Lögberg - 21.11.1935, Side 3

LÖGrBEItGr, FIMTUDAGINN 21. NÓVEMBER, 1935.
kenninganna en auÖvaldsheimskan
stendur nakin eftir. Eg er svo ó-
guðlega skapi farinn aÖ mér þykir
heimskan ekki til sparandi og tel
þetta meÖ kostum bókarinnar.
II.
Fréttaburðurinn frá Rússlandi
hefir verið meÖ ýmsu móti, alt frá
byrjun byltingarinnar. Þangað hafa
farið menn með það eitt fyrir aug-
um að ná í fréttir af því, sem farið
hefir í handaskolum og til ófrægðar
mætti verða. Og ef þeir hafa ekki
náð i neitt nógu illfrægilegt, hafa
þeir logið í eyðurnar. Aðrir hafa
farið þangað og vonast eftir að
íinna þar nýjan himin og nýja jörð.
Með uppfyllingu allra sinna drauma
um fullkomið sælurikt mannfélag.
Enn aðrir hafa farið aðeins til að
sjá með eigin augum hvað væri að
gerast. Og hafa svo sagt það, sem
þeir vissu sannast og réttast. En
þessi misliti fréttaburður hefir orðið
til þess að koma þeirri trú inn hjá
almenningi að ómögulegt væri að fá
neitt að vita um það hvað gerst hef-
ir í Rússlandi siðustu 17—18 ár.
Enda hefir óspart verið alið á þess-
ari trú af blöðum auðvaldsins og
öðrum, sem af ýmsum ástæðum eru
hræddir við róttækar breytingar.
Vitanlega er þessi trú manna ekki
sprottin af neinu nema fáfræði. Þeir
sem hfa viljað eitthvað fyrir því
hafa að afla sér um þetta þekking-
ar, hafa alt af átt þess kost. Landið
hefir verið opið fyrir ferðamenn, og
fólk hefir flykst þangað hópum sam.
an. Og verið óspart á að segja frá
því sern fyrir-augun bar. Auk þess
eru skýrslur þaðan engu óáreiðan-
legri en annarsstaðar frá. Eg hefi
hlustað á ýmsa merka menn, sem
þaðan hafa komið og mér dettur
ekki í hug að trúa því að þeir breyt-
ist í skynskiftinga eða lygara jafn-
skjótt og þeir koma innfyrir landa-
mæri Rússlands, hverjar skoðanir
sem þessir menn kunna að hafa haft
áður en þeir fóru af stað, og hverj-
ar sem hugmyndir þeirra hafa verið
um framtíð þessara tilrauna, þá hafa
þeir gert sér far um að skýra rétt
frá staðreyndum. Það er enginn
efi á því að örðugleikar þessa um-
bótastarfs hafa verið miklir og all-
mikilli harðneskju hefir verið beitt,
sérstaklega meðan verið var að bæla
niður innanlads óeirðir og aftur þeg-
ar bændunum var þröngvað til sam.
yrkjunnar. En reynslan er búin að
sanna þetta: Að hægt er að áætla
og skipuleggja þjóðlegar fram-
kvæmdir á vísindalegum grundvelli.
Að samvinna er afkastameirj og ó-
dýrari en einstaklings framkvæmdir.
Og að hægt er að tryggja fólki meira
raunverulegt frelsi og efnalega vel-
líðan undir samvinnu fyrirkomu-
lagi heldur en það hefir enn átt við
að búa undir hinu svonefnda lýð-
ræði.
III.
