Lögberg - 10.05.1934, Síða 1

47. ARGANGUR || - WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 10. MAl I93Í J NÚMER 19
FIIÁ fóLANDI
Islenzk kona tapast nálœgt Steep Rock
—ófundin eftir þriggja daga leit
SAMSÆTI
GUÐM. FRIÐJÓNSSONAK
Um 8o manns sátu samsæti }>að,
er Guðm. Friðjónssyni var haldið í
fyrrakvöld í Oddfelow-húsinu. Var
samsætið hið skemtilegasta. Guð-
brandur Jónsson rithöfundur hélt
aðalræðuna fyrir minni heiðursgests-
ins, en Guðm. Finnbogason maélti
fyrir minni fjölskyldunnar á Sandi.
Þá héldu tveir skólabræður Guð-
mundar Friðjónssonar ræður til
hans, }>eir Garðar Gislason stórkaup-
maður og Finnur Jónsson fyrv. rit-
stj. frá Winnipeg. Báðir voru með
Guðmundi í Möðruvallaskóla. Er
Garðar lauk máli sínu færðj hann
heiðursgestinum forláta hring að
gjöf. Sr. Knútur Arngrímsson á-
varpaði og heiðursgestinn með ræðu.
Kjartan Ólafsson kvæðamaður kvað
nokkur ljóð Guðmundar. Sjálfur
var heiðursgesturinn hinn málreif-
asti, og svaraði hverjum, er til hans
beindi máli sínu með f jörugum ræð-
um og tilsvörum. Samsætið stóð
yíir til klukkan tvö um nóttina.—
Mbl. 14. april.
FJTRI BLANDAÐ
1 LYF AF VANGA
Síðastliðinn föstudag og laugar-
dag, 6. og 7. þ. m. voru lyf, sem
blönduð voru hættulegu eitri (ar-
senik) látin úti til fjögurra manna
hér í Reykjavík. Lyfin voru látin
úti í Ingólfsapóteki.
Fólk það, sem neytti þessara lyf ja
varð fárveikt af þeim. Guðvarður
Jakobsson bílstjóri, sem oft hafði
fengið afgreitt lyf eftir sama lyf-
seðli, veiktist af því og fékk upp-
köst. Fór hann því í apótekið og
kvartaði um þetta. Var honum
skömmu síðar sent nýtt lyf dálítið
öðruvísi blandað, en þegar komið
var með það var hann fárveikur.
Frk Katrín Thoroddsen var þá sótt
til hans og sá hún þegar að um
eitrun var að ræða, og tilkynti það
til apóteksins.
Var þá strax farið að rannsaka
hvernig á þessu gæti staðið. Kom
þá í ljós, að mjög hættulegt eitur
hafði verið látið á þá flösku, sein
efni það átti að vera í, er nota
skyldi i umrætt lyf. Þar eð þetta
efni, sem nú var á flöskunni hafði
sama lit og það lyf, er í flöskunni
átti að vera, gat það ekki orðið til
leiðbeiningar er til lyf jablöndunar
kom.
Mistök þessi hafa þó ekki orðið
af völdum drykkjuskapar, þar eð
talið er að J. Wiwel lyfjafræðingur
sem mistökunum olli, sé reglusam-
ur og samvizkusamur maður.
Talið er að fólkið, sem tók inn
eiturlyf þessi muni ekki bera af
því varanlegt tjón.'
Málið hefir verið sent lögreglu-
stjóra til réttarrannsóknar. Réttar-
höld hafa engin verið ennþá, en
rnálið mun verða tekið fyrir í dag
eða á rnorgun.—Nýja dagbl. 17. apr.
VÖXTUR
nokkur var í Jökulsá á Fjöllum ný-
lega, en ekki mikill. Þó þykir ein-
kennilegt að vöxtur hleypur í ána í
þeirri veðráttu, sem verið hefir, og
þafa menn giskað á, að stafaði af
eldsumbrotum í Vatnajökli.
