Lögberg - 04.07.1929, Side 4

Lögberg - 04.07.1929, Side 4
Mid. 4. LÖGBERG EIMTUDAGINN 4. JÚLÆ 1929. ipoczz3ocziDocrrDocz=>oc=: ! Högliers o l Gefið út hvem fimludag af The Col- umhia- Press, Ltd., Cor. Sargent Ave. og Toronto St., Winnipeg, Man. Talsímar: 86 327 og 86 328 Einar P. Jónsson, Editor Utanáskrift blaðsins: The Columbia Press, Ltd., Box 3172 Winnipeg, Man. Utanáskrift ritstjórans: Editor Lögberg, Box 3172, Winnipeg, Man. Verð $3.00 um árið. Borgist fyrirfram. The “Lögrberg" is printed and published by The Columbia Press, Limited, in the Columbia Building, &95 Sargent Ave., Winnipeg, Manltoba. o<5 Ritstjóri Heimskrmglu í gapastokk I síðustu viku, birti Lögberg afar athyglis- verða grein úr Morgunblaðinu í Reykjavík, er nefndist “Heimkoma Vestur-lslendinga 1930.” Greinin skýrir sig sjálf. Eru þar teknir upp kaflar úr bréfum þeim, er fóru á milli Hon. Johns Braeken, stjómarformanns Manitoba- fylkis, og hr. J. J. Bíldfells, formanns styrk- Donarnelnaar Ljóðræknisfélag’sins. Bréfin birti Dr. B. J. Brandson í heild í Lögbergi þann 25. apríl síðastliðinn, og er. vestur-íslenzkum al- menningi þar af leiðandi fullkunnugt um inni- hald þeirra. Það eru þessi bréf, er knúð hafa fram í Morgunblaðinu mótmæli þau hin alvar- legu, er þar um ræðir. Niðurlag téðrar greinar, er á þessa leið. “En þótt þessu sé nú þannig varið, er hitt með öllu óverjandi, að ætla að nota afmælishá- tíð Alþingis til þess að ginna Islendinga til nýrra vesturferða. ” Morgunblaðið er vafalaust eitt allra út- breiddasta blaðið, sem gef'ið er út heima á ætt- jörðinni um þessar mundir. Standa að því margir mikilhæfustu og ágætustu menn þjóðar- innar, og hljóta ummæli þess að skoðast næsta djúptæk. Lítur blaðið nákvæmlega sömu aug- um á málið og sjálfboðasveitin vestræna, undir forystu Dr. Brandsons. Kitstjóri þeirra styrkbónarmanna, herra Sigfús Halldórs frá Höfnum, eða Herr von H., cins og hann stundum er kallaður til hægðar- auka, birtir téð ummæli Mogunblaðsins í Heims- kringlu í vikunni, sem leið, að undanskildum bréfköflum þeim, sem vitnað er í. Vitanlega var það siðferðisskylda, að birta bréfkaflana líka, en ritstjórinn taldi það víst ekki ómaksins vert, að gera sér rellu út úr öðru eins lítilræði og því, þó málskjarnanum sjálfum væri slept. Hefir auðsjáanlega slegið felmtri miklu á þann höfnótta, því á stúfana fer hann samstundis, og fyllir helming ritstjórnarsíðunnar einu því væmnasta blekkingarbulli, er birst hefir á prenti í háa herrans tíð. Hefir það þó sannarlega ekki verið alt í gæzkunni, sem lekið hefir úr penna hans undanfama mánuði. Afrek ritstjórans, þetta hið nýjasta, nefnist “Sorglegur Misskiln- ingur, ’ ’ og höfum vér ekkert út á nafnið að setja. Er greinin ein óslitin vælukjóavella frá upphafi til enda, hrópandi vitni um illan málstað og ör- þrot á almennri rökskygni. Það er hreint ekkert lítilræði, sem ritstjóri þeirra styrkbónarmanna færist í fang að þessu sinni. Hann ætlar sér hvorki meira né minna en það, að sannfæra þá, er að* Morgunblaðinu standa, suma mætustu mennina, er þjóðin á til í eigu sinni, um það, að þeir skilji ekki einu sinni sitt eigið móðurmál. Vér höfum það fyrir satt, að bréf þau, er fóru á milli Brackens og hr. J. J. BíldfelLs, hefðu verið birt á hreinni