Lögberg - 07.06.1934, Blaðsíða 1

FRÁ ÍSLANDI
Fyráta lúterska kirkja SUNNUDAGHNN 10. JÚNl Kl. 11 f. h.—ensk messa séra N. S. Thorlakson prédikar Kl. 7 e. h.—Fvrirlestur: “ Tuttugu ár hjá Fyrsta lút. söfnuði,” prestur safnaðarins

ÚTSVÖR A AKUREYRI
Nýlega hefir niðurjöfunarnefnd-
in á Akureyri lokið störfum. Var
jafnað niður 279,280.00 á 1512
gjaldendur: Kaupfélag EyfirÖinga
47,000, Dúnarbú Ragnars Ólafsson-
ar 20,000, O. C. Thorarensen lyfsali
10,000, Baldvin Ryel 10,000, Sig-
valdi Þorsteinsson 7,500, klæða-
verksmiðjan Gefjun 7,000, Axel
Kristjánsson, Oiíuverzlun íslands,
h.f. og Shell h.f. 4,000 hver. —
N. dagbl. 10. maí.
FRAMBOÐ
Síðan sagt var síðast frá fram-
boðum Sjálfstæðisflokksins hafa
þessi framboð verið ákveðin: Gunn-
ar Thoroddsen lögfræðingur í Mýra-
sýslu, dr. Björn Bjarnason hagfræð-
ingur í Vestur-Húnavatnssýslu,
Torfi Hjartarson bæjarfógetafull-
trúi á ísafirði, Jón A. Jónsson bæj-
arstjóri í Norður-ísafjarðarsýslu,
Þorleifur Jónsson bæjarfulltrúi í
Hafnarfirði, í Norður-Múlasýslu
þeir Árni Jónsson frá Múla og Árni
Vilhjálmsson læknir á Vopnafirði,
en í Suður-Múlasýslu Árni Pálsson
prófessor og Magnús Gíslason
sýslumaður.—Mbl. 13. maí.
KyiKFJARRÆKT A ISLANDI
Biúnaðarskýrslur fyrir 1931 eru
komnar út. Þótt þær séu nokkuð á
eftir timanum, er ýmislegt markvert
á þeim að græða. Þær sýna t. d. að
ár frá ári fjölgar þeim, sem telja
fram búpening. Árið 102Ó voru
jæir 11,991, en árið 1931 voru þeir
orðnir 12,391.
Sauðfénaður. í fardögum var
sauðfénaður á öllu landinu talinn
691 þúsund, eða þúsundi meira en
árið áður, og hefir sauðfjáreign
landsmanna (samkv. búnaðarskýrsl-
um) aldrei áður náð svipað því eins
hárri tölu eins og þessi 2 ár. Áður
hefir hann verið talinn mestur 645
þúsund, vorið 1918.
Geitfé fækkaði heldur á þessu ári,
var talið 2,857 * fardögum, en árið
áður 2,983. Um 3/4 af öllu geitfé á
landinu er í Þingeyjarsýslu.
Nautgripir. Þeim fækkaði á þessu
ári um 504, eða 1.7%. En þess ber
að gæta að síðan árið 1859 hefii
nautgripatala aldrei verið eins mikil
á íslandi eins og árið 1930.
Hross voru í fardögum talin 47,-
542, og hafði þeim fækkað frá ár-
inu áður um 1,397, eða 2.9%. Hefir
hrossatalan ekki verið svo lág síðan
1915. Fækkunin kemur eingöngu
niður á folöldum og tryppum. í öll-
um landshlutum og í öllum sýslum
hefir hrossum fækkað, nema Suður-
Múlasýslu. Tiltölulega mest hefir
fækkunin orðið í Eýjafjarðarsýslu
og Skaftafellssýslum.
Hœnsnum fer stórum fjölgandi.
Á árinu 1931 fjölgaði þeim um
6,400, eða 14.4% og voru þá talin
alls 50.836.—Mbl. 15. maí.
ST ÓRSTÚK UÞINGIÐ
hófst í Hafnarfirði í gær. Hófst
með guðsþjónustu í fríkirkjunni og
prédikaði séra Ólafur Magnússon
frá Arnarbæli. Að messu lokinni
var gengið í skrúðgöngu til G.-T.-
hússins og setti æsti templari þingið.
