Lögberg - 29.11.1928, Blaðsíða 1

41. ARGANGUR
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 29. NÓVEMBER 1928
NUMER 46
Canada.
Mennirnir sjö, sem g-etið er um
í síðasta blaði, að lagt hefðu af
stað frá Fort Churchill hinn 3. þ.
m. og ætluðu að ganga til járn-
brautar, og sem þá voru taldir
af, hafa nú komið fram, og eru
allir að nokkru leyti jafngóðir,
eftir 20 daga útilegu. Fyrstu dag-
ana höfðu þeir mjög lítið til mat-
ar, en svo vildi þeim það happ tii,
að þeir rákust á veiðimann, sem
Nilsson heitir og reyndist hann
þeim mikill bjargvættur, tók þá í
skýli sitt, gaf þeim mat og hlynti
að þeim á allan hátt og fylgdi
þeim á réta leið. Menn þessir
komu til The Fas á sunnudaginn
var.
* * #
Frétt frá Ottawa segir, að bú-
ist sé við, að stjórnin endurnýi
samninga við Sir Henry Thorn-
ton um að halda áfram að vera
forseti Canadian National járn-
brautakerfisins í næstu þrjú eða
fimm ár. Samningar stjórnarinn-
ar við hann gilda ekki nema til
ársloka. Laun hans hafa að und-
anförnu verið $65,000 á ári.
* * *
Viðskifti Canada við önnur lönd
hafa aldrei verið eins mikil, eins
og árið 1918, fyr en nú á þessu
fjárhagsári, sem endar 31. marz
1929. En það er búist við, að á
þessu fjárhagsári verði þau ein-
um hundrað miljónum dala meiri
en árið 1918. Frá því ári og fram
yfir 1922 fóru viðskiftin lækkandi
og það svo stórkostlega, að á því
tímabili lækkuðu þau um meir en
biljón dala. Síðastliðin sex ár
hafa þau stöðugrt hækkað og það
lítur út fyrir, að á þessu fjárhags-
ári verði þau íaði minsta Jcosti
'hundrað miljónum dala meira
virði heldur en 1918, og það er
búist við, að þau verði alls tölu-
vert yfir $2,600,000,000.
Vitaskuld eru viðskifti Canada
aðallega við Bandaríkin og við
Bretland og önnur brezk lönd, en
samt hafa viðskiftin við önnur
lönd, á árunum 1914—1927, aukist
frá $146,000,000 upp í 519,000,
frá 146 milj. dala upp í 519 milj.
* * *
Á siðastliðnum tíu mánuðum
hefir fólksfjöldinn í Peace River
héraðinu svo að segja tvöfaldast.
Þar er nú fjöldi af heimilisréttar-
löndum tekinn á hverjum degi. f
Grand Prairie skrifstofunni, voru
í októbermánuði tekin 260 heim-
ilisréttarlönd, en í sama mánuði
í fyrra ekki nema 37. Blaðið
‘Grand Prairie Herald” ætlar á,
að í vor hafi verið sáð í 535,000
ekrur, en næsta ár muni þær
verða 900,000 og árið 1932 gerir
blaðið ráð fyrir að í Peace River
héraðinu muni verða tvær og hálf
miljón ekra af ræktuðu landi.
Blaðið segir, að á þessu ári hafi
um 4,000 fjölskyldur sezt að í
þessu héraði. Ef þetta er alt
nokkurn veginn nærri sanni, þá
er ekkert undarlegt, þó C.P.R. fé-
lagið væri viljugt til að borga Al-
berta stjórninni 'hátt verð fyrir
Edmonton, Dunvegan og British
Columbia járnbrautina, því hún er
líkleg til að gefa miklar tekjur áð-
ur en langt líður.
# # #
Á fjárhagsárinu, sem endaði 30.
apríl þ. á. hafa tekjur Manitoba-
stjórnarinnar orðið $502,616 minni
en útgjöldin. Á þeim tólf mánuð-
um, sem 'hér er um að ræða, urðu
útgjöldin alls $11,243,693.19, en
tekjurnar $10,704,076.89. Á síðasta
þingi voru skattarnir lækkaðir sem
svaraði rúmlega sex hundruð þús-
und dölum, og er það nokkru meira
en tekjuhallanum nemur. Undan-
farin fjárhagsár hefir stjórnin
haft töluverðan tekjuafgang, og
þykir þessi tekjuhalli nú ekki neitt
ægilegur.
