Lögberg - 10.05.1934, Page 7

LÖGBEKG, FIMTUDAGINN 10. MAl 1934.
7
y
Elin Ólafsson
ij
Fædd 15. ágúst 1856
Dáin 28. febrúar 1934
Elín SigríÖur Ólafsson var fædd .1 Horna-
brekku í Ólafsfirði í Eyjaf jarðarsýslu. Foreldrar
hennar voru Jón Jónsson snikkari og GuíSfinna Jóns-
dóttir frá Hornabrekkti í ÓlafsfirÖi. Þau hjónin
eignuÖust fimm börn: tvo drengi, sem báÖir drukn-
uÖu á unga aldri og þrjár dætur, Jónu, Sólveigu og
Elínu. Elín var ynsta barnið.
Elín fluttist fyrst til Kaupmannahafnar, og
dvaldi þar nokkur ár. Hún fluttist til Ameríku
árið 1888 og settist að í Winnipeg.
Þann 19. maí 1890, giftist Elin Gísla Ólafssvni,
kaupmanni í Winnipegj Hann var einn af atkvæða-
mestu íslendingum í Winnipegborg* á sínum tíma.
Gísli lézt í ágústmáuði 1909.
Þau hjón, Gísli og Elín, eignuðust eina dóttur,
sem heitir Alpha. Hún er búsett í \Minnipeg, gift
Herbert J. Scott, lækni.
Elin heitin var vönduð kona og vel látin. Sið-
ustu árin bjó hún ein i.húsi sínu að 663 McDermot
Ave. í Winnipeg. Hún lézt, eins og fyr segir, 28.
febrúar s. 1., eftir langt og erfitt sjúkdómsstríð.
Séra Björn B. Jónsson stýrði kveðjuathöfninni
frá heimili hinnar látnu. Síðan var likið jarðsett í
grafhvelfingu ættarinnar í Elmwood grafreitnum.
Lykillinn
(Sögur ömmu)
Þorbjörn hét maður, hann bjó að
Hlíðarenda. Kona hans hét Þór-
hildur. Næsti bær við Hlíðarenda
var Geirastaðir. Þar bjó maður,
Egill að nafni. Egill var gildur
bóndi og þjóðhagasmiður og atorku-
maður í hvívetna. Hann var vel
virtur af allri alþýðu.
Þorbjörn var mikill búsýslumað-
ur, hygginn vel og talinn forvitri og
forn í skapi. Hann var gerhugull
i öllum viðskiftum og naumtækur í
útlátum. Deildi hann frá vistir til
heimilisþarfa hvern dag, mátti ekki
út af bregða. Lóft var á bænum;
þar geymdi Þorbjörn matarforða
allan, peninga og aðrar gersemar;
voru þar byrgðir miklar.
Ekki leyfði Þorbjörn öðrum um-
gengni um loftið. Mátti enginn
annar stíga þar fæti sínum, og fékk
enginn að vita um ríkidæmi það, I
sem þar var.
Þar kom að Þorbjörn þóttist
verða þess var, að gengið væri á
loftið; saknaði hann ýmislegs matar-
kyns, en engan gat hann staðið að
gripdeildum. Kom Þorbjörn eitt
sinn að máli við Egil á Geirsstöðum
og falaði af honum, að hann smíð-
aði vandaða skrá fyrir loftshurðina.
Tók Egill því vel.
Eftir all-langan tíma var skráin
fullgerð og hin vandaðasta. Tók
Þorbjörn skránni feginshendi og
gekk frá henni. Var nú alt kyrt um
hrið.
Þórhildur, kona Þorbjarnar, var
skyld Agli á Geirsstöðum og konu
hans; var vinskapur mikill þar á
milli. Kvartaði Þórhildur löngum
yfir naumum skamti bónda síns til
búsþarfa; sagði að vinnufólkið hefði
alt ilt á hornum sér við sig, en bóndi
sinn slyppi hjá þvi að öllu. Gat
hún þess, að það hefði komið fyr-
ir, að vinnufólk sitt hefði gert sig
sekt í smáhnupli utan heimilisins, til
þess að seðja hungur sitt. Tók
Þórhildur sér þetta mjög nærri.