Þetta er nú orðið lengra mál en
ætlað var í fyrstu. Ef eg ætti að
finna eitthvað að bókinni, mundi eg
helzt nefna það, að hún er of enda-
slepp, í hana vantar svo margt, sem
eg hefði kosið að sjá þar. Er það
vafalaust vegna þess að höfundur-
inn hefir ekki haft tíma eða tækifæri
til að kynna sér það. T. d. er ekki
minst á fjármálin, nema þar sem
þjónninn á gistihúsinu ráðleggur
Þorbergi að skifta ekki sænskum
krónum fyrir rúblur, því rúblurnar
séu “barnapeningar.” En það er
einmitt leyndardómur þessara barna-
peninga að þeir hafa orðið lyftistöng i
hinna stórkostlegu verklegu fram-
kvæmda í Rússlandi. Ef við hér í
Canada hefðum kunnað að nota
“barna-peninga“” á liðnum árum,
mudum við ekki hafa veðsett vinnu-
arð komandi kynslóða fyrir ímynd-
uðu verðmæti bréfsnepla, sem við
trúum að sé fullorðinna manna pen_
ingar. En ef til vill verður Aber-
hart til þess að opna augu okkar
fyrir þessu. Einnig hefði mátt
nefna ýmsar tilrauna og vísinda-
stofnanir. Blaðið “Eree Press”
sendi t. d. konu, Cora Hind, til
Rússlands s. 1. sumar. Átti hún að
skygnast um og vita hvort líkur væri
til að Rússland mundi verða hættu-
inum. Hún skrifaði mjög eftir-
tektaverða ferðasögu. Gat meðal
j.
annars um tilraunastofnun, sem hef_
ir með höndum það sem nefna mætti
“jurta-kynbætur” og sagði að mað-
urinn, sem veitti stofnuninni for-
stöðu hefði tvö þúsund manns í
sinni þjónustu. Ef Þ. Þ. ætti kost
á að fara aðra ferð grunar mig að
hann mundi finna nóg efni í aðra
bók.
IV.
R. E. Kvaran harmar það að bók
Þ. Þ. geti ekki orðið jafnaðarmönn-
um að liði í þeirri baráttu, sem nú
stendur yfir á Islandi. Eg býst nú
við að viðhorf þessara mála sé ekki
ósvipað þar og hér, og að jafnað-
armannastefnunni standi þar mest
fyrir þrifum fáfræðinnar ótti við
breytingarnar. Ef menn með brenn-
andi umbótahyggju og hæfileikum
Þ. Þ. fá engu til vegar komið, hvers
er þá að vænta af hinum, sem aldrei
geta ráðið við sig hvað gera skal, og
aldrei eignast sannfæringu fyrir því
að neinu megi breyta til bóta?
Munu ekki afdrif jafnaðarmanna-
stefnunnar þá verða lík afdrifum
múlasnans í dæmisögunni, sem dó úr
hungri milli heybagganna vegna
þess hann gat ekki ráðið við sig í
hvern baggann rétt væri að bíta
fyrst.
V.
Eg hafði orð á því við einn kunn.
ingja minn að eg undraðist hve jafn
orðsnjali maður og Þ. Þ. notaði
mikið af útlendum orðum. En hann
leit til min alvarlega og sagði: “Þú
ætlar þó ekki að fara að gera þig að
þeim bavíán að reyna að blammera
málið á bókinni. Veiztu ekki að
höfundurinn er frægasti frasameist-
ari landans. En hvað ert þú? Ekk-
ert nema gamall fauskur petrifæaður
í þínum eigin ekksentrísku dúmm-
heðum ófær til að fylgjast með
tungunnar náttúrlegum prógressi.
Þú begrípur ekki einu sinni hvernig
hinar dæilegu frösur og þeir af út-
lendu gulli galóneruðu paragraffar,
með sínum hátíðlegu aftur endanna
beigingum setja peppið í frásagnar.
innar tangó, og hve listilega þar eru
harmóníseraðar tískunnar hvimsí-
kölu befalingar við tungunnar
originaliti. Eg sat hljóður undir
þessari orðræðu og sannfærðist æ
betur eftir því sem á leið ræðuna,
um að nú væri framtíð móðurmáls-
ins borgið.
Eg vil hvetja alla, sem þess eiga
kost að lesa bókina, hún verðskuld-
ar það bæði vegna efnis og orð-
snildar. Yfir bókinni er eldlegur
bjarmi hins brennandi umbótahuga.
En yfir ritdóminum náfölvi hins
lifandi dauða manns.
Hjálmar Gíslason.