* * *
Bracken forsætisráðherra fór á
miðvikudaginn áleiðis _til Battle
Creek, Midhigan, og ætlar að
dvelja þar sér til hvíldar og heilsu
bótar í mánuð að minsta kosti,
samkvæmt læknisráði. Hefir
heilsa hans ekki verið sterk síð-
astliðið ár eða svo. Er áliitð, að
hann (hafi lagt meira á sig en
heilsan þoldi í kosningabaráttunni
í Lansdown, sem hann tók mikinn
þátt í. Lækarnir gera sér von um
að hann verði búinn að ná sér áð-
ur en þingið kemur saman, sem
búist er við að verði seint í janú-
ar í vetur.
unum nokkra kauphækkun, ekki eins
mikla og þeir kröfðust, en sem þeir
þó gerðu sig ánægða með. En þeg-
ar til verkveitendanna kom neituðu
þeir þverlega að hlíta ^þessum úr-
skurði og það alveg eins þó verka-
málaráðherrann krefðist þess sterk-
lega. Allir bjuggust við að nú léti
stjórnin til sin taka og neyddi verk-
veitendurna til að hlýða úrskurðin-
um, en það hefir ekki orðið, og eru
helztu lögfræðingar þar í landi nú
á þeirri skoðun, að það séu engin lög
til, sem neytt geti þá til að borga
hærra kaup en þeir sjálfir vilja.
persóna, á síðastliðnum tveimur
árum og í sambandi við Lundúna-
dvöl mina. Að rekja tilfinninga-
sögu mína í sambandi við þetta
mál, skortir mig þrek til. Enda
álít eg það ónauðsynlegt. Þó skal
þess getið, að það jáyrði sem eg
gaf forgöngumönnum fyrirtækis-
ins, er þeir spurðu mig að því 24.
febr. 1926, hvort eg væri viljugur
að fara utan til náms, .ef fé feng-
ist til, var ekki gefið með köldu
blóði. Eg er ekkert gefnari fyrir
að þiggja gjafir, en hver annar
sæmilega sjálfstæður íslendingur,
en í þessu tilfelli fanst mér það
skylda mín, gagnvart þeirri list,
þessu síðasta ári. Fulltrúar fynr
næsta ár voru kosnir: Eggert
Féldsted, T. E. Thorsteinson, John
J. Vopni, yngri, A. C. Johnson og
Jónas Jóhannesson. Þrír þeir
fyrst nefndu endurkosnir. Djákn-
ai; voru kosnir: >S. O. Bjerring, W.
H. Olson, Mrs. C. B. Julius, Mrs.
Lára Burns og Mrs. Alb. Wathne.
Bandaríkin.
Það er ekki fyrir fátæklingana
að kaupa sér sæti í kaupöllinni
(Stock Exchange) í New York,
eða gerast þar meðlimur. Fyrir
skömmu voru þar borgaðir fimm
hundruð tuttugu og fimm þúsund
dalir fyrir eitt sæti, og er það
$30,000 meira, en dæmi eru til
áður.
Auðmaðurinn mikli, Payne
Whitney, í New York, sem er fyr-
ir skömmu látinn, hefir látið eftir
sig eignir, sem eru virtar á
$194,328,514. Það sem kemur til
skifta, er auðvitað töluvert minna,
því erfðaskattur er hár á slíku búi.
Af þessum mikla auði 'hefir Whit-
KONUNGURINN LIGGUR
VEIKUR.
