Lögberg - 17.10.1935, Blaðsíða 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 17. OKTÓBER, 1935.
I
7
Vopnlaus gegn villidýri
Sögukorn þetta er þýtt úr bókinni
“African Parade,,
eftir William J. Makin.
Eg sat, ásamt gömlum Búa, á
þrepi fyrir framan hús hans, og viÖ
horfðum á hátt fjall, sem sólin var
að setjast á bak viÖ.
“Það ’er kallað Spook Kopje,’
sagði Búinn.
Eg var nú staddur í Transvaal og
var dauðþreyttur eftir langa göngu.
Búgarður sá, sem eg var kominn til,
var einn af mörgum, sem bygðir
höfðu verið þarna undir fjallinu.
Eg kom þangað rykugur, þyrstur og
svangur og bað um vatn og eitthvað
að borða, en það var ekki við annað
komandi en að eg yrði að gista þar
um nóttina. Fyrst fékk eg ágætan
mat og mjólk á eftir, og svo sett-
umst við húsbóndinn út á húsþrepið,
drukkum þar kaffi og horfðum á
sólarlagið.
“Spook Kopjes eems heitir það
réttu nafni, mynheer,” sagði eg.
Flest afríkönsk “Kopjes” eru
draugaleg á kvöldin. Þau rísa upp
af jafnsléttu og lita út eins og geisi-
stórar líkkistur. Þeim svipar hverju
til annars — fyrst er fótur undir
þeim og svo koma tveir stallar, alveg
eins og þau sé þrjár hæðir.
“Það er draugur á þessu Kapjes,”
mælti Búinn gamli og barði ösku úr
hinnj miklu tóbakspípu sinni.
“Svartur draugur stendur uppi á
f jallinu og sumar nætur, þegar mán.
inn skín hátt á himni, hlær hann
trylliingslega svo það heyrist inn í
hvert hús. Þegar kvenfólkið heyrir
þennan hlátur flýtir það sér að loka
dyrum og gluggum, fer í bælin og
breiðir upp yfir höfuð. Þær vita
alt of vel hvað þessi hryllilegi hlátur
þýðir.”
“Svartur draugur,” sagði eg.
“Hver er hann?”
Mér datt ekki í hug að rengja
gamla Búann. Líf þeirra manna,
sem búa þarna á yztu takmörkum
menningar, er oft þannig að hinar
ótrúlegustu sögur verða hræðilega
sannar. Og svo var um söguna um
drauginn á Spook Kopje.
“Svarti draugurinn á fjallinu er
andi Fushon, Zúlúa, sem gortaði af
þvi, að hann skyldi kyrkja hlébarða
í greip sinni,” svaraði Búinn. “Hann
kleif upp fjallið til þess að heim-
sækja hlébarðann í hiði sínu, og
hann kyrkti hlébarðann. En á eftir
uppgötvaði hann það, að hann gat
ekki klifrað niður fjallið-----”
Eg rétti Biúanum tóbakspunginn
minn og það örfaði hann til þess að
halda áfrm sögunni.
“Það var áreiðanlega djöfull í
þessum hlébarða. Nótt eftir nótt
skreiddist hann úr híði sínu uppi á
fjallsegginni, réðist á fénað vorn og
brytjaði hann miskunnarlaust niður.
Eg og hinir bændurnir hérna í ná-
grenninu sátum um hann nótt eftir
nótt, en oss tókst ekki að veiða hann.
Hann sá við oss. Hann drap fén-
aðinn hringinn í kringum oss, drakk
blóð og át fylli sína og hljóp svo
heim til sín. Það var engu líkara en
að hann fyndi lykt af gildrunum,
sem vér settum fyrir hann, og forð-
aðist þær.”
“Já eg kannast við marga hlé-
barða, sem voru þeirri gáfu gædd-
ir,” mælti eg.
