Lögberg - 30.06.1932, Blaðsíða 6

Bls. 6.
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 30. JÚNÍ 1932.
Náman með járnhurðinni
BFTIR
IIAROLD BELL WRIGHT.
“Það er tími til þess kominn, að kennari
þinn beimsæki þinn góða nágranna, eða finst
þer það ekki? Bg var farinn hálfvegis að
halda, að Saint Jimmy hefði eitthvað á móti
þessum nvkomna nágranna, þó hann léti ekki
á Því bera, og ætlaði ekkert að skifta sér af
honum, þó það sé honum ekki líkt.”
Marta svaraði engu, en hún hló, en þó ekki
e'ðlilega.
Dr. Burton roðnaði og sagði í mesta flvti:
“Bg var rétt að spyi ja Mr. Edwards, Nata-
chee, þegar þú komst alt í einu okkur öllum að
óvörum, hvernig honum líkaði lífið hér.”
°g eg var rétt að því kominn að svara,”
sagði Edwards glaðlega, “að þetta vagi hinn
taliegasti og ánægjulegasti sitaður, sem eg
hefi nokkurn tíma séð, og að eg hefði hvergi
\erið, )>ar sem mér hefði þótt ánægjulegra að
vera, en einmitt hér. ’ ’
Indíáninn brosti og hann leit sínum hrafn-
svörtu augum á Mörtu og á Saint Jimmi og
sagði:
“Eg held það hafi orðið Mr. Edwards til
mikils góðs, að koma hingað. Fyrir það hef-
ir hann aftur fengið góða heilsu og hann hef-
ir fundið nægilega mikð af gulli til að geita
keypt það, sem Jiann nauðsynlegast liefir
þurft. Fyrir vera sína hér, hefir hann orðið
fallegur og skemtilegur félagi. Og síðast en
ekki sízt, þá hefir hann losnað við alla sína
fyrri óvini, ef hann kann að hafa átt einhverja
óvini áður. Þetta ætti að vera hverjum manni
fullnægjandi hvar sem er.”
Hugh Edwards virtis.t verða dálítið órótt.
'Svipurinn á Mörtu varð eins og á barni,
sem bæði er hrætt og undrandi.
Saint Jimmy leit á Indíánann, eins og hann
líka hefði einhverja meðvitund um, að það,
sem hann væri að segja, hefði einhverja sér-
staka þýðingu, sem væri hálf hulin bak við
hans kurteislega orðalag.
“Natahee,” sagði hann seinlega, “eg hefi
oft reynt að gera mér grein fyrir, hvaða þýð-
ingn G-ullgilið hefði eiginlega. ”
Við þessa spurningu læknisins breyttist
svipur Indíánans alt í einu. Andlitið á hon-
um varð alt í einu rétt eins og það væri steypt
úr járni. Þar sem hann sat þarna hjá þeim,
kolsvartur á brún og brá og dökkur mjög á
hörundslit, }>á virtist hann alt í einu hafa
færst úr allri siðfágan hvítra manna og verða
eins og Indíána var eðlilegt að vera, að öðru
en gremjunni, sem lýsti sér í svip hans, sem
væntanlega kom til af því, að hann hugsaði
um sinn eigin kynþátt, sem var að hverfa, eða
ganga til þurðar.
Þessar þrjár hvítu manneskjur, sem þaraa
voru, lniðu þess með allmikilli óþreyju, eða
jafnvel kvíða, hvað hann ætlaði að segja.
“Þið segið að eg, Natachee, komn og fari
eins og vofa. Eg er kannske nokkurs konar
vofa. Því ekki það? Það er ekki í ósamræmi
við fræði sumra ykkar heimspekinga, að andi
einhvers, sem liér hefði lifað fyrri, fyrir kann-
ske þúsundum ára, væri nú kominn aftur og
dveldi í þessum líkama, sem þið kallið mig,
Indíánann, Natachee. Gullgilið er fult af
vofum. Það er ekki óáþekt með fólkið, sem
hér var fyr á öldum, eins og blómin í fjalla-
hlíðunum á vorin. Yfir sumarmánuðina rign-
ir ekki og þá hverfa blómin. Nú er “litJa
vorið” komið, og þið sjáið blómin alstaðar.
“1 öllu gilinu, alt upp undir fjallatinda, að
heita má, getur maður séð þess ljós merki,
að menn hafa verið að leiita að gulli. Djúpar
gryfjur hafa verið grafnar á ótal stöðum. Þið
getið farið hér um alt, og þið sjáið þetta al-
staðar. Alstaðar hafa menn verið að leita
hér að hinum dýra málmi. Og hver gryfja,
hver rekufylli af mold og sandi, hver panna
af möl, var draumur, sem ekki rættist, von
sem ekki varð uppfylt.
