Lögberg - 20.02.1936, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 20. FEBRÚAR 1936
Týnda brúðurin
Eftir MRS. E. D. E. N. SOUTHWORTH
Angel sat í ruggustólnum sínum með
snæhérann sinn í kjöltunni, sem hún var búin
að vagga í svefn, og beið þess að Marian
veitti þessu fyrirbrigði eftirtekt. Marian hélt
áfram að skrifa af kappi, bara leit upp stöku
sinnum, til að brosa til litlu Angel. A borðinu
sem Marian sat við, lá bunki af kvöldblöðun-
um, en hún hafði ekki gefið sér tíma til að líta
í þau; en til þess að geta lokið við skjal, sem
hún var að skrifa, þurfti hún að glöggva sig
á hverjir það væru, sem hefðu vfirumsjón með
landeignum ríkisins, svo hún tók upp eitt
blaðið til j)ess að líta á auglvsingu frá nefnd-
inni og glöggva sig á nöfnum nefndarmann-
anna. Þegar liún var að líta yfir blaðið, kom
hún auga á fyrirsögn, sem næstum stöðvaði
blóðið í æðum liennar. Blaðið féll úr hendi
liennar og liún hneig niður í stól og greip
báðum höndum fyrir andlit sér og nötraði
eins og strá.
Angel litla, sem alt af hafði augun á
henni, lagði snæhérann sinn hægt frá sér, og
læddist svo undur hægt til Marian og horfði
undrandi, en svo barnslega sakleysislega, og
með svo innilegri samúð og undrun á hana.
Marian rankaði við sér og strauk með hönd-
unum um enni sér, eins og hún væri ósjálf-
rátt að átta sig á, hvað hefði komið fyrir og
reyna að gera sér einhverja gi-ein fvrir því.
Iiún lét hendurnar falla máttlausar í kjöltu
sér og sat þannig eins og milli heims og helju
nokkur augnablik, en hún náði brátt valdi
yfir tilfinningum sínum og laut niður og tók
upp blaðið og las hina löngu frásögn, sem var
mestmegnis getgátur og staðlausar ágizkanir.
Sagan byrjaði með að segja frá því að hr.
Tliurston Wilcoxen hefði verið tekinn fastur
og sakaður um morð. Sagan var rakin að
mestu levti frá því Marian hvarf, til hinna
síðustu uppgötvana, sem leiddu til þess að
hr. Wilcoxen var tekinn fastur, með mörgum
viðaukum, getgátum og beinum lygasögum.
Meðal annars fylgdi það sögunni að líkami
þessarar ógæfusömu stúlku hefði rekið upp
nokkrum mílum neðar með víkinni, en þar
sem hún var myrt; og að fiskimaður nokkur
heíði fundið líkið og í miskunarskyni komið
því í jörðina. Sagan endaði með því að lýsa
hversu rólegur og ókvíðinn að hr. Wilcoxen
var, undir svona voðalegri ákæru. Já, og því
var bætt við að hann léti í Ijós algerða fyrir-
litningu fyrir þessari ákæru og virti hana
einu sinni ekki þess að bera vörn fyrir sig.
“Það eru engin undur þó þetta hafi vak-
ið ótta og skelfingu. Tilræðið gekk mér nær
hjarta en hnífsstungan sjálf, og ekkert í al-
heiminum hefði getað sannfært mig um hans
glæpsamlega tiltæki, nema tilfinningin af
hnífsstungunni! Og þó er mér alveg ómögu-
legt að gera mér grein fyrir því. Hann hefir
verið algjörlega viti sínu fjær! Og nú þegar
þetta áformaða og ímyndaða glæpaverk er
komið upp, tekur hann því með kaldri þögn
og fyrirlitningu! Æ, æ, er þetta þá ávöxtur-
inn af margra ára þjáningu og sjálfsafneitun
hans, iðrun og samvizkubiti? sem eg hefi gert
mér svo miklar vonir um að myndu frelsa
sál hans og gera hann að nýjum og betri
manni! En hvað sem því líður, þá verð eg
að bjarga honum!”