“Svo var það þegar vér vorum
orðnir vonlausir um það að vinna
illvættina, að ungur Zúlúi, Fushon
að nafni, stórorður strákur, sagði
við oss, að hann skyldi klifra vopn-
laus upp í hiði hlébarðans og kyrkja
hann í greip sinni. Eg man enn
hvemig hann glenti greiparnar á
meðan hann var að segja oss þetta.
Það voru líka meiri hrammarnir,
alveg eins og á gorilla. Og svo hló
hann breitt með hinum þykku vör-
um, því að hann var viss um að sér
myndi takast þetta.
Honum var boðinn gamall riffill,
en hann vildi ekki einu sinni hafa
hníf með sér. Og þegar hann heyrði
það að engum hvítum manni hefði
tekist að komast hærra en upp á
fyrsta hjallann, þá varð hann enn
ákveðnari í fyrirætlan sinni, að sýna
það að hann væri hraustari og á-
ræðnari en nokkur hvítur maður.
Og vér vorum nógu vitlausir að láta
hann fara. Engum kom víst til hug_
ar að hann myndi einu sinni komast
upp á neðsta hjallann. Og þetta, að
hóta því að kyrkja hlébarða í greip
sinni, fanst oss eins og hvert annað
Zúlúa mont.
Hann lagði á stað snemma morg-
uns. Hræ þriggja kinda, sem urðu
fyrst á vegij hans, voru órækur vott-
ur um það að hlébarðinn var enn i
fjallinu, Hérna á stéttinni hafði eg
langan sjónauka og setti hann á
trönur. Bændurnir söfnuðust hér
saman. Vér reyktum og horfðum i
sjónaukann á ferðalag Zúlúans. Jú,
hann kunni að klifra. Um miðjan
dag var hann kominn upp á neðsta
hjallann. Vér sáifm að hann tók
lendaskýluna af sér og veifaði henni
stærilætislega til vor. Og svo fór
hann að leita fyrir sér um uppgöngu
í þverhnýptu berginu. Ekkert sá-
um vér til hlébarðans. Og þegar á
daginn leiði hvarf Zúlúinn oss sýn-
um og þá fóru bændurnir heim til
FIRE PREVENTION WEEK
Oct. 6th to
12th, 1935
Bureau of Labor
Fire Prevention Braneh
FIRE CAUSES
UNTOLD SUFFERINO
Manitoba’s Fire Loss íor 1934
Human Lives Property Destroyed
Twenty-four (24) $1,195,160
EVERYONE CAN IIELP MAKE MANITOBA
FIREPROOF BY GUARDINfí
AGAINST FIRE
A Good Servant — A Bad Master
Issued by authority of
HON. W. R. CLUBB, E. McGRATH,
Minister of Public Works & Labor Fro.yincíal Fire Commissioner,
and Fire Prevention Branch Winnipeg.
Oct. 6th to
12th, 1935
sin.
Þegar eg kom út morguninn eftir,
varð mér auðvitað fyrst litið upp til
fjallsins og uppi á fjallsegginni
eygði eg mann. Það var Fushon og
hann veifaði lendaklæði sínu og
sýndist mér á því hvernig hann
veifaði því, að hann mundi vera
þreyttur. Hann hafði þá komist alla
leið upp á f jallið. En hvar var hlé-
barðinn?
Stundu síðar fékk eg þau skila-
boð frá hinum bændunum, að engin
kind hefði verið drepin þá um nótt_
ina. Og svo biðum vér þess með
óþreyju að Zúlúinn kæmi.
Allan daginn og fram á nótt bið-
um vér, en ekki kom Fushon. Morg-
uninn eftir varð mér aftur litið upp
til fjallsins. Þarna var þá Zúlúinn
enn, og þegar eg horfði á hann í
gegn um sjónaukann sýndist mér
ekki betur en að hann riðaði eins og
drukkinn maður. Þá sáum vér
hvernig komið var. Hann var kom-
inn í sjálfheldu. Hann komst ekki
niður fjallið.
