Lögberg - 02.02.1933, Qupperneq 5

LÖGBERG. FIMTUDAGINN 2. FEBRÚtAR 1933.
Bls. 5
Frá Islandi.
Reykjavík, 17. desember.
Fyrri hluta vikunnar var sunn-
an veðrátta hér á landi með alt
að 7 stiiga hita og talsverðri rign-
ingu á S- og V-landi. Síðan hafa
tvær djúpar lægðir farið norð-
austur yfir landið og veðurlag
því verið allbreytilegt. Vindstaða
hefir oftast verið milli SA og NA
og veðurhæð stundum 9—10 vind-
stig, en þó ekki lengi í senn. —
Úrkoma hefir verið mikil, ýmist
rigning eða snjór. Loftvo<g komst
niður í 712 mm. á föstudag og er
enn (laugardag) óvenjulega lág,
um 727—730 mm. Veður er samt
kyrt sem stendur, vegna þess að
hringinn í kring um landið eru
djúpar lægðir, sem vinna hver á
móti annari.
í Reykjavík varð hiti mestur 7.2
stig síðastliðinn sunnudag, en
minstur 1.6 stig aðfaranótt fimtu-
dags.
1 dag er úgefin auglýsing frá
atvinu- og samgöngumálaráðu-
neytinu um það, að íslenzkir botn-
vörpuskipaeigendur, sem ætla sér
að selja ísfisk í Þýzkalandi, verði
að sækja um leyfi til þess til ráðu-
neytisins. Að öðrum kosti verði
salan bönnuð.
TilefJjni til þessarar ráðstöfun-
ar er, að kvörtun hefir komið fram
frá Þýzkalandi um það, hve til-
tölulega mikill fiskur hefir borist
þangað undanfarna mánuði, frá
ís’enzkum togurum.
Samningurinn, sem gerður var
í haust um sölu á íefiski til
Þýzkalands hljóðar svo, að við
megum selja þangað fyrir 700,000
mörk til marzloka 1933. En nú
mun vera selt fyrir eitthvað ná-
lægt 550,000 mörk, þegar eftir eru
3% mánuður af samningstíman-
um. — Er nú ætlast til að þessari
sölu, sem eftir er, verði dreift á
þrjá fyrstu mánuði ársins. Þykir
sjálfsagt að sýna þýzkri útgerð
þessa tilhliðrunarsemi, enda þótt
engin slík skilyrði hafi verið sett
í samningunum. — Mbl.
Vélamenning
Þótt ýmsir hafi horn í síðu
hinnar svonefndu vélamenningar,
er sannleikurinn sá, að ef þeir
sömu menn ættu að vera sviftir
þeim árangri eða áhrifum, sem sú
menning, eða uppgötvanir henn-
ar, hafa haft á mörg svið dag-
legs lífs, þá mupdu þeir illa geta
unað því. Það líf, sem lifað var
fyrir einni eða þremur öldum,
mundi flestum nú þykja dauft
og dýrðarlítið, einkum óþægilegt
og silalegt. Vélamenningin hefir
skapað mönnum óumræðileig þæg-
indi og komið lífi þeirra fyrir á
haganleigri hátt en áður, og gert
þeim það kleift að gera líf sitt
auðugra og afkastameira en áður.
Að vísu getur nokkur háski fyrir
andlegt líf ,verið samfara vax-
andi vélamenningu, eins og oft
hefir verið bent á. Vélarnar eiga
að vera á valdi mannsins, en mað-
urinn ekki á valdi vélanna, o'g þá
eru þær eitt máttugasta vopnið í
menningarbaráttu hans.
Einhverjar merkustu fram-
kvæmdir á sviði vélrænna umbóta
eru þær, sem snerta það, hvernig
tekist hefir að sigrast á fjarlægð-
inni. Auk þess, sem samgöngutæki
eins og skip, járnbrautir, bílar og
flugtæki hafa tekið miklum fram-
förum, hafa fjarlægðirnar ekki
sízt eyðst fyrir áhrif síma og út-
varps og s*Iíkra tækja. Á þeim
sviðum eru einlægt að koma- fram
ný og ný undur.