AKURE YRARSPITALINN
Húsameistari hefir gert frum-
teikningu að .fyrirhuguðu sjúkra-
húsi á Akureyri og hefir spítala-
nefnd samþykt teikninguna. Verð-
ur húsið 54x15 m. að stærð og
verður tvær hæðir að vestan og þrjár
að austan. Húsið verður reist á
norðurbarmi Búðargils, sunnan við
nuverandi sjúkrahús. Aætlaður
kostnaður er 240 þús. kr. Er byrj-
að að grafa fyrir grunni hússins.—
Mhl. 13. apríl.
SUMARHÚS BRENNUR
Um kl. 2 á laugardaginn, urðu
verkamenn í Fagrahvammi i Ölfusi,
á garðyrkjubúi Sigurðar búnaðar-
málastjóra, þess varir, að eldur var
kominn upp í sumarhúsi Sigurðar,
sem stóð mjög skamt frá gróður-
húsunum.
Stundarf jórðungi áður hafði einn
verkamanna komið inn í húsið, og
varð ekki var við neinn eld. Eld-
stæði var ekkert í húsinu, enda var
það hitað upp með hverahita. En
raflögn var þar.
Verkamenn fjórir voru þarna á
næstu grösum. SEtluðu þeir fyrst
að fara inn á loft hússins, en utan-
gengt var þangað. Komust þeir
ekki inn fyrir reykjarsvælu. Þá
ætluðu þeir að fara inn í stofuhæð
hússins. En þangað varð heldur ekki
komist.—Húsið fuðraði upp á 20
mínútum. Vindur var hvass af norð-
austri, og lagði eldinn ekki að ná-
lægum húsum. HeTði vindstaða ver-
ið önnur, hefði þar brunnið meira.
Húsið var vátrygt, en innan-
stokksmunir og lausafé verkafólks,
sem þar var, var óvátrygt.—Mbl. 17.
apríl.
STÓRMERKILEG GJÖF
Liðin eru 25 ár síðan Finnur
heitinn Jónsson prófessor arfleiddi
tilvonandi Háskóla íslands, eða nor-
rænu deild hans, að bókasafni sínu,
eftir sinn dag.
Ber öllum kunnugum saman um,
að bókasafn þetta sé ómetanlegur
fjársjóður fyrir háskóla vorn. í
heilan mannsaldur hafði Finnur
prófessor sambönd við alla þá vís-
indamenn á Norðurlöndum, og
fjölda annara viða um heim, er
lögðu stund á norræna málfræði,
sögu og bókmentasögu.. Frá öllum
þessum vísindamönnum fékk Finn-
ur aragrúa af sérprentunum vís-
indalegra tímaritsgreina, er telja má
að ófáanlegar séu. Allur þessi vís-
indalegi fjársjóður kemur nú nor-
rænu-námi og fræði-iðkunum við
háskóla vorn að gagni í framtíð-
inni.
Dr. Sigfús Blöndal, bókavörður,
hefir verið fenginn til að annast
heimsending bókasafnsins. Húsrúm
er ekkert til fyrir safnið, er hingað
kemur. En úr þvi verður að bæta.
—Mbl. 15. apríl.
ER ÞAÐ SVlAGÍGUR?
Morgunblaðið átti í gærkvöldi tal
við Pálma Hannesson rektor, um
för þeirra félaga.
Taldi hann mjög líklegt, að það
sé hinn svonefndi Svíagígur, sein
gosið hefir, og þeir félagar komu að
(Hér er átt við þó Jóhannes Askels-
son og Guðmund Einarsson, sem
gengu á Vatnajökul þann 11. apríl
og sáu gíg þennan).—Svíar tveir
gengu á Vatnajökul sumarið 1919.
Foringi þeirra heitir Wadell. Þeir
gengu upp á jökulinn á svipuðum
stað og þeir félagar nú.