íslenzku í Lögbergi j>ann 25. apríl síðastliðinn. Vér höfum það líka ívrir satt, að ritstjórar Morgunblaðsins Iiafi lesið bréfin á íslenzku úr því þeir* birtu orðrétta kafla úr þeim á íslenzku. Vér höfum það enn- fremur fyrir satt, að ritstjórar Morgunblaðisins séu ritstjóra Heimskringlu drjúgum fremri, hvað viðvíkur glöggskygni og sannleiks ást. Þeir sáu fljótt hvar fiskur lá undir steini. Þeir lásu bréfin rétt, og þeir skildu þau rétt, eins og bú- ast mátti við. Ritstjóri styrkbónarnefndarinnar læzt vera þeirrar skoðunar, að þessi sorglegi misskiln- ingur Morgunblaðsins, s’tafi frá því, að ritstjór- ar þess hafi ekki verið búnir að kynna sér svar sitt í Heimskringlu. Vér getum fullvissað rit- stjórann um það í eitt skifti fyrir öll, að hið svo- kallaða svar hans, myndi ekki hafa breytt sér- lega miklu til um afstöðu Morgunblaðsins. Enda er það á vitorði almennings, að svar ritstjórans, ef svar skyldi kalla, var ekkert annað en mark- levsu blaður, gersamlega óviðkomandi aðalefn- inu, eða þungamiðju bréfanna sjálfra. Oss skilst, að styrkbónarritstjórinn hefði átt að láta sér nægja blekkingabraskið liéma megin haf.sins, án þess að teygja lopphna í sömu er- indum austur um ver. *Er það ein sú lubbaleg- asta bíræfni, er nokkur pennakuklari nokkru sinni hefir vogað sér. Hefir sá höfnótti nú svo fylt bikar synda sinna, að út af flóir. Skuld Ameríku við Island Svo má heita, að um þessar mundir taki mað- ur varla svo upp Bandaríkjablað, að íslands sé ekki að einhverju leyti minst. Er það aðallega afmælishátíð Alþingis, sem um er rætt, og hið sögulega gildi hennar. Núna fyrir skemstu, birtist í blaðinu “St. Paul Pioneer Press, ” eftirfylgjandi grein, er ber með sér ótvírætt vinarþel til þjóðar vorrar og lands. Er grein þessi ritin rétt áður, en kunnugt varð um úrslit þingsályktunar tillögu þeirrar, um þátttöku Bandaríkja þjóðarinnar í afmælishátíð Alþingis, er Mr. Burtness leiddi til sigurs á þann giftusamlega hátt, er raun varð á: “Næsta ár minnist Island þúsund ára af- mælis Alþingis. Fulltrúar frá fjöldamörgum þjóðum, hafa ákveðð að taka þátt í þeim hátíð- arhöldum, er fram fara á Islandi í tilefni af þessum söguléga atburði. Hefir Bandaríkja- þjóðin þegar fengið heimboð frá stjórn Islands um að taka þátt í hátíðarhöldunum. Virðist það í alla staði vel viðeigandi, að Bandaríkja þjóðin láti ekki þetta tækifæri sér úr greipum ganga, til þess að greiða skuld þá, er hún stend- ur í, við eylenduna norður viðishaf. Sannanir eru fengnar fyrir því, að íslenzkur siglingagarpur, Leifur Eiríksson, var fyrsti hvíti maðurinn, er steig fæti á þetta mikla meg- inland. Virðist það harla líklegt, að landaleit þessa íslenzka æfintýramanns hafi h v a 11 Christopher Columíbus til siglinga þeirra um heimshöfin, er hann varð frægur fyrir: ísland er ekki stórt ummáls. Það er tæp- lega hálft að stærð við Minnesota-ríki. Samt hefir hinn frumlegi bókmentasjóður þjóðarinn- ar auðgað stórum hugsunarhátt hins mentaða heims. A sviði viðskiftalífsins, hefir Island einnig látið mikið til sín taka. Má þar sérstak- lega tilnefna kvikfjárrækt og fiskiveiðar. Þó stendur íslenzka þjóðin ef til vill hæzt, hvað stjómarfarslegu skipulagi viðvíkur, og má þar óhætt segja, að hún hafi verið og sé fyrirmynd annara