Lögberg - 10.11.1938, Blaðsíða 1

=>1. ÁRGANGUR WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 10. NÓVEMBER 1938 NUMER 45
BÓKMENTAVERÐLAUN VEITT: — Frá vinstri til hægri, Dr. F. J. Pratt, Laura Good-
man-Salverson og prófessor Stephen Lecock. Þessir þrir rithöfundar canadiskir, hafa hlotift
bókmentaverÖlaun rikisstjórans i Canada fyrir beztu bækur, sem út komu hér í landi áriÖ
Í937. íslenzka skáldkonan, frú Laura Goodman-Solverson hlaut verðlaun fyrir skáldsögu
sina “The Dark Weaver.”—
Ávarpsorð til kaupenda Lögbergs
Nœstu viku kemur Lögberg út í nýjum búningi, og
verður þá nákvcemlega í sömu stærð og það var, er það
fyrst, hóf göngu sína, og t sama broti og allur þorri
canadiskra vikublaða nú er. Breytt verður t-il um
letur með það fyrir aitgum, að tryggja kaupendum
eftir sem áður nægilegt lesmál; breytingin dregur
nokkuð úr útgáfukostnaði, og ætti að koma í veg fyrir
árlegan rekstrarhalla, sem orðið hefir útgefendum
næsta tilfinnanlegur. Og með breytingunni má þess
vænta, að framtíð blaðsins verði betur trygð en ella
myndi verið hafa, en slíkt er það megin markmið, sem
stefna ber að sakir íslenzks þjóðernis og íslenzkra
mannfélags samtaka yfir hófuð.
Winnipeg 9. nóvember 1938.
Virðingarfylzt,
Einar P. Jónsson, ritstjóri Ed. Stephenson, frkv.stj.
íslenzkt útvarp fyrsta desember, 1938
1. Inngangsorð: Séra Valdimar J. Eylands.
2. Kórsöngur: Karlakór Islendinga í Winnipeg.
Mr. Ragnar H. Ragnar, söngstjóri
, Mr. Gunnar Erlendsson, píanisti
Mr. Hafsteinn Jónasson, sólóisti
Mr. Lárus Melsted, sólóisti.
3. Ávarp: Dr. Rögnvaldur Pétursson.
4. Ávarp: Dr. B. J. Brandson.
5. Einsöngur: Mrs. Sigríður Olson.,
ÁIiss Snjólaug Sigurdson, aooompanisti
(i. Kvæði: Mr. Einar P. Jónsson.
7. Avarp: Mr. Grettir Leo Joliannson.
8. Kórsöngur: Karlakór Islendinga í Winnipeg.
Eftirfarandi útvarpsstöðvar munu flytja ofangreint
prógram 1. desember, kl. klukkan 17.00 til klukkan 17.30
Central Standard Time.
CJRM Regina, Sask. 540 Kilocycles, Long Wave
(Kl. 4.00 til 4.30 e. h.) >
CJRC Winnipeg, Man. 630 Kilocyclcs, Long Wave
CJGX Yorkton, Sask. 1390 Kilocycles, Long Wave
(Kl. 4.00 til 4.30 e. li.)
CJRO Winnipeg, Man., 6150 Kilocvcles, Short AVave
CJRX Winnipeg, Man. 11720 Kilocycles, Short Wave.
Þess ber að geta
sem gert er
Af tilviljun því nær rakst eg á
atriði, sem mér virðist fréttnæmt,
viðvíkjandi tveimur bændasonum i
hópi Vestur-lslendinga, er ekki
hefir verið getið um í íslenzku blöð-
unum. Þó nokkuð sé umliðið vil
eg geta þess að nokkXi opinberlega,
einkum vegna þess að fréttin getur
haft þýðingu og upphvatningu fyr-
ir aðra og það er í samræmi við
stefnu íslenzku blaðanna að segja
frá því þegar íslendingar leysa eitt-
hvað vel af hendi.
í sambandi við fylkissýninguna í
Brandon hefir síðastliðin 13 ár ver-
ið stofnað til svokallaðs Farm Boys
Camp á hverju sumri í því augna-
miði að þannig mættu unglingar úr
sveitum fá tækifæri til að sýna hæfni
sína í því að dæma um sýningar-
skepnur þær, sem á hverju ári er
íylkt saman til samkepni. En fyr-
irkomulaginu er hagað þannig að
tveir og tveir af drengjum víðsveg-
ar að verða að mynda team og sækja
um það saman að eiga hlut i þessu
Er svo dæmt um það hvar í röðinni
hverjir tveir af drengjunum standi í
þessu hlutverki, að dæma um skepn-
urnar. Þó er líka athugað hvernig
hver fyrir sig hefir sýnt hæfni sína.