Eitt sinn er Þórhildur ræddi
raunir sínar fyrir þeim hjónum,
hreyfði hún þvi við Egil, hvort
hann myndi ófáanlegur til þess að
smíða lykil fyrir loftshurðina. Taldi
Egill sig undan því með öllu, og
kvað það prett í garð Þorbjarnar;
taldi hann líklegt að Þórhildur
mundi ekki hafa mikil not af lykl-
inum; segði sér hugur um það, að
honum sjálfum mundi standa lítil
gæfa af því smiði.
Ekki lét Þórhíldur letjast að á-
málga þetta við Egil, og með lið-
veizlu konu hans fékk hún áunnið
það, að Egill hét að smíða lykilinn.
Nokkru síðar fékk Egill Þórhildi
lykilinn og áminti hana alvarlega
um að láta hann aldrei bera fyrir
augu bónda síns, sagði hann, að
undir því væri komin gæfa sín, og
bað hana að láta það ekki bregðast.
Hét Þórhildur öllu góðu um það.
Þorbjörn geymdi vandlega lykils
sins nótt og dag; var lykillinn á
festi, sem hann bar um hálsinn. Eitt
sinn er Þorbjörn vildi ganga á loftið,
sá hann að það stóð lykill í skránni;
brá honum illa við þá sjón. Tók
hann lykilinn og fór með hann út á
stein á hlaðinu og braut hann í möl
og sagði að ekki skyldi lykill sá
verða að meini.
Bar Þorbjörn á Egil að hann hefði
srníðað lykilinn, því að enginn bæri
þekkingu á skránni nema hann.
Egill gerði hvorki að játa eða neita,
en lítil sáust iðrunarmerki á honurn
I út af þvi.
Iðulega var margmenni saman
komið að Hlíðarenda. Var það eitt
sinn, að Þorbjörn bauð-hinum heldri
bændum inn í stofu “upp á staup.”
Afþakkaði Egill boð Þorbjarnar
og kvaðst aldrei bragða vín. Þor-
björn varð fár við og mælti: “Ekki
þarftu að láta svo stórt að vilja
ekki þiggja staup af mér, því eg má
þér það vel segja, að þú átt eftir að
verða drykkjumaður svo mikill, að
]>ú munt eiga fáa þína líka.”-------
Grímur hét maður. Hann bjó að
Tlafrafelli. Var bær sá í sveit í
fjarlægð við þá Egil og Þorbjörn,
en í þjóðbraut.
Þá var siður að færa frá, og var
búsmali setinn fram að heyskap,
eftir ]>að var fénaði slept og smal-
að á málum, en smalinn látinn vera
við heyskap á daginn. Tíðkaðist
þetta allvíða. Eét og Grímur bóndi
sleppa búpening þegar leið fram á
heyskap.
Það var eitt sinn um h,eyskapinn,
að kepst var við að taka saman þur-
hey og flytja í hlöðu; var dagur
mjög þrotinn þegar því var lokið.
Það kom sér vel að það var sunnu-
dagur að morgni og gátu menn jafn-
að sig eftir bindinginn. En ekki
var smalanum boðið til setu, því nú
varð hann að fara að elta búsmal-
ann og koma honum heim til mjalta.
Gekk það fremur treglega og þeg-
ar heim kom, vantaði nokkrar ær.
Bar Grímur bóndi sig illa út af því;
skipaði hann smalanum, að hann
yrði að fara snemma á fætur næsta
dag og leita að ám þeim, sem vant-
aði. Þótti honum óvænkast fyrir
1
KAUPIÐ AVAUT
LUMBER
THE EMPIRE SASH*& DOOR CO. LTD.
HENRY AVENUE AND ARGYLE STREET.
