Lögberg - 19.03.1936, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 19. MARZ 1936
Týnda brúðurin
Eftir MRS. E. D. E. N. SOUTHWORTH
Claudy og Lin'a létu ekki lengi bíða með
að gifta sig, og settust að á hinu snotra og
þægilega heimili Locust Hill, sem var endur-
málað og skreytt og fylt nýjum húsmunum.
Þau voru eins sæl og tvær dúfur í hreiðri, þar
til að því kom að Claudy þurfti að fara aftur
í sjóherinn, þá vaknaði gamla æfintýra og
galsa ástríðan hjá Jacqueline; hún víldi óð
og uppvæg fá að fara með honum; um það
varð talsverð deila milli þeirra, en til allrar
hamingju kom það aldrei fyrir aftur, því í
næsta skifti er Claudy þurfti að fara til hers-
ins, var kominn svolítill Claudy heima, sem
gerði Jacqueline landvistina kærari en að
rugga á öldum hafsins með litla angann sinn.
Frú Waugh og Marian hjálpuðu Jacqueline
og kendu henni að fara með litla angann sinn;
þær höfðu og góð áhrif á hana til að leggja
niður æskubrekin og verða stilt og ráðsett
kona.
Skömmu síðar giftu þau' $g Paul og
Miriam. Thurston bygði handa þeim afar
fallegt og vandað hús á Old Field, en frú
Waugh gaf þeim alla húsmunina í það.
Það var sannarlega ánægjulegt nágrenni
sem þessar ungu fjölskyldur á Dell Delight,
Locust Hill og Old Field mynduðu.
Tveir aðrir viðburðir skeðu um þetta
leyti, í þessu ánægjulega nágrenni. Vesalings
saklausa Fanny kvaddi þennan heim og hvarf
brosandi til sinna himnesku heimkynna.
Það var eitt kvöld um þessar mundir, að
Waugh sjóliðsforingi, eftir að hafa notið góðs
kvöldverðar og búið var að koma honum þægi-
lega fyrir í rúminu sínu, að hann féll í vær-
an svefn, sem hann vaknaði aldrei framar af,
til að gefa nokkrar fyrirskipanir á sjó eða
landi, í þessu lífi. Frú Waugh syrgði hann í
tvær vikur. og mintist aldrei á hann öðru vísi
en vesalings elsku sjóliðsforingjann. En
Henrietta var oi hraust og lífsglöð, til þess
að sökkva sér niður í sorg og hugarvíl yfir
fráfalli gamla mannsins, enda fór hún brátt
að verða þess vör hversu lífið varð henni
frjálsara og hversu hún naut sín betur. Nú
gat hún lifað og dregið andann frjáls og farið
sínu fram án þess að eiga á hættu að vera
yfirheyrð eins og glæpamaður. þegar hún
fann hvöt hjá sér að rétta einhverjum, sem
bágt átti hjálparhönd, sem var hennar mesta
yndi. Nú var enginn til að taka fram fyrir
gjafmildu hendurnar hennar, enda sýndi hún
það með þeirri umönnun og aðstoð, sem hún
veitti þeim Jacqueline og Miriam, sem hvor-
ugar voru ríkar, ásamt stórgjöfum, sem hún
gaf til fátækra og ýmsra mannúðar fyrir-
tækja og góðgerðastofnana. Og þó Henrietta
væri orðin býsna feit, þá samt sem áður var
hún fjörug og frá á fæti. sannur hrókur alls
fagnaðar hvar sem hún var.
Frú Waugh hafði tekið Jenny gömlu
heim til sín. Jenny hafði beðið um að mega
ko'ma heim til gömlu húsmóður sinnar, því sig
langaði til að enda út d,agana lijá henni, og
hún vissi að gamla húsmóðirin sín, sem var
bæði góð kona og rík, mundi ekki láta sig neitt
vanta meðan rún lifði.
Þær voru sannarlega ánægðar gamla hús-
móðirin og gamla þjónustustúlkan, þær höfðu
aldrei verið hamingjusamari en nú, alla sína
daga, þegar þær tóku sér útreiðartúra á
gömlu múlösnunum sínum og létu þá lötra á
milli nágrannaheimilanna með sig, til þess að
eyða deginum hjá Lapwing eða Herb, eða hjá
“dúfnaparinu” eins og frú Waugh kallaði
Miriam og Paul.
