Lögberg - 17.09.1936, Blaðsíða 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 17. SEPTEMBER, 1936.
Rúnaristur
Ej'lir Eirík Kjerulf.
1 grcin þessari fœrir höfundur-
inn rök að því að ritöld hafi hafist
fyr hcr á landi en talið hefir verið
og hafi me-nn fyrst rist rúnar á
bókfell (skinn), scm vafið var
upþ á kefli. Hefir hann sjálfur
gcrt mcrkilegar tilraunir um það
hvc auðvclt cr að "rita" á þenna
hátt, og hvernig rúnaristurnar
Iiafa verið skírðar á bókfellinu.
Bkki þurfti að rista djiipt, aðeins
sœra skinnið og bcra síðan lit í, og
skýrðust þá rúnirnar og geymdust
lengi auðlœsar. Þaunig hyggw
hann að Úlfljótslóg hafi verið
skjalfest.
í upphafi var "Sóguöldin" á Is-
laiKli. Þcim mönnum, sem lifðu hér
þá, var svo farið, aÖ þeir lögðu alt
á minnið, lögin, vísur, kvæði og at-
burði. Ekkert var fært í letur. En
þetta Paradísarástand stóð aðeins
yfir í tæpa hálfa þri8ju öld. Þá
hófst önnur öld í sögu þjóðarinnar
"Ritöldin." Þá fóru menn að færa
alt í letur, lögin, vísurnar, kvæðin
og sögurnar, sem gerst höfðu á
"Söguöldinni." — Þetta var og er
kent á íslandi nú, og kölluð visinda-
lega sönnuð vísindi.
Einstöku menn hafa þó ekki get-
að felt sig algerlega við þessa vís-
indalega sönnuðu skoðun. Þeir hafa
haldið því fram að elstu höfundarnir
hafi að likindum notað rúnaletur, en
ekki latínuletur a. m. k. á fyrstu rit-
um sínum. Siðasti forvigismaður
þessarar skoðunar, hér á landi, mun
hafa verið Björn M. Ólsen heitinn.
En þótt hann gengi ekki lengra
en þetta, í kenningum sínum um
þetta mál, þá risu menn þó önd-
verðir gegn skoðun hans.
Fyrstur mun hafa riðið úr garði
prófessor G. Storm, í Arkiv f. nord.
FiloJ. 1885. Hann fordæmir kenn-
ingu Björns og leggur sérstaka á-
herslu á það, að því er virðist, að
"Runeskriftens . . . Redskaber vel
ind til den Tid maa have været Sten,
Træ og skjærende Instrumenter
(Kniv eller Hugjern) ; de der efter
sin naturlige Virkekreds befattede
sig med Ruheindskrift var . . . .
snarere Stenhuggere og Træskjer-
ere . . . end Præsterne" o. s. frv.
Næstur honum kemur fram á
sjónarsviðið Finnur Tónsson árið
1886 í formálanum fyrir I. og II.
málfræði ritg. i Sn. Eddu. Kring
»111 1890 taka svo O. Brenner og
Maurer í sama streng og þeir G. St.
og F. ]., en færa ekki fram nein rök,
ný né gömul.
Finnur Jónsson telur sig aftur á
móti hafa 5 röksemdir fram að færa
gegn skoðun Björn M. Ólsens.
1. Það, að engar rúnaristur sé
til, á íslandi, eldri, en frá ca. árinu
1300, og að nokkrar, að mcstu leyti
apokryfar sagnir um "rúnakefli"
sýni, að rúnir hafi yfirlcitt verið
mjög lítið notaðar á tslaudi. þótt
menn hafi auðvitað þekt þœr. Vegna
þessa sé það óscnnilcgf að incnn
hafi byrjað alt í einu að rita hcilar
bœkur með rúnum.
Sannfærandi er þessi röksemd
ekki, því að henni virðist auðsnúið
á þann veg, að ósennilegt sé, að
menn hafi "alt í einu byrjað að rita
heilar bækur" með latínuletri, eink-
um þegar þess er gætt, að menn
þektu alment alls ekki latinu letrið,
heldur rúnirnar, og að engar jafn
vel "apokryfar" sagnir eru til um
latínuleturskefli eða blöð i sögun-
um. Eru jólakertin, sem loguðu í
fyrra hugarburður einn, vegna þess
að þau eru ekki enn við líði ?