Stórstúkustig voru veitt og kjör-
bréf athuguð. 48 fulltrúar voru
kosnir til þingsins. Unglingareglu-
þing var sett í gærkvöldi.—Mbl. 12.
mai.
DANARFREGN
Aðfaranótt 16. þ. m. lést bænda-
öldungurinn Stefán Sveinsson í
Litla-Hvammi í Miðfirði, hjá Dan-
íel Helgasyni, tengdasyni sínum, og
dóttur sinni. Stefán bjó fyrrum á
Dalgeirsstöðum í sömu sveit. Hann
var á tíræðisaldri. Kunnur dugnað-
ar- og sæmdarmaður. — N. dagbl.
18. maí.
UMSÆKJENDUR
um bæjarfógetaembættið á Akureyri
og sýslumannsembættið í Eyjaf jarð-
arsýslu eru 14 og eru þeir þessir:
Júl. Havsteen sýslumaður, Sig.
Eggerz bæjarfógeti, Sigurður Sig-
urðsson sýslumaður, Jón Hallvarð-
arson fulltrúi, Jóhann Skaftason
lögfr., Þórhallur Sæmundsson lög-
reglustjóri á Akranesi, Jón Þór Sig-
tryggsson lögfr., Garðar Þorsteins-
son hrm., Ragnar Ólafsson lögfr.,
ísleifur Árnason fulltrúi, Hákon
Guðmundsson fulltrúi, Jónatan
Hallvarðsson fulltrúi, Gústav Tónas-
son fulltrúi og Ragnar Jónsson full-
trúi.—Mbl.
SAMTIÐIN
heitir nýtt mánaðarrit, sem hóf
göngu sína í byrjun þessa mánaðar.
Nokkurt annað snið er á þessu nýja
riti en á eldri tímaritunum. Er það
snoturt að ytra útliti og með ný-
tízku brag. Efni ritsins er fjöl-
breytt og miðað við hæfi sem allra
flestra. Tilætlunin er að málefni
sem allra flestra áhugamannaflokka
verði rædd í ritinu, og hafa útgef-
endurnir boðið ýmsum félögum,
sem nú gefa út lítil fálesin rit, rúm
fyrir sin áhugamál. — Útgefendur
Samtíðarinnar hafa fengið ýmsa af
þektustu mönnum hér í Reykjavík
til þess að skrifa í ritið. Nefna
þeir í innganginuin meðal annars
Árna Friðriksson, magister, Alex-
ander Jóhannsson háskólarektor, dr.
Gunnlaug'Claessen, Halldór Kiljan
Laxness, Pálma Hannesson rektor,
Ragnar E. Kvaran o. fl.—í fyrsta
heftið skrifa Ragnar E. Kvaran um
Galdra-Loft, Þórir Baldvinsson um
hinn nýja byggingastíl, sem kallast
Funkis-stíllinn, Helgi Hjörvar um
“kínversku stafsetninguna,” sem
hann svo nefnir, en það er hin lög-
festa íslenzka stafsetning, sem nú
gildir. Þá er grein um “heimilið”
eftir Guðlaug Rósinkranz, um bæk-
ur eftir Guðlaug Rósinkranz og
Vilhj. Þ. Gíslason, og við “Barm
náttúrunnar” eftir Axel Munthe.
Loks er byrjunin á framhaldssögu
eftir Sigrid Boo, í þýðingu eftir
Axel Guðmundsson. Sigrid Boo er
þekt hér fyrir söguna “Við, sem
vinnum eldhússtörfin,” sem leikin
hefir verið hér langan tíma og kvik-
mynduð. Margar myndir eru í heft-
inu, og teikningar eftir Trvggva
Magnússon.—Ritstjórn Samtíðar-
innar er: Guðlaugur Rósinkranz,
Pétur G. Guðmundsson og Þórhall-
ur Þorgilsson.—N. dagbl. 17. maí.
FRAMBOÐ
af hálfu Framsóknarflokksins eru
nú ákveðin í Dalasýslu, Gullhringu-
og Kjósarsýslu, Akureyri og í
Reykjavik.
