Lögberg - 15.06.1933, Blaðsíða 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 15. JÚNI 1933
Bls. 7
Joffre hershöfðingi
Mrs. Jakobína J. Stefánsson þýddi
(Joffre hafÖi yfirherstjórn alls
Bandamannahersins á Frakklandi
lengi framan af, í heimsstyrjöldinni
miklu 1914—1918. í hans herliði
voru eigi allfáir Islendingar, sem
innritu'Öust í herdeildir þær, er
Canada-stjórn sendi til Frakklands
á ófriðartimunum).
Þann 3. jan. 1931 andaðist í París
á Fraktkandi, Joseph Joffre, hers-
höfðingi. Var hann með mikilhæf-
ustu herstjórum sem uppi hafa ver-
ið, og um langt skeið yfirherstjóri
alls Bandamanna-hers á Frakklandi
í heimsstyrjöldinni miklu 1914—
1918, og var því einn af þeim ör-
fáu mönnum, sem það hlutverk
hlaut, að hafa forustu á hendi þegar
gera skyldi út um örlög heilla þjóða.
Var hans þvi, við fráfall hans, vel
og ítarlega minst í helstu blöSum
flestra þjóða beggja megin hafsins.
Hann hafði aldrei beðið ósigur í
orustum, og var þó 78 ára að aldri
er hann lést. Var sorgin svo almenn
við fráfall hans, útför hans svo f jöl-
menn og viðhafnarmikil, að slíks
munu fá dæmi, — jafnvel ekki á
Frakklandi, sem er þó söguríkari
flestum þjóðum.
Joffre var fæddur í smábænum
Riversaltes við Pyreneaf jöll, 4. jan.
1852. Var faðir hans beykirjt fleiri
voru þau sytkini, og var einn af
systursonum Joffre í Bandaríkj-
unum, þegar heimstyrjöldin braust
út. Ungur að aldri fékk hann góða
undirbúningsmentun, og gekk siðan
í hermannaskólann um hríð, og fanst
kennurum hans mikið til um náms-
hæfileika hans, einkanlega stærð-
fræðis- og reikningsgáfu hans. En
um þær mundir braust fransk-
þýska stríSið út (1870) og innrit-
aðist hann þá þegar í franska her-
inn. Þó hann ungur væri, hélt hann
þegar þangað sem hættan var einna
mest, og dugði svo vel, að hann vann
sér mikil álit. Svo þegar stríðinu
lauk, þá var honum falin á hendur
yfirstjórn á byggingu á víggirðing-
um Parísarborgar. McMahon, hinn
frægi franski marskálicur, kom og
leit yfir verkið, og líkaði svo vel, að
hann sæmdi Joffre þá þegar “kaf-
teins’’ nafnbót og vakti það eigi all-
litla eftirtekt meðal hermanna, því
þá var Joffre aðeins 22 ára að aldri,
einnig vegna þess, að fáir hermenn
urðu slíks aðnjótandi á friðartím-
um, en Joffre var þess verðugur,
og hann ofmetnaðist aldrei af því,
þó ungur væri.
En þetta varð til þess, að honum
var falið á hendur að byggja víg-
girðingar í nýlendum Frakka, eink-
anlega i Asíu, fyrst í Pontarlier og
svo í Tonkin, og um leið falið á
hendur að ráða bót á neyðarástandi
hins franska nýlenduhers er þar
hafðist við, því margir veiktust og
dóu af sóttkveikju ólofti því, sem
upp úr jarðveginum lagði, þvi ó-
nógar varnir voru. Joffre lagði nú
alt kapp á að ráða bót á þessu, og
áður en mjög langt leið, var hann
búinn að gjörbreyta svo allri híbýla-
skipun að þar sem áður voru ó-
heilnæin hibýli, voru nú komnir
vandaðir hermannaskálar, með vörn-
um gegn sóttkveikjuefnum og raka.
Hefði De Lesseps haft Joffre með
sér við Panama stórvirkin, þá hefði
mörgum frönskum mannslífum orð-
ið við bjargað sem þar fórust, af
samskonar orsök.
Eftir að þessu verki, ásamt öðr-
um fleiri var lokið, og méðan hann
var enn í Tonkin, kom þangað
Courbet herforingi. Courbet var
mannþekkjari, og hafði hann ekki
lengi kynst þessum fáorða unga
manni, áður en hann komst að
þeirri niðurstöðu að það væri sverð-
ið en ekki múrsleifin, sem hann ætti
að bera.
