Lögberg - 04.04.1929, Blaðsíða 4

Lögberg - 04.04.1929, Blaðsíða 4
Bla. 4. LÖGBERG l'IMTUDAGINN 4. APRÍL 1929. >o<—r>oc Högberg Gefið út hvern fimtudag af The Col- umbia Press, Ltd., Cor. Sargent Ave. og Toronto St., Winnipeg, Man. Talsímar: 86 327 og 86 328 Eisar P. Jónsson, Editor Utanáskrift blaðsins: The Columbia Press, Ltd., Box 3172 Winnipeg, Man. Utanáskrift ritstjórans:' Editor Lögberg, Box 3172, Winnipeg, Man. Verð $3.00 um árið. Borgist fyrirfram. The “Lögberg” is printed and published by The Columbia Press, Limited, in the Columbia Building, 695 Sargent Ave, Winnipeg, Manitoba. Þegar um það er að ræða, að leggja grund- völlinn að nýrri borg, er það einkum tvent, er fyrst kemur til greina. Fólkið verður að hafa ótalonarkað traust á lífsskilyrðum þeim, sem þar eru l'yrir hendi, og það verður líka að leggja tfram fé. Framleiðsluskilyrðin við Fort Churchill, eru vafalaust slík, að vænta má þess með fullum rétti, að hvorttveggja verði fúslega látið í té. Mun þá ekki þurfa að örvænta um framtíð hinnar nýju borgar. Eins og þegar hefir verið vikið að, fer fvlk- isstjómin með umráð yfir Fort Churchill, fyr- ir krúnunnar hönd. Borgarstæðið er fólksins eign, og skal svo verða í framtíð allri. Að stjómin framfylgi vilja almennings í þessu til- liti, mun ástæðulaust að efa. Með fullnaðarlagningu Hudsonsflóa braut- arinnar, hefir ræzt einn af hinum voldugustu draumum Vesturfylkjanna, landi og lýð til ó- gleymanlegrar blessunar. Hudsonsflóa-brautin Þingkosningar á talíu Þau söguríku tíðindi gerðust, í vikunni sem leið, að lokið var lagningu Hudsonsflóa-braut- arinnar, allá leið til Fort Churchill. Hefir þar með ræzt, einn af voldugustu draumum Vest- urlandsins, eða, réttara sagt, íbúa þess. 1 vikunni, sem leið, fóru fram, að minsta kosti áð nafninu til, .þingkosningar á ítalíu. Urðu úrslitin þau, að Mussolini flokknum vom greidd 8,506,576 atkvæði, gegn 136,000. Aldir em liðnar, frá því er djarfhugsandi framtaksmenn, er flestir vom við grávöru- verzlun riðnir, sáu í anda rísa upp við Fort Churahill, volduga borg, iðandi af arðsömu athafnalífi. Síðan mátti heita., að þessi ein- kennilegi staður hefði fallið í gle\Tnsku, þar til í ágústmánuði 1927, er hinn víðsýni og vilja- sterki járnbrautaráðgjaifi núverandi sam- bandsstjórnar, Hon. Charles A. Dunning, á- lögðu Hudsonsflóa-brautar. Illögðu Hudsonsflóa-brautar. Sá ósiður hafði lengi viðgengist í landi hér, þegar um væntanlega hafnarstaði var að ræða, að fasteigna-prangarar legði sig í líma með. að ná haldi á lóðum, og selja þær síðan við upp- sprengdu verði, hinum og þe.ssum kaupahéðni, er til þess var fáanlegur, að láta hafa sig að ginningafífli. Ýmsum fénaðist nokkuð um stundarsakir, en aðrir fóm á höfuðið, eins og gengur og gerist. En af braski þessu leiddi meðal annars það, að viðskiftale.gt ósiðferði fór í vöxt. Á alt þetta hafði Mr. Dunning komið auga, og þess vegna var það, að samstundis og hann afréð, að gera Fort Churchill að hafnarstað, gaf hann út tilskipun þess efnis, að land alt umhverfis hafnstaðinn, skyldi vera eign krún- unnar. Var þar með loku fyrir það skotið, að