Það var frú Waugh hið mesta yndi, þeg-
ar hún var búin að safna öllum fjölskyldun-
um saman, Thurston og Herb, Claudy og
Lapwing og “dúfnaparinu” á afmælisdag
einhvers þeirra, eða öðrum tyllidögum, í stóru
gestastofuna á Luckenough, og var umkringd
hóp af litlum Lapwings, Herbs og dúfum, sem
öll eltu hana eins og ungar gamla hænu. Þann-
ig liðu elliár frú Waugh í friði og ánægju,
meðal vina og aðdáenda.’
Hvað skulum vér segja að skilnaði, er vér
kveðjum þau Thurston og Marian? Hann
hafði á yngri árum haft dálitla galla, eins og
oss er kunnugt, — en að sigrast á göllum sín-
um er hinn göfugasti sigur sem nokkur getur
unnið, og hann hafði unnið þann sigur til
fullnustu. Hann kallaði Marian frelsunar
engilinn sinn. Með hverju árinu sem leið,
varð ástúð þeirra og innileiki dýpri og sterk-
ari og samræmdi hug þeirra, hjarta og áform
í einn dýrðlegan samhljóm. Heimili þeirra
varð miðstöð allslags menningar, fagurra og
göfugra fyrirmynda, sem höfðu betrandi og
upplyftandi áhrif á alt nágrennið. Þau eign-
uðust mörg og elskuleg böm, sem fengu hið
bezta og göfugasta uppeldi, til þess að geta
orðið styrkur og stoð sinnar samtíðar. Litlu
Angel var ekki gleymt; hún naut ef til vill
mestrar umönnunar allrar fjölskyldunnar. í
öllu þessu indæla bygðarlagi og nágrenni, var
Dell Delight elskulegasta og hamingjusam-
asta heimilið.
ENDIR
Islenzkað hefir G. E. Eyford
Mannorðsdómur
Eftir Johanne Vogt.
Það er ærið dimt inni í stofunni. Gegn-
um gluggana kom engin birta, því úti fyrir
var grá og þykk þoka, sem byrgði alt, byrgði
gasljósið hinsvegar í götunni, hvað þá annað.
Ofurlítil glæta kom út um súggötin á ofnin-
um, er náði fáein fet fram á gólfdúkinn, sem
var þó ónóg til þess að ung persóna við píanó-
ið sæist, er lék Chopins sorgarlag með löng-
um, samhljóma, viðkvæmum tónum.
“Agætt,” er sagt af persónu, sem lá í
legubekk í f jarlægasta horninu í herberginu í
algerðu myrkri. “Þú leikur ágætlega í kvöld.
Það liggur vel á þér, er það ekki? Eg hefi
liaft gaman af hljóðfæraslætti þínum. ”
“Það er gott, mamma, það hefi eg tekið í
arf frá þér. Mér þykir vænt um að sönghæfi-
leikar ættar þinnar fylgja mér. Pabbi var
ekki söngelskur?”
“Nei,” var sagt fremur hörkulega í
hominu. “Eg man vel að hann sagði einu
sinni, að listfengur bumbusláttur væri sér
kærastur. ”
“En svo var hann snillingur í lifandi
málunum, og þar að auk bókfróður. ’ ’
“Ekki beint bókfróður, en mjög hneigð-
ur fyrir pólitík. Hann þýddi útlend blöð
jafnóðum og hann las þau, fyrir mig, og las
þau með álíka hraða og þau væru rituð á okk-
ar máli. Frá honum hefir þú tungumála fimi
þína.”
“Bn eg hugsa alls ekki um pólitík, eg
hata þessa flokka, held samt að eg sé vinstra
megin. Það erum við allar ungu persónurn-
ar.”
“Segðu ekki meira, eg þoli það ekki; ef
þú værir eins gömul og eg og hefðir lifað árið
’84 með sögulega svarta blettinn, myndir þú
enn sjá uppreistarandann loga líkt og ætt-
jarðarástina, þjóðræknina.”
“Ó, það er rugl og fjas, held eg. Það
sem mér þykir lakast er það, að ungu lista-
mennirnir finna þar ekkert hvetjandi orð,
enga viðurkenningu gáfnlanna. Við getum
ekki eingöngu lifað á leifum gömlu bókment-
anna. Um leið og eg, verður að fæðast ný
list, svo eg geti fylgst með framförum henn-
ar — ekki aðeins að flagga fyrir hina gömlu
guði — skilur þú það ekki, mammaf”
Nú varð augnabliks þögn.
“Eg vildi fegin fylgjast með hinu fjör-
uga lífi ungmennanna, ” svaraði hún með
hægð, “kunna að svara þér viðeigandi — en
eg var hætt að vonast eftir að geta átt barn,
þegar eg ól þig — er þess vegna ekki nógu
ung til að mótmæla þessu orðagjálfri — já,
afsakaðu að eg kalla það orðagjálfur — alt
þetta f jas um gömlu guðina. Hagaðu þér eftir
nútímans tízku — nýtt tímabil kemur máske
ekki fyr en barnabömin þín eru fullvaxin.”