Síðan á fimtudaginn í vikunní
sem leið, hefir George konungur I sem eg ann, sjálfum mér sem list-
legið veikur. Ekki verulega þungt I nema, og þeim, sem hjálpina buðu,
haldinn, en samt æði mikið veikur | og sú skoðun mín er óbreytt enn.
eftir því, sem daglegar fréttir En ætíð hefir það snert mig við-
frá London segja, og er sagt, að
það sé brjósthimnuBólga, sem að
honum gengur. Ekki er konung-
urinn talinn í verulegri hættu, og
er það meðal annars haft til
marks um að læknarnir líti ekki
svo á, að prinsinn, sem nú er,á
ferðalagi suður í Afríku, hefir
ekki verið kallaður heim, eða j
ferðaáætln ‘hans í neinu breytt.
RITGERÐ UM VESTUR-
ÍSLENDINGA.
Nýlega prentað tímarit, norsk-
ameríska sögufélagsins, er bæki-
stöð sína hefir í Northfield, Minn.,
flytur langa og fróðlega ritgjörð mér auðnast að »efa mi* eingöngu
kvæmt, að sjá eða heyra eitthvað
minst á “Björgvins-sjóðinn.”
Um starf mitt þessi síðastliðin
tvö ár, get eg verið fáorður. Dvöl
mína á Englandi notaði eg eins
vel og eg hafði vit til. Með þvi
er kannske ekki mikið sagt, en það
var það bezta, sem eg gat gert, og
sömuleiðis það bezta, sem eg get
ráðgert fyrir framtíðina.
Að vísu er 'hún öll undir heilsu
og kringumstæðum komin. En
með þeim undirstöðu vísdómi, sem
eg hefi þegar fengið, vonast eg til
að læra meira á næstu tveimur ár-
um, heldur en þeim síðastliðnu, ef
um, landnám íslendinga í Vestur-
nel, eftir sinn dag, gefið yfir 45 heimi menningarsamtök þeirra,
j rriil_____ T 1
miljónir til mentastofnana og til
fátækra og sjúkra, sérstaklega í
New York. Læknadeild Cornell
háskólans fær mikið fé af þessu
dánarbúi. Ekkja hans fær, með-
an hún lifir, tekjurnar af 54 milj-
ónum og eitthvað um þrjár miljón-
ir í ýmsum eignum þar fyrir ut-
an. En mestur hluti fjárins geng-
ur til barna hans og barna-barna.
* * *
Á skipinu “Vestris”, sem sökk
fyrir skömmu á leið frá New
York til Suður-Ameríku, voru alls
326 manns. Þar af fjörguðust
213, en 113 druknuðu.
* * *
Hinn kjörni forseti, Herbert
Hoover, lagði af stað hinn 19. þ.m.
frá San Pedro, California, áleið-
is til Suður-Ameríku.
eftir Thorstínu Jackson. Er þar i
og vikið nokkuð að byggingu ís-
Bjarga sex mönnum.
Asmundur M. Freeman, bóndi við
Sigluncs, Man. og Gcorge sonur hans
bjarga sex mönnum úr lífsháska.
Á þriðjudaginn í vikunni sem leið
voru 'sex menn við fiskiveiðar fi
Manitoba-vatni. ekki langt frá
Reykjavík, P.O. Þeir voru að veiða
upp um ís, en ísinn var afar veikur
vegna þess að frost hafa verið lítil
alt til þessa, og vatnið aðeins lagt
með löndum fram. Vindur var tölu-
verður á norð-vestan. Þegar minst
varði, losnaði stór ísspöng, sem þeir
stóðu á, frá landi og hraktist fyrir
vindinum út á vatnið. Einn maður
inn Joe Loftsson komst í land, en
hinir fóru með ísjakanum. Nöfn
þeirra eru Sveinn Friðbjörnsson og
sonur hans Victor, Artliur Asham,
Fred Cooper tag Elke, maður /ný-
kominn frá Þýzkalandi. Mr. Lofts-
son undi því ekki að sjá félaga sína
hrekjast þannig frá landi, án þess
að hafast eitthvað að. og fékk hann
sér þvi bát og réri á eftir þeim.