Þessa nótt hafði engin kind held-
ur verið drepin. Og vér fórum að
hugsa sem svo: Hver veit nema
Eushon hafi kyrkt hlébarðann í hin-
um miklu greipum sínum? Þrir
bændur lögðu á stað upp fjallið til
þess að hjálpa Fúshon niður. Þeir
komust upp á neðsta hjallann, en þá
var þeim öllum lokið. Þeir komust
ekki fetinu hærra. Og Zúlúinn
komst ekki fetinu neðar. Bændurn-
ir komu aftur heim, og hristu höfuð-
in dapurlega. En eina furðulega
frétt sögðu þeir oss. Þeir höfðu
rekist á hlébarða, sem lá í klessu
við f jallsræturnar. Honum hafði
verið sent af hendi ofan af f jallsegg.
Fushon hafði staðið við orð sín.
Hann hafði farið upp í bæli hlébarð-
ans, kyrkt hann í greip sinni og
fleygt skrokknum fram af hengi-
fluginu.
En nú var Zúlúinn sjálfur geng-
inn í gildru — hann komst ekki
niður fjallið. Á f jórða degi gerðist
hann vitskertur. Vér heyrðum til
hans; hann var að syngja í óráði,
fyrst var aðeins ómur, en svo lenti
það í tryllingi og endaði með öskur.
hlátri. Svo hætti söngurinn og alt
varð að hlátri, tryllingshlátri. Og
þegar nótt féll að, bergmálaði þessi
djöfulshlátur um alla bygðina, og
konurnar skulfu af ótta.
Eftir viku var hann enn á lífi og
hló þennah tröllahlátur. Það hlýtur
að hafa verið vatn uppi á fjallinu,
einhvern regnvatnspollur, sem hann
hefir nærst á. En matur var þar
enginn. Hann var orðinn band-sjóð.
andi-vitlaus, og hláturinn og öskrin
i honum voru að gera oss öll vitlaus
lika. Svertingjarnir voru jafnvel
orðnir hræddir við hann. Þá kom-
um vér hvítu mennirnlr saman á ráðl
stefnu. Og vér deildum í heila
klukkustund. En svo lögðum vér
f jórir á stáð og klifum upp á neðsta
hjallann. Þrír höfðu byssur og
eg----------”
Hann hikaði við.
‘Með hvað varstu?” spurði eg.
“Biblíu,” sagði hann, “gömlu
ættarbiblíuna.”
Eg kannaðist við hana. Eg hafði
séð hana á mörgum bóndabæjum,
þykka biblíu prentaða á hollensku.
“Vér komumst upp á neðsta hjall-
ann um nón. Og svo reyndum vér
að finna einhverja leið, sem komast
mætti hærra. En hamrarnir virtust
óklífanlegir. Og meðan vér vorum
að leita fyrir oss um einhvern stað,
þar sem hægt væri að komast upp,
sáum vér Zúlúann, allsnakinn, dans.
andi og syngjandi uppi á efstu brún.
Að lokum gáfumst vér upp við að
klífa hamrabjörgin. Hinir kinkuðu
þegjandi kolli til mín, eg settist nið.
ur í brekku og byrjaði að lesa upp-
hátt úr biblíunni.”
“Hvað lastu þá?” spurði eg.
“Eg las um greftrunarsiðina,”
svaraði Búinn. “Og á meðan eg las
lögðust hinir á hnén og miðuðu byss-
um sínum. Þeir miðuðu allir grand-
gæfilega á vitstola Svertingjann
uppi á brúninni—og byrjuðu svo að
skjóta. Tíu skotum skutu þeir áður
en hann féll. En þá lokaði eg bibli.
unni minni og svo fórum við heim.
Béinagrindin af Zúlúanum liggur
þarna enn uppi á háfjalli. En þann
! hróður á hann, að hann var frækn-
astur manna, því að hann hafði
kyrkt hlébrða í greip sinni.”