Meðal þess merkasta í þeim
efnum er firðsýnin (televisionin)
og rannsóknir Bairds á henni.
Hann segir sjálfur, að hún muni
einmitt á þessu nýbyrjaða ári taka
niiklum framförum og verða miklu
hagnýtari og almennari en áður,
°g líkur séu til þess, að í sam-
bandi við enska útvarpið verði á
Þessu ári komið upp allvíðtækri
firðsýnisstarfsemi, svo að menn
Keti séð heima í stoiu hjá sér
ýmsa merka atburði, sem gerast
öti í löndum. Enn fremur nefn-
ir Baird einkennilega nýjung,
sem sé firðsýnissímann. Fyrsta
slíkan síma er Baird nú að leggja
milli París o'g Lyons og geta þeir,
sem þennan síma nota, sézt um
leið og þeir tala saman.
Á sviði hins venjulega útvarps
er nú einnig talað um eina merki-
lega breytirigu, s. s. útvarpsmið-
stöð. Sú strafsemi er í því fólg-
in, að jafnframt þvi, sem útvarps-
notendur hafa samband við þá
stöð, sem næst þeim er — og á
því er flestum mest nauðsyn —
geta þeir með nýjum og ódýrum
hætti fengið samband við aðrar
fjarlægar stöðvar. Það er gert á
þann hátt, að stofnaðar eru út-
varpsmiðstöðvar, sem hafa sam-
bönd við helztu stöðvar um víða
veröld, en einstakir útvarpsnot-
endur fá sambannd við slíkar
stöðvar og geta tekið þær á
venjuleg lítil viðtökutæki. út-
varpsnotandi fyrir austan fja.ll,
sem vildi hlusta á óperu í Milano,
messu í Péturskirkjunni, eða þing-
setningu i London, hringdi þá ti'l
útvarpsmiðstöðvarinnar í Reykja-
vík og fengi þessi sambönd eins
og menn fá nú venjuleg símasam-'
bönd. Sumir vilja láta skipuleggja
alt millilanda útvarp á þessum
grundvelli.
Menn eru nú að gera tilraunir
með, eða um það bil að fram-
kvæma, ýmsar aðrar nýjungar á
þessum sviðum. í alþjóða ritsíma-
og talsíma rannsóknarstofunum í
Hendon hafa t. d. nýlega verið
igerðar merkilegar tilraunir um
sendingu 'leturflata (fasc'imile
transmission)i Þær eru í því
fólgnar að sent er t. d. prentað
mál eða myndir af því í heilum
síðum staða eða landa milli og
hefir nú tekist að senda þannig
180 þúsund orð á klukkustund.
Þetta hefir mikið gildi fyrir
blaðamensku, ef það kemst í ör-
ugt horf og verður framkvæmt,
því þá er hægt að senda dagblað
t. d. frá London til Ástraliu á
einni klukkustund og láta sama
blaðið koma út á báðum stöðum
svo að segja í senn. *
Þau lögmá'l, sem liggja til
'grundvallar fyrir slikum seding-
um, er nú einnig verið að byrja
að nota á ýmsan annan hátt. Oft
eru það stórblöðin, sem ganga á
undan í notkun slíkra tækja,
þegar þau gera auðveldari og
hraðari en ella fréttastarfsemi
þeirra. En verzlunar- og við-
skiftalífið er einnig mikið farið
að nota slík tæki. Sir Kingsley
Wood, póstmálastjóri Breta, 'til-
kynt það núna um mánaðamótin
janúar og febrúar, að enska póst-
stjórnin ætlaði að fara að nota
firðprentun (teleprinting). Hún
er í því fóflgin, að menn geta sjálf-
ir skifzt á prentuðum skeytum
milliliðalaust. í Detroit hefir
einnfe verið sýnt áhald fyrir
þráðlausa vélritun, svo nefndur
Watsongraph, eftir uppfyndinga-
manhinn Glfn Wátson. Með því
tæki er hægt að senda vélritun
þráðlaust frá einni ritvél til ann-
arar, alt að 1200 stafi á mínútu.
