Lögberg - 17.09.1936, Blaðsíða 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 17. SEPTEIMBER, 1936.
3
Rúnaristur
Eftir Eirik Kjerulf.
í grein þessari fœrir höfundur-
inn rök að því að ritóld hafi hafist
fyr hér á landi en talið hefir verið
og hafi menn fyrst rist rúnar á
bókfell (skinn), sem vafið var
uþþ á kefli. Hefir hann sjálfur
gcrt merkilegar tilraunir um það
hve auðvclt er að “rita” á þenna
hátt, og hvernig túnaristurnar
hafa verið skírðar á bókfellinu.
Bkki þurfti að rista djúpt, aðeins
sœra skinnið og bera síðan lit í, og
skýrðust þá rúnirnar og geymdust
lengi auðlœsar. Þannig liyggur
hann að Úlfljótslög hafi verið
skjalfest.
í upphafi var “Söguöldin” á ís-
la^ndi. Þeim mönnum, sem lifÖu hér
J>á, var svo farið, aÖ þeir lögíSu alt
á minnið, lögin, vísur, kvæði og at-
burði. Ekkert var fært i letur. En
þetta Paradísarástand stóð aðeins
yfir í tæpa hálfa þriðju öld. Þá
hófst önnur öld í sögu þjóðarinnar
“Ritöldin.” Þá fóru menn að færa
alt í letur, lögin, vísurnar, kvæðin
og sögurnar, sem gerst höfðu á
“Söguöldinni.” — Þetta var og er
kent á íslandi nú, og kölluð vísinda-
lega sönnuð vísindi.
Einstöku menn hafa þó ekki get-
að felt sig algerlega við þessa vís-
indalega sönnuðu skoðun. Þeir hafa
haldið því fram að elstu höfundarnir
hafi að líkindum notað rúnaletur, en
ekki latínuletur a. m. k. á fyrstu rit-
um sínuím. Síðasti forvígismaður
þessarar skoðunar, hér á landi, mun
hafa vérið Björn M. Ólsen heitinn.
En þótt hann gengi ekki lengra
en þetta, í kenningum sínum um
þetta mál, þá risu menn þó önd-
verðir gegn skoðun hans.
Fyrstur mun hafa riðið úr garði
prófessor G. Storm, i Arkiv f. nord.
Filol. 1885. Hann fordæmir kenn-
ingu Björns og leggur sérstaka á-
herslu á það, að því er virðist, að
“Runeskriftens . . . Redskaber vel
ind til den Tid maa have været Sten,
Træ og skjærende Instrumenter
(Kniv eller Hugjern) ; de der efter
sin naturlige Virkekreds befattede
sig med Runeindskrift var ....
snarere Stenhuggere og Træskjer-
ere . . . end Præsterne” o. s. frv.
Næstur honum kemur fram á
sjónarsviðið Finnur Jónsson árið
1886 í formálanum fyrir I. og II.
málfræði ritg. í Sn. Eddu. Kring
um 1890 taka svo O. Brenner og
Maurer í sama streng og þeir G. St.
F. J-, en færa ekki fram nein rök,
ný né gömul.
Einnur Jónsson telur sig aftur á
móti hafa 5 röksemdir fram að færa
gegn skoðun Björn M. Ólsens.
1. Það, að engar rúnaristur sé
til, á íslandi, eldri, en frá ca. árinu
1300, og að nokkrar, að mestu leyti
apokryfar sagmr um “rúnakefli”
sýni, að rúnir hafi yfirleitt verið
mjög lítið notaðar á Islandi, þótt
menn hafi auðvitað þekt þœr. Vegtw
þessa se það osennilegt að menn
hafi byrjað alt í einu að rita heilar
bœkur með rúnum.
Sannfærandi er þessi röksemd
ekki, því að henni virðist auðsnúið
á þann veg, að ósennilegt sé, að
menn hafi “alt í einu byrjað að rita
heilar bækur” með latínuletri, eink-
um þegar þess er gætt, að menn
þektu alment alls ekki latinu letrið,
heldur rúnirnar, og að engar jafn
vel “apokryfar” sagnir eru til um
latínuleturskefli eða blöð i sögun-
um. Eru jolakertin, sem loguðu í
fyrra hugarburður einn, vegna þess
að þau eru ekki enn við líði ?