Courbet hafði nú Joffre með sér
til Formosa, og þar hafði Joffre
yfirstjórn við byggingu varnar-
virkja, undir skothrið frá óvinun-
um. Nokkru seinna fór hann til
Madagaskar, þar sem hann kom upp
ágætum viggirðingum í Diego-
Suareg. Joffre hvarf nú aftur-heim
til Frakklands. Hafði hann þá ver-
ið 3 ár i Asíu, eða frá 1885—1888.
Var hann nú sæmdur heiðurs-
medalíu, og majors stöðu fékk hann
ári seinna. Þar næst var hann skip-
aður kennari í herfræði, því hann
var álitinn að vera manna bezt að
sér í öllu er að nútíðarhernaði laut,
og þóttu fyrirlestrar hans lýsa frá-
bærri þekkingu á hernaðarlist, og
orðavali og framsetning ekki siðri.
Við það starf var hann hátt á annað
ár, og hlaut prófessors nafnbót.
í árslok 1892 var Joffre falið á
hendur að fara til Afríku, og byggja
járnbraut í einni nýlendu Frakka
þar. Var það slikt vandaverk,
vegna þess hvernig stað og^landi var
háttað, þar sem iárnbrautin átti að
leggjast, að .engutn hafði tekist að
kom því í framkvæmd. Joffre tókst
að ráða fram úr örðugleikunum, og
var farið að skifa vel áfram með
verkið, þegar boð komu til hans um
að fara með herdeild eina til Tim-
buctu til Bonnier herforingja sem
þar var, og nýbúinn var að bæla
niður uppreisn þarlendra manna.
Þegar Joffre lagði af stað, vissi
hvorki hann né fylgisveit hans að
neins ófriðar væri von; en þegar
þeir voru komnir mikið áleiðis, þá
fengu þeir þá fregn, að búið væri
að myrða Bonnier, og að þarlendir
menn hefðu aftur hafið uppreisn
gegn Frökkum. Þó Joffre væri alt
annað en vel undir bardaga búinn,
j>á brá hann við hið snarasta, og fór
á móti landsmönnum og þá sýndi
það sig bezt, að hermaður var hann
ekki siður en verkfræðingur. Hon-
um tókst að stöðva flótta þeirra
manna sem áttu að berjast undir
merkjum Frakka, barðist svo við ó-
vinina, og eftir nær sex mánaða
viðureign voru þeir sigraðir að fullu,
og hafa ekki hafið uppreisn síðan.
Einnig kom hann á greiðum sam-
göngum milli strandarinnar og að-
seturstöðva Frakka ofar í landinu.
En hann dvaldi alllengi i Afríku eft-
ir að þessum framkvæmdum var
lokið. Var hann þá í Soudan, þvi
þar þurfti umbóta og lagfæringa við
á ýrnsu, þar til árið 1895, þá kvaddi
hermálaráðuneytið hann heim til
Frakklands aftur; fékk hann nú
afar-háa stöðu í hernum; einnig var
hann gerður að ráðanaut í nefnd
þeirri, sem sett hafði verið til að
gera nothæf fyrir landherinn öll
nýjustu og margbrotnustu hernaðar-
tæki og allan útbúnað er þar fylgdi.
Árið 1899 kvaddi utanríkisráð-
gjafi Frakka hann enn á ný til að
fara til nýlendanna, og sagði brýnni
þörf fyrir hann þar, en annarstað-
ar, svo Joffre fór til Madagaskar,
til að koma betra skipulagi á þar,
en áður hafði verið. Hann kom
heim aftur 1902; var hann þá gerð-
ur að umsjónarmanni (irispector)
hermannaskóla ríkisins, og einnig
að yfirumsjónarmanni allra strand-
varna og vígvirkja Frakklands. Ár-
ið 1911 var hann gerður að yfirhers-
höfðingja alls Frakkahers, og þá
stöðu hafði hann, þegar heimsstyrj-
öldin braust út.
• Joffre var tvíkvnætur. Fyrri kon-
una misti hann eftir mjög stutta
sambúð, þá ungur maður að aldri.