“Ó, það eru svo mörg ung öfl í listinni,
sem vilja koma í ljós,” sagði Ella; “hinkraðu
við — hér eru margir gáfaðir unglingar.”
“Ef þeir duga til nokkurs, þá gera þeir
vart við sig. Lífvænt fræ festir rætur — á
það máttu reiða þig,” svaraði frúin.
“Við skulum aftur fara að tala um hljóð-
færasláttinn, sem við hættum við áðan,” sagði
Ella. “Eg vil ekki kappræða neitt efni oftar
en einu sinni í viku. En eg get ekki hugsað
mér heimili án hljóðfæra, — það er verra
en blóm án ilms.”
“Mér finst samlíkingin ekki hrífandi —
en þú segir satt — það er aðdáanlegt að geta
breytt hugsun sinni í tóna, og það getur þú—
en þó ekki alt af — en í kvöld gerðirðu það.
Syngdu nú ögn fyrir mig.”
“Hvað á eg að syngja, mamma.”
“Fallega franska söngvísu, sem á við
Chopin.”
‘ ‘ Hana á eg ekki til, en þú skalt fá norska
söngvísu — sólsetrið —”
“Nei, hún er of dauf í þessu myrkri —
við verðum að fá lampann.”
Augnabliki síðar kom þernan inn með
lampann, sem hvin hafði kveikt á, svo góða
birtu lagði um alt herbergið. A sömu stundu
stóðu mæðgurnar upp og gengu að borðinu.
Frú Kirkner var roskin kona, en Ella
dóttir hennar ung.
“Hér er bréf til ungfrúarinnar, ” sagði
þernan. dró bxtéf upp úr svuntuvasa sínum
og rétti henni það.
“Þökk fyrir. Dragið blæjurnar fyrir
gluggana, Berta, enda þótt andbýlingarnir
eigi bágt með að gægjast inn til okkar í kvöld
vegna þokunnar. — en sú þoka.”
“Hefir ungfrúin látið jólakökurnar í ofn-
inn, Berta?” spurði frúin.
“Já, já; það er glóandi heitt í eldhúsinu,
stóin er rauð af hita.”
‘ ‘ Eg kem þangað strax. Að hver ju bros-
ir þú, Ella?”
“Bréf frá Petru Sagen, mamma. Hún
biður mig að koma á annan í jólum. En ein-
lvver verður að vera hér, — það lítur illa út
að eg fari. ’ ’
“Nei. Við verðum saman á aðfangadags-
kvöldið og allan jóladaginn; það er okkur
nóg. Annar jóladagur er alment skoðaður
sem liátíðisdagur. Þú mátt fara. Eg held þú
hafir gott af því. Þar er víst góð færð og
hreint loft.”
“Já, Petra skrifar að þar sé ágæt færð.
Ó, mamma, mig langar svo til að fara. Það
kvað vera embættissetur, að sagt er, fult af
gestum. Að eins ættingjar og vinir. Engir
viðbjóðslegir eftirlauna-fauskar eða matþeg-
ar, sem alstaðar er svo fult af. Hún endar
bréfið með þessum orðum: ‘Komdu, jóla-
viðurinn er skráþur og ölið sterkt.’ Er það
ekki skemtilegt?”
“Jú, sannarlega., Þú verður að fara,
baniið mitt. Það hefir einhver skuggi eða ó-
yndi hvílt yfir þér í haust, sem mér hefir ekki
fallið og eg veit ekki af hverju stafar.”
“Eg held eg hafi verið dálítið taugaveil.
Þessir skammdegismánuðir og þokan leggj-
ast þungt á mig. Eg get ekki verið kát. ’ ’
“Ó, það er ekki þokan, hún hefir heldur
ekki verið svo tíð. Nei, það er eitthvað ann-
að, en — geymdu þitt leyndarmál, ef það er
til. Viltu lesa bréfið fyrir mig?”
“Lestu það sjálf, það er stutt. ”
Frúin tók bréfið, lagaði á sér gleraugun
og las bréfið nákvæmlega.
EJlla hallaði sér aftur á bak í hæginda-
stólnum og horfði eins og dreymandi á móður
sína.
“Nú, Ijún skrifar þægilega. Eg held eg
verði að þiggja þetta heimboð. þó eg sé nokk-
uð vandlát í þeim efnum, eins og þú veizt.”
“Já, góða. Þið komuð ykkur líka sam-
an um þetta í sumar, í hressingarskálanum.