Komu þeir að geysistórum gíg.
Gáfu þeir honum nafn og nefndtt
Svíagíg. Er ekki kunnugt, að aðrir
hafi þangað komið.
f frásögn sinni lýsa þeir gígnum
m. a. þannig, að hann sé sem næst
ferhyrndur að ummáli, og er lengri
til norður og suðurs, 7 km. á lengd,
en 5 km. á breidd til austurs og
vesturs.
Gígur þessi var, er Svíarnir komu
þangað, flatur í botninn, en gíg-
barmar háir hamraveggir, einkum
að vestan.—Þar var hatnraveggur-
inn um 80 metrar á hæð.
Niðri í gígnum, undir vestur-
barminum sáu Svíarnir hverareyki
og brennisteinshveri. — Eftir frá-
sögn Mbl. 18. apríl.
GEORGE SIGMAR
Þessi velþekti íslendingur, sem
fengist hefir við verzlun í mörg ár,
hefir nú opnað fatabúð á Portage
Avenue. Búðin er á ágætum stað í
bænufn og mjög vönduð.
Mr. Sigmar hefir tekið góðan þátt
i félagslífi fslendinga hér í borginni,
síðastliðin ár. Hann er glæsi-
menni í sjón og ágætur söngmaður.
íslendingar láta hann eflaust njóta
viðskifta sinna.
Hroðaleg slys
Á mánudaginn var kom upp eldur
i námum hjá Mudllheim í Baden á
Þýzkalandi. Eldurinn hafði kviknað
út frá rafmagnsvir og stóð alt í
björtu báli á svipstundu. Þetta var
um tvö þúsund fet niðri í jörðinni
og voru 87 menn þar að verki, þeg-
ar eldurinn braust út. í tíu klukku-
stundir reyndi slökkviliðið að kæfa
eldinn, en það tókst ekki. Þá var
það ráð tekið að loka námuopinu
með stálþynnum, og opna ekki fyr
en eldurinn væri sloknaður. Það
tekur eina 14 daga. Þeir 87 menn,
sem í námunni voru, eru því grafn-
ir þarna lifandi, enda ómögulegt að'
ná til þeirra. Ekki er talið liklegt
að þeir hafi allir brunnið til dauðs.
Hitt er álitið sennilegra að þeir hafi
fljótlegá kafnað af eitursvælunni
sem myndaðist, þegar kviknaði i.
í vikunni sem leið varð spreng-
ing í kolanámu við Palkani í Júgó-
slavíu. Um 450 menn voru í nám-
unni. Þrjú hundruð og fimtíu þeirra
fórust.
Sir John Anderson, ríkisstjóri í
Bengal slapp með naumindur lífs af
á þriðjudaginn var, þegar tveir Ind-
verjar reyndu að drepa hann. Þetta
er í þriðja skiftið, sem Sir John
hefir verið sýnt banatilræði Hann
kvað vera strangur ríkisstjóri og
hataður af Indverjum.
Konur í Gimli-bæ hafa tekið sig
saman og neitað að kaupa brauð af
verzlunarmönnum þar í bæ, vegna
þess að verð þess sé of hátt. Nú
lengi hefir brauð verið selt á 5 cents
en nýlega var þatj hækkað upp í sex
cents. Þetta fanst konum bæjarins
ósanngjarnt og sögðu að stóru
brauðgerðarfélögin í Winnipeg ættu
sök á þessu, þar sem þau hef ðu mælt
þannig fyrir.
Nokkrar málsmetandi konur köll-
uðu til fundar og samþyktu að gera
sinn eigin bakstur, ef verðið væri
ekki lækkað aftur. Bakarar á Gimli
buðust þá til að selja brauðið á 5
cents, ef húsmæður lofuðust til að
kaupa brauð af sér framvegis, með
því verði, hvað svo sem stóru brauð-
gerðarfélögin gerðu. Konurnar féll-
ust á þetta, en skipuðu um leið nefnd
tíl að leggja málið fyrir Major
dómsmálaráðherra. í þá nefnd voru
Gandhi tapar vinsældum
Gandhi hefir í mörg ár verið vin-
sælasti maður í Indlandi og margir
Evrópumenn hafa skoðað hann sem
einn merkasta mann, sem nú sé uppi.