Tuttugu árum síðar kvæntist hann
að nýju, og gekk að eiga Mdm.
Lazes, dóttur hins fræga listmálara
Penons, sem skrautmálaði keisara-
höll Napoleons 3. Eignuðust þau
þrjú börn, einn son og tvær dætur,
en Mdm. Lazes hafði átt tvær dætur
af fyrra hjónabandi.
Alt að árinu 1914, eða þar til
styrjöldin hófst, var nafn Joffre litt
þekt, nema með^l hermannastétta.
En þegar Þjóðverjar, 1914 sögðu
friðnum slitið, og til sannindamerkis
um að svo væri, óðu inn á Frakk-
land i miljónatali, til að leggja land-
ið undir sig, þá sýndi Joffre að
hann var verðugur þess trausts, sem
landsmenn hans báru til hans.
Þó hér verði ekki rakin saga
þessa mikla veraldarstríðs—því það
yrði of langt mál—þá verður vikið
að helstu stórviðburðum þess, er
gerðust i byrjun, undir hans yfir-
stjórn, og mörkuðu svo djúpt spor
á æfileið hans, og gerðu hann á
stuttum tíma að heimsfrægum
manni.
Þegar Þjóðverjar sögðu Frökk-
um'stríð á hendur í ágúst 1914,
voru Frakkar hvergi nærri eins vel
undirbúnir og skyldi, þegar til þess
kom að berjast móti hinu ægilegasta
hervaldi, sem til var. Þeir óðu yfir
Belgíu, eins og kunnugt er, einnig
hertogadæmið Luxenburg, og inn á
sjálft Frakkland, i miljónatali og
herþunginn svo mikill, að tæplega
verður með orðum lýst. Sló nú
felmtri miklum á landsfólkið á
Frakklandi jafnt æðri sem lægri,
eins og við var að búast, því fremur
sem hroðasagnir höfðu borist af
meðferð Þjóðverja á landsfólkinu,
þar sem þeir áður höfðu farið yfir.
Vildu nú flestir meðal Frakka að
farið væri þegar móti óvinahernum
með öllum þeim krafti sem til var,
og lagt til stórorustu við þá, strax
og yfir landamæri Frakklands kom,
til að stöðva þá, svo þeir færu ekki
lengra. Joffre var á öðru máli
i þessu efni, enda duldist engum
dugandi herfræðingi meðal Frakka
það, að verra en árangurslaust
mundi verða að reyna að veita hinu
þýska hervaldi fullnaðar-mótstöðu í
byrjun, þegar þeir réðust inp fyrir
landamæri Frakklands — til þess
voru Frakkar og j eirra bandamenn
hvergi nærri nógu vel undirbúnir.
Þessvegna var það ráð tekið, að
tefja fyrir þeim eftir megni, til að
hægt væri á meðan að safna meira
liði og undirbúa til úrslita-orustu
til varnar, þegar mest lægi á.
Blöð stríðstímanna létu þess
stundum getið, að “eigi hefði það
verið smámenni hent að standa i
sporum Joffre í stríðsbyrjun.”
Þeim hefði nú verið óhætt að taka
dýpra i árinni; enginn nema sá einn,
sem var mikilmenni að upplagi og
eðli, hefði þar getað veitt forstöðu,
á þeim örlagaþrugnu tímamótum,
eins nauðuglega eins og hin frakk-
neska þjóð var þá stödd. Staða
hans var, um þessar mundir slikum
vandkvæðum bundin, að fá dæmi
munu annars eins. Óvinirnir þokuð-
ust nær og nær París, landsfólkið
gagntekið af ótta og kvíða, stjórn-
málamennirnir ekki síður en aðrir,
og fáir gátu þessvegna skilið að
þörf væri fyrir allun þennan undir-
búning: Joffre hafði æðstu her-
völdin og hlaut að verða þar fyrir
svörum, og taka upp á sig ábvrgð-
ina af að láta á móti vilja flestra á
þessum háska-tímum. Þar við bætt-
ust erfiðleikarnir á að geta undirbú-
ið á svo stuttum tíma að öllu sem
til vantaði, því æsingárnar voru víða
svo miklar meðal fólks, sumstaðar
ótti og skelfing, að við sjálft lá, að
alt færi á ringulreið, og ekki mundi
við neitt ráðið. Stjórnarráðinu í
París svaraði Joffre á þessa leið
“Eg ætla að leggja til stórorustu, en
eg geri það ekki fyr en mér sýnist,
og kringumstæður eru til slíks, og á
þeirri stund og stað, sem eg álit
heppilegastan þar til, éf nauðsyn
krefur, mun eg láta herinn halda
undan. Eg bíð þar til tími og tæki-
færi kemur. Eg breyti engu af þess-
uxn fyrirætlunum mínum.” Og hann
lét herinn halda undan, og óvinaher-
inn þokaðist nær og nær—en hvað
sem menn sögðu, lét hann ekki telja
sér hughvarf, og yrði seint upptalið
alt það andstreymi og erfiðleikar er
Joffre átti við að striða um þessar
niundir.