Mann furðar á að sjá slíkar rök-
semdir bornar fram í alvöru, en ekki
á hinu að Verner Dahlerup, sem
undirritar formálann með Finni,
tekur það fram, að hann hafi ekkí
verið meðsömjandi hans, að þess-
um hluta formálans, sem hefir að
geyma röksemdir Finns.
2. Það, að rúnastafrofið var að
eins 16 stafir gerði það óhœfara til
notkmmr cn latínuletrið, san flciri
raddstafir voru í.
Til þess að rita íslenzku, eftif
okkar kröfum til stafsetningar, voru
bæði stafrofin lítt hæf. Hinsvegar
voru fastar hefðbundnar reglur um
það hvernig rúnastafsetning skyldi
vera og ,menn þektu rúnir og gátu
því með fyrirhöfn komist fram úr
því, sem ritað hafði verið með rún-
um. En um stafsetningu með
latínuletri hafði aftur á móti engin
hefð getað myndast þar sem það var
nýtt fyrirbrigði — hér við bætist,
að stafina þektu aðeins fáir menn,
en það virðist til lítils gagns að rita
bækur með letri, sem enginn kann
að lesa.
Þó virðist ágreiningur ekki hafa
verið um það, að taka latínuletrið,
en það var ekki nóg. Það þurfti
að bæta við það fjölda tákna yfir
islenzk hljóð. Vandinn var að finna
þau og kenna mönnum að nota þau.
Það varð að búa til nýtt íslenzkt
stafrof, sambland af nýjum stöfum
og gömlum leturtegundum, og þaÖ
tókst. Að nota það við frumsamið
efni, hefir ekki verið afarerfitt fyrir
höfunda. Hitt, að snúa rúnaristuni
til hins nýja stofrofs, hefir að þvi
er virðist, verið miklu erf iðara vegna
þess, að rúnastafsetning var mjög
ónákvæm, þótt það bætti úr, að hún
var eftir föstum reglum gerð. Af-
ritarinn varð samt að ráða rúnirnar,
og breyta miklu frá því, sem í rúna.
ritinu stóð. Hvort breytingar af-
ritarans yrði réttar var undir hæl-
inn lagt; það fór eftir greind hans.
skilningi og vandvirkni. Glundroð-
inn, sem er á stafsetningu, sérstak-
lega vísanna í handritunum, sýnir,
að þetta hefir verið örðugt. — En
einmitt þessi glundroði sýnir betur,
en alt annað, að forfeður handrit-
anna, sem við þekkjum, eru rúna-
handrit. Það t. a. m., að sama orð í
vísu, sem er t. d. til í 4 eða 5 hand-
ritum, er i engu þeirra ritað eins (í
einu er t. d. tvöfaldur samhljóðandi,
öðru einfaldur, í því þriðja er ritaÖ
u, í fjórða y og fimta o alt e. t. v. í
sama orðinu), það verður því að
eins skiljanlegt, hafi afritararnir
haft fyrir sér rúnastafi og snúið
þciin til latínu eða ísl. leturs. Þeir
rá8u rúnirnar á sinn veg hver og
notuðu þá stafsetningu, sem þeir
hugðu ráttasta. Óbundnu máli, sem
þeir skildu, var ekki jafn erfitt að
komast fram úr.
3. Að prestum, seiu /><í voru
cinir um að rita bœkur, hafi vcrið
það hœgðarleikun að rita bœkur ineð
því að nota latneskt stafrof og að
bœkur ritaðar incð rúuuin niundu í
aiigum prestanna hafa haft "af-
skrœkkcnde udscende."
Um það, hvort prestar einir hafi
fengist við að rita bækur, veit og
vissi enginn neitt, hvorki F. J. né
aðrir.
Að prestar hafi verið "skrekkað-
ir" við útlit rúnabóka er víst eintóm
ímyndun. Ólafur hvíta skáld t. a. m.
var prestvígður, en hefir þó kynt sér
rúnir. Hinu er svarað undir 2. Iið.
