Lögberg - 31.12.1936, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 31. DESEMBER 1936
5
FUNDAFERÐ
Hftir Einar Sigurfinnsson, Iðu
Stórkostlegar breytingar haía
orÖið á feröalögum hér á landi
seinustu árin, og innan skamrns
mun sá gamli siður að ferÖast á
hestum til þess að heimsækja
vini og vandamenn, algerlega
leggjast niður eins og svo marg-
ar aðrar fornar þjóðvenjur. En
ferðir þessar þóttu jafnan mjög
skemtilegar, og er hér lýst einni
þeirra.
Hann var bjartur og fagur dagur-
inn næsti eftir Skeiðaréttir haustið
J934-
Þennan dag lagði eg snemma
morguns á stað í ferðalag ásamt
konu minni. Ferðinni var heitið
austur í Landeyjar. Þar eru ætt-
ingjar og æskuvinir konu minnar og
þar er hún fædd og alin upp. Fýsti
hana að skoða bernskustöðvarnar og
heimsækja frændur og vini.
Bær minn stendur norðaustan
vert við Vörðufell, skamt þar frá
er Stóra-Eaxá fellur í Hvítá. Land-
fræðilega séð á jörðin að tilheyra
Skeiðunum, en þó er hún talin
í Biskupstungnahreppi.
Við fórum svo sem leið liggur
suður Laxárbakka, fram hjá sand-
græðslugirðingunni hjá Reykjum,
og sáum til Skeiðarétta. Þar var nú
alt kyrt og þögult og ekkert, sem
minti á það f jör, sem þar hafði ver-
ið daginn áður. Svo héldum við
suður Skeið. Þar eru bæir til beggja
handa skamt frá veginum, reisulegir
og vel bygðir. Alllangt fyrir vestan
veginn sézt kirkjan á Ólafsvöllum
og bærinn, þetta höfuðból, þar sem
Ólafur tvennumbrúni “reisti sér
bygð og bú“ á landnámsöld og ligg-
ur í Brúnahaugi undir Vörðufelli.
Syðsti bærinn á Skeiðum heitir
Kílhraun. Þar fórum við heim.
Guðmundur í Kílhrauni er góður
heim að sækja og gestrisinn eins og
fleiri Skeiðamenn, enda tók hann
okkur vingjarnlega, leyfði hestun-
um að bíta í túninu, en leiddi okkur
til baðstofu, þar setn við hvíldum
okkur og þáðum góðgerðir.
Eftir rúmlega kiukkustundar án-
ingu að Kílhrauni lögðum við aftur
á stað. Var nú skamt suður i Fló-
ann og á aðalevginn austur.
Þjórsárbrú, þessi traustlega og
fagra hengibrú, tengir saman Árnes
og Rangárvalla sýslur. Harðsnúnir
stálstrengir eru þandir yfir ár-
gljúfrið og bera þeir brúna uppi, en
undir þýtur áin kolmórauð með
miklum boðaföllum og straumþunga.
Skamt fyrir ofan veginn vestan ár-
innar var bærinn Þjótandi. Eftir
að brúin kom var hann f luttur niður
að veginum og stendur nú rétt við
enda brúarinnar, og ber sitt forna
heiti.
Hinum megin sézt uppi á holti
nokkuru, örskamt frá ánni, húsa-
þyping mikil. Það er Þjórsártún.
Þar reisti Ólafur læknir ísleifsson
nýbýli skömmu eftir byggingu brú-
arinnar, og hefir þar verið ræktað
stórt og fallegt tún. Fyrst var þarna
aðeins lítið hús, en smátt og smátt
var bygt við það kvistir, álmur og
útskot í allar áttir, svo að nú er hús-
ið engu líkt nema sjálfu sér. Þarna
var um tíma mikil gestakoma, al-
mennur funda- og samkomustaður,
og verzlun. Nú er þetta alt horfið
og ekkert eftir nema þetta stóra,
einkennilega hús, mannfátt og
mannlaust stundum, og svo verks-
ummerkin eftir mikið starf og hug-
sjónaríka atorku. Sunnan undir
húsinu er rósagarðar mjög fallegir.
Við héldum áfram austur yfir
Holtin og bar ekki til tíðinda. Aust-
an til í Holtunum er Rauðalækur.
Þar var fyrrum rjómabú. Nú er
það lagt niður eins og flest slík bú,
en í staðinn er þarna komið kaup-
félag.
Holtin eru grösug sveit, hæðir
með stórum mýraflákum á milli.
