Lögberg - 02.04.1936, Blaðsíða 4

4
LÖGBBRG. FIMTUDAGINN 2. APRIL, 1936
Hög'brrg
GeflíS út hvern fimtudag af
THE COLUMHIA PRESS LIMITED
695 Sargent Avenue
Winnipeg, Manitoba.
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOft LÖGBERG, 695 SARGENT AVE.
WINNIPEG, MAN.
Verö t3.00 urn áriö—Borgist fyrirfram
The “Lögberg” is printed and published by The Columbia
Press, Limited, 695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba.
PHONE 86 327
Milli fjalls og fjöru
i.
Að því var vikið í síðasta blaði, að neðri
málstofa sambandsþingsins í Ottawa hefði
afgreitt hina nýju gagnskiftasamninga milli
Canada og Bandaríkjanna; er líklegt að þeir
verði jafnframt afgreiddir viðnámslítið, eða
jafnvel viðnámslaust í efri deild, með því að
leiðtogi stjórnarandstæðinga þar, Mr. Meig-
hen, hefir lýst vfir því, að hVorki hann sjálf-
ur né fylgifiskar hans, muni grciða atkvæði
á móti þeim ofan í yfirlýstan þjóðarvilja við
síðustu kosningar.
Ekki kvaðst Mr. Meighen sterktrúaður
á langlífi þessara samninga; sagðist jafnvel
draga í efa að þeir entust út ])að þriggja ára
tímabil, er þeim formlega væri ætlað að
standa; hvað sannspár hann reynist, leiðir
tíminn að sjálfsögðu í ljós.
Það er nú í sjálfu sér ekkert nýtt, þó
stjórn þessa lands hafi leitað fyrir sér við-
víkjandi gagnskiftum við nágrannaþjóðina
syðra; hitt verður samt sem áður að skoðast
allmerkur, sögulegur viðburður, er slík við-
leitni hefir leitt til fastbundinna .samninga,
eins og nú er þegar raun á orðin.
Árið 1874 stofnuðu þeir George Brown
og Hamilton Fisli til gagnskiftasamninga við
Bandaríkin með ákveðinn vilja canadisku
þjóðarinnar að bakhjarli; þeim samningum
var komið fyrir kattarnef í öldungadeild hins
ameríska þjóðþings. Frjálslvnda flokknum í
þessu landi var það ljóst, að sjaldan fellur tré
við fyrsta högg. 1 kosningunum 1891 gerði
liann mál þetta að aðal stefnuskráratriði, en
beið ósigur fyrir þrálátan og lævíslegan und-
irróður afturhaldsmanna. Hvernig tókst um
gagnskiftasamninga Lauriers, er þjóðinni
enn í fersku minni. Þjóðþing Bandaríkjanna
hafði fallist á samningana að öllu leyti, en
Canada hafnaði þeim við kosningarnar 1911.
Frá þeim tíma hefir málið ávalt verið á döf-
inni, þó ekki hafi af framkvæmdum orðið fyr
en nú.
Skömmu fvrir síðustu sambandskosning-
ar gerði Mr. Bennett tilraun til þess að kom-
ast að viðskiftasamningum við Bandaríkin,
fyrir atbeina tengdabróður síns, Mr. Her-
ridge, er um þær mundir gegndi sendiherra-
embætti í Washington fyrir Canada hönd;
þær tilraunir fóru alveg út um þúfur. Á móti
þessum nýju samningum King-stjórnarinnar
hefir Mr. Bennett barist með hnúum og
hnjám; verður þetta því furðulegra sem hann
hefir sjálfur sagt það í ræðu, að samningarn-
ir hefðu ýmsa mikilvæga kosti, er meðal ann-
ars kæmi bændum og timburframleiðendum í
hag. Bn tilhugsunin um það, að einhver stór-
iðjuhöldurinn í Austur-Canada kynni að
missa spón úr askinum sínum, hefir orðið
honum þyrnir í augum.
