Lögberg - 29.11.1928, Blaðsíða 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 29. NÓVEMBER 1928
Bls. 7
Jón Eiríksson
konferenceráð.
1728—1828.
Eftir Sigurð Sigurðsson
frá Kálfafelli.
(Frh.)
Sem kunnugt er, var íslandi um
þetta leyti stjórnað frá Danmörku.
Höfðu þá Danir verslun íslands í
höndum sér og lá einokunin eins-
og martröð á landsmönnum.
Verzlunin var búin að lama þjóð-
ina, þjóðin var nær magnþrota
orðin undir einokunni. Eins og
kunnugt er, var það Skúli landfó-
geti, sem manna bezt vann að þvi
að koma verzluninni í hendur
landsmanna. En á bak við hann
stóð Jón Eiríksson. Til hans
voru ráðin sótt. Hann hafði greið-
an aðgang að þeim, ér með völdin
fóru og var (hann ráðholur og
vissi manna bezt, hvar skórinn
krepti að löndum hans.
Eg skal aftur snúa mér að Skúla
landfógeta. Hans afrekum mun
þjóðin seint gleyma, en því má
hún heldur ekki gleyma, að það
var Jón Eiríksson, sem stóð á bak
við hann allra manna bezt í bar-
daganum við hin illræmdu verzl-
unarfélög. Þetta vissi og skildi
Skúli sjálfur, svo sem sjá má af
orðum hans, er hann frétti lát
Jóns: “Nú er úti um ísland.” —
Sagt er, að þetta séu einu æðru-
orðin, er Skúli hafi mælt á æfi
sinni.
Það má öllum ljóst vera, hve
miklum störfum Jón Eiríksson
var hlaðinn. Það hlaut því fyr
eða síðar að koma að því, að starfs-
aflið lamaðist. Því var það eðli-
legt, að kraftar hans biluðu.
Heilsa hans var í afturför. Hon-
um hnignaði dag frá degi. En
jafnan var hann glaður í viðræð-
um alt fram að kvöldi lífdaga
sinna.
Þann 27. marz 1787, ók hann að
loknu verki í Stjórnarráðinu yfir
hina svo nefndu Löngubrú. Bar
ekki á honum, að öðru leyti en
og taka embættið þar, hafði hann
sagt, að hann áliti Jón færastan til
þess, þeirra er hann þekti í Kaup-
mannahöfn, og var iþó um marga
góða menn að gera.
Einn danskur rithöf. lýsir
Jóni Eiríkssyni á þessa leið: —
“Sökum þess að Jón var víðlesinn,
var þekking hans ótakmörkuð, og
tal hans við menn var með þeirri
siðprýði, sem á heima hjá hinum
vitra manni. Menn heyrðu hann
tala með bezta smekk um það, er
viðkom heimspeki, tungumála-
fræði, verzlun, landsstjórn, forn-
aldarfræði og vorrar þjóðar ásig-
komulagi, á þann hátt er sýndi
skarpleik. Þess vegna trúði kon-
ungur honum, og fróðir menn
elskuðu hann, og lí reyndir menn
sótu ihann að ráðum.” (Æfisaga
Jóns Eiríkssonar).
Þótt vér hefðum enga aðra lýs-
ingu af Jóni Eiríkssyni, þá meg-
um því vel trúa, að hann var eins-
dæmi að lærdómi og gáfum. En
eins og vér vitum, er oft þannig
varið, að gáfur og lærdómur koma
að litlu haldi, og það skilst bezt,
er vér minnumst orða skáldsins:
"Sjálft hugvitið, þekkingin
ihjaðnar sem blekking.
sé hjartað 'ei með sem undir
slær.”
Og að Jón haf haft hjartað á
réttum stað, sýna þessi orð hans:
“Mörgum sinnum hefi eg verið
á fremsta hlunni með að biðja
konung um lausn frá embætti, en
eg get ekki fengið mig til þess.
Eg elska ísland fölskvalaust, þótt
eg gangi að því vísu, að sú elska
stytti lífdaga mína.”
Á þessu má sjá, hve skyldutil-
finningin og ræktarsemin voru
samgróin inst í eðli hans og eng-
in misklið var milli huga og hand-
ar. öll störf Jóns báru merki
hins gagnrýnandi vísindamanns,
sem með óþrjótandi elju vildi
grafa sig inn i hin erfiðustu við-
fangsefni, til þess að varpa nýju
Ijósi yfir hið dularfulla i þeím.