Austan við Holtin er Ytri-Rangá,
tær með lygnum straumi. Á vestur-
bakka hennar er stór bær, sem heit-
ir /Egissiða. Þar var lengi enda-
stöð póstvagnanna frá Reykjavík.
Síðar kom brú á Rangá og þá var
hún ekki lengur samgöngum til
hindrunar.
Nú taka við Rangárvellir, þurlend |
sveit og vingjarnleg. Eystri Rangá j
skilur Hvolhrepp frá Rangárvöllum..
Hún er brúuð þar sem heitir Djúpa-
dalur. Þar er sláturhús og fleiri
ðyggingar.
Austan við Rangá tekur fyrst við
Hvolsvöllur og sér nú heim að
Hvoli, bæ Stórólfs, hins ramaukna
manns. Þar ólst Ormur hinn sterki
upp. Á Stórólfshvoli er nú kirkja,
skóli, sjúkraskýli og læknissetur, ög
er staðarlegt heim að líta.
Svo liggur vegurinn hjá Eystri-
Garðsauka að Þverárbrú. Skamt
þaðan er bærinn Dufþekja, sem áð-
ur hét Dufþaksholt. Þar bjó Duf-
þakur og eldi grátt silfur við Stór-
ólf. Þangað sótti Ormur heyið, eins
og frægt er orðið og allir munu
kannast við úr þætti hans.
Nú komum við að Þverárbrú.
Hún er lítið eitt neðar en vaðið var
á ánni, á svonefndu Síki. Þar var
oft sandbleytuhætt ef nokkuð fór
út af réttri braut. Þverá er breið
og oft vatnsmikil; því er brúin löng,
bygð á mörgum og sterkum trjám,
sem rekin eru niður í árbotninn. Á
suðurbakka Þverár, skamt frá ánni,
er bærinn Hemla. Þar eru mörg og
stór hús og staðarlegt heim að líta.
Nú héldum við ekki þjóðveginn
lengur, heldur stefndum vestur með
ánni til Bakkabæja, en svo eru
nefndir nokkrir bæir sunnan Þver-
ár, og tilheyra þeir Rangárvallasveit,
þótt legu sinnar vegna ætti þeir að
tilheyra Landeyjasveit. Væri að öllu
leyti eðlilegast að Þverá skifti
hreppum.
Leið okkar lá út Þverárbakka
fram hjá eyðibænum Skeiði. Sá
bær lagðist í eyði vegna vatnagangs
úr Þverá. Næsti bær er Uxahrygg-
ur. Allsstaðar með bökkunum hefir
sandur og jökulleir fylt alla skorn-
inga, svo að alt er rennislétt og mjög
grösugt. Hefir Þverá gert hér stór-
feldar jarðabætur, en ekki var
björgulegt að vera hér eða litast um
á meðan jarðabæturnar voru gerð-
ar. Vatnið var svo háttí ánni, að
hún flóði yfir bakkana með miklumi
flaumi og framburði af sandi og
leðju. Bæir lögðust í auðn og all-
stór hluti sveitarinnar virtist í helj-
ar greipum. Svo var hafist handa
This advrertisement is not inserted by the Government Líiquor Control Commission. The
Commisslon is not rosponsiblc for statements made as to the quality of products advertised
og tekið að hlaða í vatnsrásirnar og
mesti vatnsaginn náðist af. Og
smám saman greru sandleirurnar
upp og góð engjalönd urðu fljótt
þar. Þegar fjar dregur ánni er
mjög blautt og gljúpur jarðvegur.
Landið er hallalítið og vantar því
afrensli.
Skamt suður í mýrinni er bærinn
Galtarholt. Þangað var nú ferðinni
fyrst heitið. Húsfreyjan þar er upp-
eldissystir konu minnar og írænd-
kona. Hún heitir Vilborg, en bónd-
inn Vaknundur.
Dagur var nú að kvöldi kominn
og dagleiðin orðin alllöng. Ekki
þurfti að biðja gistingar í Galtar-
holti; það var eins og við værum að
koma heim. Ilestunum var slept í
túnið, og alt það bezta, sem til var,
i té látið. Þarna vorum við um
nóttina og fram á næsta dag. Þá
tókum við okkur upp og héldum að
Tungu, og fylgdi Vilborg húsfreyja
okkur.
Tunga er nokkuru sunnar og vest-
ar en Galtarholt. Þar býr Ársæll,
röskur maður og ráðagóður. Hann
hefir að sögn, líklega fyrstu manna,
látið tryppi sín reyna reiptog við
eina af hö f uðskepnunum,, og þótt
merkilegt megi virðast mátti Storm-
ur gamli láta í minni pokann fyrir
ofurafli tryppanna. Það er og sagt,
að Ársæll láti hesta sína ganga í
gúmmístígvélum.
