Lögberg - 27.06.1935, Qupperneq 5

——
LÖGBBKG, FIMTUDAGINN 27. JÚNÍ, 1935.
5
Opið bref
til kjósenda t Winnipeg South Centre
frá Ralph Maybank
Kosningar þær, sem fara i hönd, eru þær mikilvægustu í
sögu Canada; þær hafa djúp áhrif á tilveru vor allra.
MikiÖ veltur á, að frjálslyndir kjósendur í Wlinnipeg
South Centre sameinist um frjálslyndan fulltrúa. Klukkan 8
í kvöld, þann 27. júní, verður útnefndur í Winnipeg Auditorium
á útnefningarfundi, frambjóðandi, er síðar fer með umboð
yðar á þingi.
Stór hópur borgara hefir farið þess á leit við mig, að eg
leyfði að nafn mitt kæmi fyrir fundinn sem þingmannsefnis.
Á það hefi eg fallist, og verður það þarafleiðandi á valdi þeirra
manna og kvenna, er fundinn sækja, að kveða á um úrslit.
Farið er fram á það við kjósendur, að þeir styðji ýmsa
frambjóðendur. Slík tilraun getur þó undir engum kringum-
stæðum, jafnvel þegar bezt lætur, náð til nema lítils hluta kjós.
enda i þessu stóra kjördæmi. Raunverulegur fulltrúi frjáls-
lyndu stefnunnar verður því aðeins útnefndur, að frjálslynd-
um kjósendum kjördæmisins sé persónulega kunnugt' um af-
stöðu hans til hinna ýmsu mannfélagsmála. Þessvegna er það,
að eg ávarpa með þessari yfirlýsingu kjósendúr í Winnipeg
* South Centre.
I fyrsta lagi:—Eg er afdráttarlaust í kjöri sem þingmanns.
efni frjálslynda flokksins í Winnipeg South Centre og leita
hreinskilnislega stuðnings þeirra manna og kvenna í kjördæm-
inu, er frjálslynda málstaðnum fylgja, er á útnefningarfundinn
kemur.
í öðru lagi:—Eg skuldbind mig til þess að gera alt, sem
í valdi mínu stendur til þess að tryggja kosningu þess liberal
frambjóðanda, er fyrir vali verður á útnefningarfundinum.
Slík kepni, sem þessi, á að vera vingjarnleg í alla staði. Og
jafnvel þó eg hafi heyrt mönnum stundum falla orð af vörum,
er á einhvern hátt lúta að því að kasta skugga á frambjóðanda,
þá hefi eg gott eitt um þá frambjóðendur að segja, er mér er
kunnugt um, að fram að þessu verði i kjöri.
1 þriðja lagi:—Mér skilst, að megin viðfangsefnin, er úr-
lausnar bíða, séu atvinnumálin, endurvakning viðskifta, járn-
brautarmálin og hveitisalan.
Vér getum endurvakið verzlunina og viðskiftin. Stefnur
stjórnarinnar hafa dregið úr viðskiftum vorum síðustu fimm
árin, sem nemur 1,000 miljónum. Til þess að endurvekja við-
skiftin, verðum vér að hafa endaskifti á þessum stefnum; koma
á gagnskiftasamningum við aðrar þjóðir og knýja fram skjótar
umbætur með starfrænum athafna stefnum.
Athafnamálin eru óaðskiljanleg verzlunar og viðskifta-
málunum. Djarfhuga viðskiftastefna skapar óhjákvæmilega
atvinnu. Vér þörfnumst umsvifalauát margháttaðra, arðber-
andi mannvirkja. Og að lokum, þörfnumst vér viturlegra ráð-
stafana sveitamálum og landþúnað; til viðreisnar. Víðtæk
þekking á atvinnuleysinu, þessu dapurlegasta viðfangsefni allra
viðfangsefna, hefir sannfært mig um það, að við verðum að
skapa fólki voru atvinnu—eða þjóðin farist að öðrum kosti.
Þjóðbrautakerfið verður að haldast framvegis í eigú hinnar
canadisku þjóðar; að það sé flegið lifandi, má ekki viðgangast;
það á heimtingu á því að hagnast á starfrækslu sinni og verð-
skuldar stuðning til þess. Eg mun af öllum kröftum berjast
gegn því, að aðrir ráði yfir þessari stofnun, en þjóðin sjálf, eða
fólkið sjálft. Samsteypa járnbrautanna hlyti að auka á at-
vinnuleysið og vandræðin.
