Lögberg - 15.06.1933, Blaðsíða 1

46. ARGANGUR J WINNIPEG, MAN.. FIMTUDAGINN 15. JÚNÍ 1933 | NÚMER 24
Dómur
í uppþotsmálunum frá 7. jiilí og
9. nóv. fyr'ra árs.
3 voru sýknaðir; 3 fengufangelsis
dóm; 25 fengu skilorð'sbundinn
fangelsisdóm.
Dómur var uppkveöinn í aukarétti
Reykjavíkur í gær í máli því er rétt-
vísin höfSaði út af óeirÖum þeirn
og uppþotum, sem urðu í sambandi
viÖ fundi bæjarstjórnar Reykjavík-
ur dagana 7. 'júlí og 9. nóv. f. á.
Kristján Kristjánson skipaður rann-
sóknardómari í þessum málum kvað
upp dóminn.
Hinir ákærðu voru 31 talsins. Af
þeim voru 3 sýknaðir, 25 fengu skil-
orðsbundinn fangelisdóm og 3 fengu
fangelsisdóm án skilorðs.
Sýknaðir voruiSigurður Ólafsson,
Sigurjón Á. Ólafsson og Torfi Þor-
björnsson.
Skilorðsbundinti fangelsisdóm
(fangelsi við venjulegt fangaviður-
væri) fengu: Erlingur Klemensson
90 daga, Guðni Guðmundsson 3
mán. (einfalt fangelsi) ; Adolf Pet-
ersen, Gunnar Benediktsson, Hall-
dór Kristmundsson og Héðinn
Valdimarsson 60 daga fangelsi við
venjulegt fangaviðurværi. Stefán
Pétursson 45 daga, Jens Figved 40
daga, Brynjólfur Bjarnason 35
daga. Hjalti Árnason, Sigurður
Guðnason, Jafet Ottósson, Guðjón
Einarsson og Þóroddur Þóroddsson
30 daga hver; Einar Olgeirsson 25
daga. Haraldur Knudsen, Hjörtur
B. Helgason, Matthías Guðbjarts-
son, Runólfur Sigurðsson og Tr. E.
Guðmundsson 20 daga. Sigríður
Jónsdóttir 15 daga. Indíana Gari-
baldadóttir, Jón Guðjónsson og
Kristinn Árnason 10 daga. Ólafur
Sigurðsson 5 daga.
Allir þessir menn fengu skilorðs-
bundinn dóm, en það þýðir, að refs-
ingin fellur niður eftir 5 ár frá
uppsögn dómsins, ef hinir dómfeldu
fremja eigi ný afbrot á þessu tíma-
bili.
Fangelsisdóm án skilorðs fengu
Guðjón Benediktsson og Þorsteinn
Pétursson fengu hvor 90 daga fang-
elsi við venjulegt fangaviðurværi og
Haukur S. Björnsson 60 daga
fangelsi við venjulegt fangaviður-
væri.
Mbl. 17. maí.
Frá Islandi
Siglufirði, 21. maí.
Ágæt sjóveður síðustu viku og
mikill afli. Allir bátar, sem gerðir
eru út héðan, gáfu aflann úr róðr-
inum í gær, slysavarnadeildinni hér.
Var aflinn virtur af þremur mönn-
um og gera útgerðarmenn skil fyrir
andvirðinu. Óvíst er enn hver heild-
arupphæðin verður, en aflinn var
mikill. Féð á að ganga til kaupa á
bj örgunarskútu.
Tíðarfar er einkar hagstætt og
sauðburður hefir gengið vgl. Góð-
ur sauðgróður kominn. Fénaðar-
höld í bezta lagi. Atvinna góð fyrir
flesta.
Gísli Sigurbjörnsson og Gísli
Bjarnason héldu útifund hér í
fyrrakveld. Fundurinn var fjöl-
mennur. Umræðuefni þeirra nafn-
anna er þjóðernishreyfingin og var
gerður góður rómur að máli þeirra.