Eðli vísindamannsins kom fram í
verkum hans. Það hefir verið
sagt, að hið konunglega bókasafn,
an Jón var í Sórey, hafi hann einu
sinni á ári boðið til sín mörgum
þurfamönnum og haldið þeim
veizlufagnað, og þeir sem fátæk-
astir voru, komu daglega í hús
hans og þáðu eitthváð. Venju þess-
ari hélt Jón áfram, eftir að hann
kom til Hafnar, en þá voru það
hinir íslenzku stúdentar, er heim-
sóttu hann, og var hann þeim
hjálparhella á margan hátt. Það
v»r alment að tignustu menn
landsinsf fólu beinlínis Jóni um-
sjá sona sinna, t. d. Finnur bisk-
um, sem var aldavinur Jóns, bað
hann fyrir Hannes son sinn.
Þeir feðgar Hannes og Finnur,
héldu alla æfi innilegri vináttu !
norðan við York-höfða, og sund-
unum að vestan, milli canadisku
eyjanna. Enn fremur straumana
að sunnan, vestan við Hvarf.
Eins og kunnugt er, gengur pól-
straumur suður með austurströnd
Grænlands, og og flytur með sér
mikinn hafís, sem berst síðan spöl-
korn norður með vesturströnd-
inni. En hvað verður af straumi
þessum, er kemur suðvestur fyrir
Hvarf, hafa menn ekki vitað með
vissu, mælingar okkar eiga að
skýra þetta.
Rannsókn á hafstraumunum fer
nú fram með þeim hætti, að mæld
er selta, hiti og eðlisþyngd hafs-
ins í mismunandi dýpi, alla leið
við Jón og styrktu þeir hvern ann-1 frá yfirborði og til botns. — Þeg-
því, að hann virtist áhyggjufullur eigi nokkrum mönnum tilveru sína
fremur venju; en er hann var nær
vestra landinu, bað hann að stöðva
vagninn, en áður en vagnstjórinn
leit við, var hann dottin út af
brúnni í vatnið. Honum var brátt
náð úr vatninu, en vegna meiðsla
á höfðinu, varð hann ekki lífg-
aður.
Jón Eiríksson var meðal maður
á hæð, beinn og flatvaxinn og á
efri árum mjög holdskarpur.
Skarpeygur var hann. Rómur
hans var nokkuð mjór, en eigi
mjög hár .og glamurlaus, þótt
hann talaði nokkuð fljótt, mál-
færi og tungutak mjög liðugt. í
ræðu bar hann sjaldan óðan á,
stanzaði þó aldrei né stamaði.
Var ræða hans mjög þægileg. Við-
mót hans var hið bezta og jók það
virðingu hans, meðal æðri sem
lægri. Aldrei bar hann gull á
hatti né klæðum, sem mjög var
þó títt í þá daga meðal svo hátt-
settra embættismanna.
Iðn Jóns og ástundun var eins-
dæmi. Þegar hann kom fyrst í
stjórnarráðið, var hann nær öllu
ókunnugur, varði hann þá öllum
stundum, sem afgangs urðu em-
bættisstörfum hans, bæði dag og
nótt, til (þess að kynna sér alt það,
er snerti hið nýja embætti hans.
Þetta tók svo mjög á hann, að
hann um tíma var næstum blind-
að þakka, og eru þá aðallega fjór-
ir menn nefndir, Jón Eiríksson,
Gram prófessor, Worm og Griff-
enfeld greifi.
Margir ágætir ágætir vísinda
menn hafa látið uppi álit sitt um
Jón Eiríksson, bæði hér heima og
erlendis, og yrði of lang mál að
segja frá því hér, en eitt dæmi vil
eg þó taka.