Á meðan Gandhi beitti sér aðallega
fyrir frelsismálum Indverja og barð-
ist á móti yfirráðum Breta þar i
landi, var hann átrúnaðargoð Ind-
verja, en síðan hann fór að starfa t
þágu hinna undirokuðu stétta hafa
indverskir höfðingjar og Hindúar
yfirléitt snúið við honum bakinu.
Nýlega var Gandhi á ferð nálægt
Buxor í Indlandi, gerði þá hópur
manna aðsúg að honum, börðu
fylgdarmenn hans og brutu bíl hans.
Þetta féll Gandhi illa, og hefir nú
ákveðið að fasta í þrjár vikur.
Bretar og Hollendingar
semja
Eins og kunnugt er stjórna Bretar
næstum allri togleðurframleiðslu
heitnsins. Fyrir einum tíu árum
síðan gerðu brezkir framleiðendur
samninga sín á milli, til að hækka
verðið á vöru sinni. Þetta var hið
svokallaða “Stevenson Plan,” og
vakti það mikla óánægju i Banda-
ríkjunum, sem nota tvo þriðju hluta
af allri togleðurframleiðslu heims-
ins.
Fyrst í stað hækka.ði verðið af-
skaplega, eða upp í $1.20 pundið.
Svo fór alt út um þúfur og reyndist
ómögulegt að takmarka framleiðsl-
una, vegna þess að Hollendingar
neituðu að vinna með Bretum, en
þeir fyrnefndu eiga stór flæmi i
Austur-Indíum, sem hægt er að nota
til ræktunar þeirrar trjátegundar,
sem togleður er unnið úr. í fyrra
vetur var togleður komið ofan í 3C
pundið.
Þegar hér var komið gátu hvorki
Hollendingar né Bretar framleitt
vöru þessan án þess að stórskaðast.
Þá kölluðu þeir ráðstefnu með sér
og hafa nú komist að samningum.
Á milli sín eiga þessar tvær þjóðir
95% af löndum þeim, sem togleður
er framleitt á.
Hugmyndin er nú að takmarka
svo framleiðsluna að sæmilegt verð
fáist fyrir vöruna. Á yfirstandandi
ári má aðeins selja rúm miljón tonn
og ekki má rækta nýja akra. Þá má
ekki selja trén til þeirra landa, sem
síðar meir gætu kept við hin gömlu
svæði.
Bandaríkjum lýst illa á þessa
samninga, en fá ekki að gert. Verð
á togleðri er nú komið upp í 14C
pundið, eða hærra en það hefir verið
í meir en fjögur ár.
kosnar þær Mrs. H. R. Lawson,
Mrs. I. Sigurdson, Mrs. C. Paulson,
Mrs. B. Thordarson og Mrs. F. W.
Shaw.
Síðustu fréttir segja að brauð-
gerðarfélögin hafi nú fallist á kröf-
ur húsmæðranna og er nú verðið
aftur orðið það sama og áður. Bak-
ararnir hafa því biðið lægra hlut
fyrir konunum á Gimli að þessu
sinni.
Það er á allra vitund að stórfé-
lögin í Winnipeg geta að miklu leyti
ráðið verði á brauði. Ef að bak-
arar í smábæjum veða ekki við til-
mælum þeirra, þá lækka þau verðið
þangað til bakararnir geta ekki stað-
ist samkepnina. Þeir verða þá að
hætta að baka, en þegar þeir eru úr
sögunni hækka stóru félögin verðið
aftur um allan helming til að bæta
skaðann, sem hlotist hefir af þessum
ójafna leik.
