Lögberg - 28.02.1929, Blaðsíða 5

LÖGBERG FIMTUDAGINN 28. FEBRÚAR 1929.
f'
Bls. 5.
I meir en prlðjung aldar hafa
Ðodd’s Kidney Pills verið viður-
kendar rétta meðalið við bak-
verk, gigt, þvagteppu og mörgum
fleiri sjúkdómum. Fást hjá öll*
um lyfsölum, fyrir 50c. askjan
eða 6 öskjur fyrir $2.50, eða beint
frá The Dodds Medicine Co., Ltd»
Toronto, ef borgun fylgir.
2. Til þess að reyna að rýra
gildi þess, er H. A. Bergman lagði
til heimfararmálsins, því hann
var öflugasti andstæðingur styrk-
hneykslisins, og rógburðurinn var
eina vopnið, sem til var á hann.
3. Til þess að reyna að telja
fólki trú um, að sjálfboðanefndin
væri fjandsamleg Þjóðræknisfé-
laginu, þótt sannleikurinn væri
sá, að hún var og er að verja
heiður þess.
Sjálfboðanefndin hóf ekki deil-
urnar um Ingólfsmálið, heldur
séra Kvaran og Sigfús Halldórs.
Um það þarf ekki að deila; blöð-
in sýna það.
Arnljótur B. Olson.
Framtíð lýðræðisins
og vanþekking kjósendanna.
gengi suður til séra Rögnvaldar,
frænda míns, sem eg svo gerði.
Þegar þangað kom, var erindið
það, að hann leitar eftir því við
mig, hvort eg mundi ekki vilja
gefa það eftir, að teknir væru
tvö hundruð dalir af því, sem ó-
eytt væri af Ingólfssjóðnum, til
lögma>nnskostnaðar, , í isambandi
við annað mál. Því svaraði eg
þannig, að það gæti ekki komið til
nokurra mála, því við nefndarmenn
hefðum ekki þesskonar umráð yfir
því fé, og auk þess lægju fyrir
ummæli frá lögmanni okkar um
það, að við héldum áfram starfi
Ingólfi til lausnar, og væri með
öllu óvíst, hve mikið fé til þess
þyrfti. Þeim orðum mínum svar-
aði Rögnvaldur á þá leið, að við
(nefndarmenn) værum að engu
leyti bundnir fyrirmælum Berg-
mans, frekar en við vildum, nema
því aðeins að við gætum ekki ver-
ið án þess að hlusta á hólið sem
hann fengi, sem allareiðu væri
orðið langt of mikið.
Samræðum okkar, um þessi
mál, var þar með lokið. *
Hugmynd mín er, að ekki hafi
liðið meira en dagur þar til að
þessir tvö hundruð dalir hafi ver-
ið greiddir úr Ingólfsjóðnum, í
því skjmi' sem Rögnvaldur stakk
upp á.
25. febrúar var hið sjötta árs-
þing Þjóðræknisfélagsins sett í
Goodtemplarahúsinu hér í Winni-
peg, sem reynzt hefir það sögu-
legasta, fram til þessa dags. Þá
var Ingólfssjóðurinn svældur
undir félagið, og, sem vænta
mátti, gengu prestarnir fjórir
bezt fram í að fá því verki fram-
komið. Til viðbótar því, sem fram
er tekið í áminstri grein minni
frá 24. jan s. 1., skal frá því
greint, að þeir tveir liðirnir af
þingnefndarmálinu í Ingólfsmál-
inu, sem til umræðu komust
hljóða á þessa leið:
1) (Þing)“Nefndin leggur til,
að nefndin, er kosin var 19. des.
á almennum borgarafundi í Win-
nipeg, haldi áfram að starfa unz
hún sé leyst frá starfi sínu á alm.
fundi í Wpg., þar sem þeir einnir
hafi atkv.rétt, er gefið hafa í
varnarsjóðinn.
2) Enn fremur, að frekar sé
reynt að fá Ingólf Ingólfsson
fluttan til Stony Mountain, svo
hentugra yrði að halda samb. við
hann, og gjöra fyrir hann það,
sem nauðsynlegt væri í framtíð-
inni og kringumstæður leyfðu.”
Um þenna I. lið kom uppástunga
frá Rögnv. Péturssyni, þess efn-
is, að hann værj feldur burtu, og
var sú tillaga samþykt.