Eg })ekki ættina af annara sögusögn — alt
göfugt fólk. Þangað er þér óhætt að fara.
Eru fötin þín í góðu lagi?”
“ Já, eg tek einn sparikjól með mér. Þar
verður líklega ekki mikið um samkvæmi.
Aðalskemtanirnar verða innan dyra, og það
líkar mér bezt. Eg hefi nóg af félagslífi hér
í bænum. ’ ’
“Já, auðvitað. Taktu með þér skíðin.
skautana og öll þín leikföng — en brjóttu
hvorki handleggi eða fætur, mundu það. Eg
skrepp nú fram í eldhús.”
“Eg hefi hreinsað Msínurnar og brytjað
sykraða sítrónuhýðið, ” kallaði Ella á eftir
henni.
Dyrunum var lokað og EJlla las bréfið
aftur. Þar sem hun sat og ruggaði sér í stóln-
um, var hún sem menn kalla, snotur stúlka.
Ekki mjög há, en beinvaxin, í dökkbláum
klæðnaði, sem fór henni vel. Höfuðið fallegt
með miklu. dökku hári, sem var undið upp í
hnút ofan á höfðinu. Augun stór og grá og
augnabrýmar dökkar. Munnurinn var sér-
lega fagur, hvort sem hún sat hugsandi eða
hún brosti.
Hún stakk bréfinu í umslagið, spjenti
hendur saman fyrir aftan hnakkann og var
gremjuleg á svip. “Það er eins og að berj-
ast við náttuglu,” tautaði hún. “Mamma
segir satt — eg get sjálf ekki skilið það, og
því síður hún. Nei — hverju sem viðrar—
henni skal eg hlífa. Eú eg vil—”
Dyrunum var lokið upp og frúin kom inn,
heit og rjóð í kinnum af hitanum í eldhúsinu.
Hún var há vexti, teinrétt og ungleg í lima-
burði. Hárið grátt og sat í hnút ofan á höfð-
inu. Andlitið laglegt en svipurinn þungur.
Æfisaga hennar hafði verið sorgleg —
hjónaband. sem á þeim tímum var óuppleys-
anlegt með öðru en dauðanum. Eitt af þess-
um ættar-dulmálum innan luktra dyra, sem
enginn þekti nákvæmlega, en sem eyðiiagði
lífsgleði hennar. Þegar maður hennar dó, var
hún fertug að aldri. En eftir því sem árin
liðu og þessi einkadóttir hennar óx upp, falleg
og myndarleg, og þegar tekjur hennar tíföld-
uðust við það, að hún erfði auðugan frænda
sinn. hrestist hún aftur og fór að taka þátt í
félagslífinu. Hún opnaði aftur hús sitt fyrir
vinum sínum, sem veittu henni þá skemtun
og ánægju er þeir gátu í té látið.
“Nú, ” spurði Ella glaðlega, “hvernig
gengur það í eldhúsinu?”
“Ágætlega. En því ver hlotnast þér ekki
að neyta þessara ágætu rétta, af því þú ferð
svo snemma.”
“Ó, eg kem aftur að viku liðinni. Eg er
í rauninni vanafost og kann bezt við mig
heima hjá þér, mamma. Hvað hefi eg annars
að gera þangað, eg þekki engan.”
“Þú ert svo ung og þarft að kynnast
fólki, og líta í kring um þig í landinu. Þú
hefir gott af því. ”
“Er eg svo ung? Bráðum tuttugu og
tveggja ára. Að einum vetri liðnum hætti eg
við allar danssamkomur og samkvæmi.”
“Aldrei hefi eg heyrt slíka vitleysu,”
sagði frúin gremjuleg. “Eg var ung þang-
að til eg var 30 ára.”
“Já. mamma, þín ajskuár tilheyrðu logn-
þokutímanum, þegar alt stóð kyrt, nú er fram-
förin hraðari og lífið þroskast fyr. Þess-
vegna finst manni nú að maður verði fyi
gamall. ’ ’
“Gamall, án þess að hafa lifað — án þess
að hafa elskað. Nei, góða mín, vertu nú ekki
leið á lífinu, þú ert of heilsugóð til þess.”
Ella svaraði ekki.
“Er hinn ungi Sagen læknir, sonur pró-
fastsins eða sýslumannsins! Hann kvað vera
göfugur maður,” spurði frúin litlu síðar.
“Hans er sonur sýslumannsins, bróðir
Petru. Hver hefir talað um hann?”
“Það man eg ekki.”