WINNEPEG, MAN. PHONE 95 551.
sér, en ekki dugði að mæla á móti.
Sunnudagurinn rann bjartur og
heiðskír. Jón smali Gríms á Haf-
ursstöðum vaknaði við það, að sól-
in skein framan í hann ; mundi hann
nú eftir ærtapinu, brölti hann fram-
an á, eftir að hafa núið stýrurnar úr
augunum. Ekki var Jón smali í
góðu skapi og ekki hýr á svipinn;
muldraði hann fyrir munni sér vísu-
part, sem hafði borist inn í andlegt
forðabúr hans frá Kristjáni vinnu-
manni: “Misjöfn eru manna kjör.
Mun það víða sannast.” Vísuparts
þessa þótti Jóni smala gott að grípa
til, þegar hann var í vondu skapi.
Jón tróðst einhvern veginn i larfana
og hafði sig út á hlað. Það var logn
og al-heiðríkt. “Hvað það var gott
að láta blessaða sólina verma sig og
hressa! Maður má til með að fá að
njóta svolítillar stundar unaðar.”
Jón gekk að hestasteininum og sett-
ist á hann og horfði umhverfis.
Seinustu þokuhnoðrarnir voru að
hverfa af ánni fyrir neðan bæinn;
fuglarnir voru risnir úr rekkju;
spóinn, sjálfboða prédikarinn, var
stiginn í stólinn og flutti “vellu-
spjall” méð vanalegum sköruleik;
það heyrðist til lóunnar af og til, en
rödd spóans yfirgnæfði. Andahóp-
ur kom á hraðflugi sunnan úr landi
og stefndi til hafs; þær flugu þegj-
andi, en flugþytur heyrðist.
Það var farið að rjúka á Þverá,
næsta bæ við Hafursstaði. “Steinka
ráðskona er þá komin á fætur og
farin að hita morgunkaffið. Það
er sagt að hún veki ávalt vinnufólk-
ið með morgunkaffinu — ‘misjöfn
eru manna kjör’—það má nú segja.”
Jón blístraði og Táta, smalatík Jóns,
kom þjótandi fyrir bæjarhornið;
hún settist fyrir framan hann með
háværum geispa og horfði framan í
Jón, eins og hún vildi segja: “Hvað
á þessi fótaferð fyrir allar aldir að
þýða?” Jón lézt ekki sjá augna-
ráð hennar og gaf sér ekki tíma til
annars en að njóta umhverfisins.
Jón rendi sér niður af steininum;
Táta teigði sig og fetti og tók svo á
rás niður að ánni á undan Jótii.
Hún brá tungunni nokkrum sinnutn
að vatninu og öslaði svo yfir ána.
Jón óð út í miðja ána og stóð þar
um stund.
“Það ðr svo gaman að horfa niður
í botninn.” Það sáust alla vega litir
steinar: dökkbláir, rauðir og gráir,
og hvít-bleikir steinar með ljósrauð-
um dílum.
Jóni þótti gaman að horfa á vatn-
ið belgjast upp við fæturna, straum
tnegin, um leið og það rann áfram.
“Hvað skyldi hún Þórey blessuð
þjónustan mín segja, þegar hún
dregur af mér plöggin? Jæja, mér
þarf nú reyndar ekki að bregða við ;
hún er svo oft búin að lýsa því í
heyranda hljóði hvað Jón svnali sé
hirtinn. Ek skelli bara við því skoll-
eyrunum—bara eg gæti nú fundir
bannsettar ær-hroturnar.”-----
Nú var ferðini stefnt upp á Nyk-
urhnjúk. Þaðan var útsýni gott;
ekki óhugsandi að það sæist eitt-
I ltvað til ánna.