Umræðurnar um 2. liðinn, sjá
^rein mína 24. jan. s. I.
Með tillögu séra Rögnvalard, á-
samt því, að séra Albert og
Hjálmar Gíslason afhentu félag-
inu sjóðinn, og aðgerðum séra
Jónasar í málinu, verður það að
mestu skiljanlegt, að framkvæmd-
ir i Ingólfsmálinu hætta svo
skyndilega, og þar með eyðilögð
fyrirmæli hr. H. A. Bergmans um
að halda áfram starfi.
Að endingu finst mér það eiga
við, að benda fólki enn einu sinni
á það, hvernig Ingólfsmálið dróst
inn í styrkþágudeiluna. Jónas
Páls=on sýndi fram á það 11. okt.
°g 25. s. m., í fyrstu geinum sln-
um um Ingólfsmálið, og Stephen
Thorson í bréfi Sínu til Sigfúsar
Halldórs, er þeim^ til glöggvunar
á því, er gleymt kynni að hafa,
liggur þetta atriði fyrir, sem hér
segir:
Verjendur Heimfararnefndar
J’jóðræknisfélagsins komu með
fugólfsmálið inn í deilurnar í
Þessu skyni:
f- Til þess að leiða athygli
fólks fr£ styrkhneykslinu, því
styrkinn vildu þeir ekki ræða.
Nú eru lögð á borgara lýðræðis-
landanna meiri stjórnmála af-
skifti en nokkru sinni áður. Lýð-
ræðið er í miklum vanda statt. —
Gallarnir á framkvæmd þess koma
meira og meira í ljós. En samt
finna menn»ekki, eða koma sér
ekki saman um neitt annað skipu-
lag, sem betra sé. Menn hafa að
vísu brugðið út af braut lýðræð-
isins á ýmsan hátt á ýmsum stöð-
um, t. d. í Rússlandii, ítalíu og
Tyrklandi. En hvað sem úr þeim
tilraunum kann að verða síðar-
meir, þá fer því fjarri, að menn
séu nú betur sammála um þær en
um gamla lýðræðið. En það lýð-
ræði varð til eftir margra alda
þjark og tilraunir, því það er eld-
gamalt vandamál, hvernig stjórn-
málum verði bezt hagað og for-
ráðamenn þess fengnir. —
Fyrir meira en tvö þúsund árum
sagði Plató, að slíka menn ætti
ekki að kjósa með flokkavaldi, en
velja þá eftir hæfileikum. Og ný-
lega sagði einn helzti stjórnmála-
maður Bretlands, Grey lávarður,
að lýðstjórn væri ekki bezta að-
ferðin til þess að koma vitrum
mönnum til valda, og fyrir
skömmu sagði einn af sendiherr-
um Bandaríkjanna eitthvað á þá
leið, að hið ameríska stórveldi,
aðalvígi lýðvaldsins, væri sjón-
laust, höfuðlaust og vitlaust.
En hvernig á þá að fara að því,
að “koma vitrum mönnum til
valda” og að gefa lýðræðinu
“sjón, höfuð og vit”? Um þetta
eru nú skrifuð ókjörin öll. M. a.
hafa nýlega birzt um þetta tvær
eftirtektarverðar greinar í amer-
íska tímaritinu North American
Review, eftir Karey, fyrrum sendi-
herra í París, og í Forum, eftir
Munro prófessor í stjórnfræði í
Harvardháskóla. Báðir höfund-
arnir gagnrýna all þunglega lýð-
ræðið, en einkum hinn almenna
ko ningarrétt. Þeir leggja á-
herzlu á það, eins og margir aðr-
ir, að það sé ástæðulaust og geti
verið hættulegt, að henda svo
mikilsverðum réttindum í hvern
sem er, án þess að hafa nokkura
tryggingu fyrir því, að þeir kunni
með þau að fara.
Karey segir t. d. frá því, að í
heimsstyrjöldinni hafi tvær milj-
ónir hermanna verið látnir ganga
undir einskonar gáfnapróf. Tæp-
ur helmingur reyndust miðlungs-
menn, hinir voru álika margir fyr-
ir -ofan og neðan^neðallag, en að-
eins 13% töldust hafa góðar gáf-
ur, en fáir framúrskarandi góð-
ar. — Munro segir einnig frá því,
að af 26,702 kjósendum, sem látn-
ir voru ganga undir einskonar
létt stjórnmálapróf í New York-
borg árið 1927, stóðust 4,472 ekki
prófið.