Mann furðar á að sjá slíkar rök-
semdir bornar fram í alvöru, en ekki
á hinu að Verner Dahlerup, sem
undirritar formálann með Finni,
tekur það fram, að hann hafi ekki
verið meðsemjandi hans, að þess-
um hluta formálans, sem hefir að
geyina röksemdir Finns.
2. Það, að rúnastafrofið var að
cins 16 stafir gerði það óhœfara til
notkunar en latínuletrið, sem fleiri
raddstafir voru í.
Til þess að rita islenzku, eftir
okkar kröfum til stafsetningar, voru
bæði stafrofin lítt hæf. Hinsvegar
voru fastar hefðbundnar reglur um
það hvernig rúnastafsetning skyldi
vera og rnenn þektu rúnir og gátu
því með fyrirhöfn komist fram úr
því, sem ritað hafði verið með rún-
um. En um stafsetningu með
latínuletri hafði aftur á móti engin
hefð getað myndast þar sem það var
nýtt fyrirbrigði — hér við bætist,
að stafina þektu aðeins fáir menn,
en það virðist til lítils gagns að rita
bækur með letri, sem enginn kann
að lesa.
Þó virðist ágreiningur ekki hafa
verið um það, að taka latínuletrið,
en það var ekki nóg. Það þurfti
að bæta við það fjölda tákna yfir
íslenzk hljóð. Vandinn var að finna
þau og kenna mönnum að nota þau.
Það varð að búa til nýtt islenzkt
stafrof, sambland af nýjum stöfum
og gömlum leturtegundum, og það
tókst. Að nota það við frumsamið
efni, hefir ekki verið afarerfitt fyrir
höfunda. Hitt, að snúa rúnaristum
til hins nýja stofrofs, 'hefir að því
er virðist, verið miklu erfiðara vegna
þess, að rúnastafsetning var mjög
ónákvæm, þótt það bætti úr, að hún
var eftir föstum reglum gerð. Af-
ritarinn varð samt að ráða rúnirnar,
og breyta imiklu frá því, sem í rúna.
ritinu stóð. Hvort breytingar af-
ritarans yrði réttar var undir hæl-
inn lagt; það fór eftir greind hans,
skilningi og vandvirkni. Glundroð-
inn, sem er á stafsetningu, sérstak-
lega vísanna í handritunum, sýnir,
að þetta hefir verið örðugt. — En
einmitt þessi glundroði sýnir betur,
en alt annað, að forfeður handrit-
anna, sem við þekkjum, eru rúna-
handrit. Það t. a. m., að sama orð í
vísu, sem er t. d. til í 4 eða 5 hand-
ritum, er i engu þeirra ritað eins (í
einu er t. d. tvöfaldur samhljóðandi,
öðru einfaldur, í því þriðja er ritað
u, i fjórða y og fimta o alt e. t. v. í
sama orðinu), það verður því að
eins skiljanlegt, hafi afritararnir
haft fyrir sér rúnastafi og snúið
þeim til latínu eða ísl. leturs. Þeir
ráðu rúnirnar á sinn veg hver og
notuðu þá stafsetningu, sem þeir
hugðu ráttasta. Óbundnu máli, sem
þeir skiidu, var ekki jafn erfitt að
komast fram úr.
3. Að prestum, sem, þá voru
einir um að rita bœkur, hafi verið
það hœgðarleikun að rita bækur með
því að nota latneskt stafrof og að
bækur ritaðar með rúnum niundu í
augum prestanna hafa haft “af-
skrœkkende udseende.”
Um það, hvort prestar einir hafi
fengist við að rita bækur, veit og
vissi enginn neitt, hvorki F. J. né
aðrir.
Að prestar hafi verið “skrekkað-
ir” við útlit rúnabóka er vist eintóm
ímyndun. Ólafur hvíta skáld t. a. m.
var prestvígður, en hefir þó kynt sér
rúnir. Hinu er svarað undir 2. lið.