Nykurhnjúkur var gantall grasi-
vaxinn gígur; var djúp og knöpp

skál í gíginn og djúp tjörn í botn-
inum; var sagt að það væri rnilli-
gangur frá tjörninni að sjónum og
hækkaði og lækkaði vatnið við flóð
og 'fiöru; sagt var að nykur einn
ætti sér bústað í tjörninni, höfðu
menn það að munnmælutn, að eitt
sinn væru ntenn á ferð nálægt gígn-
um, sáu þeir til nykursins og' fóru
að elta hann. Nykurinn tók á rás
upp Nykurhnjúk og ofan í skálina,
stevpti hann sér í tjörnina. Skildi
þar nteð þeim. ,
Jón komst með allmiklu erfiði
upp á hjúkinn og fór að horfa yfir.
Jóni varð litið ofan í skálina, sá
hann tvo nienn á tjarnarbakkanum;
höfðu þeir tekið eftir Jóni og voru
að stinga saman nef jum. Þetta voru
1 vinnumenn þar í sveit og þekti Jón
þá báða. Þórður hét annar; kallaði
hann á Jón að koma til sín.
Þegar Jón bar að stóð hann sem
steini lostinn. Á allstórri hellu var
peningahrúga mikil; voru það mest
silfurpÆingar, sem kölluðust “spe-
síur.” Sumir peningarnir voru
sýnilega nýlegir, aðrir voru orðnir
dökkir af elli; nokkrir koparpen-
ingar sáust innan um. Aldrei á æfi
sinni hafði Jón séð a£ra eins pen-
ingahrúgu. Hann var svo íorviða,
að hann gat ekki komið upp nokkru
orði. Hann gætti ekki annars en að
horfa á peningana.
Alt í einu tók Þórður undir sig
stökk og réðst á Jón og rak hann
undir sig, gerði sig liklegan til þess
að kyrkja hann. Jón hljóðaði hvað
af tók og baðst vægðar; ekki vildi
Þórður sinna því fyr en Jón hafði
sagt honum í hvaða erindum hann
var. Lét Þórður hið illmannlegasta
og sagði: “Nú eru tveir kostir fyr-
ir höndum, Jón. Annar er sá, að
eg kasti þér í Nykurtjörn, verður
það þinn bráður bani; hinn er, að þú
sverjir þess dýran eið, að segja
aldrei frá því, að þú hafir orðið á-
skynja um ferðalag okkar hér og að
þú getir aldrei um það, sem þér bar
fyrir augu þennan morgun. Sá Jón
sér þann kost vænstan að sverja
þetta. Lét þá Þórður Jón standa upp
og tók nokkra silfurpeninga úr hrúg-
unni og fékk Jóni og sagði honum
að fara leiðar sinnar. Skildi þar
með þeim.
Þennan sama sunnudag bar ferða-
menn að garði á Hafursstöðum.
Sögðu þeir þá frétt, að rán hefði
verið framið að Hlíðarenda siðast-
liðna nótt; hafði verið geugið á loft
Þorbjarnar og stoliö þaðan 400
spesíum. Verksumnierki sáust eng-
in; hurðin var læst og glugginn
sýnilega áhreyfður, en peningaskrin
Þorbjarnar stóð op;Ö og peningarn-
ir horfnir. ,
\ ar margt rætt um atburð ]>enn-
an og lögðu menn margr til. Eng-
inn lagðist grunur á Egii á Geira-
stöðum í fyrstu, því hann hafði á
sér hið bezta orð ; hitt duldist mönn-
um ekki, að ef það sannaðist að
menn hefðu komist inn ir.n dyrnar,
hlaut það að gera Egil grunsamleg-
an í augum margra.
Rannsókn var hafin í málinu og
menn yfirheyrðir og loftið skoðað í
krók og kring. Kom það íyrir ekki;
féll svo málið niður, cn umtalið hélt
áfrarn, og þótt ekkert yrði ákveðið
um það á hvern hátt menn hefðu
komist á loftið, féll þó grunurinn
meir og meir á Egil; brúkuðu sumir
dyfgjur við hann út af þessu: fór
þetta mjög í vöxt. Féll Agli þetta
svo þungt, að hann varð mönnum
lítt sinnandi um lengri tíma; var
hann oft að heiman og undi hvergi.