Prestskosning á Húsavík fór
'fram 7. maí. Af 600 kjósendum
kusu 247. Af þeim atkvæðum fékk
séra Friðrik A. Friðriksson 200 at-
kvæði. séra Lárus Arnórson, Mikla-
bæ 46 atkvæði, 1 seðill auður. Séra
Friðrik er nú á leið hingað til lands
frá Kanada, en þar í landi hefir
hann gegnt prestsstörfmn um nokk-
urra ára skeið fyrir íslenzka söfn-
uði.
—Vísir.
Stubbs þingmannsefni
Það stendur til að aukakosningar
til sambandsþingsins fari fram áður
en langt líður, líklega í september, í
Mackenzie kjördæminu í Saskatche-
wan. Er það þingsæti autt nú sem
stendur. Er sagt að hinn nýi stjórn-
málaflokkur, C. C. F., sé þar sterk-
ur mjög og^r hann nú fyrir alvöru
tekinn til að búa sig undir þær kosn-
ingar. Hélt þessi stjórnmálaflokkur
fjölment útnefningarþing í Preece-
ville, Sask. í vikunni, sem leið.
Margir voru þeir heimamenn þar,
sem voru til með að takast á hendur
þá ábyrgðarmiklu stöðu, að verða
sambandsþingmaður, en enginn
þeirra náði útnefningú, en hana
hlaut Lewis St. George Stubbs, fyr-
verandi dómari i Winnipeg. Gera
má ráð fyrir að gömlu flokkarnir
hafi líka sin þingmannaefni í kjör-
dæmi þessu þegar til kosninga kem-
ur. Er vitanlega með öllu óvíst enn
hvernig þessar kosningar fara, en
haft er eftir Mr. Stubbs að hann
geri sér hinar beztu vonir um að ná
kosningu, telji það svo að segja al-
veg víst — á hverju sem hann svo
kann að byggja þær góðu vonir.
Nautgripakaup Rússa
Það var mikið um það talað hér í
vetur að Canada seldi Rússum
fjölda af nautgripum og fengi borg-
unina í oliu og kolum, aðallega oliu.
Stjórnin taldi á þessu öll tormerki
og loksins varð ekkert úr þessum
viðskiftum. Nú hafa Rússar snúið
sér til Bandaríkjanna og litur út
fyrir að þar geti þeir nú fengið alla
þá nautgripi sem þeir vilja með því
að borga fyrir þá með pappírsefni
(pulpwood) aðallega. Canada hefir
selt mikið af þeirri vöru til Banda-
ríkjanna. Nú þurfa þau ekki á
henni að halda frá Canada þegar
þau fá hana í skiftum frá Rússlandi,
fyrir nautgripi.1 Þetta er því að fara
rétt að vonum. Vér Canadamenn
höfum kýrnar kyrrar heima og
pappírsefnið líka og seljum hvorugt.
Er það sönnum íhaldsmönnum
væntanlega gleðiefni.
Fjórvelda samþyktin
Bretar, Italir, Frakkar og Þjóð-
verjar liafa undirskrifað samninga,
sem miða í þá átt, að tryggja frið-
inn í Evrópu í næstu tíu ár, og þar
með að greiða fyrir þvi að þjóðirn-
ar fái aftur komist á réttan kjöl
f járhagslega. Það er Mussolini, sem
á upptökin að þessum samningi og
hefir fengið stjórnir hinna þjóðanna
þriggja til að samþykkja þá. Þessi
samningur var undirskrifaður i
Rómaborg í vikunni sem leið af
Mussolini fyrir hönd ítaliu, og af
sendiherrum hinna stórveldanna
þriggja. Þykir þessi samningur
töluvert örugg trygging fyrir því,
að ekki muni stórkostlegur ófriður
brjótast út í Evrópu næstu tiu árin.
Peter Verigin
Eitt af helstu áhugamálum sam-
bandsstjórnarinnar, virðist vera það,
að koma Peter Verigin, Doukhobor
leiðtoga, burtu úr landinu. Gerði
hún mikla tilraun til þess í vetur,
eins og þá var getið um hér i blað-
inu. Sú tilraun að koma honum
burtu mishepnaðist, því dómari aust-
ur í Strandfylkjunum úrskurðaði
að það væri ekki lögum samkvæmt,
að flytja hann burtu, eins og á stóð.