Jón forseti iSigurðsson talar um
Jón Eiríksson í mjög merkri rit-
gerð í Nýjum Félagsritum, er hann
nefnir: “Vegur íslendinga til
sjálfsforræðis.” Hann segir þar
meðal annars:
“Tilraun til þess að efla fram
farir fslands í veraldlegum efnum
má vist telja til Friðriks 5., þegar
Skúli landfógeti og Magnús amt-
maður Gíslason, með öðrum fleiri
íslenzkum embættismönnum, stofn
uðu félag í þessu skyni, en þessar
tilraunir voru allar eintóm rælni
á móti því, sem gert var meðan
Jón Eiríksson stóð fyrir hinum ís
lenzku málum. Hugleiðum aðeins
það, að fyrir hans tíma var svo að
segja ekkert korn malað á fslandi
og engin handkvörn til, því síður
mylna, og þá var varla til kál-
garður á öllu íslandi, enn síður
kartöflugarðar. Hannes biskup
og fleiri sýndu að árferði á ís-
landi væri ekki lakara en í forn-
an á ýmsan hátt. Til dæmis átti
Finnur biskup Jóni mikið að þakka
viðvíkjandi kirkjusögu sinni, sem
þótti fræbærlegt rit á sínum
tíma. Fjöldi bréfa fóru þeirra á
milli, Jóns og biskupanna, Hann-
esar og Finns. f bréfi einu til
Hannesar, biður Jón biskup að
styðja sig í því, er íslandi megi að
gagni verða. Talar þar um að
kjör sín séu óviss, en bætir þar
við, “að kjör sín séu lítilsvirði, ef
landinu gangi vel.”
Eg hefi áður minst á Skúla land-
fógeta í sambandi við Jón. Þeir
voru aldavinir. Sagt er að Skúli
hafi þau þrjú ár er hann var
sýslumaður í Skaftafellssýslum,
haft spurnir af Jóni. Var hann
já mjög lofaður af frændum sín-
um þar eystra, og hafði það leitt
til iþess, að Skúli leitaði til Jóns
með ýmislegt, er hann var orðinn
landfógeti. Enda var Jón örugg-
ur talsmaður Skúla í Stjórnarráð-
inu Það er í frásögur fært, að
eitt sinn hafi mál komið fyrir í
Stjórnarráðinu út af ágreiningi
milli stiftamtmannsins á íslandi
og Skúla, og einn af æðri embætt-
ismönnum í ráðinu vildi láta Skúla
sæta ávítum, stóð þá Jón upp og
sagðist ekki setjast aftur, ef þetta
næði fram að ganga, og snerist
þá málið Skúla í vil. Má af þessu
sjá, að Jón sat jafnan við sinn
keip, þótt við ofurefli væri að
etja.
Jón Eiríksson varð snemma að
etja við erfiðleikana og það þeg
ar á unga aldri. Hann kemst
þannig sjálfur að orði um þetta:
Svona varð eg strax á unga aldri
að ferðast oftast aleinn, vor og
haust, þann langa og vegna
brattra fjalla og stórvatna hættu-
lega veg. En þannig gafs mér á
öndverðri æfi hentugt tilefni til
þess að þekkja náðarríka vernd
guðs af eigin reynslu.”
Allir þeiý erfiðleikar, er mættu
Jóni á æskuárum hans, mótuðu
líf hans og gerðu hann að alvöru
manni. Alt hans líf var ferðalag
yfir fjöll og stórvötn, en þeir ein
ar þessar mælingar eru gerðar
með litlu millibili, þá er hægt að
reikna út (eftjr mismunandi eðl-
isþyngd sjávarins), hvert straum-
arir (hljóta að liggja og hve hraðir
Deir eru.
Alt frá Hvarfi og norður eftir
öllu, var í sumar minni ís, en mað-
ur á að venjast á þessum slóðum.
Var þetta okkur til mikils hægðar-
auka, gáum við því gert víðtæk-
ari mælingar en annars hefði
verið ihægt, einkum er við komum
norður í Melville-flóa (Greipar).
Má heita, að okkur hafi tekist að
gera okkur nákvæma grein fyrir
hafstraumum öllum þar norður
frá. En áður gerðu menn sér að
ýmsu leyti skakkar hugmyndir um
~>á.
Verður hægt að segja fyrir
um ísárin?
Talið barst að hafísnum og
hvernig á því muni standa, að
hafís er mjög mismunandi mikill,
t. d. hér við land. Nú í sumar
hefir frézt um það, að norður með
allri austurströnd Grænlands væri
óvenjulega lítill ís.
Nú kemur sama sagan frá vest-
urströnd Grænlands.
Rannsókna tímabilið er alt of
stutt enn þá, segir Riis-Carsten-
sen, til þess að hægt sé að skýra
til fullnustu hvernig á því stend-
ur, að áraskifti eru að þVí hve
mikill ís er í norðurhöfum.