Kona Ársæls heitir Ragnhildur og
er æskuvina konu minnar. Varð
með þeim fagnafundur, og ífengum
við þarna hinar ágætústu viðtökur.
Alllangt suðvestur frá Tungu er
hið forna höfuðból Skúmstaðir.
Þar bjó fyrrum Sigurður, sem
margir munu kannast við sem einn
í tölu stórbænda Rangæinga á sinni
tíð. Síðan lagðist þessi jörð í eyði
um tíma fyrir vatnagang og sand-
framburð úr Þverá. En svo flutti
þangað Þorvaldur Jónsson frá
Hemru í Skaftártungu. Eru nú
Skúmstaðir aftur ágæt jörð.
Þorvaldur var kunningi minn
þegar við vorum báðir í Skaftafells-
sýslu og fýsti mig nú að heiimsækja
hann. Ársæll í Tungu reið með
okkur suður að Skúmstöðum, en þá
vildi svo til, að Þorvaldur var ekki
heima. Það var þó ekki lakara að
hitta húsfreyjuna, því að meðal okk-
ar var einnig góð kynning í gamla
daga. Llún heitir Ólöf og er talin
skörungur, enda af slíku bergi brot-
in, þar sem Sveinn læknir og nátt-
árufræðingur Pálsson var langafi
hennar.
Þau Þorvaldur eiga margar dætur,
sem sagt er að vinni jöfnum höndum
að hinum fínustu kvenleguim hann-
yrðum og torfristu og hestatamn-
ingu.
Næstu nótt gistum við í Tungu.
Landeyjar eru umluktar vötnmn
að austan, tjorðan og vestan, og út-
hafinu að sunnan. Þar er sléttlent
og mjög votlent. Landslagið er því
sviplaust þegar aðeins er litið á
næsta umhverfi. Alt er grasi vafið,
en vötnin gera herhlaup við og við
með ýmislegum spellvirkjum. Út-
sýn til fjalla er hin fegursta, I
vestri eru Reykjanesf jöllin og Ing-
ólfsfjall. Svo er óslitinn fjallafaðm-
irm með margbreyttum litbrigðum
og fjarlægðum, unz í austri gnæfa
Eyjaf jöll há og tignarleg, og í suð-
austri rísa Vestmannaeyjar úr sjó,
svipmiklar og fagrar. Til Fljóts-
hlíðar sézt mjög vel, og mun mögum
sem til hennar lítur úr hæfilegri
fjarlægð, verða að taka undir með
Gunnari Hámundarsyni: “Fögur er
hlíðin.”
Já, hún er fögur Fljótshlíðin, og
þetta sunnudagskvöld var töfrandi
fagurt að líta þangað. Sagði fólkið
í Tungu, að nú skartaði hlíðin í sín-
um fegursta búningi.
Næsta dag fylgdi konan í Tungu
okkur að Galtarholti og var komið
að kvöldi er þangað kom. Þar gist-
um við næstu nótt og vorum nú far-
in að hugsa um að halda heim.
Um morguninn var heiðviðri og
um hádegi voru hestar söðlaðir og
lagt á stað. Galtarholtshjónin
fylgdu okkur á leið. Var komið að
Fróðholtshjáleigu. Þar fekk Val-
mundur léðan bát og ferjaði þær
konurnar yfir Þverá, en eg fór með
hestana yfir ána á svo nefndum Ós-
um, fram hjá bænum Móeiðarhvoli,
svo lítinn spöl upp með Eystri-
Rangá og reið vestur yfir hana á
alldjúpu vaði. Hélt eg svo niður
með ánni til ipóts við þau, sem á
bátnum fóru. Þar kvöddum við
Galtarholtshj ónin.
Nú var orðið svo skamt að Odda,
að eg vildi ekki sleppa tækifærinu
að skoða þann fornfræga stað. Nú
situr Oddastað Erlendur Þórðarson,
sköruiegur maður og talinn afbragðs
ræðumaður og góður klerkur á alla
lund.
Þegar við komum heim að Odda
tók frúin á máti okkur af mikilli al-
úð og leiddi okkur til stofu. Þar
var prestur fyrir og gaf sig þegar á
tal við okkur. Að stuttri stund lið-
inni var okkur boðið i borðstofu og
var þar framreitt súkkulaði og kaffi
af mikilli rausn. Mér varð starsýnt
á húsgögnin þarna. Þau voru fög-
ur og traustleg, í samstiltum, sér-
kennilegum stíl. Hafði eg orð á
því við prest, að mér þætti þau
merkileg.
