Lögberg - 30.06.1932, Page 1

45. ARGANGUR
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 30. JÚNÍ 1932
NÚMER 26
Hungursneyð í Kína
“Ganlgi ég heim í borgina, þá sé
eg þar menn dána úr hungri.”
—Jeremías.
Síðari uppskeran brást að mestu
leyti í fyrra, en meira þurfti ekki
til þess að hér yrði hungursneyð.
Þar við bættust svo óeirðirnar í
vetur. Tíu til tólf þúsundir ræn-
ingja óðu um héraðið og gerðu sér
far um að eyðileggja alla mat-
vöru, svo hermönnunum veitti eft-
irsóknin sem allra erfiðust.
Þetta gerðist í febrúarmánuði.
Og síðan hafa mörg hundruð heim-
ilislausar fjölskyldur reikað hér
á milli bæja og þorpa. Enn þá
hafa þó ekki verið gerðar neinar
ráðstafanir til þess að firrast al-
menn vandræði; tvennar skiljan-
legar ástæður eru fyrir því: kín-
verzk yfirvöld gefa sig ógjarna
að öðrum verkefnum en þeim, er
bersýnilega hafa nokkurn pen-
ingahagnað í för með sér; og al-
þýðan hefir aldrei vanist að sinna
líknarstarfi.
Það verður ekki ofsögum sagt
af því hvað fólk leggur sér til
munns, þegar hungrið sverfur að.
Snemma var farið að drýgja mat-
inn með mold og barkarmuln-
ingi, alskonar grösum og trjárót-
um. Skepnum og alifuglum er
búið að farga fyrir löngu; þá
kemur röðin að áhöldum, hús-
gögnum og fatnaði. Þetta bera
menn á bakinu til fjarliggjandi
bæja og þorpa, og selja fyrir ein-
hverja smámuni. Peningunum
er auðvitað varið til að kaupa
ódýrar og skemdar matvörur. Að
lokum fer fólkið að rífa húsin
yfir höfðinu á sér, viði og þak-
stein er ef til vill hægt að selja.
En lítið verður úr þessu öllu sam-
an: Á sölutorgunum er fult fyrir
af alskonar skrani; sem alt af er
að 'lækka í verði og aukast. En
matvaran verður fásénari dag
frá degi og er gulls ígildi.
Þorpin leggjast í eyði hvert á
fætur öðru. Beiningamenn standa
fyrir hvers manns dyrum og
hrópa: “Kolien, kolien ba-a, gi
go fú-a-a!” þ. e.: miskunnið,
miskunnið, gefið ölmusu!)j.
Verðgangur hefir eiginlega
alt af verið “atvinnuvegur”
auðnuleysingjanna í Kína. Til
þessa hefir hið opinbera ekki lát-
ið fátækramálin til sín taka. Nú
eru þeir svo margir, sem komnir
eru á vonarfvöl, og svo nængöng-
ulir, að fólk, sem annars er vant
að reita einhverju í betlarana, er
hrætt um líf sitt og gefur þeim
ekkert. Er þá fokið 1 flest skjól
og er ekki annars að vænta, en að
betlurunum gremjist að vera
rændir réttindum sínum. í bæ
einum skamt héðan, réðus't ný-
verið þúsundir hungraðra manna
á matvöruverzlanir og opinberar
byggingar, og hefndu sín grimd-
arlega.
Mönnum er eins farið og rán-
dýrunum að því leyti, að ýmist
þyrpast þeir þar að; sem alls-
nægtir eru fyrir, ellegar notfæra
sér eymd annara og ræna líkin.
Betlaraflokkarnir í Honan gætu
sagt með Páli postula: vér erum
eins og komnir í dauðann, og samt
lifum vér, — eins og fátækir, en
auðgum þó marga.” Það er ekki
orðum aukið, að þeir hafa auðg-
að marga. Ránfíknir menn hafa
þyrpst að þeim úr öllum áttum og
rúð þá og flegið. Selja þeim of-
urlitla lífsbjörg fyrir okurverð,
en kaupa fyrir smáræði hús
þeirra og jarðir, áhöld og fatnað.
konur og börn, — enda er nú alt
þetta gjaffalt.