Nú var Peter aftur tekinn fastur
hér í Winnipeg, fyrir nokkrum dög-
um, en Robson dómari hefir úr-
skurðað að hann skyldi laus látinn.
Lítur út fyrir, nú sem stendur, að
stjórnin muni ekki koma Peter úr
landinu, hvernig sem hún reynir.
Pearl Pálmason
fiðluhljómleikar
Það er ætíð mikið gleðiefni ef
einhverjum í þessum fámenna hóp
okkar Vestur-íslendinga tekst að
skara fram úr á einhverju sviði.
Við erum svo fáir samanborið við
miljónirnar af annara þjóða fólki,
að það má kraftaverk heita að við
skulurn ekki hverfa sem dropi i haf-
ið. Það er því vonum framar að
þetta litla þjóðarbrot skuli eignast
fólk, er megnar að leggja landinu og
canadisku þjóðinni til verulegan
skerf ágætis, menn og konur, er
með gáfum og nytsömu starfi gnæfa
yfir hundruð þúsundirnar. Vestur-
Islendingar sem brot af þessu þjóð-
félagi gleðjast yfir velgengni allra
íbúa þessa lands og unna þess miklu
mönnum og eru stoltir af þeim son-
um þess og dætrum, er líklegir eru
til frama og frægðar, því eimnitt
slíkir eru bezta eign þjóðarinnar;
það er gildi einstaklingsins en ekki
höfðatalan er gerir garðinn frægan.
Þó snertir það okkur meira og vel-
farnaðaróskirnar verða hlýrri þeg-
ar að einhver af íslenzku bergi brot-
inn gerist líklegur til að ryðja sér
braut meðal ágætismanna landsins.
Og • þegar að einhver unglingur
meðal vor skarar fram úr og gefur
góðar vonir um göfugt og giftusam-
legt listastarf, þá fylgja honum hug-
heilar árnaðaróskir hvers einasta Is-
lendings.
Það er margra mál að Pearl
Pálmason, er gaf fiðluhljómleika í
Sambandskirkjunni s. 1. mánudags-
kveld, verði ein af þeim hóp er með
tíð og tíma ryður sér braut til vegs
og frama. Þó hún sé aðeins seytján
ára að aldri, þá er hún nú þegar svo
vel þekt í þessum bæ og hefir getið
sér svo góðan orðstir að óþarft er
að telja upp þá sigra, er hún hefir
unnið með fiðluleik' sínum. Og á-
reiðanlega hefir hún að mun aukið
vinsældir sínar með þessum hljóm-
leik, því eftir öllu að dæma hreif
hún fólkið því meir er hún lék leng-
ur og var henni þó ágætlega tekið
frá byrjun.
Ungfrúin lék fyrst “Allegro og
Sherzo” úr sónötu eftir Beethoven
og “Allegro” úr fiðlu-konsert Mo-
zarts í D dúr. Fá tónskáld eru
erfiðari að túlka en Mozart. Hans
músík er svo hrein, göfug og blátt
áfram, að hann á engan sinn líka að
tærri og ómengaðri hljómfegurð.
Fáir leika verk hans vel, margir
skemma þau með fordild. Leikur
hennar túlkaði Mozart tilgerðarlaust
og auðfundið var að hún skildi vel
að töfrar hans liggja í fegurð tón-
anna. “Introduction and Rondo
Capriccioso” eftir Saint Saens er
ekki heiglum hent að leika svo vel
fari. Til þess þarf skilning á hinuin
ýmsu mismunandi stemningum lags-
ins og frábæra tekník. Það lag var
leikið af eldlegu fjöri og tekník,
sem hvergi skeikaði; má það heita
alveg framúrskarandi að ná t. d.
seinustu fjórum blaðsíðunum svo
hreint og skýrt í slíkum ofsahraða;
boginn dansaði á strengjunum og
fingurnir þutu sem elding upp og
niður fiðluhálsinn en hver tónn kom
á sínum stað.