Hún stóð á fætur í skyndi, hringdi á þjón-
inn og gaf skipun um að ætla sér tvö sæti í
póstvagninum, sem legði af stað fyrst næsta
morgun, til Baltimore. Því næst gekk hún
lengi um gólf, til þess að reyna að sefa hinar
æstu tilfinningaöldur, sem risu í sál hennar
og blossuðu upp sem óviðráðandi ástríðu-
eldur.
Alt til þeirrar stundar, að hún las þessa
óskaplegu frétt í dagblaðinu, hefði Marian
ekki fyrir nokkurn hlut í heiminum viljað
láta hana vita um að hún væri á lífi; og þeim
mun síður viljað fara á fund hans. Nei, hún
áleit slíka samfundi jafn óeðlilega eins og ó-
mögulega. Henni hafði aldrei dottið í hug
eitt augnablik, að koma honum fvrir sjónir.
Iíún hafði vakað yfir gerðum hans, og árlega
sent stórar peningaupphæðir til góðgerða-
stofnana hans, án þess að láta síns nafns get-
ið; hún gladdist svo innilega yfir iðrun hans
og góðverkum, sem hún vonaði að yrði til
stórrar blessunar, bæði fyrir hann og aðra.
En nú höfðu atvikin breytt svo áformi henn-
ar, að það var alveg óhjákvæmilegt fyrir hana
að gefa sig til kynna fyrir honum. Hún á-
kvarðaði sig til að fara til hans. Hún varð
að bjarga honum! Hún varð að fara til hans
og tala við hann — hann, sem hún hafði von-
að að sjá aldrei framan í þessu lífi! Þessar
hugsanir ætluðu jafnvel að verða ofurefli
fyrir hennar sterka hjarta og hógværa lund-
erni; en þrátt fyrir það sem hún áleit skyn-
samlega ástæðu, og beint á móti ákvörðun
hennar sterka vilja, braust nú fram sem ó-
stöðvandi stórflóð, hennar heita en svo lengi
niðurbælda æskuást, svo lirein, einlæg, sterk
og fórnfús, gegnum líkama hennar og sál, og
ljómaði upp alla tilveru hennar, eins og
brennigeisli frá sjálfum höfundi lífsins.
Skuggar þess liðna liurfu; hún mintist einkis
ills, ekki einu sinni þess er kom fyrir á strönd-
inni við víkina. Hún mundi aðeins sælu-
stundirnar, þegar liún gekk með honum með-
fram sjónum, eða gegnum hinar grænu og
angandi skógarbrautir. Þessar endurminn-
ijigar fyltu hjarta hennar svo óumræðilegum
fögnuði, að hún varð eins og frá sér numin
og óviðráðanleg löngun og þrá greip hjarta
hennar heljartökum. En mitt í þessari hug-
aræsingu fagnaðarins smeygði sér önnur
hugsun inn í meðvitund hennar — efabland-
inn ótti við það að nurta honum aftur. Hún
fann það með sér að hún gat gleymt öllu mót-
læti og sorgum jtess liðna; og til þess að gera
þá tilfinningu að órjúfanlegri vissu, lagði
hún hendurnar á brjóst sér og vegsamaði Guð
fyrir það að hann hefði ekki sett fyrirgefn-
ingunni nein takmörk, — nei, á vegum hans
voru allar íeiðir opnar til fyrirgefningar, og
hjarta mannsins gæti óaflátanlega fyrirgefið
— já, fyrirgefið án allra takmarka.
En hvernig mundi Thurston mæta henni?
Hann, sem hafði liðið harmkvæli og þjáning-
ar iðrunarinnar, því skyldi hann ekki fagna.