Tók hann að síðustu til þess ör-
þrifaráðs, sem margan hefir hent,
að hann tók að drekkja sorgum
sinum í huggunarlind Bakkusar.
Jókst það hvað af hverju og varð
að. fullkomnu stjórnleysi. Misti
hann vald á sér með köflum.
Eitt sinn að sumarlagi, er vinnu-
fólk var að heyþurk á túninu og hey
nær alþurt orðið og menn gengu inn
til miðdagsverðar, allir nema Egill.
Lækur rann meðfram túninu; stífl-
aði Egill lækinn og rann vatnið um
túnið og lá heyið í vatni, þegar út
var komið.
Einhver orti þessa vísu um at-
hafnir Egils:
“Kálf með egg á kviðinn skar.
Köttinn deyddi líka.
Þetta seggur sami var,
sem að sleggju á manninn bar.”
Kynslóð þessara viðburða er lið-
in fyrir löngu; menn leystust þá
eins og ávalt að siðustu frá vanda-
málum sínum og mótlæti; menn
hvíldu hlið við hlið, þar sem hverf-
ur allur mannamunur x>g mannlegir
áfellisdómar hafa alls ekkert gildi.
Jón smali lagðist líka banaleguna ;
EF ÞÉR KENNIÐ MAGNLEYSIS,
NOTIÐ NUGA-TONE
pau hin ýrasu eituretni, er setjast aö
I líkamanum og frá meltingarleysi stafa,
verSa aS rýma sæti, er NUGA-TONE
kemur til sögunnar; gildir þetta einnig
um höfuSverk, o. s. frv.
NUGA-TONE vfsar óhollum efnum á
dyr, enda eiga miljónir manna og
kvenna þvf heilsu sfna aS þakka.
KaupiS aSeins ekta NUfGA-TONE í
ábyggilegum lyfjabflSum.
áður en hann lézt kallaði hann til
sin kunningja sinn og sagði honum
frá því hvað fyrir sig hafði borið
í Nykurhnjúk sunnudagsmorguninn.
Kvaðst hann ekki fá dáið rólegur
án þess að segja frá þvi. Andaðist
Jón að því loknu.
5. S. C.
LANDRAÐAMÁL
ALÞÝÐ UBLAÐSINS
Dóður var í gær kveðinn upp í
landráðamáli ritstjóra Alþýðublaðs-
ins og ^>órbergs Þórðarsonar. Þeir
voru i haust, eftir ósk þýzka utan-
ríkisráðuneytisins, ákærðir fyrir
Iandráð út af greinum, sem Þórberg-
ur skrifaði um Nazista í Þýzkalandi.
Finnbogi Rútur Valdemarsson
ritstjóri og Þórbergur Þórðarson
rithöf. voru báðir sýknaðir. Máls-
kostnaður allur greiðist af almanna-
fé og þar að auki málsvarnarlaun
talsmanns þeirra ákærðu. — Nýja
| dagbl. 10. apríl.
GEFINS
Blóma og matjurta fræ
ÚTVEGIÐ EINN NÝJAN KAUPANDA AÐ BLAÐ-
INU EÐA BORGIÐ YÐAR EIGIÐ ASKRIFTAR-
GJALD FYRIRFRAM.
Frœid er nákvæmlega rarmsakað
og ábyrgst að öllu leyti.
TAKIÐ ÞESSU KOSTABOÐI!
Hver gamall kaupandi, sem borgar blaðið fyrirfram, $3.00 áskrift-
argjald til 1. janúar, 1935, fær að velja 2 söfnin af þremur númerum,
1., 2, og 3. (f hverju safni eru ótal tegundir af fræi eins og auglýsingin
ber með sér).