Ekki er mér kunnugt um hve
mikil þátttaka íslendinga hefir verið,
í þessari samkepni á liðnum árum,
en á síðasta sumri munu fjórir ís
lenzkir piltar hafa átt þar hlut að
máli. Voru það áttatíu drengir alls,
sem mótið sóttu úr fylkinu öllu. Is-
lenzku piltarnir voru tveir og tveir
saman. Aðrir þessir tvímenningar,
August S. Johnson frá Wapali og
Ernest Eiríkson frá Oak View, urðu
þeir fjórðu í röðinni hvað úrslit
samkepninnar snerti. En August
S. Johnson hlaut viðurkenningu
fyrir að hafa sem einstaklingur stað-
ið hæzt allra (Highest Individual
Aggregate) og fekk silfurmedalíu
sem viðurkenningu þess. Hann hlaut
líka verðlaun fyrir að skara fram
úr í því sérstaklega að dærna um
sláturgripi. — Þessi úrslit hvað
þessa pilta snertir voru þeim mun
merkilegri vegna þess að flestir
piltarnir i samkepninni höfðu hlotið
sérstakan undirbúning undir leið-
sögn æfðra kennara, en íslenzku pilt-
arnir þessir farið þess á mis. Þeir
komu úr skóla lífsins og höfðu á
búum feðra sinna æft þá dómgreind
er þeir sýndu. Þeir höfðu lært
sjálfstæða athugun og hún kom
þeim að liði.
August er sonur Ragnars Johnson
bónda við Wapah og Margrétar
konu hans, en Ernest er sonur Ö!a
Eirikssonar við Oak View og Guð-
rúnar konu hans. Er Wapah vestan-
vert við Narrows við Manitobavatn
en Oak View að austan. Kannast
allir kunnugir við að hinir ungu
menn eru af myndarfólki komnir.
Það skiftir miklu máli hverju sem
menn gefa sig að i lífinu, að eiga
heilbrigðan áhuga á því að setja sig
af skilningi og /dómgjreind inn i
það, sem þeir eru að fást við.
Slíkur áhugi er eitt mesta heilbrigðis
merki, hvar sem er. Það skapar
manndóm hjá ungu fólki og er vörn
gegn þvi að berast aðeins með
sraumi. Sé það rétt að bóndi sé
bústólpi, en bú landsstólpi, er það
mikils um vert að sveitaunglingar
eignist þessa heilbrigðu afstöðu
gagnvart umhverfi sínu og starfi.
Það skapar þroskaðan bændalýð,
sem leggur til traustan grundvöll
hverju þjóðlífi. Þessir piltar hafa
gengið á undan. Aðrir þurfa að
sýna sama hug.
K. K. Ó.
A HEIMLEIÐ
. .af Frónsfundi 24. október 1938..
Þakkir geldur grúi manns,
gleðikveldi fagnar.
Brendur eldi áhugans
undrum veldur Ragnar.
Páll Guðmundsson.
Látinn er fyrir nokkru vestur á
Kyrrahafsströnd, Einar Grandy,
fyrrum bóndi að Wynyard, Sask.,
hinn mætasti maður, hniginn að
aldri. Meðal barna hans er kona
Dr. Jóns Árnasonar i Seattle.
SIGURBJÖRN SVEINSSON
BITHÖF. BA RNANNA
SEXTUGUB
Einhver allra vinsælasti rithöf-
undur þjóðarinnar, — höfundur
“Bernskunnar” og margra annara
barnabóka, Sigurbjörn Sveinsson,
fyrrum kennari i Vestmannaeyjum,
er sextugur í dag.
Sigurbjörn er af fátækum for-
eldrum kominn, ættaður úr Húna-
vatnssýslu, og ólst upp á hrakning-
eigi við hendina nema ófullkomnar
og óljósar fréttir af Þjóðþingskosn-
ingum þeim, sem fóru fram i-
Bandaríkjunum á þriðjudaginn.
Republikana flokknum sýnist hafa
unnist þó nokkuð á, þó flest bendi
til þess að Demokratar hafi áfram
meirihluta í báðum deildum þings.
Herbert Lehman, ríkisstjóri i New
York var endurkosinn af hálfu
um. Eftir fermingu nam hann skó-1
smíði og settist að á Akureyri sem
handverksmaður.
Árið 1906 tók hann að skrifa J
bernskuminningar sinar, og fékk |
þá hugmynd eftir að hafa lesið ^
þýdda barnasögu. Birtust þessar
bernskuminningar í 1. hefti “Bernsk-
unnar.” En efni í siðara heftið
safnaði hann um land alt.