4. að eins og prof. Storm hafi
sannað hafi menn í Noregi þegar í
kringum árið 1100 ritað nokkur lög
með latneskum bókstöfum og að
ekkert sé sennilegra, en að íslend-
ingar hafi hermt það eftir Norð-
mönnum.
Ágiskanir um, hvort heldur er
eftirhermur eða annað, teljast ekki
til sannana, en jafnvel þótt hið gagn.
stæða ætti sér stað, þá væri þetta
sönnun sem sannaði ekki neitt.
5. að Ari fróði nefni íslensku
lögin og rif sín “bók,” sem eiginlega
eigi að mcrkja “latnesk bók.”
Þetta er svo óákveðið að erfitt er
að henda reiður á því. í íslendinga-
bók Ara eru nefnd Úlfljótslög, Víg.
slóði og “lög” (alment) en hvergi
get eg fundið þar að þau séu nefnd
“bók.” Hinsvegar hefi eg séð þar,
að það nýmæli hafi verið gert að
lögin skyldi skrifa á bók, en það
virðist mér merkja annað. íslend-
ingabók endar með orðunum: “hér
lycsc siá bóc” og í formálanum er
hún líka nefnd svo og virðist það
vera fullkomið réttnefni á þessari
útgáfu hennar.—Hvort það aftur á
mófi megi teljast réttnefni á riti því,
er hann “görþi fyrst” skal eg láta
ósagt.
Þessi 5. röksemd sannar ekkert,
og á í því efni sammerkt við hinar.
I Egilssögu er sagt frá því að
Þorgerður Egilsdóttir hafi boðist
til að rista Sonatorrek á kefli. í Ark.
f. n. Oldk. 1910 gerir F. J. úr orðinu
kefli, “rúnakeíli,” og telur, að því
er virðist, að rúnir sé skornar í yfir-
borð þess. Af þessu er það ljóst, og
af orðum G. Storms, hér að framan,
að þeir hyggja báðir, að rúnir verði
ckki rístar á annað en tré, grjót og
líklega málm, vegna þess að þeir
munu hafa séð rúnir á þessum efn-
um. En þetta er hinn mesti mis-
skilningur. Það má rísta rúnir á
skinn svo, að þær sé vel læsilegar,
en hér við bætist það, að það er
mjög fljótlegt að lita stafina, eftir
að þeir hafa verið rístir, svo, að
þeir verði jafn skýrir og skrifaðir
stafir.
Eg hefi reynt þetta sjálfur, og
menn geta sannfært sig um það
sjálfir, svo að um þetta er engum
blöðum að fletta; en að eg réyndi
það kom til af því, að þegar eg sá
þessi ummæli G. St. og F. J., þá
komu mér í hug ummæli, er eg hafði
heyrt þegar eg var barn eða ungl-
ingur, austur á Fljótsdalshéraði, um
það hvernig galdrastafir væri gerðir.
Þau voru á þessa leið: Stafina átti
að rista á kefli 2 dögum áður en
tungl varð fult. Síðan, var núið
með galdradufti yfir stafina. Vot-
um dúk skyldi síðan vefja utan um
keflið og þurka alt í rúmi galdra-
mannsins, þangað til tungl varð
nýtt. Á hverjum degi átti að gera
Þórsmerki yfir keflinu. Þá skyldi
taka blaðið af keflinu og koma því
fyrir í rúmi þess, sem fyrir galdr-
inum átti að verða, og án hans vit-
undar. Þegar sagt er að menn “riti
á hné sér,” er ekki átt við það að
þeir skrifi á sjálft hnéð, heldur hitt,
að þeir noti það sem skrifborð.
Sama m.un, a. m. k. oft, vera átt við,
þegar sagt er að “rúnir hafi verið
ristar á kefli.”