Á fimtudagskveldið var viltist
gömul, íslenzk kona, Mrs. T. H.
Vigfússon frá Weedy Point, á leið
heim til sin, og hefir ekki spurst til
hennar síðan. Weedy Point er um
12 rnílur vegar frá Steep Rock, Man.
Á fimtudaginn hafði Mrs. Vig-
fússon farið til Steep Rock með syni
sínum. Þau lögðu af stað heim aft-
ur undir kveldið, en á leiðinni brotn-
aði kerra þeirra og sneru þau þá
aftur til þorpsins. Mr. Snidal
kaupmaður á Steep Rock, bauðst til
að keyra gömlu konuna heim, þar
er maður hennar, sem er blindur og
heilsulaus, beið einn heima. Mr.
Snidal lagði nú af stað i bíl sínurn
þótt dimt væri orðið. Vegir voru
næstum ófærir og ferðin gekk seint.
Þegar eftir var svo sem niila heim
til Vigfússons, sá Snidal að hann
hafði varla nóg gasoline í bílnum til
að komast til baka. Gamla konan
bauðst þá til að ganga það sem eftir
væri leiðarinnar. Þá var kornið und-
ir miðnætti. Mr. Snidal vildi þá
Nýlega eru gengin í gildi lög þess
efnis að banna bandarískum verzl-
unum og bönkum að lána þeim
þjóðum, sem neitað hefðu að borga
skuldir sínar við Bandaríkin. Ein
af þessum þjóðum er Rússland, þar
setn stjórnin telur kommúnista á-
byrgðarfulla fyrir skuldum Ker-
ensky's. Rússar una þessu mjög illa
og- hafa bannað þegnum sínum að
kaupa vörur frá Bandaríkjunum.
Frakkar hafa einnig neitað að
borga vexti af skuld sinni við
Bandaríkin, en þeir eru ekki nefnd-
ir sérstaklega í lögum þessum.
Bretar hafa borgað nokkurn hluta
af skuld sinni, en ekki nærri því eins
mikið og búið var að semja um.
Bretar eru því ekki taldir með þeim
þjóðum, sem svikist hafa um að
greiða skuldir sínar.
Finnland er eini skuldunauturinn,
sem borgað hefir skuldir sínar um
leið og þær hafa fallið í gjalddaga.
Ekki þykir líklegt að Evrópuþjóð-
irnar treystist til að halda áfram að
borga stríðsskuldir sínar, þrátt fyrir
þessi ákvæði.
Insull kominn heim
Samuel Insull er nú loks kominn
heim aftur til Chicago. Hann var
ekki fyr kominn en hann var hnept-
ur í varðhald og dómstólarnir neit-
uðu að sleppa honum, nema hann
gæti lagt fram $200,000 sém veð
fyrir sig. Þetta gat hann ekki, og
er því kyr í fangelsinu.
Hér fyr á árum réði Insull lögum
og lofum í Chicago og urðu menn
að sitja og standa eftir því sem hann
vildi. Nú er han feignalaus að mestu
og kærður um f jársvik og hverskyns
pretti í sambandi við starfrækslu
hinna mörgu félaga, sem hann
stjórnaði í Mið-Vestur rikjunum.
Bandaríkja stjórnin hefir verið að
elta Insull í tneira en ár, en hann
hefir ætíð komist úr klóm hennar
þangað til Týrkir handtóku hann á
höfninni í Istambul og fratnseldu
hann Bandaríkjunum.
Insull var um eitt skeið álitinn
með ríkustu mönnum í Bandaríkj-
unum. Hann unni söng og öðrum
listum mikið og hélt við Metropoli-
tan Opera í Chicago með fjárfram-
lögum sínum, í mörg ár.