4. að eins og prof. Storm hafi
sannað hafi mcnn í Noregi þegar í
kringum árið 1100 ritað nokkur lög
með latncskuui bókstöfum og að
ckkert sé sennilegra, en að íslend-
iugar hafi hermt það effir Norð-
inönnum,
Ágiskanir um, hvort heldur er
eftirhermur eða annað, teljast ekki
til sannana, en jafnvel þótt hið gagn.
stæða ætti sér stað, þá væri þetta
sönnun sem sannaði ekki neitt.
5. að Ari fróði nefni islenzku
lögin og rif, sín "bók," seiu ciginlega
cigi að mcrkja "latncsk bók."
Þetta er svo óákveðið að erfitt er
að henda reiður á þvi. í íslendinga-
bók Ara eru nefnd Úlfljótslög, Víg.
slóði og "lög" (alment) en hvergi
get eg fundið þar að þau séu nefnd
"bók." Hinsvegar hefi eg séð þar,
að það nýmæli hafi verið gert að
lögin skyldi skrifa á bók, en það
virðist mér merkja annað. íslend-
ingabók endar með orðunum: "hér
lycsc siá bóc" og í formálanum er
hún líka nefnd svo og virðist það
vera fullkomið réttnefni á þessari
útgáfu hennar.—Hvort það aftur á
móti megi teljast réttnefni á riti því,
er hann "görþi fyrst" skal eg láta
ósagt.
Þessi 5, röksemd sannar ekkert,
og á í því efni sammerkt við hinar.
í Egilssögu er sagt frá þvi að
ÞorgerCur Egilsdóttir hafi boðist
til að rista Sonatorrek á kefli. í Ark.
f. 11. Oldk. ioto gerir F. J. úr orðinu
kefli, "rúnakeíW," og telur, að því
er virðist, að rúnir sé skornar í yfir-
borð þess. Af þessu er það ljóst, og
af orðum G. Storms, hér að f raman,
að þeir hyggja báðir, að rúnir verði
ckki rístar á annað en tré, grjót og
líklega málm, vegna þess að þeir
munu hafa séð rúnir á þessum efn-
um. En þetta er hinn mesti mis-
skilningur. Það má rísta rúnir á
skinn svo, að þær sé vel læsilegar,
en hér við bætist það, að það er
mjög fljótlegt að lita stafina, eftir
að þeir hafa verið rístir, svo, að
þeir verði jafn skýrir og skrifaðir
stafir.
Eg hefi reynt þetta sjálfur, og
menn geta sannfært sig um þao
sjálfir, svo að um þetta er engum
blöðum að fletta; en að eg reyndi
það kom til af þvi, að þegar eg sa
þessi ummæli G. St. og F. J., þá
komu mér í hug ummæli, er eg hafði
heyrt þegar eg var barn eða ungl-
ingur, austur á Fljótsdalshéraði, um
það hvernig galdrastaf ir væri gerðir.
Þau voru á þessa leið: Stafina átti
að rista á kefli 2 dögum áður en
tungl varð fult. Síðan, var núið
með galdradufti yfir stafina. Vot-
um dúk skyldi síðan vef ja utan um
keflið og þurka alt í rúmi galdra-
mannsins, þangað til tungl varð
nýtt. Á hverjum degi Atti að gera
Þórsmerki yfir keflinu. Þá skyldi
taka blaðið af keflinu og koma því
fyrir í rúmi þess, sem fyrir galdr-
inum átti að verða, og án hans vit-
undar. Þegar sagt er að menn "riti
á hné sér," er ekki átt við þaÖ að
þeir skrifi á sjálft hnéð, heldur hitt,
að þeir noti það sem skrifborð.
Sama mun, a. m. k. oft, vera átt við,
þegar sagt er., að "rúnir hafi verið
ristar á kefli."