landeignabrask gæti átt sér stað, með svipuð- um hætti og við hafði gengist við landnám og byggingu hinna annara hafnstaða vestanlands. Hefir ráðstöfun þessi mælst sérlega vel fyrir, og mun canadiska þjóðin lengi halda nafni Mr. Dunning’s á lofti fvrir hana, ásamt mörgum öðrum afreksverkum, er hann hefir í fram- kvæmd hrundið, þótt enn sé hann maður til- tölulega á ungum aldri. Aukin jámbrautasambönd, krefjast að sjálf- sögðu aukinnar íbúatölu. Sá tími er nú að verða hringdur út, er hin norð lægu hémð bygðu, að heita mátti, engir aðrir, en nokkrir þjónar sambandsstjórnarinnar og þjóð- eignabrautanna. Þúsundir og tugir þúsunda af nýbyggjum, hljóta að taka sér bólfestu, eigi aðeins við Fort Churchill, heldur og víðsvegar fram með hinni nýju braut. Munu þar rísa upp á skömmum tíma, bæir og sveitarhéruð, undir umsjón fylkisstjómarinnar. Sambandsstjómin hefir nú fengið fyllds- stjóminni í hendur, öll umráð yfir Ft. Chureh- iU, að undanskildum nokkram lóðum, er nauð- synlegar þykja til opinberra bygginga, hafnar- gerðar og járnbrautarstöðva. Er hér þó ekki um neina veralega efnisbreytingu að ræða, því einstaklingum verður eftir sem áður gert ókleift alt landabrask. Staðurinn telst eftir sem áður til krúnunnar, mismunurinn aðeirns eá, að ifylkisstjómin fer hér eftir með umboðið í nafni hennar. Eftir því, sem nú horfir við, mun mega full- yrða, að stjóm Manitobafylkis líti sömu aug- um á mál þetta, og jámbrautaráðgjafinn, Mr. Dtunning, og má þá ganga út frá því sem gefnu, að landeignabrask við Fort Churchill, verði útilokað í bráð og lengd. í ýmsum hínum norðlægu héraðum Manito- ba-fylkis, svo sem í Flin Flon, hafa einstakir menn, eða félög, náð haldi á verðmætum land- eignum, og verður eigi úr því bætt, að minsta kosti fvrst um sinn. Þess meiri ástæða er til, að vernda Fort Churchill, eða hið nýja bæjar- stæði, frá yfirgangi hinna og þessara fast- eignaprangara, er gengið hafa, og ganga enn, ljósum logum um landið, þvert og endilangt. » Sennilega er fáum kunnugra um ógæfu þá, er af samvizkulausu landeignabraski stafar, en einmitt íbúum Manitobafylkis. Þess vegna er það ekki nema sjálfsagt, að þeir, sjálfra sín vegna, veiti fylkisstjórninni að málum í því, að vernda hið nýja bæarstæði Við Hudsons flóann, gegn “spekúlanta” ófögnuðinum. En það er ekki hagsmunahliðin ein, sem hér er um ræða. Nýjum hlunnindum, fylgja nýjar skyldur. Samkvæmt stjórnarskrá lands- ins, hafa íbúar Manitoba/fylkis fengið umráð yfir Fort Churchill, og þarafleiðandi eru skyldur þær, er þeir nú takast á herðar, stjórn- skipulegs eðlis, og því í rauninni víðtækari, en margan granar. Kosningar á Italíu, eins og stjórnarfarinu þar er háttað um þessar mundir, eiga að engu leyti sammerkt við kosningar þingræðisland- anna. ítalskir kjósendur era í raun og vera réttlausir menn, og htkvæðagreiðsdan þaraf- leiðandi ekkert annað, en aumkvunarverður skrípaleikur. Þingræði á ftalíu, hefir verið með öllu af- numið. Stálklær einræðiisins, skipa þar önd- vegi, en þjóðarsamvizkunni hafa stungin ver- ið svefnþorn. Um vilja fólksins, er ekki lengur að ræða, og þess vegna vora