1 byrjun septembermánaðar flúði
stjórnarráðið frá París til Bour-
daux, og eftir það varð Joffre held-
ur hægra um vik en áður, því hann
þurfti þá ekki lengur að snúast við
sífeldum afskiftum þess að hermál-
unum. Eftir þetta leið eigi á löngu
áður en skreið til skarar. Óvina-
herinn átti ekki eftir nema nokk-
urra stunda leið að múrum Parísar-
borgar og margir voru farnir að
óttast umsátur, þegar hin tröllaukna
fylkingaskipun hans breyttist. Hvað
kom til? Þeirri spurningu gat eng-
inn svarað eins og stóð. Herfræð-
ingarnir frönsku, sem aðgættu
hverja hreyfingu óvinanna, sáu
brátt að viðhorfið var nú orðið
töluvert annað, og Joffre sá
manna fyrstur að væri þetta tæki-
færi gripið þá væri von um sigur,
enda þótt liðsmunurinn væri eigi all-
lítill, því Þjóðverjar voru liðfleiri.
Hann afréði að leggja til stóror-
ustu tafarlaust. Að kveldi hins
sama dags gekk hann í herbúðir
French yfirforingja bandamannanna
bresku og mælti stillilega: “Við
^e&gjum til stórorustu á morgun.”
Að morgni næsta dags (6. sept.)
flutti hann svohljóðandi ávarp til
hermanna sinna: “Nú verður að
leggja til höfuðorsutu og undir úr-
slitunum er framtið föðurlands vors
komin, þess vegna verður að gæta
þess, að nú dugar ekki undanhald
lengur; vér verðum nú að hefja þá
sókn á hendur óvinunum, að þeir
láti undan siga. Þær liðsveitir, sem
ekki geta sótt á, mega ekki halda
undan. Verða heldur að deyja í
þeim sporum sem þeir nú standa í,
heldur en að leggja á flótta.”
Nú var lagt til atlögu. Hófst nú
sú stærsta orusta — sá ægilegasti
hildarleikur, sem nokkru sinni hefir
fram farið meðal menningarþjóöa
síðan sögur hófust. Þar gengust að
ekki einungis tugir þúsunda heldur
miljónir manna, meðan allur heimur
stóð undrandi og lostinn skelfingu
yfir blóðbaðinu. Joffre stýrði at-
lögunum, og sá enginn maður hon-
um bregða, enda þótt svo tæpt stæði
þá, að hefði honuin skeikað hið
minsta gat það valdið framtíðar-
eyðilegingu hinnar frönsku þjóðar,
og mun skapf esta hans og karlmanns
kjarkur lengi í minnum haft.
Hermennirnir virtust fullkomlega
hafa skilið og viljað uppfylla kvöð
foringja síns um að falla heldur fyr-
ir föðurlandið, heldur en að hopa,
svo eftir að barist hafði verið nær
uppihaldslaust í fjóra daga, fengu
Frakkar og þeirra bandamenn sig-
ur, þó liðfærri væru, og Þjóðverjar
lögðu á flótta. Varð nú fögnuöur
mikill í Parísarborg er sigur var
fenginn, í stað skelfingar þeirrar er
áður hafði gagntekið hugi allra
borgarbúa.
En ekki urðu viðfangsefni Joffre
léttari í bráð fyrir það.
