hefir fyrri
málað rithátt sinn með: lipurðin
og orðavalið hið hlýja. Hann sýn-
ist að fá illhug til hvers, sem er
“svo furðulegur” að andæfa!
er hann sagði og sýnir hvar eg
fór skakt með. Eða er það af því,
að eg tilfærði vægri orð, en hann
sjálfur viðhafði, þó efnið væri
svipað? Eg gat líka um, að G. Á.
hefði lesið fyrirlesturinn af blöð-
um, en talað þessi atriði “upp úr
sér.”
Til mikillar hamingju og skýr-
ingar þessum “dómsorðum” og
því,, er hann “ekki sagði”, kemur
presturinn með fylgjandi, fróðleg-
an greinarkafla. Lesið það oftar
en einu sinni. Hér skal málið
Og kom það, auðvitað, til að eins
af því, hve “hugsanir mannsins
hjarta eru vondar frá barnæsku”,
eins og séra G. Á. sjálfur veit.
Staðhæfingin er stutt hjá Vídalín,
en hún er þó “to the point”, eins
og við Vestanvérar segjum. En
þar segir svo: “Reiðin er ein An-
skotans púta.” Kemur hér hjá
Vlídaliín sama líkingarformið og
það áður nefnda, sem G. Á. á hægt
með að skrifa, en vogar ekki að
tala, og sem presturinn segir að
sé viðhaft í Dómarabókinni! Ef
til vill eru þessar fögru setningar
það eina, er við G. Á. munum úr
nefndum bókum. Enda ekki ör-
grant um, að biblíufræði prests-
ins sé vitund á fallanda fæti í til-
vitnunar sanngildinu.
Lesið aftur tilfærðu greinina úr
“Heimskr.”* — og tvisvar enn.
Miklum tíma hefi eg löngum
varið í leit eftir gamla Ezekíel.
Ekki fundið hann, þótt eg leitaði
með logandi ljósi. En sú sé eg
loksins í tilvitnuðum fræðum
prestsins, að “skolli sinn” hefir
falið sig í Dómarabókinni. Lesið
greinina, segi eg enn! Þarna hef-
ir sáj kauði, Ezekíel, kúrt eins og
veggjalús á milli blaða með þetta
laglelga orðbragð, sem \ presturinn
bert honum. Nú get eg gengið að
“gyðsa” á vísum stað framvegis.
Það er ekki alveg ónýtt, að eiga
hærri krítikina að og með sér.
Þar er ekki ruglað saman óskyld-
um hyggindum. Samt gengur mér
illa að sjá, hvað Dómarabókin
kemur málefninu. breytiþróunar-
vísindunum, við. Ekki mun klerk-
ur hafa ritað þetta í miðilsástandi
né til að rugla lesendur?
Ekki vitnar prestur alveg rétt í
það, er eg raulaði um Andrarím-
ur og Ferðasögu Eiríks á Brúnum.
En sleppum því. Það er ekki allra
“faculty” að segja sögur svo
hvergi skeiki. Stöku sinnum er
einnig lagað efnið •“af nauðsyn”!
En furðu einhæfur andi er í presti
þeim, sem ekki getur fundið neitt
orð ií Andrarímum, einum bezt
kveðnu söguljóðum islenzkunnar í
þeim stíl, sem nota mætti í ræðu-
texta; og að því er snertir Ferða-
sögu Eiríks, er óhætt að fullyrða,
að heila breytiþróunarkenningin,
eins og hún leggur sig, flytur
engu meiri huggun eftirlifandi
ástvinum deyjandi konu, en ein-
mitt þessi ferðasaga, þar sem Ei-
ríkur sjálfur getur fyrst um
sjúknað konu sinnar á skipinu á
leiðis til Mormónalandsins í Utah,
og lýkur máli því með þessum
fögru orðum: “Og svo lognaðist
hún út af með hægð um kvöldið.”
Prestur, sem ekkert getur sagt um
rólega dauðdaga, sannarlega er-
Darwinisti.
; sett nákvæmlega eins og það er í
_!em,han_S.,pr®ftlega i Heimsgr., með stafsetningu og
I lestrarmerkjum prestsins sjálfs,
andagift slengir út í riti, rökvana
með öllu. Mun það eiga að reka
þessi fræðimál og apa-ættvísi á i próförkina. Takið
Sleggju-Páls vísu n'iður í hvern, máH prestsins:
sem ekki trúir, fyrir vægari hjúkr-
] því hann mun sjálfur hafa lesið
nú vel eftir
un. Sé það sannleikur, sem hann
áðúr sagði, að hann viti ekki ihvað
“hálæiður” né “háskóli” þýðir,
bera þó þessi ritgull 'hans merki
þess, að honum sé vel ljóst hvers-
konar ástand það sé, ef maður er
“sprenglærður”.