Um leið og eitthvað, t. d. verzl-
unarbréf eða blaðagrein er rituð.á
venjulegan hátt á vél í Reykjavík,
skrifast það af sjálfu sér á aðra
vél norður á Akureyri eða suður
í Rómaborg, eftir því hvernig sam-
bandinu er háttað.
Þetta eru að eins nokkur sýnis-
horn þess, sem menn eru nú að
fást við á sviði firðskiftanna, eða
hafa þegar komið í framkvæmd.
Það miðar alt að því að minka
fjarlægðirnar og auka þægindin,
og ætti einnig, ef rétt er á haldið,
að geta orðið til þess að efla
menningu og frið. — Lögr.
Grein þessi er skrifuð snemma
á árinu sem leið. — Ritstj.
Framkvæmdarstjóri: Eruð þér
nú alveg viss um það, að þér
kunnið tvöfalda bókfærslu?^
Umsækjandi: Það skyldi eg nú
ætla. Eg hefi verið bókari hjá
S . . . í 12 ár, og aldrei hefir
skattanefndin getað uppgotvað
neitt.
Athos
Einn af söguríkustu stöðum
veraldarinnar er Athos-fjall. Það
stendur á tiltölu|elga mjóum
skaga, er skerst út í Ægeahafið
—austan á hinum svo nefnda Cha-
licdice-skaga. í fornöld stóðu
nokkrir bæir á skaga þessum og
einn af fornkonungunum lét gera
skipaskurð gegnum skagann, til
þess að þurfa ekki í vondum veðr-
um að fara sjóferð fyrir skaga-
tána, sem var þá og er enn hættu-
leg ferð.
Á miðöldunum var Athos-fjall
aðal aðsetursstaður hinnar grísku
mentunar og frá þeim tíma ber
fjallið sinn mesta blóma. — Það
var þá Helgafell Grikkja, og hef-
ir reyndar verið það í tilfinningu
þjóðarinnar að meiru og minna
leyti ávalt síðan.
Á síðari öldum hefir eitt hið
einkennilegasta lýðveldi í víðri
veröld myndast þar á ska'ganum.
Nokkurs konar munkalýðveldi.
í fjöllunum eru 20 stór munka-
Athos
klaustur, auk fjölda kirkna og
einsetumannakofa. Munkarnir
setja flýðveldi þessu lög og reglur,
sem allir verða að hlýða skilyrð-
islaust. Eru reglur þær margar
og strangar og í fylsta máta óað-
gengilegar. Þær þrengja ekki að-
eins persónulegu frelsi manna,
heldur valda þær bæði líkamlegri
og andlegri hrörnun-þeirra. Hef-
ir þetta gengið svo langt stundum,
að viti manna hefir verið hætta
búin. En þó hefir þetta fram-
ferði verið látið óátaflið af yfir-
völdum Grikkja i margar aldir.
Á fjallinu helga — Athos — er
tala munkanna 6,000, og tilheyra
þeir St. Basilreglunni; eru lifn-
aðarhættir þeirra mjög strangir.
Aðalfæða þeirra eru grös, ávext-
ir og fiskur. Um þægindi nú-
tímans neyta þeir sér allir, en
halda fast við hið gamla klaust-
urlíf með öllum þess |kröfum,
pyntingum og undirgefni undir
hin ströngustu reglu-lög.
Ein af þeim reglum, sem munk-
ar þessir hafa sett, er sú, að eng-
in kona má stíga fæti sínum inn
fyrir landamæri þeirra, og ekki
heldur neitt það, sem kvenkyns er
í dýraríkinu. Þeir eru svarnir
óvinir alls þess, sem kvenkyns er
og eru sannfærðir um, að þeim sé
ekki aðeins óholt að kynnast því,
heldur líka, að af því stafi freist-
ingar o!g óeirðir, en alt sííkt er
sálarfriði þeirra skaðlegt, eins
og annara manna.