Eg get eigi ímyndað mér, að
hér geti verulegar loftslagsbreyt-
ingar komið til greina.
En mismunandi styrkleiki sunn-
anstraumanna?
Það gæti ihugsast, að slíkar til-
breytingar gætu haft áhrif á veðr-
áttu og ísrek hér við fsland, að
mismunandi árferði hér stafi m.
a. af því, að straumarnir umhverf-
is landið breyti sér. En þá eru
allar líkur til þess, að á því sé
öldugangur, þannig að tilbreyt-
ingasviðið sé vissum, enn þá ó-
kunnum takmörkum bundið.
En í öllu falli geri eg mér von-
ir um, að rannsóknir okkar
fiskileysis ár eru í vændum, en ef
að því rekur, þá verður það mjög
tilfinnanlegt fyrir Grænlendinga.
Grænlendingar eru að verða
fiskiveiðaþjóð.
Hugsunarhátturinn og lifnaðar-
hættirnir eru að breytast.
Fyrir nokkrum árum síðan þótt-
ist hver grænlenzkur veiðimaður
— selaskytta — of góður til þess
að draga fisk úr sjó. Það verk var
mátulegt handa kvenfólki og ung-
lingum. En neyðin kennir naktri
konu að spinna. Selveiðar brugð-
ust; fólk var bjargarlaust. Lagt
var kapp á, að koma fiskveiðum
af stað. Og nú er það svo víða í
sunnanverðu Grænlandi, að menn
vilja eigi sinna öðru en sjóróðr-
um.
Enn eru Grænlendingar þó eigi
orðnir því vanir, að leggja út í
fiskimiðin langt frá landi. Þang-
að þurfa þeir að komast, og þang-
að fara þeir, er þeir venjast fiski-
veiðunum.
Nú er svo að sjá, sem þorsk-
gangan nái með ári ihverju lengra
norður á bóginn. í sumar t. d.
var hlaðafli af þorski í Egedis-
minde héarði, en þar hefir enginn
þorskur veiðst undanfarin ár. En
vel má vera, að þangað hafi geng-
ið þorskur áður, því um miðja
öldina sem leið og um aldamótin,
var mikill þorskur við Grænland.
En úr honum dró aftur. Er nú
efbir að vita, hve haldgóður afl-
inn verður, hvort nýjar “kynslóð-
ir” taka við, þegar þær eru al-
dauðar, sem nú aflast.
Leiðangur Godthaab norður í
höf, var kostaður af ríkissjóði
Dana og Carlsbergsjóði. Er bú-
ist við, að ferðin kosti yfir 200
dús. kr. — Mbl.
nokkra mánuði í einni af stór-
borgum Englands (Liverpool). —
Þekkingarleysi á íslandi og Islend-
ingum þar í borginni var alveg
merkilega mikið; margir vissu, að
til var land norður við heim-
skautsbaug, sem ísland hét, og að
þar væri eldur í jörðu, snævi þak-
in fjöll og hafið umhverfis landið
væri fiskiauðugt mjög. En að
þar byggi gáfuð, hugsjónarík og
framsóknardjörf mentaþjóð, —
það var flestum alveg ókunnugt.
— Sérstaklega er þetta eftirtekta-
mesta og hugtaka-ríkasta, allra
þeirra, sem menn nú mæla í hinni
víðu veröld.
Og þegar þetta tvent er fengið:
að útlendingar hafi lært að meta
bókmentir vorar og tungu, mun
áreiðanlega ekki standa á því, að
þeir fari að heimsækja fjallaland-
ið fagra, með hina vingjarnlegu
vordaga, og hið ógleymanlega sól-
setur sumarkvöldanna, haustsins
hrífandi fegurð, og hinar heiðríku
tunglskinsnætur vetrarins. Og þá
er tilganginum náð. Eg hygg það
\ert sökum þess, að maður sá, er mun(ji Verða landi og lýð til gágns
ir geta farið slík ferðalög og orð- straumunum í hafinu vestan við
ið leiðsögumenn þjóðanna, sem Grænland reynist veigamikill
treysta á náðarríka vernd Guðs af
eigin reynslu, eins og Jón Eiríks-
son orðaði það sjálfur. — Vörður.
ur. En af þessu varð hann svo öld, bágindi fólks á milli ekki
fróður, að það var mál manna í
Stjórnarráðinu, að fá mál kæmu
þar fyrir, hvað gömul sem þau
væru, að hann ekki vissi sögu
þeirra út í yztu æsar.