Tóntúlkun og innri skilningur
viðfangsefnanna kom þó e. t. v.
hvergi betur í ljós en í “Who Calls
My Parting Soul,” eftir Handel-
Flesch of “Col Nidrei” eftir
Bruch. Handel lagið var leikið af
frábærum skilningi og þrungið af
alvarlegri tilbeiðslu og tilfinninga-
magni. Túlkun bennar á þessum
lögum var langt um dýpri en hægt
var að búast við af ungling; þar
virtust fremur koma í ljós göfugar
hugsanir þroskaðrar sálar.
Allur leikur ungfrúarinnar bar
vott um hæfileika, músíkalskan
smekk, ágæta þjálfun og auk þess
laus við allan viðvaningshátt. Til-
sagnar í fiðluspili og öðru er að
músíknámi lýtur hefir hún hlotið
eingöngu hjá bróður sínum, Pálma
Pálmasyni, alt frá fyrstu byrjun og
fram á þenna dag og hefir þar á-
gætlega tekist bæði nenianda og
kennara.
Undirspilin með ungfrúnni lék
velþektur Winnipeg organisti, Ron-
ald Gibson, sem einnig er mjög fær
píanisti.
Karlakórið aðstoðaði með að
syngja fjögur lög, þar á meðal hið
stórfagra lag Griegs “Landsýn”
og tvö lög eftir Vestur-íslend-
inga, hið velkunna lag S. K. Hall,
“Þótt þú langförull legðir” og "Þér
landnemar” eftir Jón Friðfinnsson,
er það úr hátíða-kantötu hans, er
ennþá liggur ósungin heima hjá
honum, og er mörgum spurn hví svo
sé, þar sern önnur kantata eftir
Vestur-íslending hefir verið sung-
in þrem sinnum með ærinni fyrir-
höfn og ætti Jón Friðfinnsson ann-
að betra skilið. Kórinu hefir stór-
farið fram síðasta árið, en um það
kvað eiga að rita sérstaklega í Free
Press, svo eg vísa lesaranum þang-
að. Ragnar Kvaran var sólóistinn i
þessum lögum og að almanna rómi
sjaldan tekist betur. Gunnar Er-
lendson og Polyphonic String Quar-
tette léku undir með kórinu.
Eg er viss um að allir, er voru svo
heppnir að njóta þessa söngkvelds
þakka ungfrú Pearl Pálmason af
heilum huga og geyma lengi í huga
og hjajda ljúfar endurminningar um
kveldið.
R. H. Ragnar.
Þessa grein hefir Mr. Ragnar sarnið
að tilmælum Lögbergs.—Ritstj.
Fimmtíu miljóna lán
Bandaríkin eru að lána Kínverj-
um $50,000,000. En allri þessari
upphæð verða Kínverjar þó að verja
til þess að kaupa fyrir hana vörur
frá Bandaríkjunum, bómull og
hveiti. Sumir halda reyndar að
Kinverjar muni kannske kaupa eitt-
hvað af vopnum frá Bandaríkjun-
um fyrir nokkuð af upphæðinni, en
fyrir því eru engar sannanir. Fjár-
málaráðherra Kínverja, Dr. T. V.
Soong, hefir útvegað lánið og
Roosevelt forseti hefir fallist á að
það sé veitt. Þetta verður til þess
að grynna töluvert á þeim mikla af-
gang, sem Bandaríkin hafa af bóm-
ull og hveiti, og sem enginn sala hef-
ir verið fyrir nú lengi, eða lítil.
Svipað lán hefir Bandaríkjamönn-
um gengið heldur illa að innkalla af
Evrópuþjóðunum nú að undan-
förnu, eins og kunnugt er, en þeim
gengur kannske betur við Kín-
verja. Leiganer5%.
V iðreisnarþingið
Af hinni miklu alþjóðaráðstefnu í
London, er lítið að segja enn sem
komið er. Það virðist vera striðs-
skuldirnar, sem strax í byrjun eru
að valda mikilla örðugleika. Miklar
fjárupphæðir falla í gjalddaga,
einmitt nú, en ógreitt um greiðslu.
Töluverðar vonir virðast þó um
það, þegar þetta er skrifað, að úr
muni ráðast vandræðalitið.
BRUNI A AKUREYRI
l
Akureyri 19. maí.