þjóða. Það var á níundu öld, er norrænir menn fyrst tóku sér fasta búsetu á Islandi,—menn, er undir engum kringumstæðum gátu sætt sig við harðstjórn þeirra konunga, er að völdum sátu í Noregi. Atti þjóðin um langan aldur við ein- okun og andstreymi að búa. Samt var vilja- festa hennar slík, að þrátt fyrir alt og alt, þá öðlaðist hún fyrir fáum árum fullveldisviður- kenningu af hálfu Dana. Hallæri, plágur og svarti dauði, fengu aldrei komið þessari harð- snúnu smáþjóð á kné. Sjóræningjar heimsóttu landið og lijuggu J)ar strandhögg. Samt sem áður byrjaði þjóðin á nýjan leik, að hlaða up^i í skörðin, með nýjum eldmóði og nýjum þrótti. Arið 930, stofnsettu Jslendingar Alþingi. Hélzt það við fram að árinu 1800, er það var lagt niður. Ekki létu Islendingar hugfallast fyrir það, heldur héldu uppi látlausri baráttu, þar til Alþingi var endurreist árið 1843. Næstu réttarbæturnar fékk ísland með stjómarskr^nni 1874. Öðlaðist þjóðin þá fult og ótakmarkað löggjafarvald. Árið Í903, fengu ííslendingar stjórnina að öllu leyti inn í landið Gekk þjóðin næstu árin þar á eftir, á undan flestum þjóðum, hvað löggjafarþroska áhrærði. Veitti meðal annars konum koisningarétt og kjörgengi, og innleiddi algert vínbann. Á komanda ári, minnist íslenzka þjóðin þúsund ára afmælis Alþingis, með veglegum há- tíðahöldum. I Minnesotaríkinu dvelur all-álitlegur hundr- aðs hluti þeirra fjöratíu þúsund íslendinga, er á meginlandi þessu dvelja. Er það því ekki nema eðlilegt og sjálfsagt, að ríki þetta fylgi því eftir með áhuga, hvern þátt að Bandaríkja- þjóðin tekur í þessum sögulega atburði. Stungið hefir verið upp á því, að Banda- ríkin sæmdu Island með myndastyttu af Leifi Eiríkssyni. Því ætti ekki einmitt þetta ríki, Minnesota-ríkið, að hafa forgöngu í málinu?” Cunardfélagið og Islandsförin Það er á almennings vitorði, hve frábærlega vel að frú Thorstína Jackson-Walters, erind- reki Cunard eimskipafélagsins í sambandi við Islandsförina 1930,_ hefir leyst af hendi starf sitt, undirbúningi fararinnar viðvíkjandi, og hve dygglega hún hefir að því unnið, að útbreiða þekkingu á íslandi og íslenzkum þjóðkostum, meðal hérlends .fólks. Hefir hún flutt fvrir- lestra við fjölda háskóla og samið ritgerðir svo mörgum tugum skiftir, er birtar hafa verið í merkustu blöðum og límaritum í Bandaríkj- unum og Canada. Auk fræðslustarfsemi þeirr- ar, er frú Thorstína hefir int af hendi, hefir Cunard-félagið gefið út fjölda bæklinga um Is- land, sérlega vandaða að öllum frágangi. Hefir þar fallið margt hlýtt orð í garð Islendinga austan hafs og vestan. 1 sambandi við hina fyrirhuguðu íslands- för, komst einn af háttsettustu starfsmönnum Cunard-félagsins þannlg að orði: “Cunard eimski])afélagið hefir áram saman dáðst að því hve íslenzkir nýbyggjar í landi hér, hafa röggsamlega rutt sér braut til frægðar og frama. íslenzkir menn, og íslenzkar konur, hafa rei-st sér þann minnisvarða í þessu landi, er tönn tímans mun seint fá á unnið. Hugsjónir íslend- ingsins, hafa orðið salt í canadisku þjólífi. Sami frelsisandinn einkennir Islendinga í þessu landi, er einkendi forfeður þeirra, er þeir stofnsettu fyrsta lýðveldið í heimi, fyrir því sem næst þúsund árum. Það stendur öldungis á sama á hvaða sviði að íslendingurinn hefir