Það er víst óhætt að segja, að
“Bernskan” sé vinsælasta barnabók,
senr komið hefir út á íslenzku, en
ekki færði hún höfundinum auð né
veraldleg gæði, þvi að árið 1908
flosnaði hann upp af Akureyri og
flutti til Reykjavíku'r blásnauður.
Gerðist hann þá kennari við barna-
skólann hér. Hélt hann þeirri stöðu
þar til 1019, er hann sagði henni
upp. Fluttist hann þá til Vest-
mannaeyja og stundaði barnakenslu
þar til ársins 1932, en þá lét hann
af störfum sakir heilsubrests.
Sigurbjörn hefir samið margar
I barnabækur, en siðasta verk hans,
sem birst hefir, er Þingvallaþula
sem ort er í tilefni af Alþingishátið-
inni og kom út í sunnudagsblaði Al-
þýðubláðsins.
Hinir fjölmörgu lesendur Sigur-
bjarnar Sveinssonar munu hugsa til
hans með hlýju og þakklæti á sex-
tugsafmælinu.
Demokrata, þó víst megi telja að
Republikanar nái umráðum yfir
ríkisþinginu þar með meirihluta i
báðum deildum þess. Lafollette
verður undir við ríkisstjórakosningu
i Wisconsin, en Senator Nye er tal-
in vís endurkosning í North Dak-
ota. Óvíst er enn um úrslit í Minne-
sota, líklegt talið að Farmer-Labor
samfylkingin undir forustu Bensons
ríkisstjóra standi þar höllum fæti,
eða jafnvel bíði ósigur.
Mannfagnaður
Vinir og vandamenn hjónanna
Bjarna Jóhannesosnar og Guðríðar
konu hans, söfnuðust fjölmennir
saman á heimili systur hans og
tengdabróður, Mr. og Mrs. Halldór
Anderson í Árborg, þann 17. sept.,
að aftni dags. Tilefnið var að sam-
fagna Jóhannessons hjóunum, er
giftust s.l. vetur. Hið fagra heim-
ili Andefsons hjónanna var þétt-
skipað af fólki, nágrönnum og vin-
um úr Árborg og Geysir umhverfi.
Séra Sigurður Ólafsson 'hafði orð
fyrir gestum og bauð fólk í nafni
húsbænda velkomið á heimilið. Sam-
eiginlega voru sungin ýms íslenzk
ljóð. Lék Miss María Bjarnason
undir. Frú Ingibjörg J. Ólafsson
ávarpaði Mrs. Jóhannesson nokkr-
um orðum, vék hún í máli sínu að
starfi konunnar á björtum og dimm-
um dögum. Bauð hún Mrs. Jó-
hannesson velkomna fyrir eigin
hönd og kvenna í þessu umhverfi,
og árnaði henni og heimili hennar
og eiginmanni allra heilla. Voru
þá söngvar sungpnir. Þá talaði Gest-
ur bóndi Oddleifsson fyrir minni
Bjarna bónda, fyrir eigin hönd og
fólks í umhverfinu. Þakkaði 'hann
samvinnu, dugnað og drenglyndi, er
árin liðnu hefðu leitt i ljós, sem á-
berandi einkenni hans.
Síðar, eftir að fleiri söngvar
höfðu verið sungnir var hjónunum
afhent gjöf frá viðstöddum vinum
og vandamönnum, var gjöfin vand-
að útvarpstæki. Gat veizlustjóri
þess að það ætti að færa hjónunum
og heimili þeirra gleði og setja þau
á köldum vetrardögum í samband
við umheiminn. Talaði hann um
gildi þess að eiga sumar sér í sál
þótt vetur kæmi, er ávalt ætti þó
vor sér í fylgd.
Var svo sezt að ríkulegum veit-
ingum og ljúfu samtali og naut fólk
sin vel. Bjarni bóndi er sonur
Guðbrandar Jóhannessonar fra
Dönustöðum í Dalasýslu og látinn-
ar konu hans. Halldóru Bjarnadóttir
frá Knarrarhöfn við Hvammsfjörð.
Er Guðbrandur enn ern sem ungur
væri, mikill að vallarsýn og fróður
um margt.
Bjarni hefir ávalt með föður sín-
um verið og verið 'honum önnur
hönd, er hann maður vasklegur og
karlmannlegur, fáorður og dreng-
lundaður. Guðriður Jónsdóttir kona
hans er ættuð frá Galtarholti í Borg-
arf jarðarsýslu, átti hún unt mörg ár
heima i Winnipeg. — Af nánustu
skyldmenum Bjarna voru, auk föð-
ur hans og systkina, sem þegar eru
nefnd, Jóhanna Aðalheiður, Mrs.