Að því er hveitiverzlunina áhrærir, þá er eg ákveðinn
andstæðingur þvingunar löggjafar í því efni, launungarbrasks
og taumlausrar bruðlunar á almenningsfé. Tilraunir Bennett-
stjórnarinnar í þá átt að losna við hveitibirgðirnar og stuðla
til verðfestu með hömlum og fjárhættuspili af hálfu stjórnar-
innar, hafa aukið óseldar birgðir, kostað stórfé og orsakað úti-
lokun markaða. Og nú er farið fram á nýjar hömlur, er nálg-
ast pólitíska einokun á hveitiverzluninni.
Þessi stefna leiðir til stórvandræða fyrir Winnipegbúa,
fólkið í Vesturlandinu og canadisku þjóðina í heild; þessu
verður að snúa við. Vér verðum að selja hveitibirgðir vorar;
endurnema markaði, er vér höfum mist; vernda framleiðand-
ann og opna þeim arðvænlegar leiðir, sem við kornframleiðslu
og sölu hennar fást.
Þessar skoðanir eru grundvallaðar á alvarlegri íhugun og
látlausri starfsemi; þær falla í einn og sama farveg og hin
sannfrjálslynda stjórnmálastefna.
Með því að eg hefi gengist undir það, að verða í vali sem
þingmannsefni á útnefningarfundi þeim, sem fram fer á fimtu-
d^igskvöldið þann 27. þ. m., þá fer eg þess á leit við alla frjáls-
hugsandi kjósendur í Winnipeg South Centre, að þeir styðji mig
með atkvæði sínu.
Yðar einlægur,
RALPH MAYBANK.
Þó við berumst hjalla af hjalla, ei
hugans minning dvín.
Aldir renna, árin falla inn í gljúfur
sín.
Á morgun, fyrir okkur alla, eilif
sólin skín!
5\ E. Björnsson.
Þjóðarbúskapurinn árið
sem leið
Úr skýrslu Landsbankans
Reikningur Landsbanka fs-
lands fyrir árið sem leið er kom-
inn út.
Eins og venja er til, birtist
framan við reikninginn yfirlit
yfir þjóðarbúskapinn á árinu.
f yfirliti þessu er samanþjapp-
að feikna fróðleik um afkonni
þjóðarinnar og fara hcr á eftir
kaflar úr þessari yfirlitsskýrslu
Landsbankans.
Síðastliðið ár var sæmilegt afla-
ár, en tlðarfar örðugt. Það hefir
ekki dregið úr örðugleikum at-
vinnuveganna og vonir þær, sem
menn höfðu gert sér um að
kreppunni Iétti, hafa ekki rætzt.
Landbúnaður
Frá áramótum til vors var
mildur vetur, hiti yfir meðallag
og snjóþyngsli lítil. Um sauðburð
gerði erfitt tíðarfar og vorgróður
byrjaði því seint. Spretta var þó
ör, þegar hún bvrjaði, og hélt
lengi áfram, svo grasvöxtur var
óhemju mikill. Heyskapartíðin
var þó slæm, sérstaklega um
norðurhluta Vesturlands og alt
Norður- og Austurland, svo að
hey hröktust eða ónýttust með
öllu og var því heyskapur í þess-
um landshlutum lítill og rýr að
kostum. Neyddust menn þvi til
óvenju mikilla fóðurbætiskaupa
og voru því lagðar hömlur á út-
flutning síldarmjöls. Ræktun
garðávaxta fór enn vaxandi, en
uppskera varð heldur rýr. Við
kartöflusýkina varð þó litið vart.
Vegna vorhretanna gekk fé
ekki alstaðar vel undan vetri, og
sólarleysi og rigningar sumarsins
háðu því og varð féð i rýrara
lagi til frálags og heimtist illa af
fjalli.
Slátrað var með meira móti.
Til útflutnings var slátrað um
190,000 fjár og þar af frystir um
120,000 skrokkar.
Saltkjötsverð var heldur lægra
en árið áður. Fyrst um haustið
var það um 80 n. kr. tunnan,
en fór lækkandi í lok ársins.
jVerðið á freðkjöti lækkaði og
allmikið. Var það 80—85 au.
kg. fob. fyrir þann hluta sem
seldist á árinu.
