Lögberg - 07.06.1934, Blaðsíða 6

6
LÖGBERÖ, FIMTUDAGINN 7. JUNÍ, 1934
Maðurinn frá Indiana
Eftir BOOTH TARKJNGTON
Ungi maðurinn, sem sofið 'hafði á bekkn-
nm, tók nú upp vasabók og penna, til að geta
skrifað niður framburð Harkless. Lögmaður
lét hann svo taka eiðinn.
“Nú, Mr. Harkless, viljum við fá að
heyra hvað fyrir þig hefir komið, ef þér er
sama, ’ ’ sagði Barrett í mjúkum róm.
Harkless svaraði. Orðin komu lágt og
frekar ógreinilega, en svo hægt að skrifarinn
hafði nægan tíma til að taka alt niður.
“Eg skil þetta. 1% vil síður tapa ræn-
unni fyr en eg er ‘búinn að þessu. Auðvitað
veit eg hvers vegna þið viljið láta mig tala.
Yæri það fyrir sjálfan mig aðeins, þá myndi
eg ekki segja orð, því ef eg dey, þá væri bezt
að engum yrði hegnt. Eh það er óþokkabæli
og þeir eru alt af að ónáða okkar fólk, svo
það verður að láta til skarar skríða. Eg trúi
ekki að hægt sé að bæta Krossgötumenn, nema
með því að ná þeim ungum, áfour en þeir geta
lært af hinum.’’
Horner og Smith höfðu kippst við þeg-
ar minst var á Krossgötumenn, samt sögðu
þeir ekkert, en Barrett lét sem sér kæmi þetta
ekki á óvart. Það var þögn í herberginu á
milli þess sem Harkless talaði slitrótt og í
liálfum hljóðum, og ískrið hevrðist í penna
skrifarans.
“Eg fór frá Briscoe dómara og stefndi
vestur að veginum og að stóru tré. Það fór
að rigna og eg leitaði hælis undir greinunum.
Það stóð maður hinum megin við girðinguna.
Það var Bob Skillett. Hann var með kuflinn
og hettuna á handleggnum, eða ekki gat eg
betur séð. Svo sá eg tvo aðra nokkru austar,
á miðri brautinni. Þeir voru í þessum kjána-
lega einkennisbúningi. Þeir hafa víst elt mig
frá Briscoe. Þarna stóðu þeir í rigningunni
og gláptu á mig í gegnum opin á hettunum.
Eg vissi að þeir voru miklu fleiri en þetta. ”
“Eg vildi reyna að komast heim, svo eg
sneri í austur, í áttina að bænum. Eg gekk
fram hjá þessum tveimur. Annar þeirra datt
þegar eg íór fram hjá, en hinn skaut, til að
aðvara félaga sína. Eg gat rétt náð í mann-
inn um leið og rifið af honum hettuna. Það
var Force Johnson. Eg þekti hann vel. Svo
tók eg til fótanna og þeir á eftir. Rétt fyrir
framan mig sá eg eina sex eða átta menn í
röð, þvert yfir brautina. Ejg vissi að erfitt
myndi að komast þar í gegn, svo eg stökk yfir
girðinguna og lenti mitt í þvögunni. Einmitt
þarna hafði stærsti hópurinn beðið. Eg sneri
bakinu að girðingunni, en þá barði einn þeirra
á höfuðið á mér með byssuskefti. Eg hijóp
þá fram og þeir slóu hring utan um mig. Þeir
voru með reipi og vendi. Mér leist ekkert á
það svo eg réðist á hópinn. Bg náði grímun-
um af allmörgum, áður en alt var búið, og eg
get svarið sök á nokkra þeirra.”
Hann taldi upp nöfnin hægt og ákveðið.