Enn er það einkennilegt við
greinar G. Á. sumar, hve erfitt er
að nota þær, sem ábyggilega und-
irstöðu Viðtekinna, 'vísindálegra
sanninda. Ef til vill er hann svo
“busy” við útbreiðslu breytiþr.-
hugmyndanna, sem hann segir 'hér
að “almenningur þurfi umfram alt
að| fá réttar upplýsingar um”, að
tíminn leyfir honum ekki að velja
efniviðina sem tryggasta. Verð-
ur vikið að því bráðlega, o.fl., ef
til vill. •
Hefði séra G. Á. fundið, að eg
í sannleika hefðj farið rangt með
eitfhvað í fréttabréfinu áminsta,
hefði hann máske tekið þau atriði
til greina, en látið mæta afgangi
að atyrða mig fyrir það, er eg
aldrei sagði. Vitanlega er þó æði
margt, sem eg hefi aldrei haft orð
á, sem kenningum G. Á. gæti orð-
ið “seigpínandi húskross.” En
þessa brigslisaðferð hafði G. Á.
einnig í Scopesmálsfarganinu sínu
forðum. Hann er ef til vill fædd-
ur með þessum ósköpum?
G. Á. segir, að eg hiafi sagt í
bréfinu, að, hann hafi “í upphafi
fyrirdestursins kveðið upp nokk-
ur dómsorð um biblíuna”. Það
hefi eg ekki enn sagt. Eg sagði,
að hann hefði í formála fyrir fyr-
irlestrinum mælt þessum dóms-
orðum. Eg vissi ekki þá, að hann
mundi ætla þau orð að eins fyrir
okkur, bjálfana í Foam Lake. Og
því tekur hann ekki nú upp það,
II.
“Ekki sagði eg neitt um'það, að
margt í biblíunni væri Ijótt. Enda
stóð það ekki til. En satt er það
að í henni er þó sagt frá ýmsu
ljótu t. d. níðingsverkum, Sjá 3.
og 4. kap. Dómarabókarinnar, og
sumt er sagt þar með svo klúrum
orðum og samlík.'ngum að trauðla
myndi leyfast að það væri lesið
hátt lí pródikunarstól, sjá kaflann
hjá Ezekiel spámanni þar sem
hann líkir ísrael við skækju.”
Nokkru sterkari orð eru hér við-
höf^S um þenna litla kafla úr biblí-
unni, en eg hafði eftir prestinum
í bréfinu um bibl. í heild, og sést
nú hve ónáttúrlegt var, að hann
hefði viðhaft tilvísuðu orðin, hin
vægari “í prédikunarstól” Bræðra-
borgar.
En hver myndi banna presti að
lesa Dómarabókina frá upphafi
til enda í prédikunarstóli ? Eg
veit það ekki; og ef það væri svona
óholt á þeim stað, að hverju leyti
er þá fegra, ósaknæmara og gæti-
legra að rita þetta í opinbert blað,
sem fleiri lesa og heyra, en ræðu
vanalegs prests?
Sumir, eldri íselndingar, muna
eftir prédikara nokkrum, sem
nefndur var Jón Vídalín. Ekki er
eg sérlega vel “póstaður” í guðs-
orðabókum yfirleitt, en meira
uppáhald hefi eg löngum haft á
Vídalíns prédikunum, en nokkr-
um öðrum á íslenzku máli. Kunni
eg á yngri árum örfáar setningar
frá þessum ræðugylfa íslenzkra
kennimanna á þeirri tíð. Og svei
mér ef eg gat að því gert, að mér
datt í hug — sem óviðráðanlegur
innblástur'—ein staðhæfing gamla
mannsins, þegar eg las oig fann
andann í grein nútíðarprestsins.
Þá er orðið “species”, sem eg
hafði í hjartans einlægni drepið á
að mönnum þætti næsta óákveðið
að þýðingu til nú i seinni tíð.