Hvað á að gera til þess að
bjarga kosninganéttinum og lýð-
ræðinu, og þar með stjórnmála-
velferð landanna úr höndum þekk-
ingarlausra miðlungsmanna? —
Rétturinn verður ekki tekinn af
mönnum upp úr þurru, úr því sem
orðið er. Almennur kosningarétt-
ur helzt sjálfsagt í einhverju
formi meðan lýðstjórn helzt. En
það þarf ekki að merkja það, seg-
ir Munro, að almennur kosninga-
réttur verði ávalt skilinn þannig,
að engá megi útiloka. Mönnum
hættir við því, að gera of mikið
úr því hversu borgararnir sjálf-
ir séu alment fýknir í þennan rétt.
Hann spratt upp af frönsku bylt-
ingunni, en vöxtur hans hefir
verið langörastur síðustu tíu árin.
Vöxtur lýðræðisins og frelsis-
skvaldursins hefir verið nokkuð
galgopalegur. Það er hægt að
breyta um stjórnarfar, en við- '
fangsefni stjórnmálanna breytist !
ekki. Það var misráðið, að ausa
auknum íhlutnarrétti (kosningar-
rétti) í mikinn fjöldg nýrra og ó-
reyndra kjósenda einmitt þegar
þörfin var mest á festu í stjórn-
arfarinu, og öruggri leiðsögn. —
Allur þorri hinna nýju kjósenda
Evrópulandanna, skildi ekki úr-
lausnarefnin, sem fyrir lágu eftir
ófriðinn og reynslan sýnir það,
að þeir hafa notað atkvæði sín til
þess.að tefja fyrir heilbrigðri
úrlausn þeirra.
Það er oft sagt, að “sérhver
miðlungsgefinn kjósandi geti
skilið öll almenn stjórnmál, ef
hann reynir það.” Þetta er rétt
með þrennum fyrirvara, þeim, að
margir kjósendur eru sannarlega
minna en miðlungi vel gefnir; að
talsvert mikill hluti kjósenda vill
alls ekki reyna að skilja stjórn-
mál, og að fæst stjórnmál eru nú
orðið “almenn”, í nokkurri merk-
ingu orðsins. Stjórnmál eru orð-
in mjög sérstaklegs eðlis, skatta-
mál, samgöngumál, flotamál eru
alt flókin mál, sem menn þurfa
að kynna sér sérstaklega. ]>riðj-
ungur kjósenda veit sjálfsagt ekki
meira um þessi mál, en þeir vita
um vélfræði, Ijósfræði eða af-
stæðiskenningu Einsteins. Það
þarf alveg jafnmiklar gáfur til
þess að skilja hvað af þessu sem
er. Munurinn er aðeins sá, að
menn eru fúsir t‘l þess, að viður-
kenna vanþekfangu sína t. d. á
afstæðiskenningunni, en þykir
sjálfsagt að halda á “frjálsum og
jöfnum” hæfileikum til að skilja
stjórnmálin. En fæstir almennir
borgarar leggja á sig erfiði til
þess að skilja stjórnmál. Almenn-
ur kjósandi er störfum hlaðinn.
Þegar hann er það ekki, er hann
þieyttur. Þegar hann er þreytt-
ur, hlustar hann á radio eða horf-
ir á kvikmyndir. En úr hvorgum
þeim stað nær hann stjórnmála-
þekkingu.
En kjósandinn getur lesið blöð-
in, er sagt. En fæst blöð leggja
nú áherzlu á almenna, nytsama
fræðslu. Þau leggja flest meiri
áherzlu á fánýtt efni, sniðið fyrir
miðlungsgáfun, eða minni, heldur
en á raunverulegar upplýsingar
og þnoskandi greinar. En samt
er varla hægt að saka þessi blöð.
Þau eru spegill lesendanna. Fólk-
ið vill hafa þau svona.