Vissu menn nú ekkert hvað um
menn þessa var orðið og töldu flest
ir liklegast að þeir hefðu farist í
vatninu, en frá Siglunesi sá Free-
man bóndi ljós í óbygðri smá-eyju,
sem þar er einar þrjár milur undan
Canada framtíðarlandið
Hin þýðingarmikla staða bónd-
ans í mannfélaginu, er nú á dög-
um alment betur skilin, en átt hef-
ir sér stað í liðinni tíð. Afkoma
hans, sjálfstæði og heilbrigði, er
skilyrði fyrir hagsæld þjóðfélags-
ins, og Ihefir sannfært allar aðr-
ar stéttir um það, að “bóndi er bú-
stólgi og bú landstólpi.”
við kenslu og öðrum listrænum
störfum. Og þá atvinnu er eg að
reyna til að Ibyggja upp nú, af
þeirri höfuð ástæðu mest, að eg
lands, stofnun Alþingis” og fyrir-j veit að hún €r hePPile£ust fyrirllandi og Gull Island er nefnd. Lagði
komulagi þess, auk þess sem getið ; Það’ Sem hefir verið um langt hann nú af stað og George sonur
er nokkurra þeirra manna, er mest skeið’ 0g a’ m' k' á að Verða æfi' ^ h°n*7 4 ^’-.T
koma við listasögu þjóðarinnar, i starf mitt eftirleiðis- Hve giftu- Þe'm með harðfengr m.klu að kom
samlega það æfistarf tekst, verður
Hvaðanœfa.
add Hvaðanæfa
Eldfjallið Etna er nú hætt að
gjósa. Sagt er, að hraunið hafi
flætt yfir 10,000 ekrur af landi og
gert 7,000 manns heimilislaust.
* * * »
Sagt er, að yfir tólf miljónum
Kínverja í níu fylkjum, vofi nú
hungursneyð.
* * *
Norska skáld konan, Sigrid Und-
set, hefir fengið Nobels bókmenta-
verðhiunin fyrir árið 1928. Þetta
er í þriðja sinn, sem Norðmenn
verða fyrir þessum heiðri. Þeir
Björnson og Hamsun hafa áður
fengið Nobels verðlaunin. Sigrid
Undset er fædd í Kaupmannahöfn
20. maí 1882. Fyrstal bók hennar
kom út 1907. Mest mun hún vera
þekt fyrir söguan “Kristin Lav-
ransdatter”, sem ut kom 1920. Sú
saga hefir verið þýdd á ensku og
fleiri mál.
* * *
Frétt frá London. 'hinn 20. þ.m.,
segir, það þeir Dr. Hugo Eckner
og Friðþjófur Nansen ætli að
fljúga til Norðurpólsins í loftskip-
inu mikla, “Graf Zeppelin”, sem
fyrir skömmu flaug frá Þýzka-
landi til Bandaríkjanna og heim
aftur, með 69 manns innanborðs,
og gekk alt' slysalaust. Ekki er
þess getið, hvenær þessi ferð verði
farin, nema það verði gert ein-
'hvern tíma á næsta ári.
•» * *
Síðan Þýs'kaland varð lýðveldi hef-
ir þar verið nokkurskonar gérðar-
dómur, sem gert hefir út um öll á-
greiningsmál milli verkamanna og-
verkveitenda og hefir það verið álit-
ið alveg sjálfsagt að hlíta þeim úr-
skurði.
Nú kom það fyrir nýlega, að
verkamenn í járnnámunum í Ruhr
dalnum kröfðust hærra kaups. Þessi
gerðadótnur úrskurðaði verkamönn-
austan hafs og vestan. Er ritgerð
■þessi skýrt og skipulega samin og
bygð á traustum heimildum. Á
Thorstína Jackson þakkir skyldar
fyrir verkið.
guð og gæfan að ráða, — viljinn
er það eina, sem eg get lagt til af
eigin ramileik. — En það lítið eg
fæ áorkað sem listamaður/, verða
þau einu laun, sem eg get boðið
Vestur-íslendingum og öllum, sem
þetta mál hafa látið til sín taka,
því silfur og gull eignast eg að
líkindum aldrej.
Björgvin Guðmundsson.
VEÐURATHUGANIR
Á ÚTHAFINU.
í leiðangri þeim, er Svíar fóru
til Svalbarða í sumar, var Sand-
ström nokkur veðurfræðingur. —
Seint í fyrra mánuði hélt hann
fyrirlestur um ferð sína í land-
fræðafélaginu í Stokkhólmi.