Hefir það aukið mjög á sálusorg
prestsins, að honum finst eg rugla
saman skiftingum jurtaríkis og
dýra. Eg sagði ekki eitt orð þess
efnis í bréfi mínu, en er fús að
gera það hér, sjálfum mér og
presti til verðugrar ánægju:
Svo stendur á í heiminum, sem við
Guðmundur þekkjum, að, eftir
staðfestingu prestsins sjálfs, er
lifsfrymið (prótóplasm) álitið, af
þróendum, að vera undirstöðuleg
frumorsök alls lífs á jörðunni, og
þá auðvitað dýralífs, sem plantna
Þverhandar ihér um skoðanir þró
enda (stytt fyrir breytiþróunar
'kennimenn, þ. e.: rófan skelt af)
og fundamentalista: hinir síðar-
nefndu skilst mér að hallist frem
ur af þeirri hugmynd, að almætt-
isorð guðs sé frum-orsök lifs
frymisins.
Eg hafði verið svo djarfur, að
vitna til ihöf. nokkurs úr liði þró-
enda, Alexander Winchell að
nafni, og álits hans á því h v a ð
breytiþróunin eiginlega væri, og
væri ekki. Gefur G. Á. í skyn, að
hér muni um lítt þektan höf. að
ræða, þar sem hann sjálfur (G.
Á.) hafi ekki lesið rit þess manns,
og einkum þar sem eg læst vera
kunnur einhverjum þeirra gagna.
Nú, þessi Mr. Winchell, L.L.D.,
er höfundur bókar, er heitir “The
Doctrin of Evolution” og var, þeg-
ar bókin var gein út, Chancellor of
Syracuse University. Lítur hann
út fyrir að hafa skrifað nokkuð
margt og verið 'þolanlega óvitlaus,
þrátt fyrir það, að Ihonum auðn-
aðist ekki að líta á þetta mál með
augum G. Á. í öllum greinum.
Ef menn vildu ómaka sig svo í
þessu máli, vilcfi eg vísa þeim til
frekari úrlausnar á þ e s s u at-
riði til enskra orðabóka, Harms-
worths Encyclopedia o. fl. ábyggi-
legra gagna af því tagi. ’Sést þar
næsta skýrt, hvor þessara vísinda-
manna, G. Á. eða A. Winchell,
hefir réttara fyrir sér.
“Meyers Fremmedord-iBog”, sem
líklega er í færri höndum, þýðir
orðið Evolution: þróuunarfræði,
vaxtarfræði, vöxt eða þroskun frá
frjóvangastiginu. Læt eg nú hér
við sitja skýringu þess, er áður
hafði eg sagt um íþetta atriði, en
næst skal lítið eitt vikið að bre^ti-
þróunar þýðingum á orðinu “spec-
ies”, sem presturinn virðist skiljá
á nokkuð einrænan hátt. Mál-
fræðislega þýðingin ést vitanlega
eins og að ofan var á vikið, í öll-
um orðabókum, en málefnislegi
kjarninn, h^ður nútiðar breyflþr.
skilningnum, er ærið á huldu.
Færi, eg hér tit stuðningsdæmi
jessari) staðhæfingu minni frá
mönnum, sem liklega þykja og má-
ske þykjast jafnsnj^llir í fræðum
og G. Á. En fyrst má þó annars
geta:
J. Arthur Thomson, “einn af
leiðandi vísindafrömuðum verald-
arinnar”, segir um staðhæfinga-
mergð evolutionista t. a. m. þetta:
“Fjálgleysið og undrunarskortur-
inn sýnir sig ihjá þeim, er minst
vita—ekki hjá þeim, er m^sta hafa
þekkiguna.” .„M. Fabre (franskur
vís.maður) segir: “Náttúran yf-
irveguð á vísindalegan hátt er
gáta, sem forvitni mannsins getur
ekki fundið neina ráðningu á.”
Dr. David Starr Jordan, talinn
fremur skynbær maður á visindi,
prófessor og aðal umsjónarmaður
á Leland Stanford University,
California, þar sem forsetaefni
Bandaríkj. nú, Mr. Hoover, sótti
nám sitt, -segir meðal annars:
“Enn sem komið er, vita vísindin
ekkert um uppruna lífsins; hafa
enn ekki getað greint “hugsun”
í sprengdum smáögnum (atoms);
geta enn ekki rökgreint myndun
jarðarinnar né sagt neitt víst um
lok tilveru hennar.” Dr. Jordan er
samt ekki beint auðmjúkur í anda,
svo til tjóns Ihorfi. Hann skiftir
mannkyninu í tvo flokka, að
minsta kosti Bándaríkjamönnum.