Því skyldi hann ekki hoppa upp af gleði yfir
því að óhappaverkið, sem hann ætlaði að
výma í augnabliks brjálæði, hefði ekki náð til-
ætlun sinni. En þjáning hans og iðrun var
sprottin af samvizkubiti, en ekki af ást. Nei,
það má búast við að hann fagni ekki yfir að
sjá hana, nema eins og hagkvæmt vitni á
hentugum tíma. Undir eins og þessar hugs-
anir höfðu náð yfirráðum í huga hénnar, þá
ósjálfrátt framkölluðust allar hinar bitru og
sorglegu endurminningar hins liðna í huga
hennar og kollvörpuðu öllum þeim vörnum,
sem hún hafði bygt upp með trú, von og kær-
leika, og angist og ótti krömdu sál hennar,
svo hún titraði eins og strá í vindi. Hún laut
höfði á bringu sér og læsti saman höndunum,
eins og hún héldi í eitthvað dauðahaldi, og
gekk fram og aftur um gólfið — hún háði
biturt stríð — stríð við sjálfa sig og þær á-
stríður, sem gerðu uppreisn móti ást hennar
— hún reyndi að sefa þetta brimóða öldukast
hugsananna, og komast í skapsmunalegt
jafnvægi, og ná fullri sjálfsstjórn og valdi
yfir hinum æstu tilfinningum sínum; og að
síðustu bað hún í djúpri einlægni: “Ó, Faðir!
regnið fellur og flóðið kemur, og ofviðrið
æðir og hrjáir mína veiku sál, lát mig ekki
bugast; gef mér styrk!” Og hún hélt áfram
að ganga um gólf, reyndi að biðja Guð um
stvrk til að standast þessa ægilegu raun.
Smátt og smátt náði hún valdi yfir hinum
æstu hugsunum sínum, og að síðustu sigraði
hún, og friður og ró fylti aftur hennar göfuga
og kjarkmikla hjarta.
Angelica litla lá fram á stólbríkina á
ruggustólnum sínum og horfði með djúpri
samhygð og undrun á Marian og hverja henn-
ar hreyfingu, hún hafði aldrei áður séð hana
svona undarlega og óróa. Marian leit til
hennar og ásakaði sig fvrir að hafa gleymt
barninu og ekki einu sinni hugsað um að kalla
eftir kvöldverðinum hennar. Hún hringdi
borðklukkunni og bað þjónustustúlkuna um
að bera inn til þeirra mjólk og brauð. Að
lokinni máltíðinni tók hún Angel í faðm sér og
settist í ruggustólinn með hana í kjöltu sér
og söng í undur blíðum og mildum tón, fögur
kvöldvers, sem færðu væran svefn yfir barnið,
og henni fullan frið og ró. Snemma næsta
morgun voru þær Marian og litla Angel ferð-
búnar og búnar að koma sér fyrir í fvsta
vagninum sem lagði á stað til Baltimore, á-
leiðis til St. Marys.
Klaustrið Betlehem var ekki einungis
reglulegt nunnuklaustur, heldur miklu frem-
ur skóli fyrir ungar stúlkur og hjúkrunar-
liæli fvrir munaðarlaus börn, en það var einn-
ig viðlaga heimili, hjúkrunar systranna, sem
fóru út í heiminn til þess að hjúkra og hjálpa,
og eftir langa kærleiksþjónustu komu heim í
klaustrið sitt aðeins til að deyja, útslitnar
á sál og líkama, eftir alls lags þjáningar og
fófnfærslu, sem þær höfðu lagt á sig við
hjúkrun sjúkra og bágstaddra. Og þegar
dauðinn kallaði eina úr Iiópnum, var óðara
einhver reiðubúin að taka upp starfið, þar
sem hin burtkallaða varð frá að hverfa; og
það voru oft ungar, liraustar og lífsglaðar
katólskar stúlkur, sem af frjálsum vilja snéru
frá lífssæld og glæsilegri framtíð, til þess að
lielga líf sitt og krafta kristilegri kærleiks
þjónustu, lifa í fátækt og strangri sjálfsaf-
neitun.