“Eg hefi aldrei talað við hann, en séð
hann oft á söngsamkomum. Hann kvað vera
góður söngmaður. ”
“Það er ágætt. Þú munt eiga nokkra
glaða daga þar. Eg man eftir því frá æsku-
árunum að eg var eitt sinn í heimboði á
prestssetri, það var um hvítasunnuleytið—”
sagði frúin, hallaði sér aftur á bak í stólnum
og horfði fram undan'sér. “Skógurinn var
ný-blómgaður og fuglasöngurinn svo óvið-
jafnanlega fagur, að eg hefi aldrei heyrt
annan ein, og svo þessi löngu sumarkvöld og
björtu nætur, alt rann saman í eitt; við höfð-
um heldur engan tíma til að skilja þau að —
við ungu—”
“Var pabbi þar líkaU’ spurði Ella.
“Nei, hvernig dettur þér það í hugf”
sag'ði móðirin og svipur liennar harðnaði.
“Það var nokkrum árum áður en eg kyntist
föður þínum,” sagði móðirin rólegri. “Það
var áður en eg var tvítug, og eg giftist seint,
eins og þú veizt.”
“Jæja, haltu áfram að segja frá heim-
sókninni á prestssetijinjú. Þú hefir aldrei
minst á þetta svo eg hafi heyrt.”
“Nei, það er sveitalífssaga, leyndarmál;
um þau á maður ekki að tala. ”
“Það er leitt, mamma. Heldurðu að eg
geti ekki hugsað mér þig sem unga? Þú hefir
verið mjög falleg. Hvers vegna geturðu ekki
lýst viðburði frá æskuárum þínum?”
“Það eiga nútímans börn hægra með —
þið eruð miklu opinskárri en við vorum. Þá
hékk blæjan fyrir leyndarmálum hjartans —
nú er hún brunnin og dyrnar standa opnar. ’ ’
“Svei. Það á ekki við mig,” sagði Elín
alvarleg. “Eg veit að eg líkist þér, og þess
vegna vil eg virða það, sem þú kallar þín
leyndarmál.
“Og eg þín.”
“Nei, leyndarmál tilheyra ekki nútíman-
um, þau þekkjum við ekki, en undirferli er
altítt, og lendir oft á sakleysingjum. ”
Móðirin leit til hennar með leynd.
“Þekkir þú til undirferlis, barnið mitt?
Eru mennirnir vondir?”
‘ ‘ Ekki beint vondir — en mér finst oft að
við ungu stúlkurnar séum verjulausar og eng-
inn til að vernda okkur. Mér finst þetta
kanske af því að eg á ekki föður lifandi, og
engan bróður. Ó, það væri indælt að eiga
eldri bróður, kjarkgóðan og tryggan, sem
gæti verndað systur sína þegar þess væri
þörf.”
“Bræður? Þeir duga ekki til neins, þeir
gifta sig, og svo verður systir þeirra þung-
ur baggi í augum eiginkvenna þeirra. Það
eina rétta fyrir stúlku er að gifta sig þeim
manni, sem hún getur elskað; hann sér um
hana æfilangt.”
“ Já, en hvar finnur maður liann?”
“Þú hefir kynst svo mörgum, ungum ög
kjarkmiklum mönnum, sem eru vinir þínir,
og hafa hælt þér mikið, ef ekki um of.”
“Já, eg hefi eignast marga vini, en eg
er hrædd um að eg eigi einn óvin. óvinátta
er sterkari en vinátta og ást.”
“Við hvað áttu, Ella? Þú vekur lijá mér
óróa. ’ ’ /
“Ekki neitt, í raun réttri. Nei, nú fer
eg fram í eldhús og svo hita eg ofninn í her-
bergi mínu. Eg á eftir að sauma fáein spor
af jólagerseminni minni. ”
Dyrnar luktust og móðirin sat ein eftir.
“Hvað ætli hún meini með að vera verndar-
laus — og svo óvin?” tautaði hún. “Ó,
móðirin er samkvæmt náttúrunni aðeins
helmingur — elskuð að hálfu leyti — skilin
að hálfu leyti — og treyst að hálfu leyti.”
Elín var í góðu skapi annan jóladags-
morguninn, |)egar járnbrautarlestin flutti
liana norður á bóginn. Þokan, sem hvílt hafði
yfir Kristjaníudalnum síðustu vikuna, mink-
aði eftir því sem ofar kom og hvarf að síð-
ustu. Snjórinn þakti engjar og vegi.
Hún sat í annarar raðar vagni með bók
í hendi. Þar var hlýtt og notalegt, og við og
við sendi sólin geisla sína inn um gluggann,
og lestarskarkalinn bergmálaði í fjöllunum.