Svo hélt hann áfram með söguna: “Eg held
þeir hafi hætt við að flengja mig. Við lentum
í eina bendu og þeir gátu ekki skotið nema að
hitta eitthvað af sínum eigin mönnum. Það
var ljót viðureign; þeir reyndu að sparka í
mig og stinga úr mér augun. Eg náði í einn,
og hann hljóðaði. Hann hefir líklega meiðst
eitthvað. Nokkrum sinnum hélt eg að mér
myndi takast að losna frá þeim, en þeir komu
alt af höggi á mig, og mig fór að svima. Þá
hlupu þeir allir frá mér í einu og Bob Skil-
lett steig fram úr hringnum og skaut á mig.
Hann beið eftir birtu af eldingunum áður en
liann skaut. Eg datt ekki alveg strax, og ein-
hver annar skaut á mig með haglabyssu, 'held
eg. Eg reyndi að komast á fætur, en gat það
ekki. Þá komu þeir allir saman í hóp, til að
ráðfæra sig. Maðurinn sem eg meiddi,—eg
þekti* hann ekki,—kom og leit á mig. Hann
bar sig aumlega og liljóðaði; eg fór víst að
hlæja, að minsta kosti lá annar handleggur
minn útréttur á grasinu, og hann sparkaði
með hælnum í lófann; eftir að hann hafði gert
það nokkrum sinnum þá fann eg ekkert til.
“Eg veit tæplega hvað gerðist næst. Þeir
fóru eitthvað burt held eg. Það er gamalt
skýli fyrir gripi skamt frá. Eg býst við að
þeir hafi staðið af sér versta veðurofsann á
bak við skýlið. Það var langur tími. Stund-
um vissi eg af mér, en stundum ekki. Eg hélt
eg myndi drukna, en regnið hefir líklega gert
mér gott. Svo man eg að eg var færður, bor-
inn eða dreginn langar leiðir. Þeir fóru með
mig upp að járnbrautinni og eg hélt þeir ætl-
uðu að skilja mig eftir á teinunum,—en þeim
datt það ekki í hug. Þeir liafa vLst ekki lesið
neinar skáldsögur. Löngu seinna raknaði eg
við aftur, við skrölt og læti. Þá vissi eg að
þeir höfðu sett mig í einn járnbrautarvagn-
inn; en það var merkilegast, að eg var ekki
einn. Svikararnir tveir voru í vagninum.
“Þeir fóru að tala eitthvað við mig, og
virtust ekkert reiðir við mig. Þeir fóru að
hjálpa mér, eða máske þeir hafi bara verið
að stela af mér fötum. Eg bað þá að segja
lestarstjóranum frá mér, en það vildu þeir
ekki. Svo mundi eg ekkert fyr en læknarnir
komu áðan. Hvað er langt síðan þetta kom
fyrir? Eg heldeg deyji ekki, það er svo margt
sem eg þarf að fá að vita.” Harkless hreyfði
sig órólega og hjúkrunarkonan hagræddi hon-
um í rúminu.
Meredith stóð upp og gekk út úr herberg-
inu og fram á tröppurnar. Hann var í æstu
skapi. Nú skildi hann það æði, s-em stundum
grípur beztu menn og gerir þá að morðingj-
um. Meredith langaði að mega hengja alla
Krossgötumenn í greipum sér. Horner kom
út á eftir honum, með blótsyrði á vörunum,
og Meredith fór að þykja vænt um hann. Bar-
rett kom nokkru seinna og ók af stað í bíl
sínum. Meredith langaði til að sparka í Bar-
rett. Warren Smith sat inni í spítalanum
með Gay og hjúkrunarkonunni, og það var
dauðahljóð í herbergi sjúklingsins. Það var
löng vaka.
Þau voru aðeins að bíða.
Klukkan fimm um morguninn var Hark-
less með lífsmarki. “Það gerir nú ekki bet-
ur,” sagði Smith. Meredith hafði sent öku-
mann sinn með skeyti til Helenar. Þannig
mundi fréttast í Plattville að Harkless væri
fundinn og væri enn á lífi.