Keflið er mjög þægilegt skrif-
borð; maður heldur með vinstri
hönd í annan endann, en skorðar
hinn í olnbogabótinni. Hægri hönd-
ina, sem heldur á hnífnum, hvílir
maður á brjóstinu, og hana þarf
ekki að hreyfa úr stað, þvi að það
má láta kcfliS leika við hnífsoddinn
fram og aftur og útáviS þegar ská-
strik eru ríst. Það er óþarfi að rísta
djúpt, — nóg að skera í gegnum
yztu lög yfirhúðarinnar á skinninu,
seni cr spítt á keflið, en bezt er þá
að væta skinnið með vatni, þegar
ristunni er lokið, og þurka skinnið
fljótt við hita svo að skorurnar
glennist í sundur og taki betur við
galdraduftinu, sem virðist hafa ver.
ií smámuldar jurtir, sem hafa í sér
litarefni; en blástein má einnig nota
og þá scnnilega einnig leir eða ryð.
Til þess að væta galdraduftið niá
nota amimoniak-blöndu. Menn hafa
þvi haft náð á öllum hlutum, sem til
þess þarf að lita stafina, því að þótt
menn hafi ekki þekt ammoniak, þá
höfðu þeir við hendina hina þjóð-
legu sápu, keituna.
En þótt ekkert sé því til fyrir-
stö8u teknískt séð, að menn hafi
litað rúnaristur á skinni, þá er ekki
þar með sannað að menn hafi gert
það þótt munnmælin virðist svo
forn að þau hafi geymst frá heiðni í
minni manna. Egill Skallagrims.
son kveðst "rjóða spjöll" (orðin), i
blóði og það er einnig hægt að lita
stafina á þann hátt. — Hins vegar
er það ekki ósennilegt, að það sé
einmitt þetta, sem nefnt var "að
fáa" (lita eða mála) rúnir, og að
aðfcrðin sé jafngömul rúnaletrinu;
Hkl. er að mest hafi verið ríst á
skinn, þótt þau handrit sé nú öll
gliituð, og aðcins finnist nú rúnir
á hlutum, sem voru úr endingarbetra
cfni, en sem þá var undantekning að
ritao væri á, vegna þess að það var
seinlegra og hlutirnir óþægilegri í
vöfunum. Eftir nokkur þúsund ár
verður tæplega til mikið af bókum
frá nútímanum, en vera má, að
steinar og málmplötur með voru
letri og mannanöfnum finnist einnig
þá í jörðu.
Hinu, að menn haf i krotað á skinn
rúnir, án þess að lita þær, virðist
aftur á móti örðugt að mótmæla, ef
menn taka nokkurt tilbt til heil-
brigðrar skynsemi. Það er óhugs-
andi, að menn haf i í 250 ár búið við
iög, sem hvergi voru geymd annars-
staðar en í heila lögsögumannsins,
eða trúað honum svo vel Um r<áð-
vendni og minni að honum gæti ekki
skcikað.
Nauðsynin á því, að geta séð þao
svart á hvítu hvernig lögin hljóðuðu
var of rík til þess, að ekki heimsk-
ari mönnum en forfeðrum okkar
kæmi ekki til hugar að krota með
hníf á skinn, eins og þeir gerðu, t.
a. ,m. á tré o. f 1. Andmælendur þessa
ENDURVEKIÐ ÆSKUFJÖIÍIÐ
NUGA-TONE er dásamlegt meCal
fyrir sjúkt og lasburða fólk. Eftli
vikutíma, eða svo, verður batans vart,
og við stöðuga notkun fæst góð heilsa
Saga NUGA-TONE er einstæð í sinni
röð. Miljðnir manna og kvenna hafa
fengið af þvl hcilsu þessi 45 ár. sem
það hefir verið I notkun. NUGA-
TONE fæst I lyfjabúðum. Kaupið að-
eins ekta NUGA-TONE, því eftirllking-
ar eru árangurslausar.
Vi8 hægðaleysi notið UGA-SOL —
bezta lyfið, 50c.
bera fyrir sig Ara f róða — þessi orð
hans í 10. kap. íslendingabókar: "et
fyrsta sumar, es Bergþórr sagþi lög
upp, vas þat nýmœli gört at lög ór
scytldi scriva á bók" o. s. frv. og
þeir leggja áherzluna á "að skrifa."