“En heyrist hlátur hans enn?”
spurði eg.
Búinn kinkaði kolli.
“í tunglsskini,” sagði hann. “Og
það er mælt að það viti á, að ein-
hver eigi að deyja hér í grendinni
þegar hláturinn heyrist. En enginn
hlébarði hefir angrað oss siðan.
Sem betur fer erum vér lausir við
þá hættu.”
—Lesb. Mbl.
Enn er íslenzkum
skógum misþyrmt
Enn í dag er íslenzkum skógum
stórspilt, með því að rjóðurhöggva
þá i staðinn fyrir að grisja, segir
Hákon Bjarnason skógræktarstjóri,
er tíðindamaður blaðsins hitti hann
að máli í gær.
—Er það viða, sem slíkt á sér
stað ?
—Já, því miður, segir Hákon. Eg
geri ráð fyrir því, að 50% þeirra
bænda, sem eiga skóglendi, hafi enn
þann sið að höggva rjóður i skóg-
ana, og spilla þeim þannig.
Sumir gera þetta af hugsunar-
leysi. Þeir vita ekki, að með þvi að
eyða skóginum þannig á pörtum, er
hætt við, að nýgræðingur vaxi þar
ekki upp. Og svo getur uppblást-
urinn tekið við.
Bændur hafa ekki komið auga á
það, að grisjun skóganna er þeim
beinlinis til þrifa, skógurinn vex
betur á eftir og not hans verða meiri.
En svo eru þeir bændur til, sem
alt fram á þenna dag hafa upprætt
skóginn á heilum spildum, beinlínis
með það fyrir augum að losna við
hann svo féð rífi ekki af sér ullina
í skóginum.
Ef þessu heldur áfram, verður
ekki hjá því komist að beita beinlínis
refsiákvæðum sem lög heimila,
gagnvart þeim mönnum, sem þannig
fara með skóglendi sitt.
Tveggja mánaða ferðalag
Hákon skógræktarstjóri er ný-
kominn heim úr tveggja mánaða
ferðalagi um landið. Hefir hann i
þeirrj ferð komið í allar sýslur
landsins, nema Snæfellsness- og
í saf jarðarsýslur.
Hann fór i ferð þessa til þess að
afla sér frekari kunnleika á skógar-
gróðri og skógræktarmálum lands-
ins.
—Og hvað er helzt áð frétta úr
þessari ferð, fyrir utan hinar sorg-
legu fréttir um hina slæmu meðferð
sem íslenzkir skógar enn verða fyr.
ir ?
—Erá sumrinu í sumar er það að
segja, að það hefir verið óhagstætt
skógargróðri um alt land, segir hann.
Alt leit vel út í vor. En svo kom
hið mikla hvítasunnuhret, og kipti
úr öllum gróðri.
Harðgerð barrtré, með bjarkar-
gróðri sem skjól,
—Annars, heldur hann áfram, er
margt hægt að segja um möguleika
islenzkrar skógræktar.
Eitt af þeim viðfangsefnum, sem
næst eru, er að fá hingað til lands-
ins harÖgerð barrtré og gróðursetja
þau í grisjuðum birkiskógum.
Með því móti að nota birkigróð-
urinn til skjóls, eru skilyrðin fyrir
hin uppvaxandi barrtré svipuð því
sem þau eru í heimkynnum þeirra.
Með þessu móti getum við fljótlega
fengið upp góða barskóga.
Kolai’insla í Vaglaskógi
Þá eru viðarkolin, segir Hákon.
Nú höfum við fengið viðarkolaofn
að Vöglum í Fnjóskadal. Hann
kostaði um 1000 knónur.
Er nú byrjuð þar viðarkola-
brensla. Nóg er þar af skógviði,
sem fæst við grisjun skóganna þar.