Horner tók sér bíl og ók niður á járn-
brautarstöðina. Lestin var á förum, og nú
var nóg að gera í Carlow. Um hádegi sendi
Meredith annað skeyti, líkt hinu fyrra: Hann
var lifandi og leið svolítið betur. Þetta skeyti
fékk Helen ekki; 'hún var komin af stað til
Rouen og fjöldi fólks með henni. Þetta var
á sunnudag.
Allur þessi hópur settist að á spítalanum,
í göngum og biðstofum. Alt af bættust fleiri
við, og spítala læknirinn vissi ekkert hvað
hann ætti til bragðs að taka. Meredith fanst
hann hafa einhverja ábyrgð gagnvart þessu
fólki og bauð mörgum heim til sín.
Enginn í hópnum vissi að Krossgötu-
menn væru sekir og ýmsir voru að ráðgera að
taka Slattery með valdi úr fangelsinu og
hengja hann, ef Harkless skyldi deyja. Þeir
sem betur vissu sögðu ekkert fyr en öll sagan
kom í Rouen blöðunum á mánudagsmorgnm-
inn, en um það leyti var hver einasti karlmað-
ur frá Krossgötunum kominn í fangelsið í
Rouen, með Slattery. Horner, með stóran
flokk vopnaðra manna, hafði farið á sunnu-
dagskveldið, og tekið þá alla fyrirhafnarlaust.
“Hvítu húfurnar” voru svo hræddar, að mót-
spyrna varð engin. Krossgötumenn urðu því
fegnastir að komast undir vernd laganna.
Þeir kærðu sig ekki um að heyra “John
Brown’s Body” í annað sinn. Allir voru tekn-
ir, því enginn þorði að vera skilinn eftir.
Þeir, sem Harkless hafði ekki þekt, gáfu sig
fram sjálfviljugir. Bob Skillett, Force John-
son og nokkrir aðrir voru illa meiddir af
viðureigninni við Harkless. Horner hafði
stöðvað lestina utan við bæinn, svo hann
þyrfti ekki að taka fangana til Plattville.
Næsta morgun voru ekki nema kvenmenn og'
börn eftir við Krossgöturnar. Loks hafði
tekist að eyðileggja Krossgöturnar.
Carlow menn báru mikla virðingu fyrir
heknunum tveimur, sem stunduðu Harkless.
Margir höfðu heyrt þeirra getið áður. A
þriðjudaginn var sagt að Harkless liði held-
ur betur, og þá fóru menn að tínast heim til
sín smám saman.
A meðan lá Harkless viðþolslaus í rúmi
sínu. Hann var oftast með óráði og þegar
hann raknaði við, var auðheyrt að löngunin
til lífsins, sem verið hafði mjög sterk, var nú
á þrotum. Hann hugsaði varla um annað en
að fá hvíld, að fá að vera í friði. 1 óráðinu
fanst honum hann vera kominn aftur í háskól-
ann og sjá alt í sem ljótustum myndum. Hon-
um fanst hann liggja á fletinu framan við
skólann og heyra piltana syngja, eins og þeir
gerðu oft á kveldin. Svo komu þeir til hans,
afskræmdir og hryllilegir, og einn þeirra, með
brodda á hælunum, tók að sparka í lófa hans.
Þannig komu myndirnar hver annari ljótari.
Stundum fanst lionum sem hann væri í eldi,
og ótal púkar væru að pynda sig með alls
konar áhöldum. Stundum fanst honum hann
sjá Helen við riimið og vin sinn Tom Mere-
dith hjá henni. Þetta hlaut að vera missýn-
ing, því Helen var komin til útlanda, það
mundi hann. Og Tom, þessi granni ungling-
ur, var nú orðinn feitur og hálf sköllóttur;
þetta hlaut að vera hugarburður. Samt var
Helen enn þá falleg, og hann gat ekki varist
þeirri hugsun, að gaman væri að mega lifa
og sjá aftur þessa sýn.