kosningar þær, er nú var getið um, { því einu augnamiði haldnar, að svala sjálfsdýrð alræðismannins, og hins svonefnda Fascistaflökks. Undirbúningur kosninganna var slíkur, að ‘ ‘ le\mdarráð ” Fascista, tilnefndi öll þing- mannaefni, öldungis án tillits til þess, hvort kjósendum líkaði betur eða ver. Á móti stjórn- inni mátti enginn maður mæla, því að öðrum kosti átti hann það á hættunni, að falla í ónáð. Hið sama var um blöðin að segja. Ef þau döns- uðu ekki eftir vissum nótum, það er að segja, sungu Mussolini lof og dvrð, beið þeirra tor- tímingin ein. Almenn mál mátti undir engum kringumstæðum ræða, alveg eins og kjósendum kæmi þau ekki lifandi vitund við. Á sérhverju götuhorni og með fram þjóðvegum, gat að líta á kosningadaginn, gleiðletrað natfn Mussolini’s, “verndara hinnar ítöilsku þjóðar. ” Sú kemur tíð að ítalska þjóðin hrekkur upp af svefni, og krefst á ný stöðu sinnar meðal lýðfrjþlsra þjóða. Hvað verður um Mussolini þá, og >stuðningsmenn hans þá hina aðra, er að vettugi virtu helgustu sérréttindi mannkvns- ins? Sambandsþingið og friðarmálin (Framhald af ræðu Mr. Thorson’s). Að því er 1. grein friðarsáttmálans áhærir, þá er hún einkum og sérílagi mikilvæg, sökum þess gagnkvæma trúnaðartrausts, er f henni felst, þar sem hún þvemeitar að viðurkenna lögmæti styrjalda. Samkvæmt orðalági og anda téðrar grein- ar, hefst í raun réttri nýtt tímabil í sögu mann- kynsins. Þó verður 2. grein enn djúptækari og þýðingarmeiri, með því að þar eru ákveðn- ar skuldbindingar hlutaðeigandi samningsað- ilja. Er þar um að ræða ómótmælanlegan próf- stein á einlægni þeirra þjóða, er sáttmálann undirskrifuðu. Innihaldi 2. greinar má líkja við háreista höll hins nýja friðar-tímabils, er taka skal við af slátur-kumböldum stríðs og styrjalda. Að vísu er það rétt, að hugtakið “by pacific means”, eða “með friðsamlegum hætti”, er ekki skilgreint í sáttmála þessum. Þó er þar ' bersýnilega um nægilegt svigrúm að ræða, til þess að geta innifalið fyrirmæli Þjóðbanda- lagsins um alþjóðadómstól, sáttargerðir og opna samtalsfundi. Aðiljar þeir, er að hinum nýja isáttmála standa, eru vitanlega ekki bundnir þeim ákvæðum Þjóðbandalagsins, er krefjast úrlausnar deilumála á friðsamlegan hátt. En þeir eiga samt sem áður undir engum kringum- stæðum, nema um tvo kosti að velja: annað- hvort að láta óútgert um ágreiningsefni sín við aðrar þjóðir, eða þá að leiða þau til lykta á friðsamlegan hátt, með því að úrlausn þeirra með vopnaviðskiftum getur ekki lengur skoð- ast lögleg. Hvaða tryggingar eru fyrir því, að þjóðir þær, er sáttmálann undirskrifuðu, framfylgi fyrirmælum hans? Forsendur sáttmálans, benda á eina slíka tryggingu, þótt ákjósanlegra hefði verið, að hún hefði birzt, sem sérstakur liður. Setning sú, er að þessu ákvæði lýtur, hljóðar þannig: “Sérhver sá aðilji, er að sáttmála þessum stendur, og grípur til þess örþrifaráðs, að fara í stríð, í persónulegu hagnaðarskvni, ætti að fara á mis við sérhver þau hlunnindi, er sátt- málinn hefir að bjóða.” Sérhver sú þjóð, er sek gerist um brot á fyrirmælum sáttmálans, glatar þeirri trygg- ingu ifyrir