Eftir að Frakkar og þeirra banda-
menn höfðu rekið flóttann nokkra
daga, staðnæmdist óvinaherinn við
ána Aisne. Þeir höfðu enn ógrynni
liðs; sveið þeiin meir en meö orðum
verði lýst, að hafa beðið þennan ó-
sigur fyrir Frökkum, sem þeir álitu
sig eiga í fullum höndum við, og að
hafa ekki getað tekið París. Fylktu
þeir nú liði, snérust gegn mótstöðu-
mönnum sínum, réðu á þá af slík-
um vígamóði, að alllengi var sem
enginn mannskraftur mundi til
hrökkva að stöðva þá, svo sóttu
þeir fram. Varð sá aðgangur hinn
ógurlegasti, eins og við Marne, nema
mikið langdregnari, stóð i fimm vik-
ur, pieð mannfalli svo miklu, að
flestum hreis hugur við. \ ar all-
lengi eigi fyrirsjáanlegt hversu fara
mundi. Var stundum barist bæði
dag og nótt.
Joffre fór um vígstöðvarnar,
sagði fyrir, lagfærði, talað hug-
hreystingárorðum til hersins og
ströngu valdboði hlaut hann stund-
um að beita,—svo mikið erfiði, á-
hyggjur og annpki hafði hann oft
um þessar mundir, að stundum
mátti hann vart svefns né matar
neyta.
Við ána Aisne fóru svo leikar, að
framsókn Þjóðverja varð stöðvuð,
enda'virtist nú loks mesti vígamóð-
urinn af þeim. Tóku þeir nú til
skotgrafahernaðar, svo inestu skelf-
ingaraðförunum linti, enda. voru
hvorutveggju af því sem uppi stóð
af herliði Þjóðverja og bandamanna
svo örþreytt orþið, og þjakað, jafnt
yfirmenn sem undirmenn, að með
þegjandi samþykki beggja var bar-
dögum hætt um nokkurn tíma.
Þessar tvær orustur voru þær
stærstu og ægilegustu, sem fram
fóru á Frakklandi í þessari miklu
og langvinnu styrjöld.
Og afleiðingarnar urðu þær, að
Þjóðverjar gátu aldrei tekið París,
eða lagt undir sig Frakkland, því
þeir unnu þar aldrei á eftir þetta
svo um munaði.
Og þannig sýndi tíminn og tilfell-
in að ráð Joffre reyndust happa-
drýgri en þeirra, er annað vildu.
Hann bar gæfu til að forða Frakk-
landi og hinni frönsku þjóð úr járn-
greipum hins prvissneska hervalds,
þegar mest reyndi á, og hættan var
sem bráðust.
En hvernig stóð á að hinum þýsku
yfirmönnum skyldi skjátlast þannig
í stjórn á skipulagi herfylkinga
sinna, er þeir nálguðust París?
Það hafði komið af því, að óhug
sló á yfirhershöfðingjana, eftir því
sem lengra dró inn í óvinalandið,
þeir skildu ekki í hversvegna ekki
var af meiri krafti hindruð för
þeirra, — eftir sögn krónprinsins
þýska, að stríðinu loknu.
En þó þannig yrði nokkurt hlé j
um stund, og mesta aðganginum j
linti, eins og áður er sagt, þá gat j
ekki sá friður staðið til lengdar á
öllu hinu afarlanga orustusvæði, sem
var 250 milur á lengd og náði frá
París alla leiö til Vosges; það var
aftur tekið til að berjast á ýmsum
hlutum þess, svo herútreikningar
þeir, er Joffre hafði, og sífelt ann-
ríki, þar eð fátt inátti gera, Frakka
megin, á hinu afarlanga orustu-
svæði, • það er þýðingu hafði, án
hans samþykkis, var svo stórfelt, að
fáir .hefðu verið þar færir um, því
sífelt var þar einhversstaðar barist,
og yfir heildina tekið unnu hvorugir
á öðrum aö mun. Þannig leið tim-
inn og var eigi fyrirsjáanlegt hversu
fara mundi, og áhyggjur þeirra
manna, er með æðstu hervöld fóru,
af hvorutveggju, voru meiri en
menn geta gert sér nokkra hugmynd
um.