Theresa var meðal ötulustu og fórnfús-
ustu allra systranna í klaustrinu, þó yngst
væri. Hvort systir Theresa hefir leitað at-
hvarfs í klaustrinu vegna löngunar til að hafa
sig út úr hávaða lífsins, og slíta af sér öll
bönd, sem eðlilega tengja æskuna við lífið, og
fórna sér fyrir himininn, er mikið vafamál;
það er öllu líklegra að það sem dróg hana
þangað liafi verið einhver uppreisn í hug
hennar, lífsleiðindi, vonbrigði, sorg, iðrun
eða trúarbragðaleg æsing — eitthvað af þessu
eða alt þetta hefir í gegnum aldirnar verið
orsökin sem fylt liefir hin katólsku klaustur
í öllum löndum, ungum stúlkum í blóma
æskunnar og manna, sem staðið hafa á
hátindi valds og virðinga; og þá engu síður
hinn káfasta, ófyrirleitnasta, lífsglaðasta og
fjörugasta álf, sem nokkru sinni hefir stigið
dans á vetrarísum í mánaskini á heiðskírri
nótt — það var systir Theresa.—
Vesalings Jacqueline! Það er er ekkert
vafamál; það er um hana, sem vér erum að
tala. Hún hafði ekki haft neitt ag sínum
fyrri galsa og kæti í frammi, síðan daginn
sem hún vann fyrsta klaustur-heitið, og þeg-
ar hún var spurð hvaða vemdardýrðling hún
kysi sér, svaraði hún: St. Theresa, því hún
treysti henni bezt til að skilja sig og sína
liðnu æfi, sem sjálf hafði verið mesti bófi og
kærulaus vanstilingar skepna, áður en hún
fékk þá flugu í höfuðið að gera vinum sínum
bvlt við, með því að ganga í klaustur og ger-
ast heilög nunna. Vesalings Jacqueline sagði
þetta mjög hátíðlega, og í mestu einlægni, en
þessi lýsing hennar á lieilagri Theresu lét
ekki vel í eyrum nunnanna, og álítu þær að
hún væri að draga dár að helgri Theresu með
þessari mælgi, og til að láta hana komast að
raun um hvað slíkt meinti, voru henni settar
sérstakar skriftir og uppálagt að lesa sjö iðr-
unarsálma sjö sinnum á dag, í hegningarskyni
fyrir hin óvirðulegu ummæli, sem hún hafði
um heilaga Theresu, þar til að hún væri búin
að helga hug sinn hinu göfuga áformi sínu.
Jacqueline var treg til að undirgangast þenn-
an úrskurð, en lét þó að lokum tilleiðast, þó
með mótmælum, því hún gat ekki séð að orðin
í þessum iðrunarsálmum Davíðs, sem hann
hafði átt að setja saman í angist og örvænt-
ingu, eftir að hafa framið níðingslegan glæp,
stæðu í neinu sambandi við sig eða svöruðu
að neinu leyti til hennar liðnu æfi. Systir
Theresa, sem var yngst,, gáskafylst og óstýri-
látust varð brátt ötulust, einlægust og hug-
uðust þeirra allra. Henni leiddist hinn langi
bænasöngur og guðsþjónustur og gat ekki
varist að geyspa ámátlega, en þegar um eitt-
hvert kærleiks- og miskunarverk var að ræða,
sem krafðist mikillar áreynslu, sjálfsfórnar
og hættu, var systir Theresa fyrst til að bjóða
sig fram, og vílaði ekki fyrir sér nokkrar
hættur eða áreynslu. Henni var klausturlífið
óljúft, en hún stilti sig sem bezt; stundum
gripu hana þunglyndisköst, æsing eða gamla
gletnis-tilhneigingin, en þess á milli gladdi
hún sig við að hugsa um vel hepnuð líknar-
störf, sem hún hafði næstum fórnað lífi sínu
fyrir og lagt sig í ótal hættur.