Keflið er mjög þægilegt skrif-
borð; maður heldur með vinstri
hönd i annan endann, en skorðar
hinn í olnbogabótinni. Hægri hönd-
ina, sem heldur á hnífnum, hvílir
maður á brjóstinu, og hana þarí
ekki að hreyfa úr stað, þvi að það
má láta keflið leika við hnífsoddinn
fram og aftur og útávið þegar ská-
strik eru ríst. Það er óþarfi að rista
djúpt, — nóg að skera í gegnum
yztu lög yfirhúðarinnar á skinninu,
sem er spítt á keflið, en bezt er þá
að væta skinnið með vatni, þegar
rístunni er lokið, og þurka skinnið
fljótt við hita svo að skorurnar
glennist í sundur og taki betur við
galdraduftinu, sem virðist hafa ver-
ið smámuldar jurtir, sem hafa í sér
litarefni; en blástein má einnig nota
og þá sennilega einnig leir eða ryð.
Til þess að væta galdraduftið má
nota amimoniak-blöndu. Menn hafa
því haft ráð á öllum hlutum, sem til
þess þarf að lita stafina, því að þótt
menn hafi ekki þekt ammoniak, þá
höfðu þeir við hendina hina þjóð-
legu sápu, keituna.
En þótt ekkert sé því til fyrir-
stöðu teknískt séð, að menn hafi
litað rúnaristur á skinni, þá er ekki
þar með sannað að menn hafi gert
það þótt munnmælin virðist svo
forn að þau hafi geymst frá heiðni í
minni manna. Egil! Skallagríms.
son kveðst “rjóða spjöll” (orðin), í
blóði og það er einnig hægt að lita
stafina á þann hátt. — Hins vegar
er það ekki ósennilegt, að það sé
einmitt þetta, sem nefnt var “að
fáa” (lita eða mála) rúnir, og að
aðferðin sé jafngömul rúnaletrinu;
líkl. er að mest hafi verið ríst á
skinn, þótt þau handrit sé nú öll
glötuð, og aðeins finnist nú rúnir
á hlutum, sem voru úr endingarbetra
efni, en sem þá var undantekning að
ritað væri á, vegna þess að ]>að var
seinlegra og hlutirnir óþægilegri i
vöfunum. Eftir nokkur þúsund ár
verður tæplega fil mikið af bókum
frá nútímanum, en vera má, að
steinar og málmplötur með voru
letri og mannanöfnum finnist einnig
þá í jörðu.
Hinu, að menn hafi krotað á skinn
rúnir, án þess að lita þær, virðist
aftur á móti örðugt að mótmæla, ef
menn taka nokkurt t»Ilit til heil-
brigðrar skynsemi. Það er óhugs-
andi, að menn hafi í 250 ár búið við
lög, sem 'hvergi voru geymd annars-
staðar en i heila lögsögumannsins
eða trúað honum svo vel um ráð-
Vendni 0g minni að honum gæti ekki
skeikað.
Nauðsynin á því, að geta séð það
svart á hvítu hvernig lögin hljóðuðu
var of rík til þess, að ekki heimsk-
ari mönnum en forfeðrum okkar
kæmi ekki til hugar að krota með
hníf á skinn, eins og þeir gerðu, t.
a. m. á tré o. fl. Andmsélendur þessa
ENDURVEKIÐ ÆSKUí'JÖRIÐ
NUGA-TONE er dásamlegt metSal
fyrir sjúkt og lasburða fólk. Eftlr
vikutlma, eða svo, verður batans vart,
og við stöðuga notkun fæst góð heilsa
Saga NUGA-TONE er einstæð I sinni
röð. Miljónir manna og kvenna hafa
fengið af því heilsu þessi 45 ár. sem
það hefir verið I notkun. NUGA-
TONE fæst I lyfjabúðum. Kaupið að-
eins ekta NUGA-TONE, því eftirlíking-
ar eru árangurslausar.
Vlð hægðaleysi notið UGA-SOL —
bezta lyfið, 50c.
bera fyrir sig Ara fróða — þessi orð
hans í io. kap. íslendingabókar: “et
fyrsta sumar, es Bergþórr sagþi lög
upp, vas þaf nýmæli gört at lög ór
scylldi scriva á bók” o. s. frv. og
ieir leggja áherzluna á “að skrifa.”