starfað,—hvort heldur á sviði mentamála, landbúnaðar, eða iðnaðar, —hann hefir ávalt orðið sjálfum sér og cana- disku þjóðinni til sæmdar. Cunard eimskipa- félaginu hefir skilist það fyrir löngu, hve dýr- mætan þátt að íslendingar hafa átt í því, að byggja upp þetta þjóðfélag, og skoðar það því mikinn heiður, að eiga þess kost, að flytja þá til íslands 1930.” Saga heimfararmálsins Eftir Hjálmar A. Bergman. Það er búið að ræða og rita svo margt um heimfararmálið, síðan opinberar deilur hófust. um það fyrir rúmu ári síðan, að mér finst þess vera orðin þörf, að nú sé reynt að gera heildar- yfirlit yfir gang málsins fram að þessum tíma. Það ætla eg því að leitast við að gera. Það verður óhjákvæmilega nokkuð langt mál, en eg vona, að það geti orðið til þess að dreifa rvk- inu, sem heimfararnefnd Þjóðræknisfélagsins hefir stöðugt verið að þvrla upp, og geti því að einhverju leyti orðið áttaviti þeim, sem enn hafa ekki áttað sig til fulls í þessu heimfarar- máli. Takist mér það, finst mér, að eg hafi með þessu unnið þarft verk. ' 7. Hvermg farið var af stað. Á ársþingi Þjóðræknisfélagsins 1926 “var stjómarnefnd félagsins falið að athuga málið um heimför Yestur-lslendinga á þúsund ára afmælishátíð Alþingis, 1930” (Tímarit, 9. ár, bls. 142). Stjórnarnefndin fól svo þetta mál þremur mönnum úr sínum hóp, er höfðu það til meðferðar fram að næsta þingi. Þessa milli- þinganefnd skipuðu þeir Jón J. Bildfell, Ámi Eggertsson og Jakob F. Kristjánsson. Þessi nefnd lagði fram skriflegt nefndarálit á þjóð- ræknisiþinginu 1927, þar «em hún tekur, meðal annars, þetta fram: “Eins og vikið er að hér að framan, er það aðal velferðarskilyrði þessa máls að eining og samvinna náist á meðal allra Vestur-lslendinga” (Tímarit, 9, ár, bls. 143). Samt var þessi nefnd svo skammsýn, að hún lagði það til, að Þjóðræknisfélagið “taki að sér að standa fyrir heimför Vestur-lslendinga 1930”, þó jafn skyn.sömum mönnum hefði átt að vera það Ijóst, að engin minsta sanngirni var í því, að eitt lítið félag tæki undir sig eitt, mál eins og þetta, sem alla Vestur-Islendinga varðar og, að slík aðferð var ekki vænleg til “einingar og samvinnu.” Nefndin lagði enn fremur til, að Þjóðrækn- isfélagið sjálft kysi “fimm manna nefnd til þess að hafa fraulkvæmdir í og standa fyrir málinu fyrir hönd Þjóðræknisfélags Islendinga í Vesturheimi” og, að sú nefnd boðaði til al- menns fundar í Winnipeg við fyrstu hentug- leika, “og að þeim fundi sé boðið, ef hann.æski, að bæta þremur mönnum við í heimfararnefnd Þjóðræknisfélagsins’’ (Tímarit, 9. ár, Ibls. 143). Jafnvel þó þessi síðasta tillaga nefndarinn- ar hefði náð samþykt og við nefndina hefði verið bætt á þennan hátt, hefði nefndin samt verið “heimfaramefnd Þjóðræknisfélagsins ”, oig meirihluti meðlima hennar verið kosinn af Þjóðræknisfélaginu sjálfu. En það var öðru nær, en að jafnvel svona lítill snefill af sann- girni fengi að komast að. Samkvæmt tillögu, er séra Ragnar E. Kvaran studdi, var þesrt liður nefndarálitsins látinn falla burtu, en í hans stað kom nýr liður, er hljóðar svo: ilNefndinni skal heimilt að bæta við sig þremur mönnum, ef hún skyldi æskja þess” (Tímarit, 9. ár, bls. 144). Við það situr enn, að öðru leyti en því, að á ársþingi Þjóðræknisfélagsins 1928 var