Svo misti hann aíla rænu og fór þá að
tala um blaðið. Hann var þess fullviss að
nú gæti enginn haldið því við. Hann heimt-
aði að fá að sjá síðustu blöðin. Svo varð
hann reiður og ætlaði að stökkva á fætur, og
þau áttu bágt með að halda honum í rúminu.
Næstu nótt vakti Meredith við rúmstokk-
inn, svefnlaus og lúinn. Harkless var búinn
að liggja í dái lengi; alt í einu reis hann upp
við olnboga og sagði liátt og greinilega, og
ungi læknirinn Gay, sem beygði sig yfir rúm-
ið, mundi orðin alla æfi:
“Langt burtu — handan við vötnin,”
sagði Harkless, “þar sá eg hana—einu sinni
—einn júnídag.”
“Hvað ertu að segja, John?” hvíslaði
Meredith, “ þér líður betur, er það ekki?”
John Harkless brosti alveg eins og hann
sæi í gegnum umbúðirnar fyrir augum sér og
þekti sinn gamla vin aftur.
Sama kveld sendi vinur McCune skeyti
frá Rouen. “Hann er að deyja. Blaðið er
dautt. Þú býður þig fram við kosningarnar
í haust.”
13. KAPITULI.
James Fisbee.
A mánudagsmorguninn sátu þrír menn
á skrifstofu “Heralds.” Þeir sátu á ráð-
stefnu, ef hægt er að viðhafa það orð, þar sem
Fisbee, Parker og Ron Schofield sátu stein-
þegjandi og horfðu hver á annan. Með
mestu herkju hafði þessum þremur, með
hjálp Bud Tipworthy, tekist að koma blaðinu
út vikuna áður, þrátt fyrir fjarveru ritstjór-
ans. Mest af lesmálinu var lýsing á atburð-
um þeim, sem skýrt hefir verið frá hér að
framan og líðan Harkless. Einmitt á þessari
stundu voru þessi þrjú blöð í höndum lækn-
isins, með bréfi frá Parker, þar sem hann ráð-
lagði að sýna Harkless þau ekki, nema þess
endilega þyrfti, þar sem slíkt yrði að öllum
líkindum til að tefja fyrir batanum.
Það hafði kostað meir en litla fyrirhöfn
að koma út þessum þremur blöðum, og nú
voru þeir að þrotum komnir. Hvað stórar
sem auglýsingarnar voru gerðar þá skorti
þó mikið á að fjórða blaðið væri tilbúið. Það
átti að koma út daginn eftir. Bud Tipworthy
hafði verið sendur út af örkinni til að ná í
Miss Tibbs, Sem átti jafnan mikið af skáld-
skap fyrirliggjandi. Hún liafði ekki verið
ánægð með neitt af honum í svipinn, og bjó
því til dálitla sónötu í snatri á meðan Bud
beið í stofunni. Þetta kom nú reyndar ekki
að miklu gagni, en alt hjáli)aði ofurlítið. Bud
fór nú ofan stigann, settist á tröppurnar
framan við prentsmiðjuna og tók til að blístra
gamalt lag. Ross Schofield kom á eftir og
tók undir með honum. Þeir Fisbee og Parker
sátu einir eftir í þungum hugsunum.
Þeir sátu sinn hvoru megin við skrifborð
Iíarkless. Báðir höfðu óskrifuð blöð fyrir
framan sig. Við og við stóðu þeir á fætur
og gengu um gólf. Síðan settust þeir niður
aftur, skrifuðu í flýti nokkur orð og fleygðu
svo blaðinu frá sér, eftir að hafa lmoðað því
saman í kúlu. Eftir nokkra stund var gólfið
þakið pappírskúlum.
Mr. Parker, sem var langur og luralegur
í vexti, og með breitt enni og stóra höku, stóð
upp enn einu sinni. “Eg sé ekki að þetta sé
til nokkurs, Fisbee. E|g er fæddur prentari,
og eg get ekki skift um iðn svona alt í einu.