Eins og kunnugt er, kom til
vopnaviðskifta í heimstyrjöld þess-
ari víðar en á Frakklandi. Voru
orustur miklar háðar eigi óvíða ann-
arsstaðar. Bandamenn (Frakkar og
Englendingar) sendu her til Darda-
nella-sundsins (í Tyrkja löndum)
eigi mjög löngu eftir að striðið byrj-
aði, til að berja á Tyrkjum, sem
voru bandameon Þjóðverja. Ráða
Joffre var leitað í þvi efni, áður en
það var gert, en hann var því aíar-
mótfallinn. Svo fór þó, aö þangað
var sendur her, mest að ráði
Kitcheners lávarðar, en eftir því
sem tíminn leið, urðu fréttir þær og
skeyti þau, sem komu frá Darda-
nella-sunds hernum æ. ískyggilegri,
þar til að engum athugulum her-
fræðingi gat lengur dulist það, að
til eins mundi draga með þann leið-
angur, en ekki fyrir aðra að kalla
herinn heim en Kitchener og bresku
stjórnina—en þeir tóku ekki slíkt í
mál.
En Joffre sá, að eigi mátti svo
búið standa, og þó hann annríkt ætti
um þessar mundir—því þetta var
ekki mjög löngu eftir að stríðið
byrjaöi—þá brá hann við, fór yíir
til Englands, til að tala um fyrir
Kitchener og stjórnarráðinu breska,
í þessu efni—um að bjarga þvi sem
eftir lifði af hersveitunum. Um það
var svo að orði komist í einu frétta-
blaði ensku á stríðstímunum: "Þeg-
ar Joffre kom til London á fund
hinna bresku stjórnmálainanna og
herfræðinga, og hélt ræðu meðal
þeirra, þá var sem ný útsýn opnaðist
fyrir þeim, gagnvart stríðinu, og
öllu viðhorfi þess .... fersku lofti
hleypt inn,”— Stjórnarráðið breska
hafði búist við að fyrirfinna her-
fræðing eingöngu, þar sem joffre
var, en þeir fundu brátt, að hann
hafði einnig mælsku til að bera, og
einnig allan þann ákafa, sem mál-
snildinni er oft samfara, og Kitchen-
er lávarður sagði: “Hann er ekki
einungis mikill herstjóri—hann er
einnig mikill maður';” og áttu þeir
all-langt tal saman, Kitchener og
Joffre. *
Þó Joffre stæði ekki lengi við i
London, þá hafði hann sitt fram, og
Kitchener var á hendur falið að fara
til Dardanella-sunds, og sækja það,
sem eftir lifði þar af hersveitum
Bandamanna. Það gerði hann þó
nauðugur væri. En þegar hann kom
heim aítur, hefir hann víst haft aöra
skoðun en áður fyr á því efni, því
hann hafði sagt við mann einn, er
hann átti tal við um þær mundir,
“að aldrei hefði hann haldið að jafn
ömurlegt neyðarástand—ásamt und-
anförnum hörmungum—gæti verið
til, eins og þar hefði átt sér stað.”
“Blöðin,” bætti hann við “gæfu ekki
og hefðu aldrei gefið neina hug-
mynd um það, eins og þaö í raun og
veru var.”
Eftir því sem lengur leið á stríðs-
tímann, gerðust hernaðar-viðfangs-
efni Frakka og þeirra bresku banda-
manna, víðtækari, því víða var bar-
ist bæði í Evrópu og Asíu. Grikkja-
stjórn hafði lengi verið málefnum
þeirra á Balkanskaganum erfið, og
meira en það. Hún var hermálum
þeirra þar til stórhnekkis, og kom
það þeim enn ver við, sem hin
gríska þjóð átti Englendingum og
þeirra bandamönnum frelsi og fjör
að launa, frá þvi fyr á tímum, en
Bandamenn hikuðu viö að vísa þeim
mönnum úr stjórnarráðinu gríska,
sem að þessari mátstöðu voru vald-
ir,—einkanlega þótti Englendingum
það of djarftækt, til að á væri hætt-
andi, en með tímanum tóku Frakk-
ar að líta öðruvísi á það mál, og
litlu siðar viku þeir úr sessi þeim
stjórnmálamönnum Grikkja, sem
voru andstæðingar þeirra, og við
það rýmkaðist úm fyrir þeim á
Balkanskapaganúm. Mál manna var
það, að í þessu hefði ráöum Jofíre
verið fylgt.