L'm áramót var meira en helm-
ingur óseldur af freðkjötinu, en
% hluti af saltkjötinu. Heims-
markaðsverð á ull var lægra
heldur en árið áður, en vegna
sölu til Þýzkalands fékst svipað
verð, en það var, norðlenzk ull
1.40—1.50 kr. kg. og sunnlenzk
ull 1.25—1.35 kr. kg.
Gæruverð lækkaði nokkuð og
var 70—80 au. kg. Ull og gærur
má heita að hafi selzt alveg upp.
Styrkur til jarðabóta þeirra er
mældar voru á þessu ári og gerð-
ar 1933, nam 519,000 kr„ en
jarðabótadagsverk voru 524,000.
Kreppulánasjóður hóf starf-
semi sína á árinu. Á skuldaskila-
fundum þeim, sem haldnir voru
á árinu, var samið um 10,071,000
krónur óveðtrygðar skuldir og
skyldu þar af greiddar 4,809,000
kr„ eða 47.7%, en 5,262,000 kr.
feldar niður.
Raunverulega voru veitt fyrir
áramót 1286 lán, að upph,æð 4,-
358,000 kr.
Sjávarútvegur
Aflabrögð voru yfirleitt góð á
árinu. Á land bárust 61,880 tonn.
Er það 6,750 tonnum eoa hér um
bil 10% minna en árið áður.
Geta má þó þess, að framan af
árinu veiddu óvenjulega margir
bátar af ís og seldu togurum og
öðrum, en sá afli er ekki talinn
með hér. Afli keyptur af erlend-
um skipum er talinn með, en
hann var hverfandi lítill bæði ár-
in.
Minkun aflamagnsins stafar
að nokkru leyti af lökum gæftum
fyrst á árinu, og að nokkru leyti
af rýrari afla þegar á sjó var
farið, sérstaklega fvrir Norður-
landi.
Tala togaranna var 37 í árs-
bvrjun og sama i árslok.
Strandaði einn togari á árinu, en
einn (gamall) keyptur í staðinn.
Tala úthaldsdaga togaranna á
saltfiskveiðum var mjög lik og
árið áður, eða 3,362 dagar móti
3,421, en tala veiðiferða nokkru
minni, 340 móti 361.
Að öðru leyti var og þátttakan
í fiskiveiðunum heldur minni en
árið áður, sérstaklega af hálfu
smærri vélbáta og trillubáta. Ann-
ars hefir stefnan verið sú undan-
farið, að aukist hefir útgerð
stærri vélbáta og sumstaðar trillu-
báta en togara- og línuveiðara-
flotinn hefir gengið úr sér. Afli
togarapna á togdag var heldur
minni en undanfarið, 6.1 tonn,
en 6.6 tonn árið áður, enda var
það hámarksár. Fyrir önnur skip
var vertíðin ágæt á Suðurlandi.
f Vestmannaeyjum var ó-
hemjuafli, og miklu meiri en ár-
ið áður, þó skipin væru færri.
Á Akranesi aflaðist og rneð
mesta móti og i Grindavík og
verstððunum austanfjalls var
góður afli, en ( Keflavík og
Njarðvikum aflaðist lakar en ár-
ið áður. Á Vestfjörðum var lak-
ari afli en árið áður, þar sem vor-
vertíðin brást, og á Norðurlandi
aflaðist með allra minsta móti,
hér um bil helmingi minna en
árið áður. Á Austurlandi var og
heldur rýr afli.
Á þessu ári hefir verið unnið
töluvert viða um land að ýms-
um mannvirkjum, er standa i
sambandi við sjávarútveginn, sér-
staklega hafnar - mannvirkjum.
Fiskurinn var vfirleitt mjög stór
og heldur feitur. Fiskþurkurinn
gekk yfirleitt heldur illa á árinu
og þó með allra versta móti á
Norðurlandi. Fiskútflutningur-
inn var nokkuð jafn, en heldur
tregur, og verðið var stöðugt, að
undanskilinni einni hækkun.
Verðið á Spánarverkuðum stór-
fiski var í árshyrjun 80 kr. skpd„
á Portúgalsverkuðum 74 kr.
skpd .og á Labradorfiski 57 kr.
skpd. Frá maímánuði hækkaði
fiskverðið á erlendum markaði
um nál. 5 kr. skpd., svo að út-
borgunarverð til seljenda, þegar
frá var dregið verðjöfnunargjald,
hélst við sama alt árið. Meðal-
verð á óverkuðum saltfiski var
á árinu um 27Q. kr. á tonn. Að
meðaltali mun fiskverðið hafa
verið heldur hærra en árið áður
°g m.jög álika útborgunarverð.