friðsaimlegri sambúð við aðrar þjóð- ir, er sáttmálinn gerir ráð fyrir. Það er nú að verða ljósara og ljósara, að á himni friðarmála mannkynsins, roðar af nýjum degi. Eru nú ftýjar og nýjar uppástungur, að koma fram, um auknar og ákveðnar trygging- ar heimsfriðimun til verndar. General Smuts hvetur Bandaríkjaþjóðina til þess á mjög á- kveðinn hátt, að veita friðarsáttmálanum til- svarandi siðferðislegan og f járhagslegan stuðn- ing, með því að stöðva viðskifti við þær þjóð- ir, er sekar gerast um ágengni, við þau ákvæði Þjóðbandalagsins, er gilda um brotlega með- limi þeirrar stotfnunar. Svipuð hugmynd kom fram í tillögu, er þeir Senator Capper, og neðri- málstofu þingmaður, Mr. Foster, bára fram í hvorri málstofunni um sig, þar sem farið var fram á, að forsetanum skyldi veitt til þess heim- ild, að banna útflutning á vopnum til hvaða þjóðar, sem væri, er brotleg hefði gerst gagn- vart ákvæðum ifriðarsáttmálans. Báðar hafa tillögur þessar svipað gildi, þótt hinu verði eigi á móti mælt, að nokkur hætta sé því ávalt sam- fara, að útiloka, eða trafla jafnvægi venjulegra viðskiftasambanda. En sem betur fer, era fvr- ir hendi aðrar og meiri tryggingar, en þær tvær, sem nú hafa nefndar verið. Mr. Phillip Kerr, sá er reit í nóvember- heftið aif “Journal of the Royal Institute of Tntemal Affairs”, 1928, bcndir á það réttilega, að heimsfriðinum yfirleitt, stafi einna mest hættan af ótta hinna ýmsu þjóða við ágengni og yfirgang. Þess vegna sé það, að þjóðir leggi sig í framkróka með að tryggja öryggi sitt, jatfnvel ímyndað öryggi, með öllum hugs- anlegum ráðum, svo sem auknum herafla og samböndum, eða sameiginlegum varnartengsl- um, gegn öðrum þjóðum. Slík samtök era sjaldnast grundvölluð á gagnkvæmri vinsemd, heldur miklu fremUr á sameiginlegu hatri gagn- vart þjóð, eða þjóðum. Með þessa öfugu ör- vggiskend í brjósti, keppast svo þjóðir þessar við af fremsta megni, að auka herafla sinn von úr viti, en slíkt hefir aftur í för með sér það, að aðrar1 þjóðir grípa til sama óyndisúrræðis- ins, unz svo er komið, að ekki getur lengur hjá því íarið, að alt lendi í bál og brand. Um varanlegan frið, getur ekki verið að tala, sé þjóðunum liðið það óátalið, að haga sér eftir eigin vild, hvað Öryggisráðstafanir þeirra áhrærir. Það er því blátt áfram lífsskilyrði, að ótti sá, er nú á dögum virðist vera drif- fjöðrin í öryggisráðstöfunum mannkynsins, víki úr vegi fyrir öðrum og gleggri skilningi á sjálfsvernd þjóða. Sá grandvöllur er, að mín- um skilningi, tfólginn’ í alþjóða þrá eftir varan- legum friði. Sömu skoðun lét Mr. Kellogg, fyrrum utanríkisráðgjafi Bandaríkjanna, í ljós á vopnahlésdaginn síðasta. Fórast honuin þá þannig orð: “Sé fólkið ákveðið í því, að hafna styrjöld- um, kemur aldrei til nokkurra styrjalda.” Þess vegna er það, að isanngildi friðarsátt- málans, hvílir miklu fremur á samróma stuðn- ingi almenningsálitsins, en nokkurri sérstakri staðfestingu, eða samþykt. 