Hér er maður á þritugs aldri,
blásnauður orðinn eftir barátt-
FRÁ ÍSLANDI.
Reykjavík, 5. júní.
Hægviðri hefir verið um land alt
undanfarna viku með þokum á
Norður- og Austurlandi. — Úr
komulaust að kalla um land alt, en
fremur hlýtt, segir Veðurstofan.
Gróðri hefir farið vel fram hér um
slóðir undanfarna viku, og eru
margir grasblettir nú slegnir hér í
bænum með síbreiðu grasi. Áfall
um nætur hefir bætt úr rigningar-
skorti.
ís er nú allur farinn frá Horn-
banka.
Togarar hafa verið á veiðum á
Hornbanka og Skagagrunni, og
hafa þeir komið með ágætan afla.
En búist er við að útgerð þeirra
flestra hætti nú jafn óðum og
þeir koma í höfn, sakir þess hve
mikið ósamræmi er nú orðið milli
útgerðarkostnaðar og fiskiverkun-
ar annars vegar, og hins lága
fiskiverðs í markaðslöndunum.
Afli á öllu landinu var um síð-
ustu mánaðamót '285 þús. skipd.,
en í fyrra var aflinn 318 þús. skpd.
og árið 1930 var hann mestur, sem
verið hefir, 336 þúsund. — Fiski-
birgðir í landinu nokkuru minni
en á sama tíma í fyrra. — Mgbl.
una við hungurvofuna. Dóttir
tveggja ára og fataræflarnir, sem
enn þá hanga á kroppnum, er al-
eiga hans. Þegar alt var gengið
til þurðar, seldi hann að lokum
eiginkonu sína fyrir 16 krónur.—
Mér dettur annar maður í hug,
nokkru eldri. Hann er kinnfiska-
soginn og augnatóptirnar ömur-
lega djúpar; hungrið hefir sorf-
ið vöðvana af fótleggjunum. Hann
heldur á veikum dreng á hand-
leggnum. á að gizka þriggja ára
gömlum. Dóttur sína og konu
seldi hann sama manni, en konan
fyrirfór sér daginn eftir að borg-
un fór fram.
Tvo drengi höfum við tekið að
okkur í bili, bræður, þriggja og
átta ára gamla; hungur og veik-
indi hafa rænt þá foreldrum
þeirra báðum og þremur systkin-
um. — Sama morguninn og þetta
er skrifað, lá ellefu ára gamalt
barn liðið lík hér fyrir utan dyrn-
ar. Enginn kannaðist við það;
harmsaga þessa elskulega litla
sakleysingja verður aldrei færð í
letur. Lögreglan selur beininga-
mönnum Iíkið í hendur og leyfir
þeim að hirða fataræflana fyrir
að sökkva því niður í einhverja
gryfjuna fyrir utan bæjarvirkin.
Yfirvöldin hófust ekki handa,
fyr en bærinn var orðinn fullur
af flökkulýð og öllum var aug-
ljóst orðið að í óefni var komið.
Bæjarstjórnin hefir loksins geng-
ist fyrir matgjöfum til hér um
bil 5,000 manns. En margir
horfa undrandi á þessar matgjaf-
ir og spyrja: Hvað er þetta handa
svo mörgum!
Kristniboðarnir skutu saman
nokkru fé, og síðan 1. apríl höfum
við daglega gefið á fjórða hundr-
að manns eina máltíð matar. Við
höldum til í stórum hofgarði
skamt frá kristniboðsstöðinni.
Þangað höfum við smalað gamal-
mennum, örmagna fólki og aujn-
ingjum, sem enga björlg getur
veitt sér. Einn daginn dóu sjö,
en annan fjórir. Þegar þetta er
skrifað, hafa að eins liðið svo
tveir dagár síðan við byrjuðum
þarna, að ekki háfi einn eða fleiri
dáið. — þrátt fyrir björgunar-
viðleitni bæjarfélaga og ein-
stakra manna, er hætt við að
hungursneyðin aukist mjög þang-
að til hveitiuppskeran hefst í
maímánaðar lok.