Manneskjurnar eru að því leyti líkar
loftslaginu, að sumar eru rólyndar og breyt-
ast lítt við aðköst sorgar og mótlætis. Aðrar
eru örari og léttlyndari, sem geta notið gleð-
innar og ánægjunnar, hvar sem hana er að
finna, eins og fugl á grein, og lifað í sælli
gleymsku, þar til að eitthvert smáatvik snert-
ir “þetta ósýnilega band, sem bindur oss öll
saman,” og vekur minnið; og minningarnar
rísa upp með afli stormsins og umturna öllu
jafnvægi hugans, og manneskjan hugsar —
ef hún getur hugsað — að hjartað muni
springa á hverju augnablikinu. En storm-
urinn fer hjá, og manneðlið, í staðinn fyrir
að bugast er endurnært, og fagnar að nýju
sólargeislunum og fuglakliðnum. — Ljós eftir
myrkur, gleði eftir sorg, — og lífið heldur
áfram í sínu órjúfanlega sambandi við nátt-
úruna.
Þannig var farið með Jacqueline, að því
viðbættu að hennar hugstríð var meir en
sorg, — það var sár og skerandi iðrun, sem
stöðugt lá þungt á hjarta hennar. Hún hafði
ekkert samvizkubit út af forlögum Dr. Grim-
shaw, sem var beint honum sjálfum að kenna,
en það voru afdrif Marian, sem hún ásakaði
sig fyrir, — það, ef hennar gáskafulla óað-
gætni hefði orðið valdandi hinu hörmulega
slysatilfelli um dauða Marian! Það var um-
hugsunin um þetta, sem nærri því var búin að
gera vesalings Jacqueline brjálaða af iðfun
og ásökun. Grimshaw var gleymdur, en
Marian gleymdist ekki, tilhugsunin um að
hafa orðið henni að slysi nagaði óaflátanlega
hjartarætur liennar. Þannig liðu árin, að
þrátt fvrir bænir og beiðni vina og ættingja,
og brennandi ást hennar til Claudy, að hún
snéri frá vinum, auðlegð og ást og endurnýj-
aði klausturheit sitt, grátandi á hverju ári, um
einlífi, fátækt, hlýðni og að verja æfinni til
þjónustu hinum fátæku, veiku og óupplýstu,
í þeirri von að með því mætti henni auðnast
að bæta fyrir misgerðir sínar, og draga úr
ásökunum samvizkunnar, og öðlast frið.
Jacqueline vildi vinna klaustur-eiðinn fyrir
alla æfi, og taka á sig svörtu andlitsskýluna,
en abbadísin dróg stöðugt úr því. Hún var
ung, og öll tækifæri lífsins fyrir framan hana;
hún varð að bíða mörg ár þar til að hún gtigi
það spor, sem ekki varð stigið til baka, án
meinsæris. Svo niðurstaðan varð sú, að hún
vann klausturheitið frá ári til árs. Þegar
hér er komið sögunni var Jacqueline að út-
enda sjöunda árið sitt í klaustrinu, og hún var
búin að gefa abbadísinni til kynna að það væri
ósk sín, eftir svona margra ára undirbúning
og sjálfsafneitun, að vinna ldausturheitið
fyrir lífstíð og bera svörtu blæjuna. Abba-
dísin hafði loksins tekið all-líklega undir
þessa marg-ítrekuðu beiðni. Nokkrum dög-
um síðar, er dyragæzælununnan gamla, móðir
Marta, var að líta eftir og vökva blómunum í
blómsturpottunum, sem stóðu í röð innan við
girðinguna, sem var þvert yfir forstofuna, að
ytri forstofuhurðinni var hrint- upp heldur
harkalega, og ungur maður í undirsjóliðs-
foringja búningi kom inn með miklum asa og
staðnæmdist við girðinguna. Hann bar hend-
ina upp að hattinum og heilsaði þessari
gömlu nunnu, eins og hún væri yfirmaður
hans í hernum, og sagði með ákefð:
“Madama, ef þú vilt gera svo vel, — eg
óska eftir að fá að sjá frú, — já, þú veizt
Iiverja eg meina, býst eg við, — frænku mína
Jacqueline. ”
Dyragæzlununnan vissi vel hverja hann
átti við, því liún liafði séð Claudy nokkrum
sinnum áður koma þangað, svo hún svaraði:
“Þú meinar líklega, ungi maður, hina
dygðugu dóttur, sem er á heimsins máli köll-
uð frú Grimshaw, en á máli trúarinnar, systir
Theresa?”