Þar skýrði hann frá því, að á-
kveðið væri að gera út leiðangur
norður í höf að sumri, og ætlar
hann að vera farstjóri, Tilgang-
ur fararinnar er að rannsaka ísrek
og strauma, en mikið vantar á, að
mönnum sé kunnugt um til fulls
hvernig straumar haga sér norður
í höfum. Hann ætlar einnig að fá
glögt yfirlit um það, hve hafísinn
er mikill. Áraskifti eru að því,
sem kunnugt er. En eftir því,
hve mikill ís er á reiki, eftir því
fer ekki aðeins vðrátta í löndum
þeim, sem liggja að íshafinu, held-
ur hefir það víðtæk áhrif á veðr-
áttufarið %í allri norðanverðri
Evrópu.
En allar rannsóknir á þessu
sviði, eru okkur fslendingum vit-
anlega kærkomnar. Hver veit,
nema menn komist brátt svo langt og sj4 má af auglýsingu hér í blað-
að hægt verði að spá um veðrátt- inu> mánudagskveldið þ. 3. des-
una hér nokkur missiri fram í tím- ember næstkomandi. Verður
ann, eftir því vernig ísrekið erjg^jjQjjj^ bajdin ^ Goodtemplara
þannig, að hægt sé að gera sér íhúsinu. Fer þar fram afar fjöl-
hugarlund, hvort veðrátta verðibreytt svo sem sjónleik-
Or bœmim.
Á laugardagskvöldið þ. 3. nóv.
s.l. voru þau Miss Joan Pálsson
og Mr. Walter R. Weber, gefin
saman í hjónaband að heimili for-
eldra brúðarinnar, Mr. Páls Þor-
steinssonar og konu hans í Seat-
tle, Wash. Hjónavígsluna fram-
kvæmdi séra Kolbeinn Sæmunds-
son. All-margir vinir og ættingj-
ar brúðhjónanna voru viðstaddir.
ast gegn um ís-hrönglið alla leið i
eyjuna. Fundu þeir þar mennina
alla sex, þvi Joe Loftsson hafði kom-
ist til félaga sinna, og höföu þeir
allir komist af ísEpönginni upp á
eyna, eftir að hann haföi hrakiö i
eina þrjá klukkutima, alla leiö aust-
ur fyrir vatn. Höfðu þeir verið
þarna í tvær nætur og lítið haft til
matar, en þó ekki liðið mjög illa, því
veðrið var ekki kalt og þeir gátu
kveikt eld. Er sagt að þeir hafi allir
verið óskemdir eftir þessa útivist.
Þeir feðgur tóku mennina alla í bát
sinn og kornust meö þá að Siglunesi.
Þar fengu þeir góða aðhlynningu og
fóru svo samdægurs vestur yfir vatn,
þar sem þeir voru að stunda fiski-
veiðar.
Alt mun hafa verið gert, sem hægt
var til að leita þessara manna, meðan
ókunnugt var hvað um þá var orðið
og var jafnvel loftfar sent þangað
norður þeim til bjargar.
Það, sem hér hefir sagt verið, er
tekið eftir Winnipeg blöðum. Eins
og sjá má af nöfnunum eru þrír af
Hvar og hvernig get eg eignast
ábýlisjörð. Hvernig er skilyrð-
unum fyrir velmegun háttað? Get
eg tekið með mér fjölskyldu mína
í þeirri öruggu trú, að mér falli
samfélagslífið og að mentun barn-
anna verði ekki vanrækt, svo að
þau á þroskaárunum geti notið
betri afstöðu í lífinu, en við kjör
þau, sem nú eru fyrir hendi?
Enginn heimilisfaðir getur
nokkru sinni lagt þýðingarmeiri
samvizkuspurningar fyrir sjálfan
sig. greinum þeim, sem hér
fylgja á eftir, verður leitast við
að svara þessum spurningum og
vingjarnlegar leiðbeiningar látn-
ar í té.