Þannig hefir þetta munka-lýð-
veldi á Chalicdice-skaganum hald-
ist við, mann fram af manni, .öld
eftir öld, þar til að gríski einræð-
ismaðurinn Pangalos tók í taum-
ana og mælti svo fyrir, að þetta
munka-lýðveldi skyldi ekki leng-
ur í friði vera, og skyldu allir
þegnar þess, innan fimtugs ald-
urs, hvort heldur þeir hefði gerst
áhangendur munkareglunnar eða
ekki, gerast grískir borgarar, í
hinni víðtækari merkingu. Hann
sagði, að alt meinlætalíf væri
mönnum óeðlilegt og þjóðinni
skaðlegt. Hver og einn borgari
yrði að taka sem fyrst þátt í hinu
eðlilega lífi þjóðarinnar og bera
byrðar hennar eftir megni. Hin-
ir, sem komnir væru yfir fimtugs
aldur, ættu að fá að halda áfram
munkalífs-reglum sinum, þar eð
hann áliti þá orðna of gamla til
að breyta til. — Þó voru lífsregl-
ur þeirra að nokkru takmarkaðar.
Óánægja út af þessari ráðstöf-
un Pangalos var mjög mikil, og
mætti hún hinni megnustu mót-
spyrnu hjá hlutaðeigendum, sem
töldu það hið mesta ófrelsi, að fá
ekki að lifa lífi sínu eins og menn
álitu réttast og kysu helzt.
En ekki tjáir að deila við dóm-
arann. Pangalos var ákveðinn í
þvhað tuttugustu aldar menning-
in gríska skyldi ná til allra, er
Grikkland byggja og að hún
skyldi aftur endurskína frá fjall-
inu Athos. -— Hmbl.
Nýir fornleyfafundir
Kreppan hefir haft þau áhrif á
vísindi ýmsra landa, að dregið hef-
ir verið úk. fjárframlögum til
þeirra. Þó er það eftirtektarvert,
að til einnar fræðigreinar hafa
fjárframlögin ekki verið minkuð
og sumstaðar meira að segja auk-
in, sem sé til fornfræðarann-
sókna. Þær rannsóknir eru nú
meira stundaðar en nokuru sinni
fyr og eytt í þær miklu fé, enda
hefir mikið áunnist. Saga manns-
ins er nú rakin miklu lengra aft-
ur í tímann og margvisleg og
merkileg ný þekking hefir fengist
á þroskasögu hans. Nýustu rann-
sóknirnar í þessum fræðum eru
mjög merkilegar og að ýmsu leyti
komnar inn á nýtt svið. Fundur
hins svonefnda Pekingmanns ár-
ið 1927 var upphaf að nýjum
þætti í þekkjngunni á forneskju
mannsins. Þá fundust í hæð eða
haug skamt frá Peking steingerð-
ar leifar af útdauðri mannteg-
und og ýmsum útdauðum dýrum.
Menn héldu fyrst að þarna hefði
fundist eitthvert frumlegasta stig
mannsins, eldra en steinöldin og
eldra sti'g en svo, að maðurinn
hefði þekt notkun eldsins eða
kunnað að gera sér steinvopn eða
tæki. En þetta hefir brugðist, en
brugðist á undursamlegan hátt.
Síðastliðið ár fundu menn í Pak-
inghaugnum leifar af eldstæðum
og steintólum. Eftir þessu er
ekki eínungis saga mannsins,
hieldur einnig sagaj menningar
hans miklu eldri en menn hafa
gert sér í hugarlund, ef til vill
eru um miljón ár síðan maður-
inn fór að nota eld og smíða sér
tó)l og tæki. Þetta er að vísu hið
einfaldasta og frumlegasta menn-
ingarstig, sem þarna hefir fund-
ist. En saga all-margbrotinnar
menningar, eða bæjarmenningar,
er nú einnig rakin miklu lengra
aftur í tímann en menn hafa get-
að til skamms tíma. Merkustu
rannsóknirnar, sem til þess hafa
leitt, fara nú fram í Indlandi og
Afríku og ekki sízt í Palestínu.