1 Dalasýslu verður í kjöri Jón
Árnason, framkvæmdarstjóri.
í Gullbringu- og Kjósarsýslu
verður í kjöri Klemens Jónsson
kennari í Arnakoti á Álftanesi.
Á Akureyri verður í kjöri Árni
Jóhannsson, gjaldkeri, formaður
Framsóknarfélags Akureyrar.
Listi Framsóknarfl. í Reykjavík
var samþyktur á fulltrúaráðsfundi
Framsóknarfélaganna i gærkveldi,
svo skipaður:
1. Hannes Jónsson, dýralæknir.
2. Guðm. Kr. Guðmundsson,
skrifstofustjóri.
3. Magnús Stefánsson, afgr.m.
4. Eiríkur Hjartarson, rafv.
5. Frú Guðrún Hannesdóttir
6. Hallgr. Jónasson, kennari
7. Guðm. Ólafsson, bóndi,
Austurhlið.
8. Magnús Bijörnsson, fulltrúi.
9. Þórhallur Bjarnarson, prent.
10. Aðalsteinn Sigmttndsson, kenn.
11. Sigurður Baldvinsson póstm.
12. Sigurður Kristinsson, forstj.
—N. dagbl. 17. maí.
Ofþurkar
Þurkar hafa verið svo miklir bæði
i Canada og Bandarikjunum að til
stór vandræða horfir. Mest kveður
að þessu í vesturfylkjum Canada og
mið-vestur ríkjunum sunnan landa-
mæranna. Bandarikjastjórnin hefir
nú ákveðið að leggja fram gífurlega
fjárupphæð til að bjarga bændurn
frá algerðu eignatapi eða jafnvel
hungursneyð. Ekki er það einungis
að akrar hafi skrælnað og eyðilagst,
heldur eru hagar svo brunnir að
nautgripir og hestar eru í sveltu.
Komið hefir til tals að stjórnin
kaupi gripi af bændum, þar sem
fóðurskortur er mikill. Þessir grip-
ir myndu ekki seldir aftur, heldur
yrði ketið eyðilagt svo að sú vara
félli ekki í verði.
Hér í Vestur-Canada er ástandið
lítið betra. Regn síðustu daga hefir
að visu bætt mikið úr, en viða eru
skemdir orðnar miklar. Á stóru
svæði í suður hluta Manitoba-fylkis
er alt graslendi skrælnað svo að ann-
aðhvort þarf að reka skepnurnar
þangað sem hagar eru, eða að farga
þeim.
Nýtt átjórnarfrumvarp
Ný lög til að létta skuldabyrðinni
af bændum voru lögð fyrir Sam-
bandsþingið af R. B. Bennett, for-
sætisráðherra, á mánudaginn var.
Þetta er það helzta í hinum nýju
lögum:
1. Að láta sambandslögin um
gjaldþrot ná að einhverju leyti til
bænda. Hvað langt verður farið í
þessa átt er enn óvíst, en það var "A
skilja á ræðu Bennetts, að bændur
mættu lýsa sig gjaldþrota, ef þeim
sýndist, án þess þó að lánardrotnum
þeirra væri heimilt að kref jast þess.
2. Stjórnin útnefnir umboðsmann
i hverri sveit landsins, og skal hann
hafa sama vald og þeir menn, sem
stjórnin felur umsjón með gjald-
þrotafél. Þessir umboðsmenn eiga
að rannsaka ástæður bænda og reyna
að semja við lánfélögin um greiðslu
á skuldum. Verður þar farið ein-
göngu eftir því hvað bóndinn er á-
litinn fær urn að greiða. Bændur
geta leitað til þessa umboðsmanns,
sér að kostnaðarlausu.
3. Ef að umboðsmanni tekst ekki
að semja á milli bóndans og lánfé-
lagsins, þá fer deilumálið fyrir rétt.
4. í hverju fylki skal stofna rétt
til að fara með þessi mál. I rétt-
inum eiga sæti þrír menn: einn dóin-
ari úr yfirréttinum, einn maðtn út-
nefndur af lánardrotnum og einn af
þeim bónda, sem í hlut á í það og
það skifti. Úrskurður þessa réttar
sker úr deilunni og verður þá mál-
inu ekki áfríjað.