Landsvæði það, sem venjulega
er nefnt Vestur-Canada, inniheld-
ur þann hluta fylkjasambandsins,
er liggur vestan við Ontario og
milli 49. til 60. breiddarstigs. —
Það er víðáttumikið flæmi í vest-
urhluta meginlands Norður-Ame-
ríku — 750 mílna breitt frá suðri
til norðurs, um 1,500 mílna langt
frá austri til vetsurs.
í þeim tilgangi að gera umboðs-
stjórnina auðveldari, hefir svæði
þessu verið skift niður í fylki:
Manitobað Saskatchewan, Alberta
og British Columbia.
Fyrstu þrjú fylkin, eru um 250
þús. fermílur hvert um sig, en
British Columbia er allmiklu
stærra að ummáli, eða því sem
næst 355,855 fermílur. Víðumál
alls þessa landsvæðis Norður-
Ameríku til samans, er um
1,114,675 fermílur af frjósömum
lendum. Jafna mætti flæmi þessu
niður í tuttugu fylki á stærð við
England og Wáles.
Að athöfninni afstaðinni voru
bornar fram rausnarlegar veit- Þessum m5™m í.slendingrar;
ingar. Framtíðarheimili ungu
hjónanna verður í Seattle.
Ýmsra orsaka vegna, fékk Dork-
as félag Fyrsta lút. safnaðar ekki
komið því við, að efna til jóla-
bazaar í ár, eins og undanfar-
andi. En til þéss að bæta það upp,
eða jafnvel meira en það, efnir
félagið til skemtisamkomu, eins
eru líka
þeim.
feðgarnir, sern. björguðu
hér með betra eða lakara móti
næstu ár eða svo. — Morgbl.
Þakkarorð.
Með því að nefndin, eða nefnd-
irnar, sem gengust fyrir því, að
Vestur-íslendingar kostuðu mig
til hljómfræðisnáms, svo sem
kunnugt er, eru nú að gera al-
menningi grein fyrir störfum sín-
um, finst mér tilhlýðilegt, — og
hefi enda sterka hvöt til — að láta
nokkur þakkarorð fylgja, fyrst og
fremst til upphafsmanna og allra
forkólfa fyrirtækisins, þá til allra
félagsskapa, sem fé lögðu til, og
síðast, en ekki s'ízt til allra ein-
staklinga, sem styrktu fyrirækið
fjárhagslega og einn eða annan
ihátt hlyntu að því, eða mér per-
sónulega. í stuttu máli: Mig lang-
ar til að þakka alla þá góðvild og
drengskap, sem eg hefi orðið að-
njótandi, bæði sem listnemi og
ur, söngur, upplestur og dans. —
Ganga mun mega út frá því sem
gefnu, að húsfyllir verði þetta
kveld, því svo er hér um ágæta
skemtun að ræða. Auk þess má
því ekki gleyma, að allur arður af
samkomunni gengur til líknar-
starfa. Og hvað getur hugsast
dásamlegra en það, að gleðja
bágstadda um jólin?
Fyrsti lút. söfnuður í Winnipeg
hélt ársfund sinn á þriðjudags-
kveldið í þessari viku. Hefir söfn-
uðurinn breytt lögum sínum þann-
ig, að nú endar fjárhagsárið 31.
október, en ekki 31. desember, eins
og verið hefir. Er ársfundurinn
því haldinn í nóvember, en ekki í
janúar. 1 þetta sinn er ekkert
tækifæri til að skýra nákvæmlega
frá fundinum, en þess má geta,
að allur hagur safnaðarins er nú
í bezta lagi. Tekjur hans hafa
aldrei verið eins miklar, eins 0g á
Bæ j arst j órnar kosningarnar
í Winnipeg.
Við bæjarstjórnarkosningarnar,
sem fram fóru í Winnipeg hinn 23.
þ.m., voru aukalögin um að bær-
inn tæki til láns $6,590,000, til að
virkja Slave fossana í Winnipeg-
ánni, samþykt með 13,086 atkvæð-
um gegn 484. Er því ekki um að
villast hver er vilji bæjarbúa í
þeim efnum. Verður nú fljótlega
byrjað á jþví verki.