GullgiJið er fult af svipum þessara von-
sviknu manna. Það eru slíuggarnir, sem fær-
ast niður fjallahlíðamar, þegar sólin gengur
til viðar. Það eru raddimar, sem við heyrum
á nóttunni, hvíslandi, suðandi, veinandi. Það
eru þreyttir andar, sem ekki geta fundið frið
— vonsviknar verur.
“Og þið, sem þorið að láta ykkur dreyma
um auðæfi og hafið þrek til að vinna að því,
að vonir ykkar megi rætasit, eins og þúsundir
manna hafa hér gert á undan yklair, hvað
eruð þið annað en nokkurs konar vofur meðal
hinna friðlausu anda hinna dánu? Hvað eruð
þið í dag, annað en skuggar forsælunnar frá
í gær?
“Þú, Dr. Burton, ert ekki annað en endur-
minning um draum, sem ekki rættist. Þú, Mr.
Edwards, þú ert ekki nema svipur þess
manns, sem þú ætlaðir að verða. Þú, Miss
Hillgrove, ert bara líkamning vona, sem aldr-
ei rættust.
“Eg, Natachee, veit þetta. En af því eg er
Indíáni, þá derjnnir mig ekki neina drauma,
og eg skapa mér ekki neinar vonir.” Hann
reis á fætur og stóð þegjandi stundarkorn, og
sagði svo: “Natacliee, Indíáninn, lifir
meðal drauganna í Gullgilinu. ”
Aður en noklcurt þeirra gat sagt nokkurt
orð, var hann horfinn. Hann fór eins hljóð-
lega, eins og hann kom.
Mennirnir tveir og stúlkan sátu hljóð og
hugsandi. Undarlega mikil ógleði og áhyggj-
ur höfðu lagst á þau, meðan Indíáninn var að
tala.
/
Dr. Burton lagði af stað heimleiðis. Hann
vildi nú frekar en nokkru sinni áður, að hann
hefði sagt Mörtu það sem gömlu félagarnir
höfðu sagt honum, henni viðvíkjandi.
Alt af frá því Marta hafði sagt honum frá
þes'sum. nýkomna manni, hafði Saint Jimmy
stöðugt veitt því eftirtekt, að hugur hennar
dróst meir og meir að þessum nýja nágranna.
Saint Jimmy var alveg viss um, að hún skildi
ekki sjálfa sig, en sjálfur skildi hann hennar
kwenlegu tilfinningar. Hann skildi líka„ að
þess gæti ekki orðið langt að bíða, að Marta
færi að skilja sjálfa sig og vita hvað hún
vildi.
Alt til þessa hafði hún verið eins frjáJs eins
og barn eða nnglingur gat frekast verið.
Hún hafði ekkert til þess þekt, sem kallað er
ást, og ekkert um það lrugsað. Hún var ánægð
með lífið eins og það var. En það gat ekki
alt af Jialdið áfram. Hún hlaut að vakna til
skýrrar meðvitundar um sjálfa sig, og það
hlaut að leiða til þess, að hana langaði til að
fá að vita meira um sjálfa sig, heldur en hún
vissi, og þá sérstaklega nm sinn eiginn npp-
rnna. Hver var hún eiginlega ? Hverjir voru
foreldrar hennar? Hvar og hvemig var hún
borin og bamfædd?
Dr. Burton þekti þessa stúlku svo vel, upp-
lag hennar og skapferli, að það svar, sem hún
fengi við þessum spurningum, gat haft
afar-mikla þýðingu fyrir alt líf hennar.
Það sem hinn lausmálgi slúðurberi, Liz-
ard, hafði sagt honum, skildist honum að
gæti verið verulega hættulegt fyrir Mörtu.
Ank þess hafði hann nú kynst Edwards, og
hann hafði heyrt Indíánann tala, og varð alt
þetta til þess, að hann fastréði að segja
Mörtu það sem hann vissi henni sjálfri við-
víkjandi. Ef Hugh Edwards væri ekki slík-
ur maður, sem hann var, og Marta væri ekki
slík stúlka, sem hún var, þá gerði þetta kann-
ske ekki sérlega mikið til. Daginn eftir
mundi Marta fara til Oracle. Hún mnndi
vafalaiust koma við, eins og hún var vön
á heimleiðinni. Saint Jimmy lofaði sjálfum
sér því, að þá skyldi hann segja Mörtu þetta,
sem hann hafði svo lengi ætlað að segja
henni. Nú skyldi það ekki bregðast.