Eg er búinn að skrifa alt, sem mér gat dottið
í hug. Eg er þurausinn, ef svo mætti að orði
komast. Bara þeir sýni ekki Harkless laugar-
dagsblaðið, með þriggja dálka greininni þinni,
sem við endurprentuðum úr einu febrúar
blaðinu. Eg fer nú að skilja hvernig Hark-
less liefir liðið þegar eg var að reka á eftir
honum með ritstjórnargreinar og annað. Það
er annað en gaman að vera ritstjóri.”
‘ ‘ Þú mátt ekki gleyma því, ’ ’ sagði félagi
hans, “að svo þurfum við að fara að hugsa
um fimtudags'blaðið. ”
“1 öllum bænum minstu ekki á það, Fis-
bee,” hrópaði Parker. “Eg er ekki eins á-
íuegður með ritstjóra-embættið og eg ætti að
vera. Eg er líklega ekki fæddur blaðamað-
ur.”
Fisbee tók aðra örk og fleygði henni frá
sér. Hann fylgdi með augunum stórri rifu á
veggnum, þaðan leit hann á gamalt og rykugt
kort af Carlow-sveitinni. “Það er gallinn,”
sagði Parker, sem fylgst hafði með augum
Fisbees. “Þessi skrattans rifa. 1 hvert sinn
sem eg hefi verið -kominn af stað með að rita,
þá hefi eg farið að stara á vegginn, og gleymt
svo öllu. Ef eg sný við bakinu, svo eg sjái
ekki rifuna, þá verður mér litið á einhverja
fluguna. Já svona gengur það.
Loks kom Ross Schofield með kvæðið
hennar Miss Tibbs. Ross var í góðu skapi,
og auðsjáanlega vel ánægður með sína
frammistöðu. Hann hélt á kvæðinu í annari
liendinni og hafði sett blýant á bak við bæði
eyrun, í hinni hendinni hélt hann á fleiri blöð-
um.
“Eg hefi gert talsvert þarna niður frá,”
sagði Ross glaðlega og settist niður við skrif-
borðið. “Mér datt ýmislegt í liug, sem hægt
var að skrifa niður. Svro er þetta kvæði henn-
ar Miss Tibbs, það var mikil hjálp, eg fór að
geta ort um leið og eg tók mig til. Þegar eg
var byrjaður, þá kom það alt í einu. Eg byrj-
aði samt ekki að prenta það,” bætti hann við
með alvöru, eins oghann byggi yfir einhverju
merkilegu. Eg vildi lofa ykkur að sjá það
fyrst.” Hann rétti Parker blöðin.
“Lestu það sjálfur Ross,” sagði Parker.
“Eg treysti mér tæpast til þess núna. Lestu
fréttirnar fyrst. Við getum biðið.”
“Eftir hverju?” spurði Ross.
“Eftir kvæðinu,” svaraði hinn.
Ross fór að raða blöðunum. Það kom
vandræðabros á varir hans þegar Parker
sagði þetta. Samt var auðséð að hann var
vel ánægður með skrif sín. “Það var ýmis-
legt sem mér datt í hug, sem eg veit að fólk
hefir-gaman af. Eg lýsti öllu nákvæmlega, og
notaði eins mörg orð og eg gat. Það gerir
það fyrirferðar meira.”
“Haltu áfram,” sagði Parker dálítið
hranalega.
Ross fór að lesa. Hann átti bágt með að
stafa sig fram úr sumu af því. “Hér er það
fyrsta:
“Hinn stóri ogfallegi, guli, tveggja ára
og hálfs árs kálfur herra Fredrich Ribshaw
Jones—”
Parker tók fram í. “Það verður öllum
forvitni á að vita hvað gamall kálfurinn er.
En haltu áfram.”
“—Fredrich Ribshaw Jones, þessa vel-
þekta og velklædda borgara.”
“Það er mikið rétt, Jones er alt af vel
til fara.”