Afkoma togaraútgerðarinnar
mun hafa verið heldur skárrí en
árið áður, og annarar útgerðar á
Suðurlandi lik, en verri í öðrum
landsfjórðungum.
Samþykt var eftir nokkurn
drátt, að halda áfram starfsemi
Sölusambands íslenzkra fisk-
framleiðenda á árinu, en vegna
þess að hömlur voru setlar
snemma á árinu á innflutning á
íslenzkum saltfiski til Spánar, gaf
ríkisstjórnin út bráðabirgðalög þ.
26. maí um fisksöluna. Sam-
kvæmt þeim þurfti levfi ráðherra
til að flytja út verkaðan og ó-
verkaðan fisk.
Ennfremur skvldi taka gjald
af öllum útfluttum saltfiski og
átti að verja því til að auka og
tryggja fiskimarkaði og til verð-
jöfnunar. Gjald þetta var á-
kveðið 5 kr. á skpd. af ölhim
verkuðum fiski, nema upsa, keilu
og úrgangsfiski 2 kr. á skpd. Af
óverkuðum og þvegnum og press-
uðum fiski var gjaldið 20 kr. á
íonnið, nema af upsa, keilu og
úrgangsfiski 5 kr. á tonnið.
Útflutningurinn var töluvert
minni en árið áður. Var hann
miðaður við verkaðan fisk 58,562
*4onn, en , 71,646 tonn 1933 og
minkaði því rúmlega um 18%.
Mest hefir minkað útflutningur-
inn til Spánar og stafar það af
innflutningshömlunum.
Aftur á móti jókst útflutning-
urinn til Portugál nokkuð, þrátt
fyrir innflutningshömlur þar. Til
ítalíu minkaði útflutningur held-
ur, sökum þess að þetta ár var
óvenjulega lítið framleitt af fiski
fyrir ftalíumarkaðinn.
Til Danmerkur varð töluverð-
ur útflutningur, sem stafar af
því, að Danir áttu heimild til
(fiskinnflutnings til Spánar, sem
ella hefði ekki notast. Mestur
var útflutningurinn i júní og
júlí. Fiskbirgðirnar í landinu
voru um áramót 17,788 tonn, en
voru 13,485 tonn árið áður, og
hafa þvi aukist um nál. 4,300
tonn, þrátt fyrir minni fram-
leiðslu en árið áður. Stafar
birgðaaukningin frá fiski þeim,
sem ætlaður er Spánar- og Portu-
galsmarkaðinum. f Noregi hafa
og fiskbirgðirnar aukist heldur,
RALPH MAYBANK
LátiÖ ekki hjá líða að fjölmenna
á útnefningarfund frjálslynda
flokksins í Winnipeg Auditorium í
kvöld, þann 27., og greiðið atkvæði
með Mr. Maybank, sem þingmanns-
efni fyrir Winnipeg South Centre.
en minltað lítið eitt í Færeyjum.
fsfiskferðir togaranna voru á
árinu 204, en 180 árið áður. Með-
alsala var 1,309 sterlingspund, og
er það miklu hærra en árið áður,
og það hæzta, sem verið hefir í
mörg ár. Árið á undan var með-
alsala 934 sterlingspund. Svo
sem áður er nefnt, var þó óvenju-
mikið af þessum afla fiskur
keyptur af bátum. Af ferðunum
voru 31 til Þýzkalands, með því
að það tókst að fá sérstakar tolli-
vilnanir fyrir ísfisk fyrir alt að
800,000 Rm. Varð þó að stöðva
isfisksöluna til Bretlands að
mestu i nóvember, þar eð inn-
flutningsheimild vor var þá þrot-
in.
Gufubrætt meðalalýsi var í
góðu verði og hærra en árið áður.
Var það fyrst á árinu í 75 ou. kg„
en hækkaði síðan upp í 82 au.
kg. í apríl. Siðan lækkaði það
heldur, en var síðari hluta úrsins
um 80 au. kg. Mestar sölur fóru
fram í apríl, og mun meðalverð
ársins hafa verið um 80 au. kg.
Síldveiðin gekk sæmilega á ár-
inu. Síldveiðin byrjaði snemma,
en notaðist ekki fult eins vel og
árið áður, sökum óstiltrar veðr-
áttu. Saltaðar (og sérverkaðar)
voru 217,000 tn„ i bræðslu fóru
458,000 máL Er það álíka söltun
og árið áður, en í bræðslu foru
þá 501,000 mál. Var þetta ár
heldur minna matjesverkað en
árið áður, en önnur verkun tókst
að sama skapi.