Eins og áður er að vikið, voru
oftast bardagar einhversstaðar á
hinu afar víðlenda orustusvæði á
Frakklandi, þar sem Joffre hafði
yfirstjórn Bandamannahersins, en i
raun og veru unnu hvorugir á öðr-
um að mun, og mun Joffre ekki
hafa komið það á óvart, því löngu
áður en þessi styrjöld hófst, hafði
hann lá'tið í ljós þá skoðun “að
næsta stríð mundi verða mjög lang-
dregið, og eftir því víðtækt, þol-
gæðis og þrautseigju mundi þar
meir við þurfa, en skjótra áhlaupa,
—útreikhinga meir en snarræðis.
En eftir því sem lengur drógst að
hægt væri að koma Þjóðverjum al-
gjörlega burt úr Frakklandi, eftir
því óx óþolinmæði margra, og þar á
meðal sumra stjórnmálamannanna
frönsku. Það virtist ekki vera á
færi nema herfræðinga að skilja þá
staðreynd, að hið ægilega þýska her-
bákn með öllum stærstu vígvélum,
sem til voru, yrði ekki hrakið eftir
vild. Svo þegar Joffre lét af yfir-
herstjórn í árslok 1915, (eða eftir
meir en hálft annað ár) var ekki
eins bjart yfir burtför hans af vig-
stöðvunum, og við hef'Öi mátt búast,
eftir alt hans erfiði. En tíminn hefir
fyrir löngu eytt þeim skugga, svo
menn hafa fyrir löngu séð í réttu
ljósi, og honum hagstæðu, afstöðu
hans við kringumstæðurnar, eins og
öllu hagaði til um þær mundir.
Eftir að Joffre lét af yfirher-
stjórn var hann þegar í staö gerður
að hermálaráðgjafa hinnar frönsku
stjórnar, og fáum dögum seinna að
“marskálki af Frakklandi” — sá
fyrsti maður)#sem þá tign hlaut, sið-
an 1870. Bftir Joffre, tók við yfir-
herstjórn Nivelle nokkur, en hann
reyndist ekki stöðunni vaxinn, og
var brátt settur frá. Eigi löngu
seinna tók við Foch hershöfðingi,
sem lengst hafði verið með Joffre,
og var hann við þar til stríðinu lauk.
En eftirmenn Joffre áttu ekki við
eins margvíslega örðugleika að
stríða eins og hann haföi átt, því
það urðu ekki eftir það aðrar eins
stórorustur eins og við Marne og
Aisne. Einnig voru allir farnir að
venjast stríðsbölinu og taka því með
meira jafnaðargeði en í fyrstu, og
þektu betur en áður fyr hernaðar-
brögð og mannafla óvinanna.
Joffre gegndi nú stöðu sinni sem
hermálaráðgjafi þar til vorið 1917,
að atburður sá kom fyrir, sem olli
því, að hann varð að snúa sér að
öðru' um tima, það dró til ófriðar
með Bandaríkjamönnum og Þjóð-
verjum. Var nú Joffre kvaddur til
að fara til Ameriku, og finna að
máli stjórnarráð Bandaríkjanna,
viðvíkjandi striðinu og horfum þess.
Nokkrir merkir menn frá Frakk-
landi voru einnig í þessari för; svo
og sendisveit frá hir.ni bresku stjórn,
þar á meðal hinn frægi stjórnmála-
maður Balfour. Þegar Parísarbúar
vissu að Joffre bjóst til þessarar
farar, þá varö þar víða fögnuður
mikill, og voru honum sýnd mörg
virðingarmerki áður en hann lagði
af stað—því menn vonuðu að hann
mundi enn reynast heilladrjúgur
föðurlandinu, og sú von rættist, eins
og síðar mun sagt verða.
Gekk hinum frakknesku og
bresku sendisveitum ferðin vel, þó
eigi væri hættulaust að fara yfir
hafið á þeim tímum. Var nú mikið
um að vera í Bandarikjunum er þeir
komu þar, enda voru sumir þessara
manna svo nafnkendir af framgöngu
sinni sem hermenn og sem stjórn-
málamenn þeirra tíma. Tók stjórn-
arráð Bandaríkjanna vel á móti hin-
um nafnkendu gestum, og svo gerðu
allir. En það sögðu þeir menn, er
umgengust þá, þann stutta tíma er
þeir stóöu við, að þeir hefðu allir
meira og minna verið eins og lang-
þjáðir menn, þegar nánar var að
gætt. Meira.