Hvað á að gera? Gildi lýðræð-
isins veltur að langmestu leyti á
hæfileikum kjósendanna, á með-
allagi alls þorra þeirra. Ef með-
allagið fer lækkandi, fer lýðræðið
þverrandi unz það deyr. En það
er hægt að bæta úr þessu.
í New York ríki er byrjað á
merkilegri tilraun í þessa átt. Þar
er byrjað á því, að reyna að vinsa
úr gáfnalélegustu kjósendurna.
Það er fyrst og fremst gert með
skólaprófunum. Þeir,, sem hafa
ekki staðist venjuleg, einföld
próf í barna- eða unglingaskólum
ríkisins, fá ekki kosningarrétt.
Þeir, sem einhverra hluta vegna
hafa ekki verið í skólum eða tek-
ið próf þar, verða að ganga undir
sérstakt kosningapróf. Það er
mjög einfalt og lágmarkskröfurn-
ar litlar. Prófið á ekki að sýna
þekkingu á sérstökum stjórnmál-
um, heldur hæfileika í meðferð á
undirstöðuatriði þekkingarinnar,
því, að geta lesið nokkuð af al-
mennu máli, svo að hann geti
gert stutta og sundurliðaða skipu-
lega grein fyrir því á eftir, með
því að svara spurningum úr því á
sérstakt eyðublað. Ætla mætti,
að hver sá, sem lært hefir að lesa
og skrifa, gæti staðist slíkt próf.
En reynslan hefir orðið sú vestra,
að einn af hverjum fimm hefir
fallið. Almennur kosningarrétt-
ur, án sliks prófs, merkir það, seg-
ir próf. Munro, að fimtungur
kjósenda hefir ekkert við réttinn
að gera, nógu margir til þess að
geta ráðið úrslitum.
Slíkt próf er á engan hátt í
neinu ósamræmi við anda lýðræð-
isins í landi, sem veitir öllum
jafna, endurgjaldslausa barna-
fræðslu. Það er sjálfsvarnar ráð-
stöfun fyrir Þjóðfélagið. Próf
er heimtað af hverjum þeim, sem
vill aka bíl á þjóðvegi. Kjörseðill
er miklu hættulegri í slæmum
höndum, en bíll. Það er sannar-
lega ekki gagnstætt anda lýðræð-
isins, að leita ráða til vamar
gegn þeim hættum, sem steðja að
lýðræðinu. En mundi þetta vera
varnarráð? — Lögr.
Ný markaðslönd
Viðtal við Chr. F. Nielsen.
1 viðtali lætur Nielsen þess get-
ið, að eina færa leiðin til þess, að
opna Bandaríkin fyrir íslenzkum
afurðum, sé sú, að eitt öflugt fé-
lag taki að sér alla sölu íslenzkra
afurða vestra, einskonar samlags-
félag íslenzkra útflytjenda, þann-
ig, að alt framboð komi úr einum
stað, og geti þá framleiðendur
sjálfir ráðið verðinu, í stað þess
að það yrði óhjákvæmilegt, að
hver byði niður fyrir öðrum, ef
menn færu að reyna sölu hver 1
sínu lagi.
En til þess að opna þennan
markað, þarf nokkurt fé í fyrstu.
Bæði þarf að verja afar miklu til
auglýsinga og til þess að kynna
mönnum gæði vörunnar, sem í
boði er. Ákveðið vörumerki þarf
að koma á þær vörutegundir, sem
boðnar eru fram, og efnagreining
þarf að gera á vörunni af rann-
sóknarstofum, sem almenningur
tekur góðar og gildar.
Það eru m. a. Norðmenn og Sví-
ar, sem einkum leggja Banda-
Hingað er kominn fyrir skömmu
C. F. Nielsen umboðssali og ætlar
að dveljast hér um tíma. Er er-
indi hans það, að leita hér hóf-
anna um stofnun verzlunarfélags,
er ryðji íslenzkum afurðum til
rúms í Ameríku.
Nielsen rak áður umboðsverzl-
un hér á landi og í Kaupmanna-
höfn, en fluttist fyrir fimm árum
vestur um haf og settist að í
Pasadena, við Los Angeles, 'Calif-
orníu. Hefir hann rekið þar verk-
smiðju og verzlun síðan. Nielsen
tók brátt eftir, að á þessum slóð-
um var allmikil eftirspurn eftir
fiskiafurðum allskonar, svo sem
saltfiski, harðfiski, sundmaga og
lýsi. Vara sú, sem þarna er seld
af þessu tagi, er sízt betri en ís-
lenzk og verðið svo hátt, að ís-
lenzkar afurðir mundu vera fylli-
lega samkepnisfærar þar vestra.