XIII. KAPITULI.
Þegar Marta kom á fætur daginn eftir, var
hún í svo góðu skapi, að jafnvel gömlu
mennirnir höfðu orð á því og voru þeir því
ekki óvanir að sjá Mörtu glaða og káta.
Loftið var svo hreint og hressandi, eins
og allra bezt gat verið. (Jr eldhússdyrunum,
þar sem hún var að tilreiða morgunmatinn,
sá hún f jallatindana baða sig í geislum morg-
unsólarinnar. Hún heyrði fuglasönginn í
öllum áttum og hljómurinn bergmálaði í
fjöllunum. Þetta var yndislegur morgnn.
Hún sá líka, að farið var að rjúka hjá ná-
grannanum, og vissi því, að liann var kom-
inn á fætur. Hann gat því notið sömu feg-
urðarinnar eins og hún. Þannig byrjaði
dagurinn. Svo sér hún Ilugh, þar sem hann
kom út úr kofadvrunum með fötu í hend-
inni til að sækja vatn í morgunkaffið. Hún
sá að hann leit til hennar og hún kallaði hárri
röddu og bauð honum góðan daginn.
Allan morguninn var hún að sinna verk-
um sínum og það var söngur og gleði í huga
hennar og hjarta. Eftir miðjan daginn lögðu
gömlu mennirnir á Nugget fyrir hana, og
þegar hún var búin að þvo upp af borðinu,
lagði hún af stað til Oracle til að sækja það
sem hún þurfti.
Þegar hún kom heim að kofanum til að
spyrja hann hvort hún ætti að kaupa nokkuð
fyrir hann, þá hugsaði Edwards með sjálf-
um sér, að aldrei hefði hún verið eins falleg,
eins og einmitt nú. Honum fanst afar mik-
ið til um æskufegurð hennar og gleði. Hann
langaði ósköp mikið til að segja henni það,
sem hann hafði stranglega bannað sjálfum
sér að segja henni, eða jafnvel að hugsa
sjálfur. En hann sagði ekki neitt í þá átt,
og hann forðaðist jafnvel eins og hann gat,
að láta hana sjá framan í sig.
Þegar hún var farin, stóð hann kyr og
horfði á eftir henni. Þegar hún var komin í
hvarf, fór hann aftur til vinnu sinnar og fór
að leita að hinum dýra málmi, sem nú þýddi
svo miklu meira fyrir hann, heldur en bara
daglegt brauð.
Þegar Marta kom í grend við litla, hvíta
húsið, þar sem Saint Jimmy og móðir hans
áttu heima, langaði hana til að fara þangað
lieim, sjá þau og fá þau til að taka þátt í
gleði sinni. Hana langaði til að þakka þeim
innilega og hjartanlega fyrir alt, sem þau
höfðu gent fyrir hana. Þeim átti hún það
að þakka, að nú var hún orðin vel mentuð
stúlka. Hefði Saint Jimmy ekki sýnt þessa
mi'klu árvekni og þolinmæði í því að kenna
henni, þá mundi hún hafa alist upp í al-
gerðu mentunarleysi. An þeirrar lijálpar
hefði hún ekki lært að meta lífsins gæði og
ekki kunnað að njóta þeirra. En hún vissi,
að hún þurfti að flýta sér, svo hún hætti við
að koma við í hvíta húsinu. Hún ætlaði að
koma við á heimleiðinni.
Þó vegurinn væri ekki sem greiðfærastur,
þá gerði Mörtu það ekki mikið til, því að
Nugget var fimur og fótviss. Alstaðar voru
hlíðamar þaktar blómum og alstaðar blasti
fegurð náttúrunnar við henni. Þetta var
yndislegur dagur.
Þegar hún kom að búgarði Wheelers, þar
sem var bæði stór vindmylna og vatnsgevm-
ir, mætti hún tveimur sonum Wheelers,
rjóðum og hraustlegum piltum, sem voru að
leika Indíána. Þeir léttust ætla að skjóta
örvum á hana, en gerðu svo mikinn hávaða,
að Nugget varð hálf hræddur og Marta átti
erfitt með að ráða við hann. En svo hlupu
drengimir til og opnuðu kurteislega hliðið á
girðingunni, og Mr. Wheeler kallaði til henn-
ar og heilsaði henni vinsamlega og sömu-
leiðis Mrs. Wheeler, sem bauð henni að
koma inn og hvíla sig. En hún svaraði því,
að vel gæti verið, að bráðum færi að rigna,
en hún þyrfti að vera komin heim fyrir
kveldmatartíma, og hún hélt áfram til
bæjarins.