Líklegt þykir] að Insull verði
dæmdur í margra ára fangelsi, þeg-
ar búið er að rannsaka til hlýtar alt
j hans f jármálabrask.
fylgja henni, en hún sagðist viss
með að rata. Þá sneri hann til baka
en gamla konan hélt áfram fótgang-
andi, en hefir eflaust vilst og náði
ekki til húsa.
Það var ekki fyr en á laugardags-
kveld að fréttin um hvarf hennar
kom til Steep Rock. Þá var og
reynt að leita, en með birtu á sunnu-
daginn lagði hópur manna af stað
og leituðu árangurslaust allan dag-
inn. á þriðjudaginn voru lögreglu-
menn sendir norður og ætla þeir að
hafa umsjón með leitinni.
Menn óttast að konan, sem er sjö-
tug að aldri, muni tæplega geta ver-
ið á lífi, eftir svo langa útivist; þó
er það mögulegt.
Maður hennar er nú til heimilis
hjá Mr. T. H. Gíslason. Hann ber
sig karlmannlega yfir hvarfi konu
sinnar. Fyrri kona hans varð fyr-
ir snjóflóði á íslandi, fyrir rúmum
f jörutíu árum síðan, og‘ beið þar
bana.
Það hörmulega slys vildi til á
miðvikudaginn í síðustu viku, að
ungur, íslenzkur maður, Victor
Johnson, datt út um glugga á þriðju
hæð Acadia Block og meiddist stór-
kostlega. Hann hafði verið að þvo
glugga að utan og staðið á glugga-
karminum þegar hann féll.
Járngirðing liggur fram með vegg
byggingarinnar en það varð mann-
inum til lífs að hann gat spyrnt sér
frá veggnum um leið og hann datt,
svo hann lenti ekki á girðinguna.
Kom hann því niður á mjúkan jarð-
veginn og dró það úr meiðslunum.
Victor er sonur Mrs. Sigríðar
Johnson, Acadia Block. Maður
hennar, Guðmundur Nesdal John-
son, dó árið 1918.
Læknar álíta að Victor muni aft-
ur ná fullri heilsu, en hann verður
að liggja á spítala í fleiri mánuði.
Bæði mjaðmarbeinin eru brotin.
Einnig meiddist hann í bakinu all-
mikið.
Kneeshaw dómari
áttræður
W. J. Kneeshaw, dómari í Pem-
bina varð áttatíu ára á laugardaginn
var. í tilefni af því hélt lögfræð-
ingafélagið í Grafton (þar hefir
hann haft aðsetur sitt í vetur) hon-
um veglegt samsæti, og bárust hon-
um árnaðaróskir víðsvegar að, þar á
meðal margar og ljúfar frá niáls-
metandi íslendingum í Winnipeg,
Welliston, Gardar, Mountain, Hen-
sel, og víðar. Var það vel, því hann
hefir ávalt verið hinn tryggasti og
traustasti vinur íslendinga, enda á
hann ítök, bæði mörg og góð, í
hjörtum þeirra.
Kneeshaw dómari er fæddur i
Ottawa, Ont., 1854. Naut hann há-
skólamentunar og að afloknu námi
kom hann til Pembina árið 1873, þá
19 ára. Gekk hann brátt i þjónustu
hins opinbera og var við ýms opin-
ber störf, jafnframt og hann las
lögfræði, þar til 1879, er hann fékk
lögfræðingsleyfi. Hann var i mörg
ár ríkislögsóknari í Pembina County,
og hjá honum nam Daniel heitinn
I^axdal lögfræði. Árið 1900 var hann
kosinn héraðsdómari, og það em-
bætti skipar hann enn, með sívax-
andi vegsemd og virðingu. Hann
er alveg óvenjulega ern og hress,
fyrir mann, sem hefir náð svo háum
aldri. Starfsþrek hans er enn hið
sama, og á hinu andlega atgerfi hans
er engin hnignun.
Eggert Erlendson.
Húsinœður á Gimli mótmæla verð-
hœkkun á brauði
Frá Washington
íslendingur slasast