En við þetta er að athuga það,
að ekki er nema hálfsögð sagan. Ari
bætir því við, að þegar lögin 'höfðu
verið endurskoSuð og löguð að
‘umbráþi” “spackra manna” þá
scylfdi þait segja upp et næsta
sumar eftir í lögrétto,” og þetta var
gert “af kennimönnum of sumaret
epter.” Öllum meðhaldsmönnum
jeirrar skoðunar, að þetta hafi verið
í fyrsta sinn sem fariÖ var eftir
letruðum lögum hér, kemur saman
um það, að kennimönnum hafi verið
falið þetta starf, á alþingi, sökum
þess, að aðrir hafi ekki kunnað að
lesa það sem skrifað var í bókina.
M. ö. o. að kennimenn segja upp
lögin merkir hér að þeir hafi lesið
þau upp úr lögbókinni. En sex lín-
um áður segir Ari um Bergþór, að
hann hafi sumariÖ áður gert ná-
kvæmlega það sama og kennimenn-
irnir. — “Bergþórr sagþi lög upp,”
m. ö. o. Bergþór las upp lögin, en
ekki úr bók, heldur af lögskránum
—húðunum, sem lögin voru ríst á
með rúnum. Það þýðir ekki fyrir
neinn að ætla sér að telja skynbær-
um mönnum trú um það, aS Ari á
fyrri staðnum haldi því fram að
Bergþór hafi þulið lögin utan bókar
(skjala/<n<yf), en á síSari staðnum,
aS lögin hafi verið þulin upp af
kennimönnum, samkvæmt því, sem
bókinni stóS. A meðan Ari skrifar
6 línur skiftir hann ekki algerlega
um skoðun á því, hvað orðin “að
segja upp lög” merkja.
Á öðrum stað (2. kap.) segir Ari
frá því, aS Úlfljótur “hafþi lög út
hingat ýr Norvegi.”
Þótt það virSist nærri því óskilj-
anlegt, virðist þó svo sem margir
hafi lagt þann skilning í þessi orð,
að Úlfljótur hafi komið út hingað
meS lögin í kollinum að eins, en ekki
rituð.
Ekki mun þó þessum mönnurn
koma til hugar, að forsætisráðherr-
arnir fari með lög frá Alþingi á
konungsfund og hafi þau að eins í
kolIinum,-])ótt ekki sé það tekið fram
í fréttinni að lögin, sem þeir höfðu
með sér, hafi verið prentuð á pappír.
Hversvegna á endilega að snúa út
úr orðum Ara og gera úr þeim
heimskulegan þvætting? þótt hann
hagi orðum sínum samkvæmt eðli-
legri málvenju á öllum timum, og
telji óþarft að gera ráð fyrir, að
Iesendur sínir sé verri en Bakka-
bræður.
Samkvæmt framanskráðu er það
Ijóst:
I. að Aðri segir það hvergi að
ekkert hafi verið fært í letur á Is-
landi fyr en veturinn 1117-18 er lög-
in voru skrifuð.
II. að hann segir í rauninni þvert
á móti, að lögin hafi verið færð í
letur, og þá auðvitað með rúnaletri,
ef ekki er snúið út úr orÖum hans,
heldur lagður sá skilningur í þau,
sem þau, samkvæmt almennri mál-
venju og heilbrigðri skynsemi, hafa.
III. að ýms orð í málinu (lög-
skrá, hirðskrá, að skrá) tiltaka
beinlínis efnið sem letraÖ var á.
IV. að hver maður getur sann-
fært sig um það að auðvelt er að
rista rúnar á þetta efni.
V. að það er óhugsandi að menn
í meira en 200 ár hafi getað búið
við það að hafa ekki skráð lög.
VT. að hin -fornu handrit bera
þess órækan vott að þau eiga rúna-
handrit að forfeðrum.
En öllum má vera það ljóst, að
skoðun Björns M. Ólsens, var ekki
sigurvænleg á íslandi, þar sem hún
færði mönnum engin þau verðmæti
er í askana yrði látin, og gerði, auk
þess, þær kröfur til manna, að þeir
færu að hugsa, álykta og dæma
sjálfir um það hvað rétt myndi vera,
eða rangt.
Að hugsa og álykta hefir í för
með sér áreynslu og tímaeyðslu, sem
bezt er að losna við, ef mögulegt er.
