Lögberg - 28.11.1935, Blaðsíða 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 28. NÓVEMBER, 1935
Yfirlýsing
CARL J. OLSON
Eg biÖ ritstjóra og lesendur Lög-
bergs forláts á þessum greinarstúf.
Hann er allur um sjálfan mig.
Þegar eg kom til Winnipeg síS-
satliðinn september og settist hér að,
hafði eg ekkert annað í huga en að
starfa fyrir London lífsábyrgðarfé.
lagið. En eg kom með brennandi
áhuga fyrir bæði kirkju- og bind-
indismálum. Eðlilega féll eg strax
urn hæl inn í starfið í Eyrsta lút-
erska söfnuði og í I.O.G.T. reglunni
Skuld. Eg þakka Guði fyrir þenn-
an áhuga, en þegar ílátið er fult
kemst ekki meira í það. Fyrir eðli-
legar, sálfræðilegar ástæður komst
áhuginn fyrir hinu nýbyrjaða starfi
hjá London Life ekki að hjá mér
undir þessum kringumstæðum.
Þó eg segi sjálfur frá, hafði eg
áður gert framúrskarandi lukku hjá
þessu félagi. Fyrstu tvær vikurn-
ar í þjónustu þess, sendi eg daglega
“applications” til skrifstofunnar í
Regina, og ef eg man rétt voru
tekjurnar $32 á dag. í júní 1923,
var allsherjar samkeppni á milli allra
umboðsmanna félagsins frá hafi til
hafs og vann eg fyrstu verðlaun í
þeirri samkeppni, með því að skrifa
lífsábyrgðir upp á $113,500. Þetta
var mánaðarverk. Sá, sem næstur
stóð mér skrifaði $87,000. Við lok
þessarar samkeppni fékk eg tilkynn-
ingu frá London símleiðina að eg
yrði gerður að deildarstjóra i næstu
framtíð; eins og raun varð á því eg
flutti skömmu seinna til Brandon.
Man., og tók þar við þessu embætti
Vegna þessarar fyrri reynslu, gaf
félagið mér ágæta skilmála þegar eg
hóf starfið á ný síðastliðið sumar:
en því miður fór starfið á aðra leið
í þetta sinn. Auðvitað eru timarnir
erfiðari nú en áður, en aðal orsök
þessarar mislukkunar var sú, að mér
reyndist ómögulegt að slíta hugann
og hjartað frá hinum ofangreindu
áhugamálum.' Svo kom annað til
greina, sem stórkostlega vakti áhug.
ann fyrir prestsstarfinu og gerði
hann ennþá eldlegri.
Hér með tilkynni eg að eg hefi
nú þegar byrjað að starfa fyrir ann- |
að ágætt félag, North American
Life Assurance Co., og nú er ann-
aðhvort að “duga eða drepast.” Á
meðan eg er að koma mér fyrir í
þessu nýja starfi og hjá þessu nýja
félagi, á meðan eg er að ná fótfestu
hefi eg ákvarðað að hætta við alt
annað, svo sem prédikanir, ræðu-
höld, kenslu, nefndarstörf, kvöld-
fundi, o. s. frv. Eg kem aftur í
kirkju- og bindindisstarfið þegar eg
er orðinn viðurkendur lífsábyrgðar-
maður i borginni. Þeir íslendingar,
sem gjarnan vildu að eg kæmi til
baka sem fyrst í þessi áminstu störf
geta auðvitað flýtt fyrir þeim tíma,
með því að greiða götu mína á ein-
hvern hátt. Samt á eg ekkert til-
kall til þess.
North American Life er ágætt fé-
lag og flestir landar hafa þörf á
meiri lífsábyrgð og mér þætti vænt
um að mega fullnægja þessari þörf
hjá sem flestum, þeim sjálfum og
ástvinum þeirra til mikils góðs. Lífs-
ábyrgðarstarfið gengur næst krist-
indómsstarfinu. Hvert einasta lífs-
ábyrgðarskírteini hlýtur að mæta
einhverri brýnni þörf i framtíðinni.
Kæru landar, látið mig skrifa
ykkur hjá North American Life.
Með hugheilustu blessunaróskum
og með hjartanlegasta þakklæti fyr-
ir ágætar viðtökur og hlýtt hugarþel,
er eg yðar einlægur vin og vel-
unnari, Carl J. Olson.
Fyrsta háskólaár sitt skrifar Ól-
afur í bréfi til bróður síns, Guð-
mundar Davíðssonar á Hraunum:
“Nú er eg farinn að lesa botanik
upp á kraft og er það ekki amalegt,
sem eg hefi í hjáverkum mínum.