nefndinni veitt levfi til þess að bæta við sig eftir eigin vild. Það er rétt að taka það fram, að þessi breytingartillaga, sem útilokaði alla utanfé- lagsmenn frá allri þátttöku í heimfararmálinu og reyndi að gera það eingöngu að Þjóðræknis- félagsmáli, mætti mikilli mótspyrnu. Þeir. sem greiddu atkvæði með henni, voru aðeins sjö fleiri en þeir, sem greiddu atkvæði á móti, því hún var samþvkt með 23 atkvæðum gegn 16. (Tímarit, 9. ár, bls. 144). Einn þeirra, sem drengilegast barðist þar fyrir því, að utanfé- lagsmenn fengju að komast að í þessu heimfar- armóli og ó móti því, að það yrði gert að einka- máli Þjóðræknisfélagsins, var Ásmundur P. Jóliannsson, og fékk hann ósvikna ofanígjöf fyrir hjá sumum félagsbræðrum sínum. Eg vil Ievfa mér að benda hér á, að þessi ógiftusamlega samþykt vðr gerð á svo fámenn- um fundi, að á honum vora aðeins 39 alls. Einnig vil eg benda á, að fjórir af þeim fimm, sem á þeim sama fundi voru kosnir í heimfar- arnefndina, voru þessari breytingartillögu mót- fallnir— þeir Jón J. Bildfell, Jakob F. Kristj- ánsson og Arni Eggertsson, sem milliþinga^ nefndina skipuðu, og Ásmundur P. Jóhanns- son. Það ætti að minsta kosti að nægja til þess að sanna það, að óánægja vfir þessari ráðstöf- un getur stafað af einhverju öðru en hatri til Þjóðræknisfélagsins. Eg vona því, að eg verði ekki dæmdur hart, þó eg líti svo á, að þeir, sem með breytingartillögunni börðust og mörðu hana í gegn með sjö atkvæðum, hafi sýnt skelf- ing litla sanngirni eða samvinnuþrá og, að ómögulegt sé að réttlæta þessa einokunarstefnu Þjóðræknisfélagsins. Eftir að þessi samþvkt var gerð, voru bosn- ir í hina upphaflegu heimfararnefnd þeir Jón J. Bildfell, Jakoib F. Kristjánsson, Árni Egg- ertsson (milliþinganefndin), Ásmundur P. Jó- hannsson og séra Rö.gnvaldur Pétursson. Þess- ir fimm menn hafa svo sjálfir kosið alla aðra. sem eiga, eða átt hafa, sæti í nefndinni, að Dr. Sig. Júl. Jóhanne.ssvni einum undanskildum. Hann var kosinn í nefndina af þjóðræknisþing- inu 1928. Það hefir verið búið svo vandlega um hnút- ana, að aðeins einn utanfélagsmaður (hr. J. T. Thorson) á sæti í nefndinni, og hann er, því mið- ur, svo settur, að hann hefir af óhjákvæmileg- um ástæðum ekki getað setið þá fundi nefndar- innar, sem úrslita-samþyktimar hafa gert, og á engan þátt í þeim. Allir meðlimir nefndar- innar, sem þá fundi hafa setið, eru meðlimir Þjóðræknisfélagsins. Það er rétt að taka það fram, að þessi eini utanfélagsmaður, sem sæti Frainh. á bls. 5 i Canada framtíðarlandið Flest af blómum þeim og jarð- eplum, sem vaxa í görðum fólks í Evróipu, þar sem loftið er tempr- að, vaxa líka í Vestur-Canada, svo sem raspber, jarðber, kúren- ur, bláber og margar fleiri teg- undír, nema í hinum norðlægustu héruðum. Kartöflu uppskera er mikil, og fá menn oft meira en 148 bushel af ekru, þó í sama blettinn sé sáð til tíu ára, og hefir sú uppskera oft numið 170 bushelum af hverri ekrui á ári. Garðarnir gjöra oft- ast betur en fullnægja þörfum bændanna með garðávexti. Það er oft afgangur til sölu og úr- gangur, sem er ágætt fuglafóður. Garðar, þar sem bæði ávextir og fleira er ræktað, ættu að vera í sambandi við hvert einasta býli bænda í Vestur-iCanada, og einn- ig munu bændur komast að raun um, að trjáplöntur í kring um heimili, margborga sig, o& fást trjáplöntur til þeirra þarfa ó- keypis -frá fyrirmyndarbúinu í Indian Head, í iSaskatchewan. — Einnig sér stjórnin um, að æfðir skógfræðingar frá þeim búum veiti mönnum tilsögn með skóg- ræktina, og segja þeim hvaða trjátegundir séu hentugastar fyr- ir þetta eða hitt plássið.