1 sæmilega vel skipulagsbundnum ríkjum, hvílir framkvæmd laganna, ekki nándar nærri eins mikið á valdboði, sem á vilja almennings um hlýðni við lögin. Hið sama má um heims- friðinn segja, — trygging hans er fyrst og síð- ast fólgin í óslökkvandi þrá mannkynsins, eftir varanlegum friði. Það er fólkinu í sjálfvald sett, hvort hald- ast skuli órjúfandi friður þjóða á milli, eða það gagnstæða. Gamla platónska hugmyndin-um ríki, þar sem Iiver stétt út af fyrir sig, ætti ákveðna köllun að inna af hendi, er nú gengin veg allr- ar veraldar, og annar, víðtækari skilningur, á samstarfi allra þjóða, kominn í staðinn. Það er ekki langt síðan, að sú skoðun réði lofum og lögum , að þeir einir hefðu rétt til þess að stjórna, er sérstaklega væru til þeirrar köllunar æfðir. Skilningur almennings, á sannri lýðstjóm, það er að segja, stjórn fólksins sjálfs, er nú orðinn víðtækari og breiðari, en nokkra sinni fyr. Æðsta hugsjón lýðræðisins, er grandvölluð á sjálfsákvörðunarrétti einstaklingsins, í eins víðtækum skilningi og framast má verða. Sú hugsjón lýðræðisins, er ryður sér farveg til yztu endimarka skipulagsbundins ríkis, hlýtur einnig að ryðja sér til rúms á isviði alheimis- málanna. / Mér skilst, að nú sé rétt í þann veginn að renna upp yfir mannkynið nýtt, söguríkt tíma- bil, er eigi láti það lengur viðgangast, að yfir- umsjón alheimsmálanna verði framvegis í höndum hinna fáu, útvöldu lærisveina hins gamla skóla, heldur fái fólkið sjálft, er þráir frið og vinsamlega sambúð þjóða á meðal, for- ystuna í sínar eigin hendur. Með það fyrir augum, að hugsjónir friðar- sáttmálans fái notið sín að fullu, ríður lífið á, að djarfmannlegt almenningsálit, grundvallað á óbifanlegri sannfæringu um það, að styrjald- ir skuli héðan í frá útilokaðar með öllu, skipi >sér undir friðarfánann, skilvrðislaust, og um- svifalaust. öldungadeild Bandaríkjanna, afgreiddi frið- arsáttmálann fyrirvaralaust, með öllum greidd- um atkvæðum, gegn tveimur. Bendir þetta ó- tvírætt í þá átt, að hin volduga nágrannaþjóð vor, sunnan landamæranna, sé staðráðin í því, að veita ifriðarmálum mannkynsins, eindregið og óskift fylgi. (Niðurl. í næsta bl.) Fundargerð Þjóðrœknis- félagsins 1929 Tíunda ársþing L jóöræknisfélagsins kom saman 27. febrúar 1929,, kl. 10 árdeg- is í íslenzka Góötemplarahúsinu í Winni- peg; um 300 manns mættu. Þingiö hófst með því að forseti, séra | Ragnar E. Kvaran, >bauð þingheimi, sam- kvæmt viötekinni venju, að syngja sálm. Risu menn þá úr sætum og var sunginn sálmurinn: Faðir andanna, eftir séra Matthías Jochumsson. Að því búnu ávarpaði forseti þingið með áheyrilegri ræðu. Var hún að efni ljóst yfirlit yfir störf félagsstjórnar á árinu, um afstöðu hennar viðvíkjandi þeim vandamálum er upp komu, og um hag og íorfur félagsins yfirleitt. Kvaðst for- seti skoða það góðsvita og heill hugsjón- um þeim, er félagið ynni fyrir, að því hefði einmitt á liðnu ári aukist itil muna fy.Igi °S félagatala. Var ávarpinu vel /agnað af þingheimi. Þá benti forseti á, að næst lægi fyrir V.