Til þess að bæta úr misfellum
þeim, er orðið höfðu á sölu
matjessildar, var stofnað á árinu
Félag ísl. matjessíldarframleið-
enda, og fékk það lögvernd með
bráðabirgðalögum.. Verðið á
bræðslusíld var eins og árið áður,
3 kr. málið, nema 50 aurum
ha>rra í Sólbakkaverksmiðjunni,
sem þó aðeins starfaði hluta af
veiðitímanum. Verðið á síld til
söltunar var i byrjun veiðitimans
5 kr. á saltsíldartunnu, en hækk-
aði undir lok veiðitímans. Á sölt-
uðu sildinni var verðið i byrjun
veiðitímans 15—16 kr. tunnan,
en hækkaði svo nokkuð, aðallega
þó í lok veiðitímans. Verðið á
matjessíld mun hafa verið 28 til
40 kr. fob„ en nokkuð lá þó óselt
hér heima um áramót.
Iðnaður
Húsbyggingar jukust allmikið
á árinu. Á Reykjavík voru bygð
128 ibúðarhús, 25 vinnustofu- og
verksmiðjuhús, 48 gripa- og
geymsluhús, 1 sjúkrahús, 1 skóli
og stúdentagarður, fyrir als um
6% milj. kr„ eða % milj. kr.
meira en 1933. 1 húsum þessum
voru 305 íbúðir (204).*) Á Akur-
evði voru bvgð 23 (38) hús fyrir
saintals 500 þúsund kr. (540,000
kr.). f ísafirði voru bygð 18
(10) hús, fyrir um 176,000 kr.
(170,000 kr.). Á árinu hafa
smjörlíkisverksmiðjurúar 7 (7)
framleitt 1,358 (1266) tonn af
smjörlíki. Ullar verksmiðjurnar
3 (3) unnu úr 172 (195) tonnum
af ull. Mjólkurbúin 4 (4) unnu
als úr 3,449 (4,490) tonnum af
mjólk. Niðursuðuverksmið j urn-
ar 2 suðu niður 32 (28) tonn af
kiöti. 35 (22) tonn af fiski, 41
(35) tunnur af sild og 454 (460)
tonn af mjólk. Á garnastöð sam-
bands islenzkra samvinnufélaga
voru hreinsaðar 300 (180) þús.
garnir. Gæruverksmiðjan afull-
aði um 95 (87) þús. gærur.
Ölgerðin Egill Skallagrimsson
framleiddi 3,761 (4,117) hl. af
öli. Gosdrykkjaverksmiðjurnar
3 (3) framleiddu 1,709 (1,696)
hl. af gosdrykkjum, og i 6 (5)
verksmiðjum voru framleiddir
549 (406) hl. af saft.
Sjóklæðagerð íslands fram-
leiddi 18,820 (21,400) stk. sjó-
klæði, og i tveimur fatagerðum
voru framleiddar 63,000 (56,500)
flíkur.
Kaffibætis-verksmiðjurnar 4
(4 framleiddu 243 (262) tonn af
kaffibæti. i 5 (4)' verksmiðjum
voru framleidd 386 (270) tonn af
sápu, og í 2 (2) verksmiðjum 17
(23) tonn af kertum.
Á 4 verksmiðjum voru fram-
leidd 135 tonn af skóáburði, fægi-
áburði og fægilegi, og í 4 verk-
smiðjum 23 tonn af bökunarefni.
f tveimur verksmiðjum voru
*) Svigatölurnar eru frá árinu
áður (1933).
Framh. á bls. 8
NIGHT-time is BARGAIN-time
For Telephone Talks Out-of-Town
REDUCTION
in Long Diátance
Night Rates
Effeölive June lst:
The following advantageous changes to subscribers have
been made in Long Distance station to station services:
The old “Evening” service from 7 A.M. to 8:30 P.M. is
discontinued.
The lower rated “Night” service will now start at 7 P.M.
and continue until 4:30 A.M., thus making two time
divisions instead of three as formerly.
DAY Rate from 4.30 A.M. to 7 P.M.
NIGHT Rate from 7 P.M.to 4.30 A.M.
Just one more of the many advantages there are in
having your
Own Home Telephone
MANITOBA TELEPHONE SYSTEM