Þessi eru önnur ákvæði laganna:
1. Samkvæmt eldri lögum um
búnaðarlán var stjórninni heimilt að
lána bændum peningaupphæð, sem
næmi 50% af eign þeirra. Nýju
lögin heimila lán upp að 60% af
eigninni. Þar að auki má stjórnin
gefa bráðabirgðarlán, til útsæðis-
kaupa, o. s. frv.
2. Þar sem samningar eru þannig
að bændur mega ekki greiða skuld
sína við lánfélögin fyr en hún fellur
í gjalddaga, eru þau ákvæði sett að
svo framarlega sem höfuðstóílinn sé
greiddur að fullu og rentur til
þriggja mánaða, þá verði félögin að
taka því ellegar að vextir falla niður
í S%-
Þeir, sem mál þessi skilja, segja
að lög þessi muni verða bændum til
hjálpar að einhverju leyti.
ISLENZKUR NAMSMADUR
Stephen B. Thorson, sonur Mr.
og Mrs. John Thorson, Winnipeg,
hlaut heiðursverðlaun, að upphæð
$80, úr Isbister-sjóði, fyrir ágætis-
próf í læknisfræði. Stephen er í
þriðja bekk læknaskólans.
Þýsku blöðin
Síðan Adolph Hitler komst til
valda í Þýskalandi hefir blöðum þar
í landi verið bannað að prenta nokk-
uð það, sem stjórninni gæti komið
illa. Þetta varð til þess að fólk í
Þýskalandi hætti að lesa þessi blöð,
en tók að kaupa útlend blöð, sem
fluttu sannari fréttir, bæði frá
Þýskalandi og umheiminum.
•Mörg af helstu blöðum Þýska-
lands, svo sem Vossishe Zeitung,
urðu að hætta. Um 350 fréttablöð
hafa hætt að koma út síðan Hitler
tók við völdum. Til að koma í veg
fyrir að þetta ágerðist, tók Goebbels
ráðherra sig til og skammaði blaða-
menn og ritstjóra fyrir hugleysi og
ræflaskap. Einn af þeim, sem tóku
orð ráðherrans alvarlega var rit-
stjóri sveitablaðsins Die Grune Post,
sem um eitt skeið hafði um miljón
áskrifendur. Þessi maður skrifaði
grein í blað sitt, þar sem fundið var
að gerðum Goebbels. Ekki var
blaðið fyr komið út en að ritstjór-
inn var hneptur i varðhald og blað-
ið gert upptækt i þrjá mánuði.
Að þessu varð svo mikill hlátur
meðal blaðamanna í Evrópu að
Goebbels leist ráðlegast að sleppa
manninum aftur.
Þegar það fréttist, fengu aðrir
ritstjórar kjarkinn aftur og smá-
blað eitt í Austur-Prússlandi sneri
sér til ráðherrans með vandræði sín.
Ritstjórirtn skrifaði Goebbels og
sagði: “Leiðtogi Nazista hér í sveit-
inni flytur langar ræður þrisvar á
viku. I hvert sinn heimtar hann að
ræða sín sé prentuð orðrétt og mynd
sín látin íylgja. Þetta heff eg gert
sextíu sinnum. Ef þessu heldur á-
fram verður blaðið gjaldþrota og eg
vitlaus.”
Ekkert hefir frést hvernig ráð-
herrann tók þessari málaleitan.
Afvopnunarþingið
Afvopnunarþingið kom saman í
Geneva fyrir nokkru, og situr enn,
þótt illa gangi að koma fram mál-
unum.
Nú er helst útlit fyrir að Rússar
muni ætla að ganga í bandalag með
Frökkum og samherjum þeirra, og
treysta á vopnin frekar en samvinnu.
Alt strandar á þvi, að Frakkar vilja
ekki viðurkenna rétt Þýskalands til
að hervæðast, en England hefir í
seinni tíð frekar aðhylst málstað
Þjóðverja, og eins Italia. Sagt er
að breska stjórnin sé óánægð með
stefnu Sir John Simon, utanríkis-
ráðherra, vegna þess að hann sé
Þjóðverjum of vinveittur. Vel get-
ur svo farið að Sir John missi em-
bættið bráðlega.