Seinasti áfanginn
Það virðist gilda einu hvar mað-
ur er staddur eða hvert maður fer
nú á dögum, — menn heyra alstað-
ar þessa sömu ömurlegu umkvörtun
um vinnuleysi, peningaskort og þar
af leiðandi allslags óviðráðanlegar
þrengingar, og það sætir undrum,
að þrátt fyrir þetta alt, er það f jöldi
af fólki, sem umyrðalaust opnar
daglega sinn örlitla sjóð og réttir
fram peninga* ef beðið er um hjálp
einu eða öðru til styrktar, og sann-
arlega hafa Vestur-íslendingar alt
að þessu þjónað sínu hjálpfúsa og
örláta upplagi á þessum neyðartím-
um.
Alt þetta bendir á að ekki hefir
hin erfiða barátta fyrir lífinu á und-
angengnum árum, svift menn sjálfs-
traustinu, svo að þeir hafi leyft upp-
gjöfinni að læða fætinum inn fyrir
dyrnar og með hægfara ofríki ræna
þá allri manndóms- og sjálístæðis-
tilfinningu, eins og svo oft vill verða
þegar við langvarandi strið og skort
er að etja.
Eitt af því, sem Vestur-Islend-
ingar eru nýbúnir að inna svo mynd-
arlega af hendi, er bygging land-
nema minnisvarðans.á Gimli. Eiga
menn það fyrst og fremst að þakka
ötulli nefnd, sem kosin var af Þjóð-
ræknisfélaginu til að hrinda því
verki í framkvæmd, og svo góðum
undirtektum almennings í f járfram.
lögum; og ber manni sannarlega að
vera þakklátur fyrir þá fórnfýsi,
sem íslendingar hafa sýnt í þessu,
eins og svo mörgu öðru, ef til þarf
að taka.
En þó getur aldrei fallið úr huga
mér, að eitt sé óklárað enn, sem
þarfnist skjótra framkvæmda. Það
er, að enn sé stækkað gamalmenna-
heimilið Betel.
^ Eins og allir Vestur-Islendingar
vita, var byrjað á því mannúðar-
verki fyrir mörgum árum síðan; þá
í smáum stíl en þó með góðum
árangri, og er nú búið að stækka
það víst um góðan helming frá því
sem það upphaflega var. Það er nú
starfrækt af hinni mestu prýði, svo
ekki gæti betur verið, og er það því
ekki að ástæðulausu að það er nú
orðið hið mesta eftirlætis- og óska-
barn vestur-íslenzka þjóðarbrotsins.
Ekki mun nokkur einn maður
hafa lagt annað eins á sig og haft
jafn mikinn brennandi áhuga fyr-
ir að elliheimilið Betel gæti sem bezt
náð tilgangi sínum og gefið sem
flestum munaðarlausum og oft ör-
eiga gamalmennum skjól, eins og
hinn velþekti vinur og velgerðamað-
ur margra Vestur-íslendinga, Dr.
B. J. Brandson, og hlýtur það að
vera öllum þeim óblandin gleði, sem
með drengskap og dugnaði hafa
stutt þetta mannúðarfyrirtæki og
komið því það áleiðis, sem raun er
á orðin.
Því miður hafa tillög til Betel ekki
verið eins almenn og þau hefðu átt
að vera; svo að líkindum þar af leið-
andi ekki verið kleift að stækka
heimilið eins mikið og þörfin hefir
kallað fyrir.
Landar minir! Skyldi ekkert af
ykkur, sem kunna að lesa þessar lin-
ur, verða mér samdóma um það, að
hér á meðal okkar Vestur-Islendinga
sc ekkert það málefni, sem þarfnist
eins bráðra framkvæmda, eins og
það, að tekið sé saman höndum um
að safna fé sem nægi til þess að
byggja svo við Betel, að hægt yrði
að minsta kosti að veita þar mót-
töku öllurn þeint af börnum land-
neinanna, sem kynnu að þarfnast
heimilis þar,—því margt af börn-
urn fyrstu landnemanna fara nú að
verða (og eru orðin) gamalt og
göngumótt fólk, sem fer að þarfnast
hvíldar á rólegum stað,—stað, sem
yrði því friðsæll og fagur áningar-
staður á seinasta áfanga æfinnar.