Það er að safna öllum íslenzkum,
óprentuðum lausavísum, merkileg-
um og ómerkilegum. Eg er búinn
að fá um 2 þúsund. Eg vildi gjarn-
an að þú vildir hjálpa mér til og
skrifa upp allar vísur, sem þú getur
komist yfir. Það er sama hvað þær
eru ómerkilegar, já, þó þær séu
hringlandi vitlausar. Slíkt safn get-
ur orðið fjarska merkilegt, og lagt
þeim afarmikið lið, sem skrifa eitt-
hvað um sögu, bókmentasögu eða
siðsögu íslands, eða eitthvað um ís.
land yfir höfuð, því efni vísnanna er
svo f jarskalega margvíslegt. Eg trúi
lika ekki öðru, en þér þyki sjálfum
gaman að verða við þessari áskorun
minni, því það er ótrúlegt, að þú
hafir farið varhluta af grúskara-
náttúru þeirri ög sagna-maní, sem
.eg er svo gagnsósaður af .* Eg safna
öllum d..........eins og þú veizt:
Gátum, leikjum, skrítlum, þjóðsög-
um, orðum, kvæðurn, vísurn o. s.
frv. Eg tek líka vísnaparta, því það
er mögulegt að maður heyri seinna
það, sem vantar í þá . . . . ”
Þessi bréfkafli lýsir betur en
nokkuð annað safrmáttúru Ólafs,
enda varð honum mikið ágengt í
þessu efni, Kynstrin öll af ópreht-
uðum, þjóðlegum fræðum hlóðust
að honum, og hann gætti þeirra ekki
síður en Árni Magnússon handrita
sinna. Guðmundur á Hraunum,
frændur og vinir Ólafs, sendu hon-
um margt og mikið, en mest týndi
hann þó sjálfur saman og skrifaði,
jafnóðum og hann heyrði. Það voru
honum ósviknar ánægjustundir, þeg-
arkarlar og kerlingar þuldu honum
fræði sin og þjóðsagnir, og alt skrif-
aði Ólafur.
Það leynir sér ekki, að þjóðsagn.
ir verða fegurstar, þegar þær eru
skráðar af vörum alþýðunnar, og
fá að halda sinum meðfædda blæ ó-
brjáluðum. Þjóðsagan nýtur sín
ekki í málskrúði og nýyrðaflaumi, en
missir mátt sinn, fegurð sína og líf.
Þetta er einn af þeim höfuðlærdóm.
um, sem hver góður þjóðsagnaritari
verður að kunna og muna. Frænd-
urnir Jón Árnason og Ólafur Da-
víðsson vissu þetta alt allra manna
bezt. Þeir varast alt, sem spillir
anda og eðli þjóðsögunnar, en kapp.
kosta að halda hinum látlausa mál-
blæ og óbrotna alþýðustíl.
Geta rná sér þess til, að ýmsir hafi
haldið, er þjóðsögur Jóns Árnasonar
konnt út í tveimur þykkum bindum,
að í þeint væru skráðar allar íslenzk.
ar þjóðsögur, sem nokkur veigur
væri í. En svo var þó ekki. Urmull
af afburða góðum sögum, sem ekki
eru í því safni, lifðu í hugurn alþýð.
unnar, Sumar hafa ef til vill smá-
gleymst, öðrum óx ásmegin með
hverjit ári, og nýjar bættust við i
hópinn. Þjóðsögur og þjóðsagnir
eru alt af að skapast, og hversu vel
þjóðin kann að meta þessa f jársjóðu
sina, má bezt sjá á því, hve mikið
hefir verið út gefið af þjóðsögum á
síðustu árum.
Það dylst þó engum, að sagnir
þessar eru mjög misjafnar að gæð-
um. Margar hinna nýrri sagna
standa þeim eldri að baki. Aldar-
háttur sá, sem nú ríkir, skapar
naumast það andrúmsloft, sem væn.
legast er til vaxtar kjarngóðum
þjóðsögum. Trúin á forynjur og
drauga, hin barnslega einlægni og
sannfæring um sannleiksgildi æfin-
týranna, þverr, og unt leið missa
þjóðsagnirnar þann blæ, sem gefur
þeim máttinn og dýrðina.