Hinif nýju gagnskiftasamningar hafa
vitanlega ekki verið það lengi í gildi, að
reynslan hafi fullsannað kosti þeirra eða van-
kosti; þó er það athyglisvert, að í febrúar-
mánuði síðastliðnum jókst verðgildi á vöru-
flutningi héðan til Band.aríkjanna um hálfa
sjöundu miljón dala, borið saman við það sem
viðgekst á tilsvarandi tímabili í fyrra. Með
þessu virðist því óneitanlega vera stigið Apor
í rétta átt, því ekki veitir þjóðinni af að auka
viðskifti sín út á við, hvar helzt sem þess er
nokkur von. Er þess að vænta, að innilokun-
arstefnan í þessu landi, sé nú í þann veginn
að syngja sitt síðasta vers.
II.
Útgáfa íslenzkra blaða í þessu landi verð-
ur örðugri með ári hverju, og fer það að von-
um; eldra fólkið týnir pðfluga tölunni, og þó
fram að þessu hafi jafnvel ótrúlega bæzt í
skörðin, þá rekur þó að því að kaupendum
fækki; er þetta ýmsum mætum mönnum vor
á meðal hið mesta áhyggjuefni. Eins og nú
hagar til, er útgáfa blaðanna svo að segja al-
veg upp á það komin, að þau verði greidd
fvrirfram ár hvert; á þessu hefir samt sem
áður oft og einatt orðið tilfinnanlegur mis-
brestur.
Einn af hinum ágætu íslendingum hér
vestra, Sigurður Sigurðsson, kaupmaður í
Calgary, bar, ekki alls fyrir löngu í Lögbergi,
fram athyglisverða uppástungu í sambandi
við framtíð íslenzku vikublaðanna, þar sem
hann meðal annars komst þannig að orði:
“Mikið væri gaman að hugsa til þess, að
allir, sem skulda Lögbergi og Heimskringlu
sæi sér fært að borga útistandandi skuldir
fyrir sumardaginn fyrsta. Það má segja að
það væri hreinn og beinn sáluhjálparvegur,
enda lán og gæfuvegur að borga réttmætar
skuldir og þess meiri sem efnin eru minni;
en hinsvegar ekki minni siðferðisskylda að
borga gamlar skuldir en hinar, sem yngri
kunna að vera.
Það veitir ánægju að standa í skilum við
þá, sem maður hefir viðskifti við, og það þó
einstakur eigi hlut að máli; í þessu tilfelli
verður hún þó margföld þar sem meiri partur
þjóðarbrots okkar vestan hafs á í hlut. Það
er víst, að margir eru fátækir, og viðskifta-
vinir Lögbergs og Heimskringlu ekki síður en
aðrir; en mikið má gera þegar viljinn er með.
I Þá verður flestum létt að borga litla skuld.”
Ummæli þessi eru fyllilega þess verð, að
þau séu tekin til fyrirmyndar.—
Athygli kaupenda Lögbergs skal hér með
leidd að kostaboði því, sem blaðið í ár býður,
með tillíti til ýmissa tegunda af fræi. Þó
jörð sé enn alsnjóa, fer þess þó ekki að verða
langt að bíða unz vor gengur í garð og sáning
hefst. Þeir, sem borga Lögberg fyrirfram
sem og nýir kaupendur, verða aðnjótandi
þeirra hlunninda, er hér um ræðir. Nær þetta
til allra jafnt, hvort heldur þeir eru búsettir
sunnan eða norðan landamæranna.
III.
I fyrravor lauk stúdentsprófi við Mani-
toba háskólann ungfrú Margrét Anna Björn-
son, dóttir Ólafs læknis Björnson og frú Sig-
ríðar heitinnar Björnson, systur B. J. Brand-
son skurðlæknis. Þessi unga stúlka er um
þessar mundir meðritstjóri háskólablaðsins
“The Manitoban”. Blað þetta frá 20. marz
s.'l., flytur íhyglisverða ritgerð eftir ungfrú
Björnson, um brezku skáldkonuna Christínu
Rossetti; einkennir ritsmíð þessa skörp inn-
svn í viðfangsefnið, ásamt óvenju hressandi
stíl. Gott væri að fá sem flest þessu líkt, og
betra, frá penna hinnar ungu kynslóðar, af
íslenzkum stofni.