“Þau eru smíðuð af manni hér úr
nágrenninu, og hérna inni í stof-
unni,” svaraði prestur.
Eftir veittar góðgerðir gengu
prestshj ónin út með okkur til að
sýna umhverfið. Var fyrst gengið
upp Gammabrekku. Er hún í hól
norðan við staðinn. Þar varð einu
sinni til ein perlan í íslenzkri ljóða-
gerð, meðan Matthías Jochumsson
var þar. Svo skoðuðum við kirkj-
maa og kirkjugarðinn.
Eftir stutta en ánægjulega dvöl í
Odda var lagt á stað og haldið upp
Rangárvelli og stefnt að Stóra-Hofi.
Sá bær er við Eystri-Rangá, spöl-
korn ofar en Djúpadalur. Þar býr
Guðmundur Þorbjarnarson, góð-
kunningi minn síðan við áttum
heima í Skaftafellssýslu, og þá báðir
starfandi í Góðtemplarareglunni. En
sá félagsskapur hefir meðal annars'
þann kost, að hnýtt eru innan vé-
banda hans vináttubönd, sem oft
reynast haldgóð.
Að Hofi bjó eitt sinn Mörður
Valgarðsson, kunnur öllum þeim,
sem lesið hafa Njálu, en þá bók
eiga allir íslendingar að lesa oft og
vel. i
Degi var tekið að halla er við
komum að Hofi. Húsfrú Ragn-
hildur var úti stödd og bauð okkur
velkomin. Var hestunum slept í
túnið, en við leidd til baðstofu.
Sagði hún, að þar væri heimilislegra
og hlýrra heldur en í gestastofu. Og
þarna vorum við um nóttina i bezta
yfirlæti.
Á Stóra-Hofi er mesti myndar-
bragur á öllu. I kring um bæinn er
mjög þurlent, og grasgefið tún,
fast að húsinu öllum megin. Snotur
skrúðgarður er við hliðið, þar sem
gengið er heim að húsinu. «
Þarna sá eg fleiri vinnuvélar en
eg hefi séð á nokkru öðru heimili.
Hbíýli eru mjög vistleg; þar er að
sjá íslenzka smíði og íslenzkan vefn-
að, einnig sútað skinn á gólfum og
sætum. Og rafmagnið veitir ljósi
i hvert herbergi, ásamt hita til suðu
o. s. frv. Þessu lík þurfa og eiga
öll sveitaheimili að verða, en hversu
langt verður þess að bíða? Ef til
vill finnast ráð til að leiða rafmagn
án þráða frá stórum orkuverum um
hinar dreifðu bygðir, eða á annan
ódýran hátt.
Það var komið að hádegi daginn
eftir er við lögðum á stað heimleið-
ZIGZAG
5
Urvals pappír í úrvals bók
L1
c
[ 1
5'
SVÖRT KÁPA
Hinn upprunalegi þunni vindl-
inga pappír, sem flestir, er
reykja “Roll Your Own’’ nota.
BiðjitS um
“ZIG-ZAG” Black Cover
2 Tegundir
BLA KAPA
“Egyptien” úrvals, h v 11 u r
vindlinga pappir — brennur
sjálfkrafa — og gerir vindling-
ana eins og þeir væri vafðir í
verksmiðju. Biðjið um
“ZIG-ZAG” Blue Cover
is, og vildi þó húsfreyja að við
værum þar um kyrt.
Var nú haldið sem leið liggur á
þjóðveginn hjá Strandasíki. Þar
rétt hjá er Strönd, barnaskóli Rang-
vellinga.
Þegar út yfir Þjórsá er komið er
bær skamt frá ánni, sem heitir
Skálmholt. Þar fórum við heim,
hvíldum hestana og okkur stundar-
korn og drukkum þar kaffi.
Frá Skálmholti var nú stefnt upp
til fjalla. Var þá farið að þykna í
lofti og komin rigning um kvöldið,
er við náðum heim.
Þar með var þessari ferð lokið.
Hafði hún að öllu leyti verið
skemtileg og upplífgandi. Fátt er
meir hressandi eða skemtilegra en
að ferðast um fögur héruð á góðum
hestum og mega haga ferðalaginu
eftir eigin geðþótta.
Ó, ferðalífið frjálsa,
hve fagnar hjartað þá
er gyllir hnúk og hálsa
in hýra sólarbrá,
segir skáldið, og munu margir sanna
það.—Lesbók Morgunbl.