Hitt, aS trúa því, möglunarlaust, er
manni var kent, er maður var barn,
var sannarlega fyrirhafnarminna.
Auk þess, hvert gagn er mönnum að
því að vita rétt, ef menn fá ekki svo
mikið sem brjóstsykurmola fyrir ó.
makið, sem það veldur manni, að
komast að hinu rétta?
Mundi saujSkindin sælli, þótt hún
fengi að vita, að hún væri skyld
hinum klaufdýrunum ?
Vissulega yrði hún miklu ósælli.
Slík þekking myndi aðeins leiða yfir
hana sama ófarnaðinn, sem kynnin
af ávöxtum skilningstrésins góðs og
ills, leiddi yfir mánnkindina.
Ætla má því, að það sé eins kon-
ar varúðarráðstöfun gegn nýju
syndafalli. hér á landi, að mönnum
er kent það, í hinni nýju útgáfu
Egilssögu (Rvik 1933), að hinn svo-
kallaði “höfundur” hennar hafi
stuðst við þrenskonar heimildir er
hann samdi söguna. Þessi heimilda
þrenning verður í höndum útgef-
andans að: 1. munnmælum, sem
voru óskrifuð, 2. munnmœlum, sem
voru nýlega skrifuð (af Ara) og 3.
munnmælum um vísur, sem Egill
hefði ort, og menn þóttust kunna
(en voru mjög bjagaðar), þegar
sagan var samin.
Eins og höf. Eglu, skorti Ara all-
ar skriflegar heimildir, eftir skoðun
útgefandans. Þar af leiðandi hygg.
ur hann réttara timatal það, er P.
Wieselgren byggir á því, að aðeins
ein orusta geti hafa verið háð við
Vínu og svo á írskum frásögnum um
enska viðburði, sem Englendingaí
telja þó bæði magra, fáskrúðuga og
ónákvæma um þetta tímabil. Eg
get þessa vegna þess, að sett var
ofan i viÖ Guðbrand Jónsson nýlega,
fyrir það, að hann hafði hundsað
algerlega tímatal P. Wieselgrens,
þótt hann virðist ekki eiga skyldar
ákúrur fyrir þetta.—Lesb. Mbl.
Vísindin
Vísindin eru það fullkomnasta,
sem efnisheimurinn hefir yfir að
ráða, og sýnir framþróun, þroska og
fullkomlegleika mannssálarinnar.
Þar er alt á fleygiferð, alla tíð, eftir
leit þekingarinnar. En er það ekki
eftirtektarvert og óskiljanlegt, hvað
öll mannanna vísindi og þekking,
starfar að mestu leyti í efninu einu.
(efnisheiminum). Að minsta kosti
hvað vestænu þjóðflokkana snertir.
Þeir hafa verið að kíkja upp í
tunglið og stjörnurnar við og við;
en eg held að við hérna niðri séurn
nokkurn veginn í því sama ástandi,
eins og þó það hefði aldrei verið
kíkt þarna upp. Annars treysti eg
mér ekki að fullyrða neitt um það,
svo eg kýs heldur að halda mig við
jörðina. — það er einn þáttur vís-
indanna, sem mig langar til að minn-
ast á: læknavísindin. Eins og allir
vita, eru læknavísindin á því full-
komna þroskastigi. Þar er alt lagt
í sölurnar, sem krefst meiri þekking-
ar. Þar er ekki um neina kyrstöðu
að ræða. Læknarnir hafa aldrei
neitt það sem heitir að vera búnir
með námið. Þeir fá alt af ný og
óþekt viðfangsefni að glíma við, því
nógir eru sjúkdómar og eyðilegg-
ingar í öllu því dauðlega og 'hverf-
ula, þar á meðal er mannslíkaminn,
þetta æðsta áhald eða verkfæri í
efnisheiminum. Þessi sjáanlegi lík-
ami, sem við störfum í hér er að-
eins bústaður eða verkfæri þess
innra manns. Þó þessi líkami
mannsins sé ekki meira virði, dauð-
legt og eyðanlegt efni, eru lækna-
vísindin i stöðugri leit með vaxandi
þekkingu að varðveita þennan bú-
stað vorn frá öllu illu og skaðlegu.