MacKenzie King
MAÐURINN OG AFREKSVERK HANS.
Eftir John Lewis.
(Sig. Júl. Jóhannesson þýddi)
1 einni skýrslu sinni kemst King þannig
að orði: “Þjóðfélagið er sannarlega í skuld
við hinn mikla fjölda fólks, sem leysir af
hendi erfiðustu verkin; fólkið, sem verður að
strita frá morgni til kvelds; fólkið, sem neyð-
ist til þess að vinna erfiðisvinnu þegar það er
svo að segja á barnsaldri og áður en því gefst
færi á að afla sér mentunar. Vér skuldum
þessu fólki hluttekningu og sanngirni. Það
má sannarlega ekki minna vera en að því sé
veitt tækifæri til þess að þroska hæfileika sína
og bæta lífskjör sín. ”
Svona tala einungis þeir, sem stjórnast
af mannúð og hluttekningu í kjörum annara.
“ Alþýðustéttin og vinnulýðurinn, ” sagði
hann ennfrtmur, “er mælikvarði menningar-
innar og styrkleikans hjá hverri þjóð.”
Canada var með fyrstu þjóðum til þess
að reyna að takmarka samtök auðfélaga og
kom í veg fyrir að þau gætu beitt alþýðuna
kúgun. Og það var verkamálaráðherrann,
sem þau mál hafði með höndum. King var
fyrsti maður hér í landi sem lagði grundvöll
að sanngjarnri málamiðlun og hlífðarlausri
rannsókn. “Sé sannleikurinn opinberaður, ”
sagði hann, “þá knýr almenningsálitið báðar
hliðar til sátta á sanngjömum grundvelli.
Það er einungis þegar hægt er að levna kjarna
deilunnar og snúa öllu öfugt sem mögulegt
er að æsa fólk og afvegaleiða það. Fái fólkið
að njóta skynsemi sinnar og dómgreindar, þá
má venjulega treysta því að það ratar réttar
leiðir. Sama er að segja um ráðandi fjár-
sýslumenn. Þeir þurfa engar rannsóknir að
óttast; ljósið og birtan getur ekki hnekt hag
þeirra. Einungis þeir, sem treysta brögðum
og myrkraverkum forðast Ijós rannsékna og
gretta sig við öllum sáttatilraunum. ”
Um sumarið 1910 mætti King sem full-
trúi á alþjóða þingi í Locarno á Italíu, þar
sem rætt var um notkun hins hvíta brenni-
steins við eldspýtnaframleiðslu. Sú tegund
brennisteins orsakaði hættulega veiki meðal
þeirra, sem í verksmiðjunum unnu. Á næsta
þingi bar hann upp frumvarp til laga, sem
bannaði notkun þessarar brennisteinstegund-
ar í Canada.
Hann hafði fyrst rannsakað hvernig
þessari veiki var háttað og kom það í Ijós að
hún var ægileg. Eitrið barst inn í líkama
verkafólksins og olli drepi. Tennurnar losn-
uðu og duttu úr því, kjálkarnir rotnuðu smám
saman og varð stundum að taka burtu alt
kjálkabeinið.
King gerði sér hægt um hönd og heim-
sótti sjálfur sumt af þessu fólki til þess að
geta lýst veikinni og séð þær hörmungar sem
hún olli.
NoðurlagsorÖ ræðu hans er hann
talaði um þetta mál, voru þannig:
“Hér hefi eg skýrt fyrir þingheimi
nauðsynþess að tekið sé hlífðarlaust
í taumana; hér kemur það f ram hví.
líkum hörmungum auðvaldið getur
komið til leiðar, þegar það fær að
fara sínu fram óhindrað; eg hefi
hér sýnt það og sannað hversu ó-
bærileg eru kjör þessa fólks; hvílíkt
tjón og hvílík hneisa það er þjóð
vorri að láta slíkt viðgangast.