Ólafur Ólafsson.
Tengchow, Honan, China,
21. apríl 1932.
Stjórnarbylting í Siam
í Siam hefir verið einvalds-
stjórn alt til þessa, og þar hefir
ríkt Prajadhipok konungur og
Rambai drotning. Kannast marg-
ir við þau, því það er ekki lanlgt
síðan þau dvöldu all-lengi í
Bandaríkjum og ferðuðust einn-
ig um Canada og komu meðal
annars til Winnipeg. Eru þessi
konungshjón bæði vel mentuð á
vestræna vísu, og hefir konung-
urinn veitt þegnum sínum miklu
meiri þátttöku í stjórn landsins
heldur en þeir höfðu áður. En
svo virðist, sem þjóðin sætti sig
ekki lengur við einveldið og
krefjist nú þingbundinnar kon-
ungsstjórnar, og til þess að koma
því í framkvæmd, var uppreisn
hafin í vikunni sem leið, og stóð
herlið ríkisins fyrir henni. Varð
mótstaðan svo sem engin, og að-
eins einn maður féll. Konungs-
fjölskyldan var tekin föst og
nokkrir æðstu embættismenn og
náðu uppreisnarmenn strax öllum
yfirráðum, og fá vafalaust sínu
framgengt. En þessi stjórnar-
bylting virðist hafa gengið af al-
ve'g óvanalega friðsamlega.
V iðskif tasamningar
Canada og Þýzkaland, eða
stjórnir þessara landa, hafa kom-
ið sér saman um að reyna að
gera með sér viðskiftasamninga
innan sex mánaða. Hafa bæði
þessi lönd nú afar háa tollmúra
hvort gagnvart öðru, svo öll við-
skifti milli þeirra eru svo að
segja alveg ómöguleg. Þýzkaland
hefir nú sett hærri innflutnings-
toll gegn vöru frá Canada, held-
ur en nokkru öðru landi. Hvað
úr þessu kann að verða, er nátt-
úrlega óvíst enn, en þetta er til-
raun, sem Canada stjórn sýnist
nokkurn velginn til neydd að gera.
Meðan á þessu stendur, hækka
þessi lönd ekki tollana, frá því
sem nú er.
Fylkiskosningarnar
Atkvæði hafa nú verið talin í
öllum kjördæmum Manitobafylk-
is, þar sem kosningar fóru fram
hinn 16. þ.m. Eru úrslitin þau,
að stjórnin hefir hlotið 36 þing-
sæti, íhaldsflokkurinn 10 og
verkamannaflokkurinn 5. Tveir af
hinum kjörnu þingmönnum telj-
ast óháðir, en munu þó báðir
fylfeja stjórninni að mestu leyti.
Enn er ókosið í tveimur kjördæm-
um í norðurhluta fylkisins, en
kosningar fara þar fram hinn 14.
júlí. Nú sem stendur þykir senni-
legt, að mótstöðuflokkar stjórn-
arinnar hafi enga frambjóðendur
í þessum tveimur kjördæmum, og
að frambjóðendur stjórnarinnar
nái þar kosningu gagnsóknai'-
laust.
Fara heim
Um, tvö hundruð námamenn, frá
ýmsum stöðum í Evrópu, en sem
síðastliðið ár hafa unnið við
námagröft í Nova Scotia, eru nú
að leggja af stað til heimkynna
sinna í Evrópu. Þessir menn komu
til Canada þegar atvinna var nægi-
leg, en nú hafa þeir lengi verið
iðjulausir og er nú hjálpað af
stjórninni til að komast til sinna
fyrri heimkynna, hvað sem þar
kann við þeim að taka.
Snjófall á Ítalíu
'Sú fregn kom frá Florence á.
ítalíu, hinn 24. þ.m., að þar hefði
hálendið þá verið þakið snjó. Er
sagt, að slíkt hafi ekki komið fyr-
ir þar öldum saman., um þetta
leyti árs.