Markaður er talsverður fyir við-
arkolin hér innanlands. Hafa viðar-
kol verið flutt til landsins, m. a. til
að hafa þau í fóðurblöndu sína og
hænsna.
En svo er hægt að nota viðarkolin
í staðinn fyrir bensin í bíla, einkum
í flutningabíla.
Er mikið að því unnið í Noregi,
Svíþjóð, Frakklandi og ítaliu, að
geta notað viðarkol til að spara
bensin.
Sérstakan útbúnað þarf á bílana
til þess að þeir geti riotað viðarkol,
kostar sá útbúnaður 1400 krónur.
En fyrir hvert kg. af viðarkolum
er hægt að spara lítra af bensíni.
—Hve mikið er hægt að framleiða
af viðarkolum á Vöglum?
—\rið gerum ráð fyrir að þar
verði hægt að fá um 200 tonn af
skógviði á ári. Þegar frá er tekinn
sá gagnviður, sem hægt er að nota
i girðingarstaura og þessháttar,
verður hægt að framleiða þar viðar-
kol sem sainsvari 25—30,000 lítrum
af bensíni.
Og annað eins er hægt að fram-
leiða af viðarkolum á Hallormsstað.
Við þurfum sem fyrst að fá slík
tæki hingað til lands til að reyna
notkun viðarkola í flutningabíla.
Gleymdar skógarleifar vakna til lífs
á Þelamörk
Af nýjungum á sviði skógræktar.
innar tel eg það einna merkilegast,
að á Þelamörk í Hörgárdal hefir
hríslendi verið friðað fyrir 2 árum,
og nú eru þar vaxnar upp hnéháar
birkiplöntur.
Enginn vissi það, að þarna leynd.
ust nokkrar skógarleifar, var álitið
að hinn forni birkiskógur hafi ger-
eyðst þar snemma á öldinni sem leið.
En hér um árið fann fólk, sem
var að tína ber í landi Vagla á Þela-
mörk, örsmáar birkiplöntur innan
um fjalldrapann og lyngið.
Félag á Akureyri, sem hefir tekið
að sér að vinna að skógrækt, fékk
nú þarna 5 hektara land til friðun-
ar. Og á tveim árum hafa plönturn.
ar vaxið þarna úr grasi, og orðið
hinar efnilegustu. Er þetta stór-
merkilegt fyrirbrigði í íslenzkri
skógrækt.
Forgöngumenn félags þessa eru
þeir Jónas Þór og Ólafúr Thoraren.
sen.
Öspin cr orðin 3 — 4 metra há
norðanlands.
—En hvað getið þér sagt mér um
öspina, hinn nýja “horgara” í gróð-
urriki íslands.
—Öspin fanst við Garð i Fnjóska-
dal, sem kunnugt er, fyrir rúmlega
20 árum.
Nokkru síðar voru nokkrar aspar-
plöntur gróðursettar að Hofi í
Vatnsdal. Aspir þessar eru nú
orðnar 3 metra háar. En út frá
þeim hefir vaxið aragrúi aspar-
plantna, því öspin skýtur rótar-
öngum viðsvegar, og vaxa upp af
þeim sjálfstæðar plöntur.
En í gróðurreitnum á Grund i
Eyjafirði voru gróðursettar erlend-
ar aspir nokkru eftir aldamót.
Þar eru þær orðnar 4 metra háar.
Og nýgræðingarnir út frá þeim
plöntum, sem eru innan girðingar-
innar, eru nú komnir alt að 30 rnetr.
um út frá girðingunni.
I trjárœktarstöð skógrœktarfélags-
ins í Fossvogi.
Tíðindamðaur blaðsins fór með
Hákoni skógræktarstjóra suður í
Fossvog, til þess að skoða trjárækt-
arstöð Skógræktarfélagsins þar.