Vér erum hátalaðir og langtalað-
ir um það að varðveita landsnytjar
þjóðarinnar, en hversu óendanlega
meira virði er það þá að varðveita
líí og heilsu þeirra manna og kvenna
sem vinna þau störf er þjóðin þarf
á að halda, hversu óendanlega þyngri
skylda ber oss til þess að sjá um vei-
ferð og hagsæld hins mikla fjölda,
verkalýðsins, sem alt er undir kom-
ið.”
Þessi lög, sem King barðist fyrir
voru ekki komin í gildi þegar
Laurier féll 1911, en þau voru sam.
þykt síðar af Borden-stjórninni, og
var þá Mr. Critters verkamálaráð-
herra. — (Framh.).
Erum vér að vinna
eða tapa ?
(Niðurl).
Orð min vil eg enda við það at-
riði, sem áður er rætt: húslestrana.
Má vera að það veki einhverja til
umhugsunar um þetta þýðingar.
mikla atriði. Vil, eg tilfæra orð
tveggja ágætismanna.
Biskup Valdimar Briem segir í
“Kirkjublaði” 1894, bls. 179:
“Þessi siður að lesa daglega hús-
I lestur, minsta kosti helming ársins,
er sérstaklega íslenzkur siður. Hve
| gamall hann er, er naumast hægt að
! segja með vissu. Þessi siður er
; einnig í sjálfu sér mjög fagur.”
í hinum ágæta uppfræðsluvísi:
I “Foreldrar og börn,” sem séra Ól-
afur Ólafsson heflir íslenzkað og
samið, segir svo, (bls. 150 og 151) :
“Það er fagurt að sjá alt heimilis-
fólkið safnast saman að kvöldi
hvers dags, er öllum störfum dags-
ins er lokið, sjá það með einum huga
taka guðsorð sér í hönd, heyra það
með einum róm, þakka Guði fyrir
vernd hans og varðveizlu, vegsama
hann fyrir náð hans, lofa hann fyrir
kærleika hans, og biðja um hlífð
hans og gæzku framvegis.”
Hér er því rétt lýst, hversu fagur
siður heimilisguðsþjónustan er, þeg.
ar hún fer fram eins og á að veraJ
En þessi siður er einnig mjög gagn.
legur og þýðingarmikill í knstilegu
tilliti. Hver kann að “tjá og tína”
alt það gott, er þessi siður hefir leitt
af sér, allar þær góðu hugsanir, sem
hann hefir vakið, öll þau góðu verk,
sem kunna að meira eða minna leyti
eiga að rekja upptök sín þaðan, aV.a
þá andlegu hressingu, styrk og hug-
svölun, sem heyrn eða lestur guðs-
orðs við slik tækifæri hefir veitt
mæddum mönnum; og að hinu Þyt-
inu alt það ilt, er hann hefir aft-.að,
allar þær freistingar, sem hann hefir
forðað eða hjálpað til að stardast.”
Vér ættum því að kosta kapps um
að halda þessum sið uppi og það
því fremur, sem það er enn þá nauð-
synlegra fyrir oss, en aðrar þjóðir,
að þessum sið sé vel haldið; þar
sem hér er strjálla um opinbera
guðsþjónustugerð og erfiðara að
sækja kirkju en víðast hvar annars.
staðar, einkum á vetrardag. En þvi
sorglegra er til þess að vita, að menn
skuli vera farnir að slá slöku við
þennan gamla og góða þjóðsið á
sumum stöðum. En þeir, sem hafa
trú á kristindóminum og mætur á
honum, þeir ættu að stuðla til þess
að þessi siður haldist, þar sem hann
er, að hann verði tekinn upp aftur,
þar sem hann er þegar lagður nið-
ur.”