í Afríku hafa þeir dr. Leakey og
dr. Reck gert mjög merkilegar
uppgötvanir. Þeir hafa fundið
einnig þar leifar af alt að því
miljón ára 'gamalli menningu,
frumlegri steinaíldarmenningu. —
Rannsóknirnar í Palestínu eru líka
mjög merkilegar. Þar hefir saga
menningarinnar líka verið rakin
miklu lengra aftur í tímann en
menn gerðu sér áður í hugar-
lund að hægt væri. Turville-
Petrie fann fyrir nokkrum árum
í Galileu forneskjuleifar, sem
reyndust vera 35 þúsund ára
gamlar, eða sýndu það, að um
þær mundir bjó í Palestínu sama
manntegundin, sem annars er
kölluð Neanderda'lkyn og er nú
löngu útdautt. Ensk kona, ung-
frú Dorothy Garrat, hefir haldið
áfram rannsóknunum í landinu
helga og fundið þar margar fleiri
leifar af mönum og menningu
þeirra, meðal annars fundið elztu
menjar um notkun korns til mann-
eldis, sem enn eru þektar, um 8
þúsund ára gamlar a. m. k. Eins
og áður segir, hefir það einnig
sannast, að bæjarmenningin er
miklu eldri en menn héldu áður.
Það hefir ekki einungis komið í
ljós við rannsóknir Leonard
Wooley’s í Úf, sem sýnt hafa 4—6
þúsund ára gamla bæi, það hefir
enn þá betur sýnt sig í hinum
merkilegu fornleifafundum Sir
John Marshalls í Indlandi. Skýrsla
hans um þær rannsóknir er ný-
komin út. Hann hefir fundið
mikla borgarmenningu í Indus-
dalnum, rúmlega 5 þúsund ára
gamla, eldri en pyramida Egypta-
lands.
Þannig eru rannsóknir þær, sem
riú fara fram, sífelt að varpa nýju
ljósi á frumsögu mannsins og
færa takmörg hennar aftur í tím-
' ann. En til hvers er öll þessi
fornfræðaþekking, hverju er mað-
urinn bættari, þó hann viti alt
þetta um fortíð sína? Stendur
hann nokkuð betur að vígi í bar-
áttunni fyrir framtíð sinni? Mað-
.urinn hefir grætt og græðir margt
á þessari þekkingu—trú og traust1
á sjálfum sér og möguleikuni|
menningar sinnar, eða mætti sín-|
um til þess að skapa sér menn-l
ingu. — Lögr. 1932.
Ingiríður Ólafson
Föstudagskvöldið var, 27. jan.,
andaðist, eftir stutta legu í
lungnabólgu, ekkjan Ingiríðui*
Ólafson, að heimili sínu, 660
Home St., hér í borginni.
Ingiríður sál. var fædd á Hamri
í Borgarfirði 5. apríl 1855, og var
því nær 78 ára að aldri. Foreldr-
ar hennar hétu Einar Jónsson og
Halla Jónsdóttir. Un'g að aldri
var hún tekin til fósturs af föð-
urforeldrum hennar, Jóni Jóns-
syni og Ingriríði konu hans á
Svarfhóli í Hraunhreppi í Mýra-
sýslu. Var hún sett til menta fram
yfir það, sem alment gerðist um
stúlkur í þá daga. Nam hún ljós-
móður-fræði í Reykjavík og var
skipuð ljósmóðir í Álftaneshreppi
í Mýrasýslu með amtmannsbréfi
árið 1887.
Till Vesturheims fluttist Ingi-
ríður sál. sumarið 1888, dvaldist
fyrst skamma stund hjá skyld-
fólki sínu í N. Dakota, en hefir
síðan ávalt átt heima í Winnipeg
og Selkirk. Árið 1896 giftist hún
Snæbirni ólafssyni frá Ferjukoti
í Borgarfirði. Bjuggu þau í Win-
nipeg þar til hann lézt árið 1901.
Skömmu síðar flutti ekkjan til
Selkirk, með einkabarn þeirra,
Einar Martein, þá fimm ára. Bjó
hún í Selkirk upp frá því þar til!
1915, að hún fluttist aftur til
Winnipeg, ásamt syni sínum, og
hefir búið hér í borginni ávált
síðan.