En við þetta er að athuga það,
að ekki er nema hálf sögð sagan. Ari
bætir því við, að þegar lögin höfðu
verið endurskoðuð og löguð að
"umbráþi" "spackra manna" þá
"scylldi þau scgja upp et næsta
sumar eftir í lögrétto," og þetta var
gert *'af kennimönnum of sumaret
epter." Öllum meðhaldsmönnum
þeirrar skoðunar, að þetta haf i verið
i fyrsta sinn sem farið var eftir
letruðum lögum hér, kemur saman
um það, að kennimönnum hafi verið
falið þetta starf, á alþingi, sökum
þess, að aðrir hafi ekki kunnað að
lesa það sem skrifað var í bókina.
M. ö. o. að kennimenn scgja upp
lögin merkir hér að þeir hafi lesið
þau upp úr lögbókinni. En sex lín-
um áður segir Ari um Iiergþór, að
hann hafi sumarið áður gert ná-
kvæmlega það sama og kennimenn-
irnir. — "Bergþórr sagþi lög upp,"
m. ö. o. Bcrgþór las upp Vógin, en
ekki úr bók, heldur af lögskránum
—húðunum, sem lögin voru ríst á
með rúnum. Það þýðir ekki fyrir
neinn að ætla sér að telja skynbær-
um mönnum trú um það, að Ari á
fyrri staðnum haldi því fram að
Bergþór hafi þulið lögin utan bókar
(skjala/<7«íf), en á síðari staðnum,
að lögin hafi verið þulin upp af
kcnnimönnum, samkvœmt því, sem
í bókinni stóð. A meðan Ari skrifar
6 línur skiftir hann ekki algerlega
um skoðun á því, hvað orðin "að
segja upp lög" merkja.
Á öðrum stað (2. kap.) segir Ari
frá því. að í'lfljótur "hafþi lög út
hingat ýr Norvegi."
Þótt það virðist nærri því óskilj-
anlegt, virðist þó svo sem margir
hafi lagt þann skilning i þessi orð,
að Úlfljótur hafi komið út hingað
með lögin í kolliuum að eins, en ekki
rituð.
Ekki mun þó þessum mönnum
koma til hugar, að forsætisráðherr-
arnir fari með lög frá Alþingi á
konungsfund og hafi þau að eins í
kollinum,-þótt ekki sé það tekið fram
í fréttinni að lögin, sem þeir höfðu
með sér, haf i verið prentuð á pappír.
Hversvegna á endilega að snúa út
úr orðum Ara og gera úr þeim
heimskulegan þvætting? þótt hann
hagi orðum sínum samkvæmt eðli-
legri málvenju á öllum tímum, og
telji óþarft að gera ráð fyrir, að
lesendur sínir sé verri en Bakka-
bræður.
Samkvæmt framanskráðu er það
ljóst:
I. að Aðri segir það hvergi að
ckkcrt hafi verið fært í letur á ís-
landi fyr en veturinn 1117-18 er lög-
in voru skrifuð.
II. að hann segir í rauninni þvert
á móti, að lögin hafi verið færð í
letur, og þá auðvitað með rúnaletri,
ef ekki er snúið út úr orðum hans,
heldur lagður sá skilningur í þau,
scm þau, samkvæmt almennri mál-
venju og heilbrigðri skynsemi, hafa.
III. að ýms orð í málinu (lög-
skrá, hirðskrá, að skrá) tiltaka
beinlínis efnið sem letrað var á.
IV. að hver maður getur sann-
fært sig um það að auðvelt er að
rísta rúnar á þetta efni.
V. að það er óhugsandi að menn
í meira en 200 ár hafi getað búið
við það að hafa ekki skráð lög.
\\. að hin fornu handrit bera
þess órækan vott að þau eiga rúna-
handrit að forfeðrum.
En öllum má vera það ljóst, að
skoðun Björns M. Ólsens, var ekki
sigurvænleg á íslandi, þar sem hún
fa-rði mönnum engin þau verðmæti
er í askana yrði látin, og gerði, auk
þess, þær kröfur til manna, að þeir
færu að hugsa, álykta og dæma
sjálfir um það hvað rétt myndi vera,
eða rangt.
At5 hugsa og álykta hefir í för
mcð scr áreynslu og timaeyðslu, sem
bezt er að losna við, ef mögulegt er.
Hitt, að trúa því, möglunarlaust, er
manni var kent, er maður var barn,
var sannarlega fyrirhafnarminna.