Séra
Friðrik Hallgrímsson
sextugur.
Eg á bágt með að trúa því, að
séra Friðrik Hallgrímsson sé
sextugur í dag, og þó verð eg að
gera það, því að hann hefir á-
valt öll sín plögg í röð o!g reglu,
og svo mundi vera um fæðingar-
vottorðið. Eg man vel eftir hon-
um;, þegar eg kyntist honum fyrst
á hinu ágæta heimili foreldra
hans. Hann var þá kominn heim
í sumarleyfi frá háskólanum.
Honum fylgdi fjör og saklaus
glaðværð, ánægja með lífið, með
námið, með starfið fyrir stafni,
og hann kunni að lifa 1 líðandi
stund. Snyrtimaður í öllum sín-
um háttum, en hispurslaus; glett-
inn og góðgjarn í senn. öllum
þótti vænt um hann, enda gerði
hann sér engan mannamun. Og
nú finst mér svo skamt síðan
þetta var, af því að eg finn svo
lítinn mun á honum eftir öll
þessi ár.
Eg heimsótti hann í hinni
blómlegu Argyle bygð, og þau
hjónin fóru með mér um sókn-
irnar hans. Hann ók okkur í bíl.
sem sóknarbörnin hans höfðu
gefið honum fyrir einum eða
tveimur dögum. Hann hafði aldr-
ei áður stýrt bíl. Eg sagði hon-
um, að hann skyldi fá fyrir ferð-
ina, ef hann nú dræpi okkur á
þessu ferðalagi. En hann var
“hvergi hræddur hjörs í þrá,” og
hafði rétt tök á öllu, því að hann
er lagvirkur hvað sem hann ger-
ir. Á þeirri ferð sá eg, hve inni-
lega vænt öllum sóknarbörnunum
hans þótti um þau hjónin. Eftir
því tók eg, að hann hafði ekki
fengið neitt af þeim enskukeim,
sem loðir við framburð margra
íslendinga, er lengi dvelja vestan
hafs. Hann var samur við si'g í
því sem öðru, hélt sínum eðlilegai
framburði, hvað sem hljómaði í
kringum hann, og sama hefir alt
af verið um ræður hans: Það er
enginn miærðarsemingur, engin
tilgerð eða kækir, heldur ávalt
eðlilegur hreimur, eins og þegar
maður talar við mann. Það er af
því, að hann segir ekki annað en
það, sem hann vill sagt hafa. Eg
hefi aldrei heyrt séra Friðrik
halda ræðu, er mér fyndist ekki
eiga við tækifærið, o!g þó getur
hver maður sagt sér sjálfur, að
dómkirkjuprestur í Reykjavík fær
óteljandi tækifæri til að verða
hjáróma, ef hann hefir ekki bæði
lögmál og evangelíum í sjálfum
sér. En það hefir séra Friðrik.
Hann þjónar öðrum mjeð því að
fylgja sínu góða og heilbrigða
eðli. Þegar fyrverandi forseti
hins ísl. kirkjufélags í Vesturheimi
þakkaði honum við heimför hans
fyrir tuttugu ára ágætt starf sem
skrifari kirkjufélagsins, sa!gði
hann meðal annars: “Allir þeir,
sem með þér hafa starfað í kirkju-
félaginu, minnast með aðdáun
ljúfmensku þinnar og þýðleiks í
samvinnu. Þú hefir í hvívetna ver-
ið skapbætir mianna og kveikt ljós
gleðinnar í félagsskap vorum.”
Sama munu allir segja, er unnið
hafa með séra Friðrik. Og þó er
hann stefnufastur. Hann veit hvað
hann vill og gerir það — með
lagi — svo að hann meiðir hvorki
sjálfan sig né aðra. í starfi sínu
ýirðist hann óþreytandi og1 alt af
er hann glaður, hvar sem hann
hittist. En aldrei er ánæ!gju-
svipurinn meiri, en þegar hann
er á hinu fagra heimili sínu um-
kringdur konu og börnum. Þrátt
fyrir meðfætt glaðlyndi og and-
legt jafnvægi væri hann ekki eins
ungur og hann er, ef hann hefði
ekki átt sér saimhenta, tápmikla,
“Island” strandar
Reykjavík, 8. júní.