— Engi og bithagi. Hið ágæta engi og bithagi, sem fyr á árum fóðraði þýsundir vís- unda, antelópa, elk- og moosedýra, er enn 'hér að finna. Þar sem ekki er næg beit handa búfé, þar sá menn alfalfa, smára, timothy, reyrgrasi, eða einhverjum öðrum fóðurgrasstefundum; þó er þess- um tegundum fremur sáð til vetr- arfóðurs í Vesturfylkjunum, eink- um í Mlanitoba, heldur en til bit- haga. Einnig er maís sáð hér allmikið til vetrarfóðurs handa nautgripum. Þegar engjar í Vestur-Canada eru slegnar snemma, er grasið af þeim mjög kjarngott, og gefur lítið eða ekkert eftir ræktuðu fóðri, ef það næst óhrakið. Þær tegundir, sem bezt hafa reynst af ræktuðu fóðri í Vesturfylkjunum, er alfalfa, rúggras og broomgras, hvort heldur að þeim tegundum er blandað saman eða að þær eru gefnar hver út af fyrir sig. En ef sáð er þar til bithaga, þá er alfalfa og broomgras haldbeztu tegundirnar. Áburður. Aðal einkenni jarðvegsins í Saskatchewan, og í Sléttufylkj- unum öllum, er það, hve ríkur hann er af köfnunarefni og jurta- leifum. Og það er eimitt það, sem gefur berjuum frjóefni og varanleik. Þess vegna þurfa bændur ekki á tilbúnum áburði að halda. En ekki dugir fyrir bændur að rækta korn á landinu sínu ár frá ári, án þess að 'hvíla landið, eða að breyta um sáðteg- undir, því við það líður hann margfaldan skaða. Til þess að varðveita frjómagn landsins, þarf korn- og nautgripa- rækt að haldast'í hendur, og verð- ur það þýðingarmikla atriði aldr- ei of vel brýnt fyrir mönnum, ef þeir vilja að vel fari. Hin hörðu vetrarfrost og hið þurra loftslag eru öfl til vernd- unar frjósemi jarðvegsins. Þau losa allan jurtagróður í klaka- böndum sínum frá vetrarnóttum til sumarmála. Enn fremur varn- ar hið reglubundna regnfall sum- arsins því, að jarðvegurinn missi gróðrarkraftsins af af miklum þurki. Það hefir ávalt sannast, að þar sem framleiðsla hefir far- ið þverrandi, þá er það því að kenna, að landinu hefir verið misboðið — að bændurnir hafa annað 'hvort ekki hirt um að breyta til um útsæði, eða á neinn hátt að vernda gróðrarkraftinn. Eldiviður og vatn. Linkol eru aðal eldiviðarforði manna í Saskatchewan, og eru stórkostlegar linkolanámur í suð- - austur hluta fylkisins. Einnig he-fir Dominion stjórnin í félagi við fylkisstjórnirnar í Saskatche- wan og Manitoba, ráðist í að búa til hnullunga úr kolamylsnu, sem er pressuð með vélum ásamt lím- efni til að halda mylsnunni sam- an, og hefir því reynst ágætt eldsneyti, ekki að eins heima fyrir, heldur er líkleg til þess að verða ágæt markaðsvara. Kolum þessum má líka brenna eins og þau koma úr námunum, og eru gott eldsneyti. Þessi kol finnast víða í Saskatchewan, og eru þau enn ekki grafin upp að neinu verulegu ráði, nema á tiltölulega örfáum stöðum, heldur grafa menn nokkur fet o-fan í jörðina og taka þar það sem þeir þurfa með í það og það skiftið. í norður hluta fylkisins eru víðáttumiklar timburlendur, þar sem bændur geta fengið sér