Auk þess, hvert gagn er mönnum að
því að vita rétt, ef menn fá ekki svo
mikio" sem brjóstsykurmola fyrir ó-
makið, sem það veldur manni, að
komast að hinu rétta?
Mundi sauðkindin sælli, þótt hún
fengi að vita, að hún væri skyld
hinum klaufdýrunum?
\ issulega yrði hún miklu ósælli.
Slík þekking myndi aðeins leiða yfir
hana sama ófarnaðinn, sem kynnin
af ávöxtum skilningstrésins góðs og
ills, leiddi yfir mannkindina.
-lula má þvi, að það sé eins kon-
ar varúðarráðstöfun gegn nýju
syndafalli, hér á landi, að mönnum
cr kent það, í hinni nýju útgáfu
Egilssögu (Rvík 1933), að hinn svo-
kallaði "höfundur" hennar hafi
stuðst við þrcnskonar heimildir cr
hann samdi söguna. Þessi heimilda
þrenning verður í höndum útgef-
andans aS: 1. munnniœlum, sem
voru óskrifuð, 2. inuuniucrluiu, sem
voru nýlega skrifuð (af Ara) og 3.
munnmœlum um vísur, sem Egill
hefði ort, og menn þóttust kunna
(en voru mjög bjagaðar), ]>egar
sagan var samin.
Eins og höf. Eglu, skorti Ara all-
ar skriflegar heimildir, eftir skoðun
útgefandans. Þar af Ieiðandi hygg-
ur hann réttara timatal það, er P.
Wieselgren byggir á því, að aðeins
cin orusta geti hafa veriS háS viS
Vínu og svo á írskum frásögnum um
cuska viSburSi, sem Englendingar
telja þó bæSi magra, fáskrúSuga og
ónákvæma um þetta tímabil. Eg
get þessa vegna þess, aS sett var
ofan í viS GuSbrand Jónsson nýlega,
fyrir þaS, aS hann hafði hundsaS
algerlega tímatal P. W'ieselgrens,
þótt hann virSist ekki eiga skyldar
ákúrur fyrir þetta.—Lesb. Mbl.
Vísindin
\isindin eru þaS fullkomnasta,
sem efnisheimurinn hefir yfir aS
ráSa, og sýnir f ramþróun, þroska og
fullkomlegleika mannssálarinnar.
Þar er alt á fleygiferS, alla tíS, eftir
leit þekingarinnar. En er þaS ekki
eftirtektarvert og óskiljanlegt, hvaS
öll mannanna vísindi og þekking,
starfar aS mestu leyti í efninu einu.
(efnisheiminum). AS minsta kosti
hvað vestænu þjóSflokkana snertir.
Þeir hafa veriS aS kikja upp í
tunglið og stjörnurnar við og við;
en eg beld að við hérna niðri séum
nokkurn veginn í því sama ástandi,
eins og þó þaS hefSi aldrei verið
kíkt þarna upp. Annars treysti eg
mér ekki að fullyrða neitt um þaS,
svo eg kýs heldur aS halda mig viS
jörSina. — þaS er einn þáttur vis-
indanna, sem mig langar til aS minn-
ast á: læknavisindin. Eins og allir
vita, eru læknavisindin á því full-
komna þroskastigi. Þar er alt lagt
í sölurnar, sem krefst meiri þekking-
ar. Þar er ekki um neina kyrstöðu
að ræða. Læknarnir hafa aldrei
neitt það sem heitir aS vera búnir
með námið. Þeir fá alt af ný og
óþekt viðfangsefni aS glima viS, því
nógir eru sjúkdómar og eySilegg-
ingar í öllu því dauðlega og hverf-
ula, þar á meðal er mannslíkaminn,
þetta æðsta áhald eða verkfæri í
efnisheiminum. Þessi sjaanlegi lík-
ami, sem við störfum í hér er aS-
cins bústaður eða verkfæri þess
innra manns. Þó þessi líkami
mannsins sé ekki meira virði, dauð-
legt og eyðanlegt efni, eru lækna-
vísindin i stöðugri leit með vaxandi
þekkingu að varðveita þennan bú-
stað vorn frá öllu illu og skaðlegu.