Klukkán 9 í gærmorgun fór Es.
“ísland” frá Akureyri. Bezta veð-
ur var á Eyjafirði, logn og sól-
skin. En þegar kom út í fjarðar-
mynnið skall á sótsvarta þoka.
Laust eftir hádegi sigldi skipið
1 strand á austanverðu Siglunesi.
Háflóð var um það leyti. — Hafði
skipið siglt á grynningarnar með
hálfri ferð. Samt stóð það í stór-
grýti á 'láréttum kili.
Skipstjóri sendi afgreiðslunni
hér skeyti um atburðinn. Var
hann vongóður um að skipið næð-
ist út með næsta flóði. Bátur af
Siglunesi kom brátt á strandstað-
inn. Tók hann nokkra farþega og
flutti til Siglufjarðar. Sögðu þeir
Siglfirðingum tíðindin. Ýmsir bát-
ar af Siglufirði brugðu þegar vð
og fóru á strandstaðinn. Sögðu
þeir, er þeir komu til baka, að
tvísýnt myndi hvort skipið næð-
ist út. Leki var þó enginn kom-
inn að skipinu — eða sama og
enginn.
Togarar tveir, er voru að veið-
um á Skagagrunni, komu á strand-
staðinn í gærkvöldi. Ætluðu þeir
að reyna að ná skipinu út um há-
flóðið. Einnig mun “Fylla” hafa
verið á leiðinni þangað í gær-
kvöldi, til aðstoðar.
Norskt skip, “Varild”, strand-
aði þarna 15. september 1928, á
leið frá Akureyri. Flakið af því
er rétt hjá strandstað “íslands.
— Mgbl.
Hannes S. Blöndal
í dag á Hannes S. Blöndal,
skáld, 25 ára starfsafmæli í
Landsbankanum. Kom hann þang-
að 10. júlí 1907 — frá Vestur-
heimi — en þar hafði hann dval-
ist um nokkurra ára skeið og
fengist við blaðamensku o. fl.
Sá sem þessar línur ritar, hef-
ir lengi verið samverkamaður
Hannesar. Reglusamari, dag-
farsprúðari og hirðusamari mann
við verk sitt hefi eg aldrei þekt.
Þar er jafnan alt í röð og reglu,
hvergi blettur né hrukka. Hygg
eg, að lengi megi leita og víða til
þess að finna mann, sem vandari
er að virðingu sinni og gætir bet-
ur þess verks, sem honum er
falið.
Enda þótt Hannes Blöndal sé
nú nokkuð tekinn að eldast að
árum, er hann þó óvenjulega ung-
ur bæði í sjón og reynd. Get eg
varla sagt, að nokkur verulegur
munur hafi á honum orðið öll þau
ár, sem við höfum þekst. Hinar
góðu og skemtilegu gáfur hans
njóta sín enn til fulls, og virðist
honum heldur vaxa hin “andlega
spektin”, eftir því sem árunum
fjölgar. — Eins og allir vita, er
Hannes Blöndal eitt af góðskáld-
um, þjóðarinnar og hafa mörg af
ljóðum hans orðið mjög vinsæl.
Síðustu árin hefir fátt nýrra
kvæða sézt frá honum, en vænt-
anlega á hann enn eftir að yrkja
margt góðra kvæða.
Eg óska H. B. allra heilla á
komandi árum og undir þá ósk
munu margir taka.
Samverkamaður.
—Vísir 10. júní.
glaðlynda og góða konu og
skemtileg börn.
Eg veit að í dag streyma að
heimili þeirra hjóna heillaóskir
og þakkir úr öllum áttum. Eg vil
bæta þeirri ósk við, að séra Frið-
rik megi lifa og starfa heill og
hress með ástvinum sínum til
hárrar elli. Hann verður alt af
ungur.