Þeim, sem þektu hann alt fram
á hans síðustu ár, bar saman um
það, að þeir hefðu ekki vitað hann
iðjulausan eina stund frá kl. 7 að
morgni til klukkan 9 að kvöldi, að
fráteknum matmálstíma.
Það hefir verið sagt, að á með-
an Jón var í Stjórnarráðinu, hafi
hann gert uppkast til allra þeirra
tilskipana og konungsbréfa, sem
komu út og áhrærðu ísland. Sama
máli gegnir um öll hin vandasöm-
ustu embættisbréf til íslenzkra
embættismanna.
Fjöldi af vísindalegum ritgerð-
um liggur eftir Jón lEiríksson og
hafa þær verið mikill stuðningur
fyrir seinni tíma rannsóknir í
mörgum greinum, þó einkum er
snertir stjórnfræði, verzlun og
búfræði.
Hugur Jóns hneigðist mest til
kyrlátra vísindaiðkana og það þeg-
ar á unga aldri. Þetta fundu
kennarar hans í háskólanum og
þegar Auker Koefod prófessor var
spurður að því, hvern hann áliti
heldur meiri, þegar verzlunarokið
og það, sem af því leiddi, var tek-
ið frá. Atvinnuvegir landsins
góðir og arðvænlegir, ef vel væri
á haldið. En eftir fráfall Jóns Ei-
ríkssonar, þegar stjórnin hætti
alt í einu að vera frumkvöðull og
leiðtogi umbótanna, og styrkja
með fé þar sem þurfti, þá var
stanz á framförinni verklega, og
lenti meira í að hæla mentun og
framför tímanna í orðum, heldur
en að sýna hana í verkinu.”
Margir af beztu mönnum Dana
komu frá Sóreyjarháskóla meðan
Jón var þar, og allir báru honum
einróma lof og gleymdu honum
aldrei upp frá því.
Reventlov greifi vann síðar með
Jóni í Stjórnaráðinu á hans efri
árum og kom kom því til leiðar,
að konungur styrkti ekkju Jóns og
börn með 200 ríkisdölum á ári,
þar að auki var sonum hans veitt-
ur námsstyrkur og voru í>eir til
menta settir, en eigi voru þeir
nema miðlungsmenn. *
Jón Eiríkson var jafnan fátæk
ur, enda rétti hann mörgum hjálp-
arhönd, bæði systkinum sínum á
íslandi og öðrum, er leituðu til
hans.
Rannsóknarferð.
skipsins Godthaab meðfram vest-
lurströnd Grænlands.
f vor sem leið kom danskt Gpæn-
landsfar hingað, Godthaab, á leið
til Grænlands. Foringi fararinn-
ar, RiisÆarstensen, en með honum
fóru einir átta vísindamenn til
þess að rannsaka hafstrauma og
gera ýmsar mælingar í hafi, at-
huga dýralíf o. fl. o. fl. Eftir á
ætlun þeirri, sem gerð var í önd-
verðu, höfðu menn þessir tekið
sér fyrir hendur, að gera ítarleg
ar rannsóknir á þessu svæði og
víðtækari en gerðar hafa verið
nokkru sinni áður. Þeir, sem áð-
ur höfðu starfað þarna að rann
sóknum í Ihafinu, hafa vart farið
lengra en norður að 69. breiddar-
gráðu. En Godthaab fór norður
að 79. gr. norðlægrar breiddar,
norður fyrir nyrstu nýlenduna,
Thule. Á leið sinni þangað norð-
ur, fóru þeir félagar hvað eftir
annað landa á milli frá Grænlandi
og vestur að Baffinslandi og eyj-
unum þar norður af.
Rannsókn straumanna.
í gær hitti Morgunbl. RiisÆar-
stensen fararstjóra og spurði ihann
af ferðinni. Þar var og Kramp
magister og Poul Hansen, nátt-
úrufræðingar tveir. Hafði Kramp
aðal-stjórn dýralífs rannsóknanna
á héndi, en Foul Hansen hefir
verið í Grænlandi nokkur undan-
farin ár, við fiskirannsóknir og
hélt þeim áfram í sumar.