Eins og áður hefir verið getið,
var borgarstjórinn endurkosinn
gagnsóknarlaust. 1 fyrstu kjör-
deild náðu kosningu tveir menn,
^em ekki hafa áður verið í bæjar-
stjórninni. Þeir eru E. D. Honey
man og W. B. Lowe. í hinum
kjördeildunum tveimur voru þeir
allir endurkosnir, sem áður voru.
W. B. Lowe tilheyrir verkamanna-
flokknum og hefir sá flokkur því
þar með unnið eitt sæti í bæjar
ráðinu, því hann kemur í stað-
inn fyrir Pulford, sem um langt
skeið hefir verið bæjarráðsmað-
ur, en náði nú ekki kosningu.
Eins og kunnugt er, þá eru 18
bæjarráðsmenn 1 Winnipeg, og
verða nú næsta ár sjö af þeim
verkamanna flokks menn og einn
kommúnisti, eins og verið hefir.
Hinir tíu eru ekki kosnir á grund-
velli stjórnmála flokksfylgis. ■—
Skólaráðsmenn • í Winnipeg eru
hinir sömu eins og verið haf^ ár-
ið sem er að líða.
Landslag Vestur-Canada er ær-
ið margbrotið. Einkennilegastar
þó slétturnar frjósömu í Manito-
ba, Saskatchewan og Alberta, og
fjallgarðarnir miklu í British Col-
umba. Slétturnar, sem frægar eru
um allan neim fyrir gróðursæld
sína og framleiðslu hveitis, hafra
og byggs, eiga óútreiknanlegt að-
dráttarafl. Sumstaðar er landið
vitund öldótt, en gegn um það
liggja djúpar ár, frá hafi til hafs.
Jarðvegurjnn er víðast hvar send-
inn og mjúkur. Mjög óvíða er
þar grýtt land, sem nokkru nem-
ur, og í flestum tilfellum afar-
auðvelt að rýma grjótinu á 'brott,
ef það á annað borð er nokkurt. Á
stöku stað eru sendnar spildur,
með lítil skilyrðj til akuryrkju, en
þeirra gætir tæpast, foorið saman
við víðáttumiklu gróðursældar-
flæmin.
Víðast hvar er gott um heyfeng
á sléttunum og foeit ágæt fyrir
nautpening, sauðfé og hesta. Gras-
ið verður venjulega þetta frá eitt
til tvö fet á hæð og sumstaðar
hærra , þar sem nægur er raki í
jörðinni. í suðvestur hluta slétt-
anna í Suður-Alberta og suðaust-
ur partinum í Saskatchewan, er
grasið allmikið fíngerðara og
lægra, en þar Ihelzt það með full-
um styrk til beitar veturinn á
enda. Áður en nýbyggjar fluttust
til landsins, voru þessar gróður-
sælu sléttur heimkynni miljóna
af fouffalos. Nú eru þær víða
undir rækt, aðrar orðnar að fögr-
urn og frjþvum akurlendum
Lítið er orðið um tré á sléttunum,
að undanteknum skógi þar sem
hæðóttast er, og með fram ánum.
Það er því víðast hægt að plægja
landið, án tiltölulega mikillar fyr-
irstöðu.
Stærstu og vatnsmestu árnar,
eru Rauðáin, Assiniboine áin og
Sakatchewan áin. Að þeim hall-
ar landinu lítið eitt, og í farveg
þeirra sígur vatnið af sléttunum.
Hér og þar er þó frárensli ófull-
nægjandi og þar myndast smá-
tjarnir, eða vötn. Tjarnir þessar
koma að góðu haldi, því þar get-
ur búpeningur svalað þorsta sín-
um. Á tjörnum er aragrúi af alls-
konar fugli, sem mikið er skotið
af haust og vor.
Það mun mega með sanni segja
að slétturnar foyrji við Rauðána í
Manioba og þar eru þær um fim-
tíu mílur á breidd. Eftir því sem
lengra dregur vestur á foóginn,
víkka þær til muna, þar til vestur
undir Klettafjöllum, að þær eru
oðrnar um 200 mílna breiðar. —
Þetta feikna flæmi, því nær þús-
und mílur á lengd, er mesta hveiti-
framleiðslu svæði í víðri veröld.