Sem stendur er engin von til þess
að hægt verði að miðla málum.
Öðrumegin standa Frakkar, Rússar
Pólland og Balkan-ríkin, en hinu
megin England, Þýskaland, Japan
og að líkindum Italía.
Arthur Henderson, forseti þings-
ins, hefir hótað að segja af sér, ef
Frakkar láti ekki undan. Hender-
son er mesta lipurmenni og manna
líklegastur til að koma einhverju
gagnlegu til leiðar. Ef hann fer frá
er útséð um að samningar náist.
Riddara-nafnbót
Það er gömul venja að Bretakon-
ungur veiti þeim mönnum, sem hann
vill sérstaklega heiðra, einhverja
nafnbót, eða orðu, á afmælisdegi
sínum. Þann 3. júní (afmælisdag
George V) hlutu tveir canadiskir
þegnar, riddaranafnbót. Þeir eru:
Fredrick Banting, læknir, sá sem
fann insulin, meðal við sykursýki.
og Charles E. Saunders, frægur fyr-
ir rannsóknir sínar á hveiti. Saun-
ders fullkomnaði Marquis hveitið,
sem til margra ára hefir reynst best
til ræktunar á sléttum Vesturlands-
ins.
Bretar neita að borga
Breska stjórnin sendi tilkynningu
til Washington á mánudaginn var,
þess efnis að Bretar myndu ekki
borga þá upphæð, af stríðsskuld-
inni, sem í gjalddaga fellur 15. júní
n. k. 15. júní 1933 greiddu Bretar
aðeins 10 miljónir dollara, og 15.
desember, 1933, aðeins 8 miljónir
dollara. Þetta var aðeins lítill hluti af
þeirri upphæð, sem gjalda átti sam-
kvæmt samningum.
Bretar létu svo um mælt, að eins
og sakir stæðu treystu þeir sér ekki
til að greiða skuldina. Eins sögðu
þeir að aðrar þjóðir hefðu komist
að miklu vægari borgunarskilmálum,
og töldu það ósanngjarnt. Þá mælt-
ust þeir til við Bandaríkin að þau
slökuðu til við alla sína skuldunauta
og gerðu þannig sitt til að reisa við
fjárhag Evrópuþjóðanna.
Stjórninni i Washington kom
þetta ekki á óvænt, en er þó ekki á-
nægð með þessa afstöðu Breta.
^ríkirkjusöfnuður 50 ára
I tilefni af því að nú eru liðin 50
ár frá stofnun Fríkirkjusafnaðar í
Argylebygð hélt söfnuðurinn hátíð
1. júni s. 1.. Söfnuðurinn var stofn-
aður 1. janúar 1884.
Veður var ágætt þennan dag og
var fjöldi fólks sarnan kominn á
kirkjustaðnum kl. 2 e. h., þegar há-
tíðarhöldin byrjuðu. Fyrst var
guðsþjónustugjörð, er séra E. H.
Fáfnis stýrði. Stór og vel æfður
söngflokkur hjálpaði til að gera at-
höfnina sem hátíðlegasta.
Aðalræðumenn voru þeir Séra B.
B. Jónsson, D.D. og Jón Stefánsson
læknir, sem báðir voru uppaldir og
fermdir í Frikirkjusöfnuði. Auk
þeirra töluðu þeir séra Haraldur
Sigmar og Rev. Allison frá Baldur,
Man. Tvö gjallarhorn höfðu verið
fengin, svo vel heyrðist til ræðu-
manna, jafnt utan kirkju sem inni.
Einsöngva sungu séra E. H.
Fáfnis, Miss Agnes Nordal, Árni
Stefánsson, og Sveinbjörn\líjalta-
lín, fyrsti söngstjóri safnaðarins.
Miss Björg Fredrickson lék á pianó.
Að kveldinu var fram reiddur
kveldverður í Brú Hall, og siðan
sátu menn við samræður langt fram
á kveld. Hátíð þessi tókst í alla
staði mjög vel og var bygðarbúum
til hins mesta sóma.
Götubardagar í Winnipeg
Á þriðjudagskveldið sló í bar-
daga milli kommúnista og þjóðernis-
sinna (nazista) á Market Square,
hér í borginni.