Sumt af þessu umrædda fólki
varð að offra stótum parti af æsk-
unni allslags hörmungum á hinum
þrautaþungu landnámsárum.. Það
varð að þola meira af stríðu en blíðu,
því um lítið annað var að ræða, og
jafnskjótt og því óx ofurlítið fiskur
um hrygg, stóð það við hlið föður
og móður og vann með þeim jöfn-
um höndum, eins og kraftar leyfðu.
Það hafði oft af skomum skamti til
fata og matar, og margir munu það
vera nú á dögum, og máske fleiri en
mann grunar, sem sterka trú hafa
a því að þeim framliðnu sé leyft að
skygnast inn í þennan heim. Ef svo
væri, mundum við geta hugsað okk.
ur nokkurn þann hlut, sein gæti ver.
ið hinum fráföllnu landnemum kær.
ari eða hjartfólgnari, heldur en það,
að börnum þeirra væri reistur við-
unandi verustaður, hvar þeir mættu
áhyggjulausir hvíla sín langlúnu
ferðabein?
Eg hefi tekið sérstaklega fram
þörfina fyrir verustað handa land-
nemabörnunum, af því að mörgum
mun finnast þau eiga hjá okkur
stóra, ógreidda skuld, en ekki fyrir
það, að ekki séu fleiri, sem þarfnist
skýlis á elliárunum. Nú heyrir
maður úr öllum áttum um gömul
börn, sem ekkert heimili eiga og
horfa þvi löngunarfullum augum tu
Betel, sem ekki mun nú hafa rúm
fyrir einn fleiri en þar eru fyrir.
Sumum mun nú finnast að enn
séu tímar ekki farnir að bata svo,
að hægt sé að láta mikið af mörkum
í peningalegu tilliti. Bent var á það
í byrjun þessara lína að í gegnum öll
þessi erfiðu, undangengnu ár hafi
fólk alt af verið að leggja á sig tals-
verð útlát til þess sem þvi hefði
fundist brýn þörf á að leggja lið.
Það hefir sannast hér einn af okkar
fornu málsháttum, að “mikið má ef 1
gott vill,” og mun það reynast svo
áfram.
Svo að endingu vil eg segja þetta:
Fólk, sem farið er að reskjast (ekki
gamalt) er fólk, sem bezt skilur af-
stöðu gamla fólksins, þrátt fyrir það
þó ástæður þess séu yfir höfuð þær,
að það reikni ekki upp á að þurfa
nokkurn tíma sjálft að leita sér
skjóls á gamalmennahæli, og frá þvi
fólki má vænta góðra undirtekta í
orði eða verki, og margt af okkyr
er svo lánsamt að eiga góð börn, sem
með hjúkrandi hönd og ástúðlegri
umgengni lætur okkur í té alt það,
sem við sjálf hættum áð geta veitt
okkur, þegar ellin fer að gera okkur
að ósjálfbjarga börnum, — því
tvisvar verður gamall maður barn.
Winnipeg 10. nóv., 1935.
Ingibjörg Goodmundson.
Frá Seattle
«1 ------
Kvenfélagið “Eining” heldur sam-
koniu laugardaginn 30. nóv. þ. á., í
Vása Hall, á horninu á 24th Ave. N.
W. og Market St., í Ballard. Þetta
verðtir hin árlega samkoma, sem fé-
lagið er vant að stofna til fyrir jól-
in, til inntekta og styrktar þeim Is-
lendingum, sem bágstaddir eru á
meðal vor.