Um kl. 5 í dag kom eldur upp i
kjallara hússins Brekkugötu ib. I
kjallaranum er sölubúð og mun eld-
urinn hafa komið upp þar.—Húsið
er tvílyft steinsteypuhús, og kjallari.
Slökkviliðinu tókst að slökkva
eldinn eftir íV2 klukkustund. Var
húsið þá mjög mikið skemt, og inn-
anstokksmunir munu hafa skemst
mikið.
—Mbl.
í
KIRKJAN
%
I
v'v
Séra Rúnólfur Marteinsson prédikar við baðar guðsþjónust-
urnar í Fyrstu lútersku kirkju í Winnipeg, næsta sunnudag,
hinn 18. júni. Sunnudaginn 25. júní stendur kirkjuþingið yfir
og verður þá engin guðsþjónusta í kirkjunni.
íagra,” eftir F. W. Boreham. Djúp
lífssannindi eru hér færð í aðlað-
Ritfregn
Ardís. Ársrit Bandalags
lúterskrrt kvenna. Winni-
peg, 1933-
Fallegt er heitið á riti þessu, minn-
ir á morgunbjarma og sólarhlýju.
Ekki kafnar það heldur undir nafni,
því að efni "þess er mjög geðfelt,
heilnæm andans íæða. Enda þarf
engum að koma það á óvart, þó að
birta og ylur séu með í för þar sem
blessuð kvenþjóðin á hlut að máli.
Annars ber það ekki til á degi
hverjum, að vestur-íslenzkar konur
sendi frá sér rit á markaðinn; sú
nýlunda út af fyrir sig dregur þeg-
ar athyglina að ársriti þessu. Auk
þess er það smekklegt og vandað að
öllum frágangi og furðu fjölbreytt
að innihaldi, miðað við stærðina, en
það er nær fimmtíu blaðsíður að
lesmáli.
Mrs. Guðrún Johnson fylgir rit-
inu úr hlaði með nokkrum inn-
gangsorðum og skýrir frá tilgangi
og starfi Bandalags lúterskra kvenna
í Vesturheimi. Aðalefnið hefst á
kvæði eftir Mrs. Jakobínu Johnson,
skáldkonu: “Eg veit, er veður breyt-
ist;” það er eitt af hennar fögru |
og þýðu “móðurljóðum” ; snildar- j
lega og eftirminnilega er hér lýst
tilfinningum móðurinnar, sem “á
son á sænum”; í víðtækari—tákn-
rænni merkingu á það auðvitað við
um allar mæður, hvar sem er á
bygðu bóli. En ást móðurinnar á
eigin barni er hér eigi aðeins sung-
ið lof; ennþá stórfeldari og víð-
feðmari hugsjón—og hákristilegri—
er brugðið upp í seinustu vísu
kvæðisins: <
“Mun framþróun í framtíð,
Slíkt frjómagn veita móður-ást,
Að næmur strengur nötri,
Ef nokkru barni verndin brást,
Á æstum og sollnum sævi.”
Mrs. Inigbjörg J. Ólafson ritar
mjög fróðlegt mál um “Félagssam-
tök íslenzkra lúterskra kvenna í
Vesturheimi.” Þessi þáttur í félags-
lífi Islenáinga vestan hafs er sann-
arlega þess virði, að honum sé á
lofti haldið. Konurnar hafa unnið í
kyrþey að störfum sínum, en éngu
að síður mörg verk og góð; nytsemi
félagsmála mælist ekki að háreyst-
inni, svo er fyrir að þakka.
Þá eru hér prentuð f jögur erindi:
“Áhrif kristinnar konu á mannfé-
lagið” eftir Mrs. Maríu Buhr;
“Börnin og náttúran” eftir Mrs.
Ragnhildi Guttormsson; “Segðu
ungbörnum sögu” eftir Mrs. Ellen
M. Fáfnis; og “Kvenfélagsstarf-
semi frá ýmsum hliðum,” eftir Mrs.
Kirstínu H. Olafson. Þrjú hin
fyrstnefndu voru flutt á þingi
Bandalagsins árið sem leið, en hið
síðastnefnda á fundi “Hins samein-
aða kvenfélags” að Gimli, 19. júní,
1926.