“Hávaðinn af atkv.bærum mönn-
um, ’ sagði ihann í ræðu, er hann
hélt í nóv. 1924, um það, hvort
gefa skyldi þjóðinni kost á að
greiða atkvæði með eða móti ev-
olution-kenslu í skattskyldum
skólum, “eru asnar” (fools). —
Prófessor Vernon Kellogg (fyrr-
um í iStanfords University) skýrir
þannig, hvað evolution er: “Ev-
olution er útlistuð.á ótal vegu, en
á engan hátt greinilega. Hver
skilur þessa hugsjón á sinn hátt.
Hundruð bóka bera þetta nafn, en
hver þeirra tekur sína stefnu og
engar tvær skýra málið á sama
hátt.”
Islands
QLJALITY
Mahes it
WORTH MORE
Buy Cream ofMalt
To-Day
IPLMN Ofí HOP FLAVOREÖ
2teib.
TIN
AT YOUR
DEALERS
$1.75
í CREÁM of MÁLT fimiud ]■
44-46- PEARL 51, TORONTO. CANAOA
15
Farið til Islands Ij|||
Með CUNARD Línunni
Sem kjörin er af sjálfboða-heimfararnefnd
* Vestur-lslendinga '•
BEIN FERÐ VERÐUR
frá Montreal til Reykjavíkur
Allur aðbúnaður hinn ákjósanlegasti.
Einnig mun tækifæri að ferðast annarstaðar í Evrópu
á rýmjlegan hátt.
tltfyllið miðann, sem hér fer á eftir.
Miss Thorstina Jackson,
CUNARD LINE, 25 Broadway, New York.
Gerið svo vel og sendið kostnaðariaust upplýsingar um Islands
ferðina 1930.
Eg œski upplýsinga viðvlkjandi:
Fyrsta farrými .........
»
Ferðamanna farrými (Tourist)
priðja farrými

NAFN ....................HEIMILISFANG
Látið ekki dragast að borga Lögberg
PELISSI ER’S Ll VHTED
i-. • -- INCORPORATED 1927»- ---------
Ef þér viljið fá bjórinn sendan á heimilið, þá talsímið 41 111. —
Pelissier’s Country Club Special og Golden Glow Ale, er hægt að
fá 1 öllum lögheimiluðum bjórstofum.
(Framh. á bls. 8)
MALDEN ELEVATOR
COMPANY, LIMITED
Stjðrnarleyfi og ábyrgð. Aðalskrifstofa: Grain Exchange, Winnipeg
Stocks - Bonds - Mines - Grains
Vér höfum skrifstofur I öllum helztu borgum i Vestur-Canada, og
einka simasamband við alla hveiti- og stockmarkaði og bjóðum þvt vlð-
skiftavinum vorum hina beztu afgreiðslu. Hveitikaup fyrir aðra eru
höndluð með sömu varfœrni og hyggindum, eins og stocks og bonda.
Leitið upplýsinga hjá hvaða banka sem er.
\
KOMIST I SAMBAND VIÐ RÁÐSMANN VORN A PEIRRI
SKRIFSTOFU, SEM NÆST YÐUR ER.
Winnipeg
Regina
Moose Jaw
Swiít Current
Saskatoon
Calgary
Brandon
Rosetown
Gull Lake
Assiniboia
Herbert
Weybum
Biggar
Indian Head
Prince Albert
Tofield
Edmonton
Kerrobert
Til að vera viss, skrifið á yðar Bills of lading: "Advise Malden
Elevator Company, Limited, Grain Exchange, Winnipeg.”
HAFIÐ ÞJER VINI í GAMLA LANDINU
SEM VILJA KOMA TIL CANADA?
FARBRÉF
TIL og FRÁ
TIL
ALLRA STAÐA
I HEIMI
Ef svo er, og bér viljið hjálpa þeim til að komast til
jessa lands, þá finnið oss. Vér gerum allar nauðsyn-
egar ráðstafanir.
t
ALLOWAY &CHAMPION, Rail Agents
CMBOÐSMENft FYRIR ALLAR EIMSKIPALÍNUR
667 Main Street, Winnipeg. Sími 26 861
eða hver annar Canadian National Railway umboðsm.
FARÞEGJUM MŒTT VIÐ HAFNARSTAÐINN 0G LEIÐBEINT TIL ÁFANGASTAÐAR
CANADIAN NATIONAL RAILWAYS