Um straumana fórust Riis-Car-
stensen orð á þessa leið:
Eitt af hlutverkum okkar Var að
þáttur í samfeldri keðju af rann-
sóknum á orsökum og afleiðing
um, sem koma til greina í þessu
efni. Og takmarkið er vitanlega
m. a. að grafast fyrir uppruna og
framrás straumanna, að hægt
verði að segja fyrir um árferði og
veðráttufar um margfalt lengri
tíma en nú er ihægt.
eg gat um, umgekst að mestu leyti
mentafólk.
Að vísu má ekki vanþakka það.
sem gert er til þess að útbreiða
þekkingu á landi voru og þjóð
meðali annara þjóða. En þörfin
er heimtufrek, og hún krefst þess,
að meira sé starfað — að meira sé
lagt í sölurnar fyrir þetta málefni.
Eg veit ekki glögt, hvaða leið
myndi vera heppilegust, en þó
held eg, að aukin þekking á bók-
mentum vorum myndi vera ágæt.
Að fá syggilega valið yfirlit yfir
nútíma-bókmentir vorar, gefið út
á ýmsum þeim málum, sem mest
eru töluð, væri afbragðs tilraun.
Þetta heildar yfirlit æti ekki að
skoðast sef úrval, heldur er til-
gangur þess sá, að gefa sem
greinilegasta og sannasta mynd
af hugsunarhætti þjóðarinnar á
þessari öld. önnur leið er til, sem
þó mun ekki koma að jafn almenn-
um notum sem hin fyrri; hún er
sú, að vekja eftirtekt á hinum
dýrmæta arfi, tungunni, sem vér
höfum fengið frá forfeðrum okk-
ar. Þessu undur fagra máli, sem
ekki er einungis eitt h-ið þrótt-
sé rétt að farið, ef farðamanna-
straumurinn yxi, hingað til lansd.
Vel mannaðri þjóð á ekki að
þurfa að standa neinn háski af
erlendum ferðamönnum, en pen-
ingahagur er auðsær. Þá gætum
við enn aukið almenna mentun
landsmanna, bætt kjör lista-
manna á hvaða sviði sem er,
gert landið byggilegra og fólkið
betra.
En þó að mentun og andlegur
þroski sé mikils virði, mega menn
þó ekki gleyma því, “að bóndi er
bústólpi og bú er landstólpi”. —
Leiðinlegur og skaðlegur er sá
misskilningur, sem virðist vera
svo mjög um of ríkjandi, að þeim
mönnum, sem hafa meira eða
minna lært og lesið, sé ekki sam-
boðið að vinna verkleg störf upp
frá því.
Við verðum að hafa það hug-
fast, að gullforði fátækrar þjóð-
ar, er iðjusemi og nægjusemi.
Fögnum deginum, forðumst
ekki starfið, — og hlutskifti vort
mun verða hamingja. —
—Vísir.
S. K. St.
Framl íðardrauma r
Sterk og stórfeld alda gengur
yfir hin smærri og lítt þektari
lönd) jarðarinnar; brimgnýrinn er
mikill, og er sem í honum sé rödd,
sem hrópar óaflátanlega: “Vekj-
um á oss eftirtekt; gerum okkur
kunn.”
— Okkur íslendingum er hin
merkilega frændþjóð í austri.
Norðmennirnir, eftirbreytnisverð
fyrirmynd, í því að vekja eftir-
tekt á sér meðal stórþjóðanna. Er
áhugi þeirra í þessu máli mjög
lofsverður, og ber vott um fram-
sýnaja og' djarfan hugsunarhátt,
samfara þeirri fórnfúsu ósér-
plægni, sem hvorki hikar við að
leggja fé né fyrirhöfn í sölurnar,
fyrir velferðarmálefni þjóðar
sinnar.
Fyrst bæði Norðmenn og aðrar
þjóðir telja þetta atriði svo mikils
virði, þá finst mér einnig full á-
stæða til að spyrja: “Höfum vér
íslendingar eigi þörf á því, að
stórþjóðirnar gefi okkur meiri
gaum, en verið hefir hingað til?
Eg held að það væri æskilegt.
Sem dæmi þess, hve lítið land
vort og þjóð er þekt, — jafnvel
meðal nágrannaþjóðanna — vil
eg geta þess, að eg hefi haft tal
af mætum, manni, sem dvaldi í
VETRAR
S
K
E
M
T
I
F
E
R
D
I
R
iCANADIANl
Vpacific/
WUAIUTAYyj
KYRRAHAFS-STRÖND
Vancouver - Victoria
New Westminster
Farbréf seld til vissra daga
DES. - JAN. - FEB.