Ólafur Davíðsson lét eftir sig
feikning öll af skráðum þjóðsögum,
og hefir óefað á þann hátt bjargað
þeim mörgum frá gleymsku og glöt-
un. Þó ekki væri fyrir neitt annað
en þetta, á íslenzka þjóðin honum
mikið að þakka. Margir munu að
visu segja, að almenningi væri meiri
þörf á öðrum bókum en þjóðsögum,
en það er þó í alla staði ilt að hafa
þá fjársjóðu falda. Og rnargt er
prentað, sem síður skyldi. Mér er
kunnugt um það, að margar af sög.
unum i safni Ólafs eru mjög inerki-
legar og geta fullkomlega jafnast á
við það bezta, sem birst hefir áður
í sömu grein.
Auk sagna hans í tímaritinu Huld
(1890—1898) og í íslenzkum þjóð-
sögum (1899), er nýlega komin út
eftir hann bók, með sama safni, sem
gefin er út af Þorsteini M. Jónssyni
á Akureyri. Bók þessi er 384 blað-
síður, en er þó aðeins fyrsta bindi af
þjóðsagnasafni Ólafs. Mun úrval
úr handritum hans nægja í þrjú til
fjögur álíka bindi.
Á þessu sést, hversu miklu Ólafi
hefir tekist að viða að sér af þessum
fræðum. Þegar alt safnið er komið
út, þarf enginn að ganga að því
gruflandi, hvílíkt stórvirki Ólafur
hefir unnið á þessu sviði.
Að útgáfunni lokinni munu nöfn
þeirra frændanna og samherjanna,
Jóns Árnasonar og Ólafs Davíðsson.
ar, tengjast enn þá nánar, og standa
þar efst á blaði, sem skráð eru nöfn
mestu þjóðsagnafræðinga, sem Is-
land hefir borið.
Það fer vel á því, að nöfn þessara
tveggja manna standa bæði á titil-
blöðum fyrir fslenskar gátur, skemt-
anir, vikivakar og pnlur, sem Bók-
mentafélagið gaf út í fjórum bind-
um (1887—1903). Annaðist Jón
um gáturnar, en Ólafur um hitt. Að
þessu verki vann Ólafur, meðal ann.
ars meðan hann dvaldi í Höfn, safn-
aði, bar saman handrit og afritaði.
Þó að sjá megi þar á nokkra galla,
ef vel er að gáð, og skorti nokkuð
á stöku stað á vísindalega nákvæmni,
er safnið þó alt stórmerkt safnrit,
skemtilegt með afbrigðum og ómet-
anlegt íslenzkum bókmentum og
menningarsögu. Og þegar aðstaða
Ólafs er athuguð, verður ekki ann-
að sagt en verkið alt sé honum til
hins rhesta sóma.
Var nokkur samtíðarmnna hans,
sem hefði getað gert betur? Eg leyfi
mér að efast um það. En hitt veit
eg, að þetta rit hefir veitt mér og
ótal mörgum öðrum margar ánægju-
stundir og meiri fræðslu um speki
og snild íslenzkrar alþýðu, en flest-
ar aðrar bækur. 1
I innlend og erlend tímrit og blöð
skrifaði Ólafur fjölda ritgerða og
smágreina, um ólíkustu efni. Ein
ritgerð hans er um islerizkar kynja.
verur í sjó og í vötnum, önnur um
ísland og' íslendinga, eftir því sem
segir í gömlum bókum útlendum,
þriðja um Tóbaksnautn á íslandi að
fornu, fjórða um Heklu o. s. frv.
Mikið rit (óprentað) samdi hann
um Galdra og Galdramál á íslandi
og hlaut verðlaun fyrir. Ennfremur
rit gerð LTm þilskipaveiðar, sem
prentuð er í Andvara (1886). er
hann einnig hlaut verðlaun fyrir. Er
það eftirtektarvert og næsta furðu-
Iegt, að hann skyldi rita um svo ó-
skyld efni, .0g vera jafnvígur á bæði.
Hann ritaði um alt af áhuga á
málefninu sjálfu, en ekki til að
þiggja laun fyrir, enda munu þau
oft hafa verið af skornum skamti, |
og venjulegast engin. Bæði þjóð- j
sagnasöfnun hans og rit hans um
þau efni voru unnin af kærleika. í
öllu, sem að þeim fræðum laut, var
hann margra manna maki, og það
segir dr. Jón Þorkelsson um hann,
að “aldrei nokkurntíma hafi verið
lærðari maður, hvorki fyr né síðar,
a slíka hluti, en hann var.”
III.
Og þrátt fyrir það átti náttúru-
fræðin, og þó einkum grasafræðin,
hug hans hálfan, tímunum saman.
Þegar Ólafur kom heim úr Hafn-
arútivist sinni, hafði hann sakir f jár-
skorts, orðið að farga öllum bók-
um sínum, neina nokkrum náttúru-
fræðiritum, þau gat hann ekki við
sig skilið. Svo hjartfólgin var hon-
um náttúrufræðin, engu síður en
þjóðsagnirnar.