Prógrammið í þetta sinn verður
sérstaklega f jörugt og skemtilegt, og
frábrugðið því, sem hér er vana-
legt; þar koma fram menn, sem
þektir eru fyrir að koma fólki í gott
skap, og láta menn hlæja án upp-
gerðar; má þar fyrst telja frægan
hérlendan galdramann (magician),
Mr. Miller að nafni; er hann þektur
víða um Bandaríkin fyrir galdur
sinn og dularfull fyrirbrigði. Enn_
fremur fyrir sérstaka áskorun flyt-
ur H. E. Magnússon Palladóma i
ljóðum, um meðlimi bókafélagsins
“Vestri,” dómarnir eru i þremur
þáttum og ortir undir mismunandi
sönglögum, og ber mönnum saman
um, sem heyrt .hafa að vel sé þar
með farið, og svo sé lýsingin glögg
af hverjum fyrir sig, að draga mætti
mynd eftir henni, svo þektist hver
persóna. Þetta er í fyrsta sinn að
kostur gefst á að heyra Palladómana
í einni heild, ættu menn því að koma
á samkomuna og hlæja sig í gott
skap.
Auk þess, sem hér hefir verið get.
ið, verður höfð “bolla-sala,” það er
algengt á samkomum Svía og Norð-
manna, og vekur alt af mikla gleði
og fjör. Bollann gefur kvenfélagið.
Hver yfirbolli er vafinn i pappír,
með nafni gefandans í, en undir-
skálina geymir stúlkan; allir yfir-
bollarnir eru seldir hæðstbjóðanda,
við opinbert uppboð. Kaupandinn
leitar að konunni með skálina, og
þannig parast fólk saman við kaffi.
borðið. Þá skemta ungar stúlkur
með söng og dansi og enn aðrar sem
leika á hljóðfæri. Að siðustu verð"-
ur dansað eftir góðri músík til mið-
nættis.
Kvenfélagið “Eining” hefir starf-
að sem eina líknarfélagið meðal ís-
lendinga í Seattle, um 30 ára skeið,
og á því vinsældum að fagna. Það
heldur aðeins eins samkomu á ári,
svo fjölmennið á þessa samkomu,
kæru landar, með því hjálpið þið til
að gleðja einhvern, sem lítið hefir
fyrir jólin. (Veitingar á staðnum.).
Til frekari upplýsinga símið: Sun-
set 3245.
Nefndin.
Binmgi milli skurðlækna
Tveir frægir ungverskir skurð-
læknar urðu nýlega ósáttir yfir upp-
skurði. Þeir hétu dr. Earkas og dr.
Kraus. Farkas sendi Kraus ein-
vígisvotta sína og einvígið fór fram.
Fyrst særðist Farkas á hendi og
Kraus batt um ‘sárið. Síðan særðist
Kraus á höfði og varð að leggja
hann inn á sjúkrahús. Þar gerði
Farkas uppskurð á honum. Það er
ekki búist við neinu góðu þegar
Kraus kemst á fætur, því læknarnir
eru ennþá svarnir fjandmenn.
Bókaútgáfa á Þýzkalandi.
Hagskýrslurnar sýna, að árið
1934 hafi komið út 20,852 nýjar
bækur i Þýzkalandi. Þetta lítur vel
út á ppírnum, en árið 1925 komu út
31,595 nýjar bækur. Það er því
ekki beinlínis hægt að segja, að
þriðja ríkið veki rithöfundum sín-
um mikið andríki.—Alþ.bl.
O
«-»
Business and Professional Cards
PHYSICIANS and SURGEONS
DR. B. J. BRANDSON 216-220 Medical Arts Bldg. Cor. Graham og Kennedy Sts. Phone 21 834—Office tímar 2-3 Heimili 214 WAVERLEY ST. Phone 4 03 288 Winnipeg, Manitoba DR. B. H. OLSON 216-220 Medical Arts Bldg. Cor. Graham og Kennedy Sts. Phone 21 834--Office timar 4.30-6 Helmili: 5 ST. JAMES PLACE Winnipeg, Manitoba

DR. J. STEFANSSON 216-220 Medical Arts Bldg. Talsimi 26 688 Stundar augna, eyrna, nef og kverka sjúkdóma.—Er að hitta kl. 2.30 til 5.3.0 e. h. Heimili: 6 38 McMILLAN AVE. Talsimi 42 691 J Dr. P. H. T. Thorlakson 205 Medical Arts Bldg. Cor. Graham og Kennedy Ste. Phones 21 21$—21 144 Res. 114 GRENFELL BLVD. Phone 62 200

Dr. S. J. Johannesson Viðtalstimi 3—5 e. h. 218 Sherburn St.--Sími 30877 G. W. MAGNUSSON Nuddlœknir 41 FURBY STREET Phone 36 137 Simið og semjið um gamtalstlma

t DR. E. JOHNSON 116 Medical Arts Bldg. Cor. Graham og Kennedy St. Talsimi 23 739 Viðtalstimar 2-4 Heimili: 776 VICTOR ST. Winnipeg Sími 22 168
BA RRISTERS, SOLICITORS, ETC.