—“Borgara, er stöðugt að rása fram og
aftur um hagann hans.”
‘ ‘ Hans, ’ ’ lirópaði Parker. ‘ ‘ Kálfsins eða
Jones.”
“Nei,” stamaði Ross, “hagann hans
Jones.” *
“Þetta dugar líklega. Þú gerðir betur
að fara héðan frá Plttville, vinur minn, og fá
embætti við stórblöðin. Komdu með hitt.”
Ross las nokkrar fréttir.
“Þetta dugar,” sagði Parker. “Menn
verða stórkostlega hrifnir af þessu. Hark-
less þurfti nú oft að nota alls konar vitleysu,
en svona langt gekk hann aldrei. En við
skulum prenta það. Við megum til. Lestu
samt ekki meira. Farðu og settu það í stíl-
inn.”
“Þið ættuð að hlusta á kvæðið fyrst,”
sagði Ross. “Mér finst það heldur gott, en
svo eru engir færir um að dæma sinn eiginn
skáldskap. Á eg að lesa það.” Parkerhorfði
á Iiann og sagði ekki orð.
“Eg hefi ekki gefið því neitt nafn enn-
þá. ”
Ó, föðurlaus stóð liann á liáum hól,
en kringum hann vindurinn svalur gól. ’ ’
Ross leit sem snöggvast til áheyrend-
anna og tók eftir því að augnaráð Parkers
varð ekki sem blíðlegast.
Schofield hló vandræðalega. “Það rímar
nógu vel, en einhvern veginn finst mér það
tæpalega eins gott og áðan. ” Bnginn svar-
aði, og Ross hélt áfram:
“En upp á hólnum var eins og ból.”
Skáldið fór að útskýra þetta nánar.
Það er ekki svo gott að láta þetta ríma nema
maður noti þessi einföldu orð. Svona er hitt:
—‘ ‘ Eins og ból,
Einmitt á þessum sama hól. ”
“Má ekki nota ‘hól’ oftar en einu sinni
í sömu vísunni?”
Ross las ekki meira þann daginn. Parker
fórnaði höndunum til himins, fleygði sér aftur
á bak, misti jafnvægið og datt kylliflatur á
gólfið. Ross Schofield hljóp á dyr.
Parker reyndi ekki að rísa á fætur. Þarna
lá hann á gólfinu og góndi upp í loftið. Fis-
bee horfði á hann með meðaumkvunarsvip.
“Heldurðu .ekki að við ættum að minka blað-
ið ? ”
“Það myndi drepa hann,” svaraði hinn.
“ Við megum til með að fylla skrattans snep-
ilinn, einhvernveginn. En eg gefst upp. Hvað
maðurinn liefir verið duglegur að skrifa.
Það var hreínasta snild. Við getum ekki
leikið það eftir. Við erum að eyðileggja
blaðið sem liann var svo hreykinn af. Hiefir
þér dottið í hug að McCune færi nú að láta
á sér bæra. Bf blaðið hættir, hvað er þá því
til fyrirstöðu! Ekki veit eg hvar Harkless
geymir þessi skjöl, og hvað getum við gjört?”
Enginn skildi þetta betur en Fisbee, en
enginn var ómögulegri til að koma nokkru í
framkvæmd af sjálfsdáðum en einmitt hann.
Þriðjudagsblaðið vgr ekki hálfbúið til prent-
unar og ýmsir, Martin gamli til dæmis, voru
farnir að kvarta yfir því að fréttagreinamar
væru fremur bágbomar, síðan Harkless féll
frá.
Það var engu líkara en að öll von væri úti
með blaðið. Þessir fjórir: Parker, Fisbee,
Ross og Tipworthy vom eins og skipbrots-
menn, strandaðir á ísbreiðum blaðamensk-
unnar, vonlausir og ráfandi; en nú virtist
sem hjálp væri í aðsigi, úr alveg ávæntri átt.
Fisbee fékk langt bréf frá Rouen.