í gildi til 15. apr. 1929
AUSTUR CANADA
Farbréf til sölu
DES. 1 til JAN. 5
Gilda í þrjá mánuði.
MIÐ - RÍKIN
Farbréf til sölu
frá stöðvum í Sask og Alta
DES. 1 til JAN. 5
Gilda í þrjá mánuði.
GAMLA LANDIÐ
Leitið
Upplýsinga hjá
Farbréfasalanum
Farbréf til sðlu
DES. 1 til JAN. 5
Til Atlants- hafna
St. John, Halifax, Portland
Gilda í fimm mánuði.
C ANADIAN PACIFIC
færastan til að fara til Sóreyjarl Það er haft fyrir satt, að á með-
Þorskurinn við Grænland.
Annað aðal verkefni okkar var
að athuga dýralíf hafsins, bæði
það sem snertir visindin eingöngu
og eigi síður hitt, sem kemur og
komið getur íbúum Grænlands að
gagni.
Lengi vel héldu menn, að þorsk-
ur ihrygndi alls ekki við Græn-
land. En nú er marg sannað að
svo er. Aftur á móti er ekki úti-
lokað, að aðkomufiskur komi að
vesturströndinni, sem ekki hrygn-
ir þar, en litil líkindi eru til að
veruleg brögð séu að þessu.
En eitt er víst, að hrognin klekj-
ast misjafnlega vel út, svo mis-
jafnlega, að þó menn leiti í heil-
um bátsförmum af þorski, þá
finst t. d. í ár sáralítið af fiski,
sem eigi er annað ihvort fjögra eða
sex ára. Hér um bil allur þorsk-
ur, sem veiddist við Grænland í
ár, var á þessum aldri, enginn
fimm ára t. d., þ. e. a. s. nær allur
þorskurinn, sem nú er þar í sjón
um, er klakinn árin 1922 og 1924.
í fyrra veiddist af sömu “árgöng
um”; 3 og 5 ára þorskur í hitteð-
fyrra 4 ára og 9 ára þorskur, þá
var “yngri kynslóðin”, sem nú er,
ekki komin til sögunnar, en aftur
gætti þá “eldri kynslóðarnnar'
frá árinu 1917, sem nú er því nær
alveg undir lok liðin. Það kom
stöku sinnum fyrir í sumar, að
golþorskar veiddust — en þeir
voru þá 11 ára.
Með því að fylgja þessu eftir
rannsaka aðstreymi alt af hafinu árlega, er hægt að gera sér full
vestan við Grænland, úr sundinukomlega gredn fyrir því, hvort
CANADIAN NATIONAL RAILWAYS
JARNBRAUTA- OG GUFUSKIPA-FARSEDLAR
TIL ALLRA PARTA VERALDARINNAR
Sjerstakar Siglingar i Gamla Landsins
*
Ef þér ætlið til gamla Iandsins í vetur, þá látið ekki bregðast að spyrjast fyrir
hjá umboðsmanni Canadian National járnbrautanna. Það borgar sig. Canadian
National umboðsmennirnir taka yður vel og leiðbeina yður á allan hátt. Það verða
margar sérstakar siglingar til gamla landsins í haust og vetur.
Canadian National járnbrautin selur farseðla með öllum eimskipalínum,
Atlantshafinu og semur um alt, sem að slikum ferðum lýtur.
sem skip hafa á
LÁGT FARGJALD TIL HAFNARSTAÐANNA 1 DESEMBER.
Eigið þér vini í Gam'a Landinu, sem fýsir að koma
til Canada
Ferðist með
CANADIAN
NÁTIONAL
RAILWAYS
SÉ SVO, og langi yður til þess að hjálpa þeim til að
komast til þessa lands, þá komið að finna oss. Vér
önnumst allar nauðsynlegar framkvæmdir.
ALLOWAY & CHAMPION, Kail Agents
UMBOÐSMENN ALLRA F ARSKIPAFÉL AG A
667 Main Street, Winnipeg. Sími 26 861
TEKIÐ A MÓTI FARÞEGUM- VIÐ LANDGÖNGU OG A LEIÐ TIL AFANGASTAÐAR