' Söfnunarnáttúra hans kom hon-
um að góðu haldi við báðar þessar
vísindagreinar. í sama bréfi og áður
var getið (til Guð. Davíðssonar)
segir Ólafur:
“Eg er líka farinn að safna til
náttúrusögu íslnds, og hefi farið
yfir flestar bækur um hana, einkum
grasaríkið, og ritað upp úr þeim hitt
og þetta. Eg hefi nefnilega í höfð-
inu að sernja islenzka grasafræði og
dýrafræði með tímanum, ef annars
enginn ,verður fyrri til þess. Þá
verð eg fyrst í essinu mínu, þegar
eg fer að safna flugum og ormum,
fiðrildum, möðkum og alls konar
jurtum, því það tæmir maðiir ekki
svo glatt, fremur en lausavisurnar.
Maður getur heimfært línurnar úr
Hallgrímssálminum: “Þú veist ei
hvern þú hittir þar,” upp á þær.
Það sem virðist vera ómerkilegt,
getur verið merkilegt.”
Þegar Ólafur skrifar þetta, er
hann 21 árs, — þessir hafa framtið-
ardraumar hans verið.
Sumarið 1885 dvaldi Ólafur
heima á Islandi. Safnaði hann þá
miklu af grösum og ýmsum náttúru-
gripum, og hafði með sér til Hafnar
um haustið. Veturinn eftir skrifar
hann Guðmundi bróður sínum:
“Smátt gengur með gorkúlurnar
og það dótarí. Eg sendi mest alt
dótið yfir til Svíþjóðar, og hefi ekk-
ert fengið af því aftur, en bréf hefi
eg fengið, og stendur þar, að safnið
sé mjög merkilegt, og margt spánýtt
fyrir Island, og eitthvað spánýtt fyr-
ir vísindin, og það er nú meira.”
Ólafur naut sin aldrei til fulls
sem náttúrufræðingur. Hann skorti
bæði tíma og fé til að geta unnið að
þeirrj fræðigrein, svo um munaði,
og mun það hafa verið ein af
þyngstu áhyggjum hans. Þegar
hann gat gefið sig við náttúrufræði.
legum athugunum, jurtasöfnun og
öðrum rannsóknum, var hann á-
nægður og glaður eins og barn. Þá
fór hann einförum upp um fjöll og
út á yztu annes, með grasatöskuna
sína. Hann handlék jurtirnar með
nákvæmni vísindamannsins og mildi
elskhugans.
Úti í náttúrunní eða inni i bóka-
safni — þar undir Ólafur Davíðs-
son sér bezt. Þetta voru þau tvö
starfssvið, sem heilluðu hann mest,
enda var hann upalinn við þetta
tvent—bækurnar og blómin.
IV.
Fyrstu árin, sem Ólafur var í
Höfn, lögðu foreldrar hans honum
alt það fé, sem þau gátu, en síðari
árin mun hann hafa orðið að bjarga
sér sjálfur, og átti þá oft erfitt, þótt
hann aldrei kvartaði.
Hann var nægjusamur og ger-
sneyddur öllu yfirlæti. Þó að hann
væri hneigður til drykkjar, neytti
hann ekki áefngis svo timunum
skifti, og vann þá baki brotnu. Oft
var hann þó fljótur að brunninum,
ef svo bar undir, en það sakaði ekki,
því bæði var hann gætinn og stál-
hraustur; og svo var hann aftur
jafnfljótur að skrifborðinu og þá
þaulsætinn. Heimskingjar einir,
sem ekkert skildu, sögðu hann
drekka sér til dómsfellis, en vinir
hans, þroskaðir menn og saklaus
börn, ásökuðu hann aldrei, heldur
elskuðu hann og fögnuðu komu
hans, hvernig sem á stóð.