Guðm. Finnbogason.
—Vísir 9. júní.
Lögbrjótarnir borga
lögreglunni
í blaðinu Baltimore Sun, var
fyrir skömmu smágrein um rétt-
arfarið og lögregluna í Chicago,
sem er meira en lítið eftirtekta-
verð, ef sönn er. Segir þar með-
al annars, að kaup lögregluþjón-
anna í Chicago sé $45 á viku, en
þeir hafi ekki fengið kaup sitt
mánuðum saman, vegna þess að
bæjarstjórnin hafi ekki peninga
og geti því ekki borgað. Samt
beri ekki neitt á því, að þeir séu
óánægðir með stöðu sína eða leiti
sér eftir annari atvinnu, eða kom-
ist ekki rétt eins vel af eins og
aðrir, sem fá kaup sitt reglulega
borgað, en ráðningin á þessu sé
sú, að lögbrjótarnir, eða vínsal-
arnir sérstaklega, 'sjái um það
að þeir fái það sem; þeir þurfi sér
til framfærslu. Af þessum vín-
sölulýð eru tólf til fimtán þús-
undir manna í Chicago, segir í
fyrnefndri grein. Þykir greinar-
höfundinum skörin vera farin að
færast upp í bekkinn, þegar lög-
brjótarnir fara að fæða og klæða
lögregluliðið.
Bankarán
Hinn 16. þ. m. var bankarán
framið í Winnipeg. Það var úti-
bú Royal bankans á Osborne o'g
Corydon, sem rænt var. Það gerði
einn maður og komst í burtu með
átta þúsund dali og hvarf, svo
enginn vissi hvað af honum
varð. Nú hefir ungur maður ver-
ið tekinn fastur í Buffalo, N.Y.,
sem grunaður er um að hafa
framið.þetta bankarán. Auðvit-
að er það ekki sannað enn. Mað-
ur þessi heitir Ronald Rideout og
er frá Edmundston, N. B. Er
hann grunaður um fleiri banka-
rán.
Uppskeruhorfur
Eins og stendur, eru uppskeru-
horfurnar í öllum Sléttufylkjun-
um mjög góðar. Vitanlega er út-
litið ekki alstaðar jafngott á öllu
þessu afar-víðát|;umikla svæði.
Sumstaðar hafa engisprettur þeg-
ar 'gert æði mikinn skaða, sérstak-
lega í suðurhluta Manitobafylkis.
Líka hafa cutworms gert mikinn
skaða, einkum í Saskatchewan-
fylki sunnanverðu. í einstaka
stað hefir regn heldur ekki verið
nægilega mikið. En þrátt fyrir
þetta, eru uppskeruhorfurnar
yfirleitt mjög góðar, svo jafn góð-
ar hafa þær naumast verið í
mtörg ár, líklega ekki síðan 1915.
Hér í nágrenninu hefir tíðin nú
lengi verið einstaklega góð, hæfi-
lega miklir hitar og nægilegt
regn, enda er hér allur jarðar-
gróður afar mikill.
FRÁ ÍSLANDI. *
Reykjavík, 10. júní.
Snjóað hefir í fjöll í nótt. Norð-
an og norðaustan stormur og kuldi
um land alt. Hríðarveður í útsveit-
um norðan lands og vestan.
Eldur kviknaði í morlgun í kjall-
aranum á Hótel Skjaldbreið, út frá
bökunarofni. Slökkviliðið var um
hálfa stund að kæfa eldinn. Komst
talsverður eldur í loftið yfir kjall-
aranum, en upp á hæðina komst
hann ekki.
Bragi kom af veiðum í gærkveldi
mjeð áttatíu tn. Þórólfur kom af
veiðum í dag með ágætan afla.
Fiskbirgðir námu þ. 1. júní sam-
kvæmt reikningi gengisnefndar,
33,285 þurrum smálestum. Þ. 1.
júní í fyrra nam aflinn 46,571
þurrum smálestum, en 1930
41,227, og 1929 32,012 þurrum
smálestum. — Vísir.