Þannig farast orð þeim mönnmn,
sem alment munu taldir meðal hinna
mætustu manna meðal hinnar ís-
lenzku þjóðar.
Hvort munu þessi orð ekki «eiga
líka erindi til vor, sem erum fá-
mennir, skiftir og dreifðir á þessu
meginlandi ?
Eg veit að sönnu að þessi gull-
fallegi og gullvægi íslenzki siður er
nú, því rniður, mjög fallinn úr gildi
Verzlunarmentun
Oumflýanleg nú á tímum!
Vaknandi viðskiftalíf krefst vaxandi vinnukrafts. Við-
skiftavenjur nútímans krefjast sérþekkingar á öllum
sviðum. Þessvegna er verzlunarmentun blátt áfram
óumflýjanleg. Btida er nú svo komið, að verzlunar-
skólanám er talið óhjákvæmilegt skilyrði fyrir atvinnu
við skrifstofu- og verzlunarstörf.
UNGIR PILTAR og UNGAR STÚLKUR, sem ætla
sér að ganga á verzlunarskóla (Business College) í
Winnipeg, ættu að spyrjast fyrir á skrifstofu Lög-
bergs; það verður þeim til drjúgra hagsmuna.
Komið inn á skrifstofuna, eða skrifið
The Columbia Press Limited
TORONTO og SARGENT, WINNIPEG
->n<-->n<--->n<--->n<--->OC-r^>QCIirZ>0<=>0Cr^>0CIIZ30<-LJI>0<---->Q<-->QCZZ30CZI30<----->Q<--->oc^
hjá mörgum, enda eru afleiðingarn-
ar að koma æ betur í ljós með ári
hverju. Líka veit eg nokkur heim-
ili, sem enn halda uppi húslestrum i
einhverri mynd. Blessast öll þessi
heimili ríkulega á margan hátt.
Hér er því atriði, sem er vel þess
vert að íhuga og færa sér til bless-
unar.
Eg blinda mig ekki fyrir sýnileg-
um eða imynduðum örðugleikum,
sem eru því samfara að koma hús-
lestrum á þar sem þeir eru fallnir
niður, en þess er eg fullvís, að ef
foreldtar eða húsráðendúr tækju
sig til að lesa upphátt i guðsorði, að
þá myndi þeir yngri láta smám'sam-
an skipast við þá viðleitni og verða
EATON
Auglýsingar
Hér birtist stwitt tUvitnun í handbókina
sem fengin er þeim til leiðbeiningar,
er ábyrgð bera á Eaton auglýsingum:
“ Staðhæfingar í auglýsingum, á verð-
miðum, vörunafnsmiðum, er bera nafn
félagsins, eða annarsstaðar, þurfa að
vera alveg nákvæmar og grundvallað-
ar á þekkingu, en hvorki á ágizkun,
kviksögum né vafabundnum upplýs-
ingum.’’
Þessi regla er sérkennileg fyrir Eaton,
er krefst þess að sönnunargögnin komi
í Ijós, og að hæzta fyrirmynd ábyggi-
leikans viðhaldist.
Þegar þér kaupið eftir Eaton verð-
skrá, þá er yður það að fullu trygt, að
sérhver mynd, sérhver staðhœfing við-
víkjandi vörum vorum sé vandlega
yfirfarvn og endur-yfirfarin fultkomn-
ustu nákvæmni vegna. Fyrir oss vakir
það, að þeir, sem eftir verðskrá vorri
kaupa, verði að því leyti sem frekast
er imt, sömu ánægjunnar aðnjótandi
eins og þeir væri í rauninni að hand-
leika vöruna. Ekkert það er ógert lát-
ið, er til þess miðar að viðhalda sann-
leiksgildi og mikilvægi hinnar frægu
Vesturlandssetningar:
“Það er tryggt að kaupa
hjá EATON’S ”
<^T. EATON C?m1TED
C A N A D A
>oc=>o zP