Flokkar þessir hatast og hafa
menn lengi átt von á að svona myndi
fara.
Þjóðernissinnar höfðu boðað til
fundar um kveldið, og voru nokkrir
þeirra, Um 75 manns, komnir á stað-
inn, en fundur ekki byrjaður. Kom-
múnistar vissu af fundinum og fóru
að hópast þar saman. Aðeins þrír
lögregluþjónar voru í nágrenninu og
fengu þeir ekki við neitt ráðið þegar
kommúnistar ruddust fram og tóku
að berja á þjóðernissinnum.
Um tuttugu menn meiddust og
voru teknir á sjúkrahús. Tveir
þeirra höfðu verið stungnir með
hnífum, og hinir barðir með járn-
pípum og lurkum. Lögreglan var
strax kölluð út og tókst henni að
skakka leikinn áður en meiri vand-
ræði hlutust af þessari viðureign.
Jarðskjálftar á íslandi
Fréttir frá Reykjavík segja að á
sunnudaginn 3. júní hafi komið jarð-
skjálfti á Norðurlandi. Mest varð
vart við umbrotin i Dalvík við Eyja-
fjörð og flúði fólk alt úr húsum
sínum og bjó um sig í tjöldum. I
Suður-Þingeyjarsýslu fundust kipp-
irnir einnig, en ekki er þess getið
að skaði hafi orðið af völdum þeirra.
Styrkur til atvinnulausra
Hon. W. A. Gordon, ráðherra,
lýsti því yfir á dögunum að sam-
bandsstjórnin sæi sér ekki fært að
veita nokkurn styrk til atvinnulausra
manna eftir 15. júní. (
Þetta kom flestum á óvart, því
lítið er farið að batna með atvinnu
hér í landi, enn sem komið er, og
fylkin þess ekki megnug að greiða
atvinnulausrastyrk úr eigin vasa.
Ekki þykir líklegt að sambands-
stjórnin standi við þessa yfirlýsingu,
enda væri það gjörræði að taka slík-
ar ráðstafanir meðan engin von er
um vinnu fyrir allan fjölda, sem
notið hefir styrksins undanfarið.
S. J. Sigfússon
Prófessor Thorbergur Thorvald-
son frá Saskatoon, Sask. sendi blað-
inu eftirfarandi samþykt, sem gerð
var á þingi vísindamanna þeirra, er
búfræði stunda hér í landi. Sýnir
þessi samþykt ljóslega í hve miklu
áliti Mr. Sigússon var hjá þeim, sem
best kunnu að meta starf hans.
Mr. Sigfússon, sem svo snögg-
lega féll frá i fyrra sumar, var son-
ur Jóns Sigfússonar, fyrrum kaup-
manns að Lundar, Man.—Ristj.
At a joint conference of the
Associate Committee on Grain
Research and the Associate Com-
mittee on Field Crop Tests of the
National Research Council of
Canada, held at Winnipeg on Ap-
ril 6th, 1934, the following reso-
lution with reference to the late
Mr. S. J. Sigfusson was adopted
by a unanimous standing vote:
In his capacity as cerealist at
the Brandon Experimental Farm,
Mr. Sigfusson made a very im-
portant contribution in the deve-
lopment of new varieties of wheat
for Western Canada. He was
among the earliest workers in
the field of breeding rust-resis-
tant varieties. He chose his par-
ental material with great care
and hy dint of keen observation
and accurate testing was success-
ful in the production of some of
the new strains that are now in
our co-operative test and giving
excellent results. The work of a
plant hreeder is beset with too
many difficulties to attribute
any measure of his success to the
fortunes of chance. Such good
results as Mr. Sigfusson obtained
could only be possible through
rnany years of careful and pain-
staking work.
In addition to the actual breed-
ing of new varieties, Mr. Sigfus-
son was a careful observer of
the standard sorts. He was quick
therefore to notice the advan-
tages and disadvantages of any
new varieties that might be in-
troduced and was able to predict
their success in actual farming
practice with great accuracv.
This committe wishes there-
fore to express extreme regret at
the untimely death of Mr. Sig-
fusson. We know that his \\ork
will live after him, but we had
iioped to have him with us to
continue this work and to sec it
liear fruit in adding to the per-
manence of Western agrieulture.