Þvi er verið að leggja svo mikið til
fyrir þennan líkama, sem virðist
vera svo lélegur og skammvinnur
með öllum mögulegum annmörkum.
Sjúkir, lamaðir, vanskapaðir og alls
konar önnur vansmíði. Alt þetta
þreyta læknavisindin við, með þeirri
íullkomnustu þolinmæði, trúmensku
og þrautseigju. Þarna er hægt að
sjá og finna eðlilegt áframhald og
eðítlegan þroska mannssálarinnar,
þar sem læknavísindin eru að verki.
En nú hefir mannkyninu verið kent
um aldaraðir, að hér sé um meira að
ræða en líkamann. Að maðurinn
hafi nokkuð, sem í daglegu tali er
kallað “sál” eða “andi” sem sé ó-
dauðlegt og eilíft. Sé það rétt, þá
sjáum vér að sá parturinn er heldur
ekki heilbrigður — þjáist af hræði-
legri kvillum, hættulegri og óviðráð-
anlegri en líkamskvillarnir. Hvar
eru læknarnir? Hvar eru læknavís-
indin starfandi i þágu þess “ódauð-
lega manns ?” Á mörg hundruð ára
fresti kemur einn og einn, sem vilja
lækna, sem vilja gefa það sem þeir
hafa eignast af skilningi og þekk-
ingu á hinu eilifa, ódauðlega. En
hvað skeður? Þessir “visindamenn”,
þessir “læknar” erti litið heyrðir, þvi
minna skilið það sem þeir segja.—
Eftir burtför þeirra héðan af jörð-
unni risa upp ýmis konar kennisetn-
ingar, úthrópaðar yfir heiminn af
þeim, sem gefa sig út til að útbreiða
“hans heilaga orð,” mannssálunum
til sáluhjálpar. ■» Svo skiftast “sál-
irnar” í ýmis konar trúflokka, sund-
urliðaðar í ótal “söfnuði.” Flestir
liafa svo þessir “andar” eða “sálir”
sinn eiginn leiðtoga eða “læknir.”
En því miður eru þessi læknavísindi
í sömu “kvíunum” sömu “fanga-
klefunum” sömu “fjötrunum” enn,
síðan á dögum Gamlatestamentisins.
Það er betra að segja minna, að
maður tali ekki af sér; svo eg vil
ekki fara lengra út í vísindin. Lang-
ar mig til að bæta þvi við þessar
linur, að þeir, sem lifa i gereyðing-
ar hugmyndinni (að alt sé búið með
dauða likamans), eiga eftir að taka
betur til starfa, eins og við öll, Þeir
hinir sömu svara því kannske sem
svo: Nógur er tíminn. Eilífðin er
löng. Spiritisminn hefir komið svo
miklu til leiðar, að hann hefir sann.
að þúsundum eða miljónum manna
áframhaldið, í einhverri mynd. En
hitt er víst, að þeir eru ekki tiltölu-
lega svo miklu fróðari en við, þó
þeir séu farnir úr efnislíkamanum.
Því ef maðurinn var ófróður og
Framh. á bls. 7
o<~~n>oQ
Verzlunarmentun
Oumflýanleg nú á tímum!
Vaknandi viðskiftalíf kref st vaxandi vinnukrafts. Við-
skiftavenjur nútímans krefjast sérþekkingar á öllum
sviðum. Þessvegna er verzlunarmentun blátt áfram
óumflýjanleg. Enda er nú svo komið, að verzlunar-
skólanám er talið óhjákvæmilegt skilyrði fyrir atvinnu
við skrifstofu- og verzlunarstörf.
UNGIR PILTAR og UNGAR STÚLKUR, sem ætla
sér að ganga á verzlunarskóla (Business Gollege) í
Winnipeg, ættu að spyrjast fyrir á skrifstofu Lög-
bergs; það verður þeim til dr júgra hagsmuna.
Komið inn á shrifstofuna, eða skrifið
The Columbia Press Limited
TORONTO og SARGENT, WINNIPEG
—>n< >r>< >rw *q<——>r>< ->orrr>or=>o<r=>ocr>ocr>Of—->oe