elds- neyti og efni til bygginga. — Það er ekki þýðingarlítið fyrir þá, sem hugsa sér að setjast að á einhverjum stað, að vita, að vatnsforði er nægur. Á mörgum stöðum í Saskatchewan er hægt að fá brunnvatn, sem er bæði not- hæft fyrir menn og skepnur, og eru þeir brunnar vanalegast frá 10 til 30 fet á dýpt. Sumstaðar þurfa menn að grafa dýpra, til þess að ná í nægilegan vatnforða. þess að ná í nægilegan og góðan vatnsforða. Trjárœktarstöðin við Rauðavatn Hver á hana? — Hver hirðir um hana? Sagt er, að árið 1903 hafi verið stofnað skógræktarfélag í Reykja- vík. Félag þetta keypti sér land við Rauðavatn. Þar skyldu gerð- ar tilraunir með skóg- og trjá- rækt. Fyrstu árin var mikið að þessu unnið. Við Rauðavatn var gróðursettur fjöldii trjáa, síðan komið upp trjáreitum, sáð trjá- fræi og aldar upp ungar trjá- plöntur. Alt virtnst vera í bezta gengi og vel á stað farið, vonir manna á möguleika til trjáræktar að rætast. En svo lítur út fyrir, að þolinmæði og hirðusemi skóg- ræktarfélagsins hafi verið ofboð- ið. Trén eigi vaxið nógu fljótt, því að alt í einu (mér er eigi kunnugt um hvenær)i er hætt að hirða um blettinn. Girðingunni eigi einu sinni haldið við, svo að sauðfé og annað búfé gengur þar nú lausum hala. En nú víkur sögunni til trjánna. Fjöldi þeirra hefir átt við eymd- arkjör að búa, hafa verið gróður- sett í óræktar- og næringarsnautt holt. Lítið að þeim hlúð og eigi séð fyrir þeirri næringu, er vönt- un var á. Fjöldi hinna gróður- settu trjáplantna hefir þarafleið- andi. dáið. Eigi getað búið við þessi ömurlegu skilyrði. — En nokkrar, þar á meðal furan, hafa hrikt af. Þessar plöntur hafa í mörg ár lítið vaxið, eigi getað felt sig við þau skilyrði, sem þeim voru boðin, en lifað þó. Að síð- ustu hafa þau þó sætt sig við kjör sín, lagað sig eftir kringum- stæðunum, notfært sér þau efni, sem fyrir hendi voru og farið að þroskast. Þetta eru þau merkileg- legustu fyrirbrigði, sem orðið hafa í íslenzkri trjárækt. ákógræktarfélag Reykjavíkur tekur fjölda ungra trjáplantna til fósturs, flestar úr hlýrra lofts- lagi sunnan frá Danmörku. Elur það nokkrar upp í trjáreitum. Öllu þessu eru boðin hörmuleg skilyrði, svelt. Börnin þroskast lítt(, verða krypplingar, en þá er öllu slept út á gaddinn, þar sem ránjýrin eru fyrir. En þrátt fýr- ir alt og alt byrjuðu trén að vaxa. Vilja nú ekki eigendurnir viður- kenna .fósturbörnin sín við Rauða- vatn, vernda þau fyrir rándýrun- um, gefa þeim næringarforða til eins árs? Það er eigi vansalaust hvernlg hefir verið farið með trjáræktar- stöðina við Rauðavatn, rétt við þjóðveginn. Hún hefði getað orðið til að mynda trú á mögu- leikum til trjáræktar, en starfs- ræksla hennar hefir verið þann- ig, að hún hefir veikt trúna. En trjáleifarnar sjálfar benda í ijf- ugaa átt Nú verður að hefjast handa. Skógræktarfélagið gamla á að vakna af sínum væra svefni og hlúa að sínum vanræktu fóst- urbörnum; annað er eigi sæm- andi 1930. En hvar er skógrækt- arfélagið? — Hverjir standa að því ? E.f það finst eigi, verður ríkið að kasta eign sinni á leif- arnar og sýna þeim sóma. S. Sigurðsson. —Vísir. AT THB WONDERLAND. Next Monday, Tuesday, Wednesday Marion Davies in The Cardboard Lover. »

x

Lögberg

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.