Norðan við það liggja lönd, að
mörgu leyti gjörólík, þó er jarð-
vegurinn þar einnig frjósamur.
Talsvert er þar um kjarr og skóga
og er landsvæði þetta oft kallað
“The Park Country”. Þegar norð-
ur dregur, taka við þéttir og sér-
legir skógar og þangað á hin
mikla timburtekja landsmanna rót
sína að rekja.
Nýbyggjar í þessu “Park Coun-
try” eiga ekki jafn foægt um vik
og þeir, sem, setjast að á sléttun-
um. Þeir þurfa að ryðja landið,
fella skóga og gera hinar og þess-
ar umbætur, sem sléttubúinn hef-
ir lftið af að segja. Sökum örðug-
leikanna á því að rækta lönd þar
til korns, eru meiri likur til þess,
að nýbyggjar muni gefa sig meira
við kvikfjárrækt. Betra land til
mjólkurframleiðslu, er ekki hugs-
anlegt. Hafa ýmsir bændur á til-
tölulega skömmum tima, komið
sér upp stórum gripahjörðum í
heiðum þessum, og efnast vel.
Skjólgott er á svæðum þessum
bæði sumar og vetur, og getur
bóndinn, því nær undantekningar-
laust, felt skóg til húsagerðar og
girðinga, á hvaða tíma árs sem
er. — Nóg e* um vatn í þessu
“Park Country” til drykkjar fyr-
ir menn og skepnur, og það viðast
gott. Sjaldan þarf að grafa dýpra
en frá 15 til 30 fet eftir neyzlu-
vatni.
Staðháttum í British Columbia
hagar alt öðru vísi til, en í hinum
Vesturfylkjunum. Landið er þar
hæðótt og víða mikil fjöll. Á milli
þeirra liggja frjósöm dalverpi. —
Veðráttufar er þar margbreyti-
legt og afurðirnar að sama skapi
margbrotnar. British Columbia
epli, kirsiber, kartöflur og peach-
es, hafa iðulega hlotið foæstu
verðlaun á alþjóðarsýningunni.
Mikið er þar um risavaxna skóga,
og silungsganga ' stórkostleg í
vötnum og ám. Fjöllin eru auðug
af málmum, en í óbygðiím er krökt
af alskonar dýrategundum. Láta
skyttur og veiðimenn eigi sitt eft-
ir liggja, og heimsækja þau hér-
uð, þegar liður fram á haustið.
Manitoba liggur austast af
sléttufylkjunum og þangað flutt-
ust fyrstu ýbyggjarnir. Þar var
það, að lávarður Selkirk stofnaði
nýlendu af skozku fólki á önd-
verðri nítjándu öld. Þessir fyrstu
landnemar vissu vel, fovað harð-
rétti frumfoýlingsáranna þýddi.
Fátt var þá um áhöld til akur-
yrkju og samgöngur sama sem
engar. Þess vegna var ekki um
ræða greiðan aðgang að markaði,
fyrir það litla, sem framleitt var
af vörum. Samt sem áður létu
landnemarnir ekkert á sig fá, og
lögðu fyrstir traustan grundvöll
að bygð hvítra manna í Vestur-
Canada. Selkirk bær, sem liggur
við Rauðána skamt frá Winnipeg,
ber nafn stofnanda nýlendunnnar.
Árið 1870 var Manitobafylki
stofnað og tekið inn í fylkjasam-
bandið. Þá var fylkið í raun og
veru lítið annað en mjóar ræmur
lands, foeggja megin megin við
Rauðána, en nú er það meira en
svisvar sinnum stærra, eða 251,832
fermilur. í viðbót við hin lítt-
viðjafnanlegu- skilyrði til akur-
yrkju, er þar mikið af ám og stór-
um fiskivötnum, svo sem Winni-
pegvatn, eitt af stærstu vönum I
heimi, um 260 mílur á lengd. —
Mikið er um málmtegundir í fylk-
inu, og þótt Manitoba sé í raun
og veru á miðju meginlandi Ame-
ríku, þá nær það þó á stóru svæði
að sjó, meðfram Hudsons flóan-
um.
I