ð velja nefnd til að rannsaka kjörgengi fundarmanna. Lagði Árni Eggertsson til og Ásgeir I. Blöndahl Studdi, að forseta sé falið að skipa þessa nefnd. Samþykt. í nefndina voru þessir kvaddir: Séra Jónas A. Sig- urðsson, Ásgeir I. Blöndahl, Þorsteinn J. GísLason. Nokkrar umræður urðu um starfssvið þessarar nefndar. Skýrði forseti frá þvi, að félagsstjórnin hefði skrifað öllum deild- um fé|lagsins, og beðið þær, að takmarka sjálfar, í þetta sinn, þann rétt til fulltrúa- sendingar, er þeim væri veittur, samkvæmt lögum félagsins. Samkvæmt lögum væri nú hægt að senda fulltrúa, einn eða fleiri, með atkvæði allra deildarmanna, hvort sem þeir æsktu þess eða ekki. Reynsla væri fengin fyrir þvi að þetta þætti með öjlu óviðeigandi. Fyrir þessa sök hefði fé- lagsstjórnin farið þess á leit við deildirn- ar að þær takmörikuðu! sjálfar þennan rétt, á þann hátt, að fulltrúar færu roeð ékveðna hámarkstölu atkvæða, og ekki með önnur atkvæði en þau, er þeim væri sérsta'klega falin af hlutaðeigandi deild- armönnum. Skýrði hann ennfremur frá því að komnar væru fregnir frá flestum deildum um, að þær féllust á þessa til- högum. En umAVinnipegdeildina “Frón,” væri það að segja, að hún hefði ákveðið að senda enga fulltrúa með umboði, held- ur myndu félagsmenn sjálfir yfirleitt sækja þingið og fara með atkvæði sín. Séna Jónas A. Sigurðsson skýrði málið nokkuð frekar og gat þess hvernig undir- tektir deildarinnar í Selkirk hefðu verið. Dr. Sig. Júl. Jóhannesson kvað naumast sanngjarnt, að takmarka réttindi deilda út um sveitir, sem sjajdnast ættu kost á að hafa nema örfáa fulltrúa á þingi, þar sem til dæmis deildin Frón gæti aftur á móti auðveldlega haft alla sína félaga þar, ef svo þætti horfa við. Forseti kvað kjönbréfanefndarstarfið í þessu efni ekki koma í bága við stjórn- arskipun félagsins, og bað nefndina að taka til starfa. Fyr en hún hefði lokið verki væri ekki hægt að taka nein mál þingsins fyrir. En til þess að flýta fund- arstörfum nokkuð bað forseti fjármála- ritara, að lesa upp fjárhagsskýrslur fé- lagsins, og bað þingheim að kynna sér skýrslurnar þar til hægt væri að bera þær undir þingið. Ásmundur P. Jóhannsson lagði til og Jón Húnfjörð studdi, að forseta sé falið að skipa 3. manna nefnd til að athuga skýrslur embættismanna. Samþykt. I nefndina voru þessir skipaðir: Ásmund- ur P. Jóhannsson, Jón Húnfjörð, Kristján Pálsson. , Bjarni Magnússon lagðd tij og Jón Húnfjörð studdi að forseta sé falið að skipa dagsknárnefnd. Samþykt. I nefnd- ina kvaddi fórseti þessa: Árna Eggerts- son, Sigfús Halldórs frá Höfnum, Krist- ■ ján Bessason. Þegar hér var komið störfum, var lið- ið að hádegi og fundi frestað til kl. 2 síð- degis. Þingið tók aftur til starfa stundvíslega kl. 2 e. h. að fjölmenni viðstöddu. Fundargerð fyrsta fundar lesin og sam- þykt. Þá var lögð fram skýrsla frá dagskrár- nefndinni, er Jagði til, að dagskrá sú, er auglýst hefði verið í blöðunum, væri sam- þykt með Iítilsháttar breytingu á niður- röðun málanna. Samþykt. Því^ næst var álit frá kjörbréfanefnd lesið af framsögumanni, séra Jónasi A. Sigurðssyni og skýrt; hljóðaði það á þessa leið: 1) Kjörbréfanefndin leyfir sér að benda þinginu á síðasta þings samþyktir í 3. grein aukalaga þess, er svo hlóða' “Allir fU)lltrúar og erindsrekar skulu skrásettir í þingbyrjun, og að ritað sé við nafn hvers þingmanns tala er sýnir hve mörg atkvæði hann fer með á þingi, til dæmis 1, 2 eða 10 o. s. frv. 2) Samkvæmt þessu fylgi listi, er sýn- ir nöfn og atkvæðafjölda erindsreka deilda utan Winnipegborgar, og skrá yfir alla kjörgenga meðlimi deildarinnar Frón í Winnipeg. 