“Tra-la-la — fvrirgefðu, móðir, já, eg
óska eftir að fá að sjá hana undir eins. Get
eg fengið það!”
“Vor kæra systir Theresa er einmitt
núna að búa sig undir að taka upp svörtu
blæjuna. ’ ’
“Hvað!” sagði Claudy, með eins mikl-
um hrolli og viðbjóði, eins og honum hefði
verið sagt að hún ætlaði að taka inn bráð-
drepandi eitur.
“Já, taka upp svörtu blæjuna, og eftir
það fær enginn að sjá hana.”
“En madama góð, — býsna ákveðið
erindisbréf hingað, sem fólk er ekki vant að
virða að vettugi. Hefirðu nokkum tíma heyrt
talað um “stefnu,” móðir góð!”
Nei, hún vissi ekkert hvað það var, en
hún hélt þó hálfvegis að það mundi vera eitt-
hvað alvarlegt, því eftir litla umhugsun sagði
hún “Bg skal senda eftir abbadísinni. ” Hún
gekk nokkur skref aftur á bak, til nunnu, sem
inni var, og sagði henni að kalla á abbadís-
ina; hún kom bráðlega, og Claudy sagði
henni erindi sitt.
“Farðu inn í setustofuna, herra minn, og
þar getur þú fengið að tala við systur
Theresu.”
Claudy var gefið merki að smia til hægri
handar og fara inn um hliðardyr inn í setu-
stofuna; þrjár hliðar þessarar stofu voru
eins og vanalegir veggir í herbergi, en f jórða
hliðin var járngirðing í staðinn fvrir vegg.
Hinum megin þessarar girðingar var Jacque-
line, svo hvít og mögur, eftir langar innilok-
ur, föstur og bænahald, klædd svo afskræmi-
legum búnipgi, að hún var óþekkjanleg öllum,
nema augum ástarinnar. Hjá henni stóð
abbadísin.
Claudy gekk að girðingunni. Jacqueline
rétti magra hendina út á milli rimlanna, til
þess að heilsa honum. Claudy leit á abbadís-
ina, horfði því næst rannsakandi augum á
Jaoqueline, leit því næst á abbadísina og
sagði:
“Madama, mig langaði til að tala fáein
orð einslega við frænku mína. Get eg fengið
leyfi til þess!”
“Já, velkomið, ungi maður; systir Ther-
esa er frjáls. Það var fyrir liennar tilmæli
að eg kom hingað með henni.”
“Eg er þér mjög þakklátur, kæra frú —
það sem eg þarf að tala um við systur Ther-
esu er viðvíkjandi heimildarmálum annara;
annars hefði eg ekki beðið þessa, sem þú hef-
ir svo göfuglega veitt-,” sagði Claudy alveg
hissa. Abbadísin lmeigði sig og fór burtu.
Claudy horfði á Jacqueline með ásakandi
augnaráði.
“Ætlarðu að gerast nunna, Lina!”
“Já. 6, Claudy, Claudy! því komstu
hingað til að rugla hugsunum mínum og á-
formum! Ó Claudy, í hvert skifti sem þú
kemur til þess að sjá mig, þá ruglar þú öllum
mínum liugsunum. Þú hefir enga hugmynd
um hversu margar bænir og sálma að eg verð
að fara með, þangað til eg hefi komist í hug-
arfarslegt jafnvægi aftur; og í þetta skifti er
það miklu verra en nokkru sinni áður. Elsku.
elsku Claudy! Sankta María, fyrirgefðu mér,
eg meinti ekki að segja það — eg ætlaði að
segja bara Claudv — sjáðu hvernig þú kemur
mér til að syndga með orðunum! Því vildir
þú láta móður Etenne fara í burtu!”
“Svo eg gæti talað við þig einsamla. Því
er þér svo ógeðfelt að tala við mig, Lina!
Hvað hefi eg gert á hluta þinn! Hvers á eg
að gjalda, að þú skuUr yera mér ,svon_a frá-
hverf!”