Því er verið að leggja svo mikið til
fyrir þennan líkama, sem virðist
vera svo lélegur og skammvinnui
með öllum mögulegum annmörkum.
Sjúkir, lamaðir, vanskapaðir og alls
konar önnur vansmíði. Alt þetta
þreyta læknavísindin við, með þeirri
fullkomnustu þolinmæði, trúmensku
og þrautseigju. Þarna cr hœgt að
sjá og finna cðlilcgt áframhald og
eðalegan þroska maunssálariuuar,
þar sem læknavisindin eru að verki.
En nú hefir mannkyninu verið kent
um aldaraðir, að hér sé um meira að
ræSa en likamann. AS maSurinn
hafi nokkuð. sem í daglegu tali er
kalIaS "sál" eða "andi" sem sé ó-
dauðlegt og eilíft. Sé það rétt, þá
sjáum vér aS sá parturinn er heldur
ekki heilbrigður — þjáist af hræði-
fegri kvillum, hættulegri og óviðráð.
anlegri en líkamskvillarnir. llvar
oru læknarnir? Hvar eru læknavís-
indin starfandi í þágu þess "ódauð-
lega manns?" A mörg hundruð ára
frcsti kemur einn og einn, sem vilja
lækna, sem vilja gefa það sem þeir
hafa eignast af skilningi og þekk-
ingu á hinu eilífa, ódauSlega. En
hvað skeður? Þessir "visindamenn",
]^essir "læknar" eru lítið heyrðir, því
niinna skilið það sem þeir segja.—
Eftir burtför þeirra héðan af jörð-
unni rísa upp ýmis konar kennisetn-
ingar, úthrópaSar yfir heiminn af
þeim, sem gefa sig út til aS útbreiSa
"hans heilaga orS," mannssálunum
til sáluhjálpar. •« Svo skiftast "sál-
irnar" í ýmis konar trúflokka, sund-
urliSaSar í ótal "söfnuSi." Flestir
hafa svo þessir "andar" eSa "sálir"
sinn eiginn leiStoga eSa "læknir."
En því miSur eru þessi læknavísindi
í sömu "kvíunum" sömu "fanga-
klefunum" sömu "fjötrunum" enn,
síSan á dögum Gamlatestamentisins.
ÞaS er betra aS segja minna, aS
maSur tali ekki af sér; svo eg vil
ckki fara lengra út í vísindin. Lang-
ar mig til aS bæta því viS þessar
línur, aS þeir, sem lifa í gereySing-
ar hugmyndinni (að alt sé búið með
dauða líkamans), eiga eftir að taka
betur til starfa, eins og við öll, Þeir
hinir sömu svara því kannske sem
svo: Nógur er tíminn. Eilífðin er
löng. Spiritisminn hefir komiS svo
miklu til leiSar, aS hann hefir sann.
aS þúsundum eSa miljónum manna
áframhaldið, í einhverri mynd. En
hitt er víst, að þeir eru ekki tiltölu-
lega svo miklu fróðari en við, þó
þeir séu farnir úr efnislíkamanum.
Því ef maðurinn var ófróður og
Framh. á bls. 7
Verzlunarmentun
Öumflýanleg nú á tímum!
Vaknandi viðskiftalíf kreíst vaxandi vinnukrafts. Við-
skiftavenjur nútímans krefjast sérþekkingar á öllum
sviðum. Þessvegna er verzlunarmentun blátt áfram
óumflýjanleg. Bnda er nú svo komið, að verzlunar-
skólanám er talið óhjákvæmilegt skilyrði fyrir atvinnu
við skrifstofu- og verzlunarstörf.
UNGIR PILTAR og UNGAit STÚLKUR, sem ætla
sér að ganga á verzlunarskóla (Business öollege) í
Winnipeg, ættu að spyrjast fyrir á skrifstofu Lög-
bergs; það verður þeim til dr júgra hagsmuna.
Komið irm á skrifstofuna, eða skrifið
The Columbia Press Limited
TORONTO og SARGrENT, WINNIPEG
-*^«-------->"<-------->f<-------->»<-------->f<-------->"<-------->n<~
in.-------.fi<-------><-»<-------\rn-------»n<.,.,,, vqc