Hann vann sitt verk, krafðist
einkis af öðrum, og tók ekki neitt
Framh. á bls. 7
o
Business and Professional Cards
PHYSICIANS amd SURGEONS
DR. B. J. BRANDSON 216-220 Medical Arta Bldg. Cor. Graham og Kennedy Sts. Phone 21 834—Office tlmar 2-3 Heimili 214 WAVERLEY ST. Phonc 403 288 Winnipeg, Manitoba DR. B. H. OLSON 216-220 Medical Arts Bldg. Cor. Graham og Kennedy Sts. Phone 21 834--Office timar 4.30-6 Heimili: 5 ST. JAMES PLACE Winnipeg, Manitoba

DR. J. STEFANSSON 216-220 Medical Arts Bldg. Talsimi 26 688 Stundar augna, eyrna, nef og kverka sjúkdóma.—Er aS hitta kl. 2.30 til 5.30 e. h. Heimili: 638 McMILLAN AVE Talsími 42 691 J Dr. P. H. T. Thorlakson 205 Medical Arts Bldg. Cor. Graham og Kennedy Sta. Phones 21 213—21 144 Res. 114 GRENFELL BLVD. Phone 62 200

Dr. S. J. Johannesson Viðtalstlmi 3—5 e. h. 218 Sherburn St.—Sími 30877 G. W. MAGNUSSON Nuddlœhntr 41 FURBT STREET Phone 36 137 SimiS og semjiS um samtalstlma

- DR. E. JOHNSON 116 Medical Arts Bldg. Cor. Graham og Kennedy St. Talsími 23 739 ViStalstímar 2-4 Heimili: 776 VICTOR ST. Winnipeg Simi 22 168
BA RRISTERS, SOLICITORS, ETC.
H. A. BERGMAN, K.C. lslenzkur lögfrœðinour Skrifstofa: Room 811 McArthur Building, Portage Ave. P.O. Box 1656 PHONES 95 052 og 39 043 G. S. THORVALDSON B.A., LL.B. Islenzkur lögfrœðíngur Skrlfst. 702 CONFEDERATION LIFE BUILDING Main St., gegnt City Hall Phone 97 024

J. T. THORSON, K.C. íslenzkur löfffrœðingur 801 GREAT WEST PERM. BLD. Phone 92 755 W. J. LINDAL K.C. og BJORN STEFANSSON tslenzkir lögfrceðingar 325 MAIN ST. (á öðru gólfi) PHONE 97 621 Er að hitta aS Gimli fyrsta miðvikud. I hverjum mánuði, og að Lundar fyrsta föstudag
DRUGGISTS DENTISTS
DR. A. V. JOHNSON Islenzkur Tannlœknir 212 CURRY BLDG, WINNIPEG Gegnt pósthúsinu Slmi 96 210 Heimilis 33 321 Drs. H. R. & H. W. TWEED Tannlœknar 406 TORONTO GENERAL TRUSTS BUILDING Cor. Portage Ave. og Smith St. PHONE 26 545 WINNIPEG

DR. T. GREENBERG Dentist Hours 10 a. m. to 9 p.m. PHONES: Office 36 196 Res. 51 455 Ste. 4 Norman Apts. 814 Sargent Ave, Winnlpeg
BUSINESS CARDS
A. S. BARDAL 848 SHERBROOKE ST. Selur likkistur og annast um út- farir. Allur útbúnaður sá beztl. Ennfremur selur hann allskonar minnisvarða og legsteina. Skrifstofu talsimi: 86 607 Heimilis talsiml: 501 562 J. J. SWANSON & CO. LIMITED 601 PARIS BLDG, WINNIPEG Fasteignasalar. Lelgja hús. Ot- vega peningalán og eldsábyrgð af öllu tægi. Phone 94 221

A. C. JOHNSON 907 CONFEDERATION LIFH BUILDING, WINNIPEG Annast um fasteignir manna. Tekur að sér að ávaxta sparlfé fólks. Selur eldsábyrgð og bif- reiða ábyrgðir. Skriflegum fyrlr- spurnum svarað samstundls. Skrifst.s. 96 757—Heimas. 33 328 C. E. SIMONITE TLD. DEPENDABLE INSURANCE SERVICE Real Estate — Rentals Phone Office 95 411 806 McArthur Bldg.
IIÓTEL 1 WINNIPEG
ST. REGIS HOTEL 285 SMITH ST„ WINNIPEG pœgilegur og rólegur bústaður i miðbtki borgarinnar. Herbergi 3.2.00 og þar yfir; með baðklefa $3.00 og þar yflr. Ágætar máltíðir 40c—60c Free Parking for Quests THE MARLBOROUGH SMITH STREET, WINNIPEG "Winnipeg’s Down Toum Hotef' 220 Rooms with Bath Banquets, Dances, Conventions, Jinners and Functlons of all kinds Coffee Shoppe F. J. FA.LL, Manager
%
CorntoaU ||ottI Sórstakt verð á viku fyrir námu- og fiskimenn. Komið eins og þér eruð klæddir. J. F. MAHONEY, framkvæmdarstj. MAIN & RUPERT WINNIFEG . SEYMOUR HOTEL 100 Rooms with and without bath RATES REASONABLE Phone 28 411 277 Market St. C. G. Hutchison, Prop. PHONE 28 411