Hver, sem sendir tvö endurnýjuð áskriftargjöld, $6.00 borgaða
fyrirfram, getur valið tvö söfnin af þremur nr. 1. 2. og 3 og fær nr. 4
þar að auki.
Hver, sem útvegar einn nýjan kaupanda og sendir áskriftargjald
hans, $3.00, fær að velja tvö söfnin úr nr. 1. 2. og 3., og fær nr. 4. þar
að auki. Hinn nýi kaupandi fær einnig að velja tvö söfnin nr. 1., 2.
og 3., og fær nr. 4. þar að auki.
Allir pakkar sendir móttakanda að koslnaðarlausu.
NO. 1—ROOT CROP COLLECTION
Note The Ten Big Oversize Packets
BEETS, Half Long Blood
(Large Packet)
CAIÍIÍAGE, Enlkhulzen (Large
Packet)
C A R R O T, Chantenay Half
Long (Large Packet).
ONION, Yellow Globe Danvers,
(Large Packet).
LETTUCE, Grand Rapids. This
packet will sow 20 to 25 feet
of row.
PARSNIP, Early Short Round
(Large Packet).
RADISH, French Breakfast
(Large Packet).
TURNIP, Purple Top Strap
Leaf. (Large Packet). The
early white summer table
turnip.
rURNIP, Swede Canadian Gem
(Large Packet).
ONION, White Pickling (Large
Packet).
NO. 2.—ANNUAL FLOWER COLLECTION
Large Size Packets
ASTERS, Queen of the Market.
BACHELOR S BUTTON, Pine
Mixed.
COSMOS, New Early Crowned.
CLIMBERS, Fine Mixed.
EVERLASTINGS, Fine Mixed.
CALIFORNIA POPPY, Fine
Mixed.
MIGNONETTE, Fine Mixed.
MATHIOLA, Evening Scented.
Stock.
POPPY, Shirley Mixed.
PETUNIIA, Choice Hybrids.
SURPRISE FLOWER
GARDEN.
SNAPDRAGONS, New Giant
Flowered.
SPENCER SWEET PEAS —
Mixed.
NO. 3—SPENCER SWEET PEA COLLECTION
6 — Big Packets — 6
Here are six splcndid Spencer Sweet Peas that will hold their
own either in the garden or on the show bench. Conceded by
experts to be six of the best in their respective color class.
DEEP PINK, Pinkie — SALMON, Barbzara — CRIMSON Crim-
son King — LAVENDER, Austen Frederick Improved—BLUE,
Heavenly Blue — MAROON, Warrior.
NO. 4 — WINTER VEGETABLE COLLECTION
BEETS, Detroit Dark Red (Ounce). The best round red Beet.
Ounce will sow 100 fet of drill.
CABBAGE, Danish Ball Head (Large Packet). This packet will
grow 1,000 lbs. of as good cabbage as you ever tasted.
CABBAGE, Red Rock Pickling (Large Packet). This packet will
easily produce over 300 heads.
CARROT, Chantenay Half Long (Ounce). Ounce will sow 250
feet of drill.
PUMPKIN, Sweet or Sugar (Large Packet). Packet will sow
10 to 15 hills.
ONION, Yellow Globe Danvers (Large Packet). Will sow 25
to 30 feet of drill.
PARSNIP, Half Long Guernsey (Ounce). Ounce enough for
250 feet of drill.
SQUASH, Imported True Hubbard (Large Packet). Sufficient
seed for 12 to 20 hills.
VEGETABLE MARROW, Long White Vining (Large Packet).
Packet will sow 20 to 25 hills.
TURNIP, Purple Top Swede (Ounce). Will sow 300 feet of row.
Sendið áskriftargjöld yðar í dag
(Notið þennan seðil)
To THE COLUMBIA PRESS, LIMITED, Winnipeg, Man.
Sendi hér með $............sem ( ) ára áskriftar-
gjald fyrir “Lögberg.” Sendið póst frítt söfnin Nos. :
Nafn........................................................
Heimilisfang................................................
Fylki ......................................................