En Reykjavíkurbær hefir, sem
kunnugt er, gefið félaginu þar 10
hektara land. Er allmikið af þvi
landi nú ræktað tún. En í nokkr-
um hluta þess eru græðireitir fyrir
allskonar trjágróður.
Það yrði of langt mál að þessu
sinni, að telja upp allar þær trjá-
tegundir, sem þar eru gróðursettar,
og hvernig þeim reiðir af.
Eitt af því eftirtektarverðasta þar
er það, hve geisimikill munur er á
birkiplöntunum, eftir því hvaðan
þær eru ættaðar. Trjáplöntur, sem
vaxið hafa upp af fræi frá Bæjar-
staðaskógi eru mikið þroskameiri og
þroskavænlegri en plöntur sem ætt-
aðar eru annarsstaðar að.
Einkennilegt er að sjá birkifræ-
plönturnar sem þar eru.
í fyrravor var sáð birkifræi í
smáblett i deiglendi kringum stórt
dý. Grassvörðurinn er ristur af, en
fræinu síðan þrýst niður í moldina.
Mismunandi vel hefir fræið spir-
að, þeim mun betur, sem jarðvegur
! er deigari. En sumir af blettum
þessum eru nú alsettir smáu birki-
laufi.
Næsta vor verða plöntur þessar
! teknar upp, þær greiddar hver frá
1 annari og settar í græðireiti með 25
j cm. millibili. Eru þarna tugir þús-
unda af birkiplöntum, sem bíða
! þess, að mannshöndin veiti þeim
vaxtarskilyrði.
Alt fræiði sem notað var þarna
er úr Bæjarstaðaskógi.
—Mbl. 10. sept.
Landnema Minnisvarðinn.
H. P. Tergesen, Gimli, $10.00;
United Farm Women, Gimli, per
Mrs. H. Einarsson, $5.00; Jacob
Vopnfjörð, Cloverdale, B.C., $1.00;
Dagbjört Vopnfjörð, Cloverdale,
B.C., $1.00; Carl Goodman, Wjnni-
peg, $5.00; Mrs. Vilborg Thorstein.
son, Wpg., $2.00; Kristján Ólafsson,
Wpg., 5.00; J. Walter Jóhannsson,
Wpg., $2.00; Vinur í Wpeg, $2.00;
Guðmundur Magnússon, Gimli,
$2.00; Mrs. Anna Jónasson, Gimli,
$2.00; Mr. og Mrs. S. Sölvason,
Westbourne, $2.00; Mr. og Mrs. G.
T. Oddson, Mountain, $5.00.
Kærar þakkir.
Dr. A. Blöndal
J. J. Bíldfell,
B. E. Johnson.
Maður nokkur lenti í vandræð-
um á járnbrautarstöðinni í Belgrad.
Vegabréf hans var gengið úr gildí
og var þess krafist, að hann léti
endurnýja það, áður en hann færi.
—Fyrirgefið, en hvernig á eg að
fá það gert nú um miðja nótt?
En alt í einu datt honum ráð í
hug. Hann þekti Petrowitsch dýrá.
lækni, sem einmitt þessa nótt hafði
vörð á stöðinni. í þeirri von að
hann myndi geta greitt úr þessum
vanda fór maðurinn og barði að dyr-
um hjá honum.
Von bráðar opnaðist hleri í hurð-
inni og var þar smeygt út seðli sem
á var ritað:
“Hefir verið rannsakað með smá-
sjá. Er laus við graftrarígerðir og
tríkínur.—Dvöl.
Aflasölur togaranna. Leiknir seldi
afla sinn í Hull i fyrradag, 1160
vættir, fyrir 980 stpd. Venus seldi
17. þ. m. í Wesermunde, 96 smá-
lestir, fyrir 12.601 rikismörk. í gær
seldi Geir í Grimsby 976 vættir fyr-
ir 947 stpd. og Baldur í Cuxhaven,
87 smálestir fyrir 18.844 rikismörk.
—Mbl. 19. sept.