H. A. BERGMAN, K.C. Islenzkur lögfrœöingur Skrifstofa: Room 811 McArthur Building, Portage Ave. P.O. Box 1656 PHONES 95 052 og 39 043 G. S. THORVALDSON B.A., LL.B. tslenzkur lögfrœðingur Skrifst. 702 CONFEDERATION LIFE BUILDING Main St., gegnt City Hall Phone 97 024

J. T. THORSON, K.C. íslenzkur ' lögfrœðingur 801 GREAT WEST PERM. BLD. Phone 92 756 W. J. LINDAL K.C. og BJORN STEFANSSON tslenzkir iögfrœðingar 3 25 MAIN ST. (ð öðru gólfl) PHONE 97 621 Er að hitta að Gimli fyrsta miðvikud. í hverjum mánuði, og að Lundar fyrsta föstudag
DRUGGISTS DENTISTS
DR. A. V. JOHNSON Isienzkur Tannlæknir 212 CURRY BLDG., WINNIPEG Gegnt pósthúsinu Simi 96 210 Heimilis 3 3 323 Drs. H. R. & H. W. TWEED Tanniœknar 406 TORONTO GENERAL TRUSTS BUILDING Cor. Portage Ave. og Smlth St. PHONE 26 545 WINNIPEG

DR. T. GREENBERG Dentist Hours 10 a. m. to 9 p.m. PHONES: Office 36 196 Res. 51 455 Ste. 4 Norman Apts. 814 Sargent Ave., Winnipeg
BUSINESS CARDS
A. S. BARDAL 848 SHERBROOKE ST. Selur likkistur og annast um út- farir. Allur útbúnaður sá beztl. Ennfremur selur hann allskonar minnisvarBa og legsteina. Skrifstofu talsimi: 86 607 Heimilis talsimi: 501 562 J. J. SWANSON & CO. LIMITED 601 PARIS BLDG., WINNIPEG Fasteignasalar. Leigja hús. Ot- vega peningalán og eldsábyrgð af öllu tægi. Phone 94 2 21
\
A. C. JOHNSON 9 07 CONFEDERATION LIFE BUILDING, WINNIPEG Annast um fasteignir manna. Tekur aB sór aB ávaxta sparifé fólks. Selur eldsábyrgð og bif. reiða ábyrgBir. Skriflegum fyrir- spurnum svaraB samstundis. Skrlfst.s. 96 757—Heimas. 33 328 C. E. SIMONITE TLD. DEPENDABLE INSURANCE SERVICE Real Estate — Rentals Phone Office 95 411 806 McArthur Bldg.
HÓTEL I WINNIPEG
ST. REGIS HOTEL 285 SMITH ST., WINNIPEG pœgilegur og róiegur bústaður 4 miðbiki borgarinnar. Herbergl $.2.00 og þar yfir; me8 baðklefa $3.00 og þar yfir. Agætar máltiðir 40c—60c Free Parking for Quests THE MARLBOROUGH SMITH STREET, WINNIPEG "Winnipeg’s Doum Tovm HoteF 220 Rooms with Bath Banquets, Dances, Conventions, Jinners and Functions of all kinds Coffee Shoppe F. J. FALD, Manager

CorntoaU ffyottl Sérstakt verð á viku fyrir námu- og fiskimenn. Komið eins og þér eruð klæddir. J. F. MAHONEY, f ramk væmdarstj. MAIN & RUPERT WINNIPEO SEYMOUR HOTEL 100 Rooms with and without bath RATES REASONABLE Phone 28 411 277 Market St. C. G. Hutchison, Prop. PHONE 28 411