Öll eru erindi þessi vel samin og
hafa inni að halda íhyglisverðar at
hugánir og hollar bendingar, eink-
um og helst konunum til handa; en
jafnframt gefa þessar ritgerðir okk-
ur karlmönnunum sannari skilning
á hlutskifti og starfi konunnar í
þjóðfélaginu.
Mrs. Ingibjörg J. Ólafsson á hér
þýðingu á æfintýri (hugleiðing
mætti það einnig kallast, þó í æfin-
stýrastíl sé), er nefnist “Höllin
andi og skáldlegan búning.
Síðasti kafli ritsins er “Gjörða-
bók hins áttunda þings Bandalags
lúterskra kvennai.” Er þar fyrst
skilmerkilegt ávarp forseta, Mrs.
Guðrúnar Johnson, þá eftirtektar-
verð skýrsla um “Kristindómsnáms-
skeið út í sveit,” eftir Þjóðbjörgu
Henrickson, og loks “Fundargjörn-
ingur.” Skýrslur þessar bera það
með sér, að Bandalagið hefir eink-
um látið sig skifta: kristileg upp-
fræðslumál, uppeldismál, bindindis-
mál og friðarmál.
Munu allir verða ásáttir um það,
að hér er um að ræða hin mestu
vanda- og velferðarmál, og horfir
betur um heillavænlega úrlausn
þeirra, ef konur alment um hinn
mentaða heim taka þau upp á starf-
skrá sína.
Mér virðist Ardís fara vel af stað
og eg óska henni langra lífdaga.
Hún á skilið að mæta góðum við-
tökum hjá ahnenningi, einkum ættu
konurnar að telja það skyldu sína,
að rétta henni hönd til styrktar.
Verð ritsins er 35 cents og fæst
það hjá Mrs. B. S. Benson, 695
Sargent Ave., Winnipeg, Man.
Richard Beck.
Safnaðarfundur
Fjölmennan safnaðarfund hélt
Fyrsti lúterski söfnuður í Winni-
peg á miðvikudagskveldið í vikunni
sem leið. Til að mæta á næsta
kirkjuþingi fyrir hönd safnaðarins
voru kosnir: J. G. Jóhannsson,
Gunnl. Jóhannsson, Árni Eggerts-
son og J. J. Vopni. Til vara voru
kosnir J. Jóhannesson og G. F.
Jónasson. Nokkrar umræður urðu
um inngöngumálið og gerði Dr. B.
J. Brandson tillögu þá, í því máli,
sem hér fer á eftir og var hún studd
af Mr. G. F. Jónasson og samþykt
með öllum greiddum atkvæðum
gegn einu:
“Fyrsti lúterski söfnuður í Win-
nipeg lítur §vo á, að málið um inn-
göngu í United Lutheran Church in
America verði ekki afgreitt á
kirkjuþingi, nema svo að það sé áð-
ur borið undir alla söfnuði kirkju-
félagsins til atkvæðagreiðslu og
verði samþykt af fyrirfram tiltekn-
um meirihluta fólks í söfnuðunum.
Þessari fundarsamþykt felur
Fyrsti lúterski söfnuður erindrekum
sínum að framvísa og fylgja á
næsta kirkjuþingi.”
Færri slys
Samkvæmt síðustu skýrslum hafa
slys þau, er til dauða hafa leitt, í
Bandaríkjunum, orðið 9,415 færri
árið 1932, heldur en þau urðu 1931.
Á árinu 1931 urðu slík slys 97,415,
en 88,000 árið 1932. Þar af voru
bílslys 29,500. Vitaskuld er fólkið
margt í Bandaríkjunum, en engu
að siður virðast þessi slys ægilega
mörg, þar sem 240 manneskjur
missa lífið á dag af þeirra völdum,
eins og var 1932, eða tíu á hverjum
klukkutíma, að jafnaði. Ef hrað-
inn væri minni og ákafinn að kom-
ast áfram, en varfærnin meiri, væri
hægt að koma í veg fyrir langflest
þessi slys.