Dagbókarblöð Reyk-
víkings
Sjómenn hafa löngum verið taldir
allra manna hjátrúarfylstir, en nú
hafa flugmenn einnig fengið þetta
orð á sig.
Undantekning er þó Ameríku-
maðurinn Edward Blockhead, sem
hefir fallhlífastökk að aðalatvinnu.
Nýlega átti hann að sýna listir
sínar á stóru flugmóti. Daginn áð-
ur en sýningin fór frami braut hann
allar þær reglur, sem hjátrúarfult
fólk hefir sett sér til að verða ekki
fyrir óhappi. Hann speglaði sig í
brotnum spegli og um leið og hann
settist að mat sínum velti hann salt-
bauknum. Hann gekk undir alla
stiga og palla, sem hann sá reista
upp við hús og blátt áfram elti
svarta ketti til að verða á vegi þeirra.
Alt þetta gerði hann til að sanna að
hann væri ekki hjátrúarfullur.
Sýningardagurinn rann upp og
Blockhead stökk út úr flugvél með
fallhlíf og gat ekki breitt hana út.
Áhorfendur þóttust ekki í nokkr-
um vafa um að hann myndi bíða
bana. Menn voru ekkert hissa á
þessu eftir hvernig hann hafði hag-
að sér daginn áður.
En Blockhead lifir góðu lífi enn
þá. Hann var svo heppinn að detta
niður í sandgryf ju, án þess að meiða
sig hina minstu vitund. Nú er sagt
að hann sé orðinn afar hjátrúarfull-
ur.
Frægur ræðismaður, sem nýlega
hafði verið sæmdur krossi i þriðja
skifti, var spurður að því hvernig
menn færu að því að fá krossa.—
Það er afar auðvelt mál, svaraði
ræðismaðurinn. Annan krossinn,
sem eg fekk, fekk eg vegna þess að
eg hafði áður verið sæmdur krossi.
Þriðja krossinn fekk eg vegna þess
að eg hfaði fengið tvo áður, og þann
fyrsta vegna þess að eg átti engan.
Fulltrúi ítala í Olympíunefndinni
hefir stungið upp á því að tennis
verði ein af þeim íþróttum, sem
kept verði um á Olympíuleikjum í
framtíðinni. Það er talið líklegt að
þetta verði samþykt, enda ástæðu-
laust að láta ekki keppa í tennis á
Olympíuleikum eins og í hverri
annari íþrótt.
I grísku læknablaði segir tann-
tæknir einn frá sjúklingi, sem hann
hefir haft til meðferðar.
Sjúklingur þessi hefir 55 tennur.
Að öðru leyti er hann hinn hraust-
asti, hefir góða matarlyst, tyggvir
mat sin prýðilega, eins o^ gefur að
skilja, og sefur ágætlega. Aaðeins
eitt hamlar honum. Það er full-
þröngt mn tunguna í munni hans,
og hann á dálitið erfitt með að tala
og stamar.
Fjöldi sérfræðinga hefir athugað
þetta merkilega fyrirbigði,, og þeir
hafa komist að þeirri niðurstöðu, að
þetta lagist með tímanum, auka-
tennurnar muni hverifa þegar stund-
ir líða — tímans tönn muni brátt
vinna á þeim.
Enskur lögfræðingur hefir kom-
ist að þeirri niðurstöðu, að það sé
ekki einn einasti læknir í London,
sem hafi lagaleyfi til þess að standa
lækningar. Til þess að svo sé, þurfi
þeir að fá viðurkenningu biskups, en
því hafi þeir allir gleymt.
Hinn 28. október síðastliðinn átti
“Karl Johan,” aðalgatan í Osló, xoo
ára afmæli. Á þeim degi voru liðin
100 ár, síðan stórþingið fól stjórn-
inni að gera nauðsynlegar ráðstaf-
anir, til þess að akbraut yrði lögð
upp að konungshöllinni.
♦ Borgið LÖGBERG !
^IMWIMIIIIIIIIIlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllM
| THOSE WHOM WE SERVE (
IN THE FIELD OF COMMERCIAL PRINTING
AND PUBLISHING BECOME LASTING FRIENDS |§
BECA USE— |
OVER THIRTY YEARS EXPERIENCE IN ENGRAV- S
ING, PRINTING AND PUBLISHING IS PART OF §§
THE SERVICE WE SELL WITH EVERY ORDER §§
WE DELIVER. . =
| COLUMBIA PRESS LIMITED |
695 SARGENT AVENUE - WINNIPEG - PHONE 86 327