Mrs. Olafsson var mesta dugn-
ZAM-BUK
HERBAL OINTMENT
& MEDICINAL SOAP
Áreiðanlegt meðal við Bad Lega
kýlum, Eezema, eitruðum sárum,
skurfum f höfði, o. s. frv.
Ointrnrnt 50c Mcdicinal Soap 25c j
aðar og atorku kona. Ljósmóður-
störf stundaði hún hér í landi um
fjölda mörg ár og önnur hjúkrun-
arstörf. Er við brugðið, hversu
sýnt henni var um þau störf, og
hve fús hiún ætið var til að rétta
hjálparhönd i sjúkdómsneyð.
Minnast hennar margir með þakk-
látum huga, nú er hún er inn
gegin til sinnar hvíldar.
Jarðarförin fór fram á mánu-
daginn var, að viðstöddu fjöl-
menni. Hún var jarðsungin af
dr. Birni B. Jónssyni.
ÞAKKARORÐ.
Út af andláti móður okkar og
tengdamóður, Guðrúnar Aldísar
Einarsson, er bar að þann 18. jan.
s.l., viljum við undirrituð þakka
nágrönnum okkar og vinum hina
miklu aðstoð og kærleika, er þeir
auðsýndu okkur við þann sorgar-
atburð. Þá viljum við og fyrir
hönd allrar fjölskyldu hinnar
látnu þakka þeim systkinum Mrs.
A. Hinriksson forstöðukonu elli-
heimilisins Betel, og Mr. A. S.
Bardal, fyrir alla þá umönnun,
nákvæmni og góðvild, sem þau
auðsýndu hinni látnu, árin sem
hún dvaldi á elliheimilinu o'g síð-
ast í banalegu hennar, er mýkti
henni dauðastríðið. Við biðjum
guð að blessa alla þessa víni í
bróð og lengd.
Kandahar, Sask., 23. jan 1933.
Mr. og Mrs. S. S. Anderson.

INNKÖLLUNAR-MENN LÖGBERGS
Amaranth, Man
Akra, N. Dakota B. S. Thorvaldson
Árborg, Man
Árnes, Man
Baldur, Man O. Anderson
Bantry, N. Dakota
Bellingham, Wash Thorgeir Simonarson 1
Belmont, Man
Blaine, Wash Thorgeir Símonarson
Bredenbury, Sask S. Loptson
Brown, Man J. S. Gillis
Cavalier, N. Dak«ta
Churchbridge, Sask
Cypress Rlver, Man F. S. Frederickson
Dafoe, Sask J. Stefánsson
Edinburg, N. Dakota.... Jónas S- Bergmann
Elfros, Sask .. Goodmundson, Mrs. J. Hk
Foam Lake, Sask
Garðar, N. Dakota...... Jónas S. Bergmann
Gerald, Sask ■
Geysir, Man Tryggvi Ingjaldsson :
Gimli, Man
Glenboro, Man
Hallson, N. Dakota
Hayland, Man
Hecla, Man
Hensel, N. Dakota
Hnausa, Man
Hove, Man
Húsavík, Man
Ivanhoe. Minn
Kandahar, Sask J. Stefánsson
Langruth, Man..... ....
Leslie, Sask
Lundar, Man
Markerville, Alta
1 Minneota, Minn
Mountain, N. Dakota....
Mozart, Sask
Narrows, Man
1 Oak Point, Man A. T. Skagfeld
Oakview, Man
Otto, Man
Pembina, N. Dakota G. V. Leifur
1 Point Roberts, Wash.....
Red Deer, Alta
Revkjavík, Man ■
Riverton, Man
Seattle, Wash J. J. Middal
Selkirk, Man
Siglunes, Man
Silver Bay, Man Búi Thorlacius
Svold. N. Dakota
Swan River, Man A. T. Vopni
Tantallon, Sask J. Kr. Johnson
Upham, N. Dakota
Vancouver, B.C Mrs. A. Harvev
Viðir, Man Trvggvi Ingjaldsson
Vogar, Man Guðmundur Tónsson
Westbourne, Man
Winnipeg Beach, Man..
Winnipegosis, Man Finnbogi Hjálmarsson
Wynyard, Sask