3) Tillögur stjórnamefndar Þjóðræknis félagsins um takmörkun á umboðsatkvæð- um, hafa góðfúslega verið teknar til greina, af þeim deildum félagsins er full- trúa senda, og fara því ýmsar fjarlægar félagsdeildir á mis við að nota til fulls þau réttindi er þeim bera, lögum sam- kvæmt. 4) Til að greiða fyrir þingstörfum, legg- ur nefndin til, að þingið viðhafi atkvæði með handauppréttingu í öllum smærri málum þingsins, en nafnakall þá aðeins, er tveir eða flefri fulltrúar deilda æskja þess. 5) Listi þeirra er gefið hafa sig fram er á þessa leið; 1. Deíldin Fjallkonan í Wynyard. FulJ- trúi: Ásgeir I. Blöndahl, 11 atkvæði. 2. Deildin Iðunn, Leslie. Fulltrúi: Þor- Stéinn Guðmundsson, 11 atkvæði. 3. Deildin, Island, Brown. Fulltrúar: Th. J. GísJason, 7 atkv., Jón Húnfjörð, 8 atkvæði; Jóhanines Húnfjörð, 3 atkv. (Frá þessari deild voru einnig stödd á þingi: Mrs. Th. J. Gislason, Mr. J. S. Gillis. 4. Deildin Brúin í Selkirk. Fulltrúar: Séra Jónas A. Sigurðsson, 11 atkvæói; Guðjón Fiiðriksson, 11 atkvæði; Þórður Bjarnason, 11 atkvæði; Krist- ján Bessason 11 atkvæði; Kristján Pálsson 11 atkvæði; Sigurgeir Walter- son 11 atkvæði; Mrs. Sigurbjörg Johnson 11 atkvæði; Björg Þorstein- son 11 atkvæði; Sveinn Skaftfell, 6 atkvæði. 5. Nafnaskrá deijdarirmar Frón, í Win- nipeg, bæri það með sér að 228 félagar hefðu full þingréttindi. 6. Kunnugt væri um þessa félaga frá Piney: S. S. Anderson, E. E- Einarsson, Stefán Anderson. Umdir álitið ritaðir: Jónas A. Sigurðsson, Asgeir I. Blöndahl, borst. J. Gíslason. Tillaga var gerð af B. B. Olson, studd af Halldóri S. Bardal, um að álitið væri samþykt. Var það gert, með öllum greiddum atkvæðum. Þá mæltist forseti til, svo að auðveld- ara væri að átta sig á atkvæðagreiðslu, að þeir, er ekki hefðu atkvæðisrétt á þing- inu, sætu uppi á lofti, en atkvæðisbærir menn niðri í fundarsalnum. Eimnig fól forseti Ásmundi P. Jóhannssyni, Gísla P. Magnúsisyni og Guðhiundi K. Jónatans- syni, að hafa eftirlit með atkvæða greiðslu. Næst var skýrsla fjármálanefndar lögð fram, er svo hljóðaði: “Við, sem skipaðir vorum sem þing- nefnd t(l að athuga og yfirfara skýrslu embættismanna Þ jóðræknisfélagsiins, finn- um ekki ástæðu til neinna athugasemda við þær og leggjum til að þingið veiti þeim viðtöku eins og þær liggja fyrir. Asmundur P. Jóhannsson, Kristján S. Pálssoh, J. Húnfjörð.” Var skýrslan samiþykt. Otbreiðslumálið var næsta mál á dag- skrá. Fór fors. ndkkrum orðurn um það og benti meðal annars á þörfina á því, að prenta bæking er svaraði spurning- unni: Til ihvers Þjóðræknisfélagið væri til og hverjar væru hugsjónir þess. Árni Eggertsson lagði til og Jón Húnfjörð studdi, að 5 manna nefnd væri skipuð í út- ibreiðslumálið. ‘Samþykt. Þessir voru skipaðir í nefndina: Hjálmar Gíslason, Þorsteinn Guðmundsson, Andrés Skag- feld, Guðjón Friðriksson, og Jón Stefáns- son. Þeim lið dagskrár er fjallaði