Það var nokkurs konar hestarétt skamt
frá sölubúðinni í Oracle, og þar stóðu nokkr-
ir hestar með reiðtýgjum. Þeir voru leti-
legir og hengdu niður höfuðin þar sem þeir
stóðu og biðu eftir sínum enn letilegri hús-
bændum, sem stóðu á pallinum framan við
búðina. Þegar Marta kom nær, sá hún, að
Lizard var einn af þeim sem þama stóðu.
Þeir horfðu á hana og hún sá, að Lizard vék
sér að einum þessum iðjuleysingja og sagði
eitthvað við hann, og allir þessir menn, sem
þarna vom, skellihlógu. Hana grunaði, að
hún væri sjálf umtalsefni þessara náunga og
henni leið ekki nærri vel. Tveir af mönn-
unum, sem þarna voru, tóku sig eins og út
úr hópnum og stóðu saman eins og út af
fyrir sig.
Þegar Marta kom og fór af baki, var hún
alveg viss um að allir þessir menn horfðu
eitthvað grunsamlega á hana. Henni féll
þetta afar illa og hún flýtti sér inn í búð-
ina og gekk fram hjá þessum mönnum, eins
hratt eins og hún gat, og fór inn í búðina.
Þegar hún gekk fram hjá, tóku þessir tveir
piltar, sem stóðu til hliðar, ofan fyrir henni.
Þegar hún var rétt komin inn fyrir dyrn-
ar, sagði Lizard aftur eitthvað við félaga
sína og þeir tóku undir það með hinurn ó-
geðslegasta mddaskap, og í þetta skifti
heyrði Marta nokkurn veginn hvað þeir
sögðu. Hún stóð kyr ofurlitla stund, eins
og hún gæti ekki hreyfit sig. Henni fanst
eins og hún hefði fengið rokna högg á liöfuð-
ið og hana svimaði og hun varð ráðalaus og
vissi ekki hvað hún ætti að gera. Hún varð
hrædd og það var í fvrsta siuni a æfinni, sem
hún hafði orðið það.
Tvær konur ]>ar úr þorpinu, sem vom
þarna í búðinni, litu kuldaloga til hennar,
snera sér svo frá henni og töluðu eitthvað
saman í hálfum hljóðum. Martá fór inn í
hinn enda búðarinnar og stóð þar stundar-
korn afsíðis, meðan hún var að jafna sig.
Aður en hláturinn var dáinn út, gekk ann-
ar piltanna, sem tekið höfðu ofan fyrir
Mörtu, til þeirra. Hann leit hvast á Lizard,
og það var ekki um að villast hvað honum
var í liug. Allir steinþögnuðu, þegar hann
kom.
Pilturinn talaði í lágum róm, eins og liann
ætlaðLst ekki til þess, að það sem hann segði,
heyrðist inn í búðina.
“Það er hollast fyrir þig að^ segja ekki
meira. Þú hagar þér eins og dóni. Kærðu
þig ekki um byssuna,” bætti liann við, þegar
hann sá, að Lizard þreifaði eftir skamm-
byssu sinni. “Það verður ékkert uppistand
hér í þetta sinn. Eg er bara að segja þér,
að slíkt orðalag, sem þú hefir haft, getur
með engu móti géngið hér í Arizona. Það er
kannske ekki óvanalegt í því ríki, sem þú
komst frá, en hér er því ekki vel tekið, nema
þá kannske hjá einhverjum dónum, eins og
þú ent.”
Hann leit kuldalega en alvarlega til allra
þeirra, sem þarna voru viðstaddir.
Enginn maður hreyfði legg eða lið. Pilt-
urinn bjó sér til vindling og kveikti í honum
með allra mestu hægð. Hann leit af Lizard
og á hina og sagði:
“Eg sé, að þið eruð að hugsa um þetta.
Það er bezt fyrir ykkur að halda áfram að
hugsa um það.”
Svo leit hann afttur á Lizard, og það var
eins og hann væri að mæla hann allan með
augunum. An þess að segja nokkuð meira,
sneri hann sér við og gekk í hægðum sínum
þangað sem hesturinn hans var.
Um leið og þessi piltur og félagi hans riðu
•sína leið, ráku þessir slæpingjar, sem þama
voiu, aftur upp skellihlátur. En í þetta sinn
vom þeir ekki að hlæja að því, sem Lizard
hafði sagt, heldur að honum sjálfum.”