Hefir hann nú komið sér í sam-
band við tvo málsmetandi íslend-
inga þar vestra og sænskan kaup-
mann, sem rekur innflutnings-
verzlun með sænskar og norskar
fiskiafurðir í Los Angeles.
Fc
l[^iVoityT5an (ííompHHti.
INCORPORATED 2í“ MAY 1670.
WINNIPEG
MANITOBA
VELKOMNIR
TIL
WINNIPEG
og til Hudson’s Bay Company’s nýju og einnar
fullkomnustu búðar í Canada
HVERNIG VÆRI AÐ HAFA MALTlÐ HÉR?
meðan þér eruð niðri í bæ
—Yður mun geðjast vel að vorum velgerðu og snyrtilegu
frambornu réttum; matsalurinn er hinn skemtileg^sti,
og andi gestrisninnar ríkir innan um híbýlaprýði.
H.B.Co. Hljómsveit spilar á hverjum degi, og á mið-
vikudögum spilar Princess Patricia’s Light
Infantry Band frá kl. 12 til 2 e. h.
Máltíðir í matsalnum kosta 50c—60c—75c;
1 Cafeteria frá 25c.
ríkjamönnum til fiskiafurðirnar, X
! cV
segir Nielsen. — Norsk síld er A
mikið notuð í Bandaríkjunum, | %
j 4*
verkuð með líku móti og Svíar i X
I >
kref jast. Þó ekki væri nema Norð- j £
urlandaþjóðirnar um að tala, er | &
það mikið, sem þær þurfa, því að j ý
nærri lætur, að eins mikið sé kom-
ið af Svíum og Norðmönnum
vestur um haf eins og heima fyr-
ir er. í San Francisco einni eru
um 70,000 Svíar. Saltfiskur og
harðfiskur er mikið notaður og
af lýsi nota menn ógrynnin öll,
bæði til iðnaðar og svo kryddlýsi
til manneldis. Bætiefnaríkt lýsi,
eins og það íslenzka, hefir glæsi-
legar söluhorfur vestra. Til Fil-
ippseyja eru send ógrynnin öll af
harðfiski, einkum ódýrari harð-
fisktegundum.
Og vitanlega má auka mikið
notkun íslenzkra afurða með því,
að kenna fólki að nota þær, láta
blöðin flytja uppskriftir að fisk-
og síldarréttum og því um líkt.
Þá er ullin. íslenzk ull hefir
afarmikla sölumöguleika í Banda-
ríkjunum, enda hefir hún verið
seld þangað'mikið á ýmsum ár-
um, en sjaldnast beina leið. Færi
ullin beina leið til Bandaríkjanna
og væri boðin fram af aðeins ein-
um aðila, mundi annað verða
uppi á teningunum en nú er.
Auk Bandaríkjanna eru vitan-
lega markaðsmöguleikar í Suður-
Ameríku, eins og Pétur A. ólafs-
son hefir fært rök að í skýrslum
sínum.
En aðalatriðið er vitanlega, að
bæði stjórnin hér og framleiðend-
ur sjálfir standi sem einn aðili í
málinu. Með sterkum sölusamtök-
um er leiðin opin inn á markaði
auðugustu þjóðar í heiminum.
—Vísir. S.
CUNARD LINE
í 18*0—19*9 J
7 y
X Elzta eimskipafélagið, sem siglir frá Canada. x
| |
a Cunard línan veitir ágætar sam- »
& göngur milli Canada og Noregs,
Svíþjóðar og Danmerkur, bæði til ^
og frá Montreal og Quebec. X
Eitt, sem mælir með því að ferð- ^
ast með þessari línu, er það, hve y
þægilegt er að koma við í Lon- ^
don, stærstu borg heimsins. X
Cunard línan hefir sérstaka inn- X
flutningaskrifstofu í Winnipeg, v
fyrir Norðurlönd. Skrifstofu- ©
stjórinn er Mr. Carl Jacobsen, &
se'm útvegar bændum íslenzkt »
vinnufólk vinnumenn og vinnu-
konur, eða heilar fjölskyldur. —
Það fer vel um frændur yðar og
vini, ef þeir koma til Canada með
Cunard línunni.