um fræðslumál var frestað, samkvæmt skýr- ingu frá miliþinganefnd í því máli um að fyrir,lestur yrði fluttur af séra Jóhanni P. Sólmundssyni að kveldinu um það efni. Þá var 4 dagskrá Tímaritsmálið. Lagði Ásgeir I. Blöndahl til og B. B. Olson studdi, að 5 manna nefnd væri skipuð í málið. Séra Jónas A. Sigurðssom hreyfði því að æskilegt væri að þetta mál væri rætt, svo að hin fyrinhugaða nefnd, gæti að einhverju leyti stuðst við álit þingsins. Var hann ekki með breytingu á Tímarit- inu í þá átt er um hafði verið ritað. Ann- að og meira þyrfti með til að ftá æsku- lýðnum inn á ís,lenzkar brautir, en lítils- háttar lesmál fyrir hann í Tímaritinu. Ásgeir I. Blöndahl mintist á hvort ekki væri kleift kostnaðarins vegna, að breyta ritinu í ársfjórðungsrit og selja það í stað þess að gefa það félögum. Kvaðst vera svo ánægður með ritið, að hann vildi að það væri sem tíðastur gestur á ís'lenzk- um heimilum. , Jóin (Stefánsson áleit breytingu á ritinu gagnslausa að því er æskulýðinn áhrærði. Árni Eggertsson ájeit erfiðara að safna auglýsingum fyrir ársfjórðungsrit en árs- rit og efaðisft um að með því yrði mætt kostnaði af tiðari útgáfu ritsins. Að þessum umræðum loknum var sam- þykt, að skipa fimm manna nefnd í mál- ið og var hún sem hér segir: B. B. Olson, séra Benjamín Kristjánsson, Ásgeir Blön- daihl, séra Jónas A. Sigurðsson, Árni Eggertsson. Húsbygingamiálið var næsta dagskrár- mál. Lýsti Árni Eggertsson því yfir, að miliþinganefndin hefði ekkert starfað á árinu. En á nýrri hugniynd hefði brytt, sem ef til vill væri nokkurs vert að ihuga. En hún væri í stuttu máli sú, að Norð- menní Svíar, íslendingar og Danir slæu sér saman um að reisa stórhýsi eins og það, sem fyrir Þjóðræknisfélaginu hefði vakað. Lagði hann til, og Sigfús Bene- diktsson studdi, að fimm manna nefnd sé skipuð í málið. Allmiklar umræður urðu um þetta mál. Asmundur P. Jóhannsson áleit málið ó- tímaibært. Félagið væri félaust og ókleift myndi jafnvel í félagi með öðrum þjóð- flokkum, að færast í fang húsbyggingu. Sigfús Halldórs frá Höfnum kvað sér það gleðiefni að heyra nýjar hugmyndir koma fram í málinu. Hélt hann íslend- ingum ekkert ógreiðara um framkvæmdir en Svíum, sem ákveðið hefðu, að hefjast handa og byggja árið 1930, árið sem Is- lendingar ætluðu heim í einingu! Að l(oma sér upp heimili væri eitt allra mesta nauðsynjamál Þjóðræknisfólagsins. Forsetj skýrskotaði til þess er hann hafði sagt í ávarpi sínu til þingsins. Kvað hann sérstaklega ýmsum Svíum vera þetta áhugamál. Yrði þetta vegsauki norrænum mönnum í landinu, ef úr gæfi oriSið. Og engin veruleg ástæða sjáanleg fyrir því, að þetta ætti ekki að takast. Jón S. Gillis kvaðst sömu skoðunar og Á. P. J.; Þjóðræknisfélagið hefði elokert við heimili að gera er þing þess kæmi ekki nema einu sinni saman á ári. Var nú samþykt að skipa nefndina og þessir kvaddir í hana: Árni Eggertsson Páll S. Pálsson, Þórður Barnason, séra Þorgeir Jónsson og Kristján Bjarnason. Að því búnu spurði forseti efitir skýrsl- um frá deildum. (Framh. í næsta blaði) «

x

Lögberg

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.