“Það er hollast fyrir þig, að láta ekki
Steve Brodie ná í þig í annað sinn,” sagði
einn þeirra.
“Hann verður þér áreiðanlega ekki þægi-
legur ljár í þúfu,” sagði annar.
“Steve er allra bezti piltur,” sagði sá
þriðji.
Lizard lét út úr sér óskaplega blótsyrði
um leið og hann yfirgaf félaga sína, steig á
bak hesti sínum og reið í áttina heimleiðis.
Inni í búðinni reyndi Marta sem bezt hún
gat, að ná aftur jafnvægi á skapsmunum
sínum.
Konumar tvær sýndust ekki vera neitt að
flýta sér að komast heim, þó þær væm búnar
að kaupa það, sem þær þurftu. Þær fóra að
tala saman, en það var auðséð, að þær veittu
Mörtú nána eftintekt.
Marta þóttist vera að skoða eitthvert fata-
efni, sem var þar á borði aftan við ofninn,
en í raun og vera var hún að fela sig fyrir
hinu fólkinu, sem inni var. Þegar búðar-
maðurinn kom til að afgreiða hana, vissi hún
ekki hvað hún átti að segja og gat ekki mun-
að hvað hún átti að kaupa, en það hafði aldr-
ei komið fyrir hana áður.
Búðarmaðurinn horfði á hana og vissi ekki
hvað um var að vera og konurnar tvær héldu
áfram að pískra saman.
Loksins stamaði stúlkan því einhvern veg-
inn út úr sér, að hún ætlaði ekkert að kaupa,
hún þyrfti að fara út, en hún mundi koma
aftur, áður en hún færi heim. Hún hljóp út
iir búðinni, niðurlút og kafrjóð í andliti.
Þegar hún gekk fram hjá mönnunum, sem
voru á pallinum fyrir framan búðardymar,
og þangað sem hesturinn hennar var, leit
hún bara niður fyrir sig. Hún var eitthvað
svo máttfarin, að hún gat varla komist á
bak.
Mennirnir voru ekkert að hugsa um hana
i, og virtust ekki veita henni neina eftir-
ít. Það var eitthvað annað, sem í svipinn
minsta kosti, hafði vakið eftirtekt þeirra.
Marta reið hægt í áttina upp að gilinu og
r í mjög þungu skapi. Nugget vildi endi-
^a komast áfram; var kannske að hugsa
a kveldmatinn, eða þá að honum leizt gran-
mlega á skýin, sem vora að færast yfir
illatindana. En Marta vildi ómögulega lofa
num að hlaupa og neyddi hann til að ganga
t fyrir fót. Hesturinn var óánægður með
itta og leitaði fast á, að fá að hlaupa, en
m lét það ekki eftir honum. Hún vildi hafa
?ði til að hugsa og henni fanst hún endi-
*a þurfa að hugsa.
Hvað þýddi alt þetta, sem liún hafði séð
; heyrt í búðinni og utan við búðardymar!
rí hlógu þessir menn svona fíflslega, strax
■gar þeir sáu hana? Því höfðu þeir gefið
mni svona nánar gætur, þegar hun for at
Lki 0«- o-ekk inn í búðina? Því vildu konum-
■ tvær ekki tala við hana?—þær þektu liana
i. 0»- hvað voru þær að pískra, eftir að þær
i'fðu^snúið við henni bakinu? Hún hortði
drei fyr orðið vör við neitt þessu líkL
rófgerðum mönnum hafði liún kynzt fra
n liún var barn. Ilún var því svo sem ekla
rön, að heyra raddalegt tal. Hún hafði
wið með þeim, frá því liún var t>am, meira
ns og drengur, en stúlka, og hun lia i e
•t um það liugsað. Hún hafði ahlrei haft
íinn kunningsskap við nokkum mann nema
ímlu mounina og Saint Jimmy, l«nga8 til
ún kyntist Edwards. ÞaS gat ckkL vení,
5 þetta fólk væri nokkuS oSru visi nu heU
r cn þaS hafSi veriS. Hún hlaut sjalf aS
>ra eitthvað öðra vísi. _ ,
“Já,” hún játaði það fyrir sjálfn ser,
hún var öðru vísi.” . .
Rétt um leið og hún hafði fundið til meiri
fsgleði, heldur en nokkru sinni fyr, hafði
ún í fyrsta sinni á æfinni fundið til feimni
agnvart karlmönnum, og henni hætti við að
)ðna, þegar þeir litu á hana. Það hafði
omið henni til að taka sér svo nærri liin
irlrlíilp-ím nrrS. spm Tiizard sét Ult