Skrifið á yðar eigin máli, eftir
upplýsingum og seridið bréfin á
þann stað, sem gefinn er hér að
neðan.
öllum fyrirspurnum svarað fljótt
g yður að kostnaðarlausu.
401
10053 Jasper Ave.
EDMONTON
100 Pinder Block
SASKATOON
Laneaster líldg.,
CALGARY
270 Main St.
WINNIPEG, Man.
Cor. Bay & Wellinftton Sta.
TORONTO, Ont.
230 Hospital St.
MONTREAL, Que.

What will
you be doing
one year
írom today?
A course at the Dominion
[] Business College will equip
o ýou for a well paid position
and prepare you for rapid
| promotion.
i ENRDLL MONDftY
DAY AND EVE.NING
CLASSES
The “Dominion
and its branches
are equipped to
render a com-
plete service in
business educa-
tion.
Branches:
, ELMWOOD
210 Hespeler
Ave.
ST. JAMES
1751 Portage
Ave.
Dominion Business Gollege
Clhc Mall. WlNNlPEG.
DIXON MINING CO., LTD.
Höfuðstóll 2,000,000 hlutir
EKKERT
AKVEÐID VERÐ
Löggilt undir Sambandslög
Canada.
Hugsið um -
Að á hverjum degi færa hinir
hygnustu gróðamenn sér tilboð
vort í nyt. Nú eigið þér kost á að
kaupa þessa ódýru hluti. Næstu
hlutir verða seldir fyrir hærra
verð.
Félagið hefir i fjárhirzlu sinni
800,000. hluti.
Félagið hefir alls ekki nema
100,000 hluti til sölu.
fyrir 50
c hvern
hlut
Seldir beint til kaupenda.
Enginn aukakostnaöur.
Peningar notaðir til frekari
starfrækslu.
Hér er óútmálanlegt tækifæri.þar sem centin verða að dollurum.
\71TI A T'TT'DT'TM A EM TD 2 Sma11 Diamond Drills, 1 Large Drill, 1 Complete
V r.l. /A U 1 O U iN /A I~) UIV " compressor, Outfit with Hoist, Ore Bucket, Ore
Wagon and miniature raíls, 2 Complete Blacksmith Outfits, 1 Complete Assaying Outfit, 2 large Motor
Boats, 1 Barge, 2 Canoes, with Outboard Engines, Horses, Caterpillar, Snowmobile, and all necessary small
tools and equipment, also 3 Complete Camps.
TÓLF SPILDUR AF NÁMAL.ÖNDUM
DiXIE SPILDAN
Allar nauðsynlegar byggingar og
útbúnaður. Tré hafa verið feld og
landið hreinsað og grafið niður að
málmæðum á 3000 feta svæði og
sést af pví að landið er auðugt af
gulli, silfri, blýi og kopar. Málm-
æðin sumstaðar 11 feta breið.
100,000
PÖNTUNUM
WAVERLEY SPILDAN
Allar nauðsynlegar byggingar og
úíbúnaður. pessi spilda sýnir að
mikið er af málmum, jafnvel
ofanjarðar á svæði, sem er 300 feta
langt og 4 feta breitt. Sýnishorn,
sem tekin eru af handa hófi, sýna
nð þarna er meira en Í54 af gulli,
silfri, blýi og kopar I tonni.
AÐRAR SPILDUR
pær rannsóknir, sem gerðar hafa
verið sýna að har er að öllum lik-
indum mjög mikið af málmi.
Hérumbil 5000 ekrur af landi, sem
að öllum líkindum er auðugt af
rnálumum og alt nærri járnbraut-
um. Ekki langt frá Flin Flon og
Flin Flon brautinni.
hlutir cr alt, scm selt verður í þctta sinn.
i 50c HLUTUM Veitt Móttaka á Skrifstofu Vorn
co.,
LTD.
40S Paris Bldg.
WINNIPEG
DIXON HINING
eða hjá Umboðsmönnum Vorum, WOOD, DUDLEY and HILLIARD, LTD., 305 McArthur
Building, Winnipeg, Man.