Wilkie, sem er búsett i Winnipeg.
Á krossgötum
Aðalslátrun hjá Sláturfélagi Suð-
urlands er lokið fyrir nokkru .Besta
jafnaðarþyngd dilka sinna, af öllum
þeim, sem ráku sláturfé sitt til Slát-
urfélagsins, fékk Torfi Jónsson
bóndi í Gilstreymi í Lundarreykja-
dal. Lömbin voru alls um 65 og
meðal kroppþungi þeirra 35J4 pund.
Næst vænst lömb átti Einar Hall-
dórsson bóndi á Kárastöðum í Þing-
vallasveit, og hefir áður verið frá
því skýrt. Hinn þriðji i röðinni
mun vera Davíð Björnsson, bóndi á
Þverfelli í Lundlarreykjadal, með
nær 35 pund.
♦♦♦♦♦
Samkvæmt heimildum Ingólfs
Davíðssonar grasafræðings lét at-
vinnudeild háskólans í vor sá kart-
öflum af öllum þeim tegundum, sem
Grænmetisverzlun ríkisins hafði á
boðstólum, í allstóra tilraunareiti.
Eru nú fengnar niðurstöður af þess-
um tilraunum. Nokkrar tegundir,
Akurblessun (Ackersegen), Deodora
Jarðargull (Erdgold) og Webbs,
gáfu elleffalda uppskeru, Alpha og
| Eyvindur gáfu nífalda, en önnur af-
| brigði 4—8 falda uppskeru. Grös
^ allra hinna beztu tegunda, að Webbs
undantekinni, stóðu iðgræn, þegar
tekið var upp úr görðunum. Jarð-
vegurinn, sem sáð var í er leir-
blandin melajörð. Voru borin 10
kg. af garða-nitrophoska í hverja
100 fermetra. Gulrófur voru einn-
ig ræktaðar í þessum tilraunareit-
um og uxu Gautarófur, íslenzkar
rófur og Þrándheimsrófur vel, en
Banghólmsrófur og finskar (rúss-
neskar) rófur miður. Minst bar á
maðkskemdum í Gautarófunum.
♦♦♦♦♦
Kartöflukvillar voru fremur væg-
ir í stunar. Myglu varð litilsháttar
vart en tjón hlaust ekkert af henni
hér sunnanlands. Þurviðrin forð-
uðti því. Margir garðeigendur not-
uðu líka varnarlyf í tæka tíð og æ
fleiri velja sér hraust afbrigði til
útsæðis. Stöngulveiki gætti nokkuð,
en þó ntinna en í fyrrasumar. Tals-
verð hrögð voru að tiglaveiki, eink-
um Favourite, Jórvíkurhertoga,
Webbs og Böhnts. Var helmingi
minni uppskera undan sjúkum grös-
um heldur en heilbrigðum. Víða var
kvartað um kláða. Er mönnum ráð-
lagt, að bera stækju í kláðagjarna
garða, en forðast að láta í þá ösku
og kalk. — Kálmaðkur var versta
plága hér í Reykjavík, sér i lagi í
blómkáli. Hann gerði einnig usla
á Akureyri og Blönduósi.
—Tíminn 18. okt.
Minningar
Það, sem fyrir oss hefir borið í lífinu, er svo einkenni-
lega tengt saman, að minning um einstök atriði vekur upp
og færir með sér heila röð af öðrum minningum, sem hin
fyrsta hefir hleypt af stað. Þannig hefir farið fyrir mér í
sambandi við tvö dauðsföll og æfiminningar, sem tilheyra
þessu liðna sumri. Annað var lát merkrar og góðrar konu,
Margrétar Jónsdóttur, konu Arnórs Árnasonar að Oak Point,
Manitoba. Eg kyntist þeim hjónum fyrst þegar eg var við
nám í Chicago. Þau tóku mér þar óþektum eins og gömlum
vini. Naut eg á heimili þeirra þess hlýleiks og góðsemi, er
var mér ómetanleg. Heimili, sem þannig standa opin æsku-
mönnum í fjarlægð frá heimilum sínum, eru að láta þeim í té
ómetanlega blessun. Að eiga stað þar sem maður finnur sig
ætíð velkominn, leggur manni eitthvað til sem er frábærlega
dýrmætt. Slíkt fellur ekki úr minni, og eg veit þeir voru fleiri,
sem áttu sömu sögu að segja og eg. En kynningin við þessi
hjón varð mér líka sérstaklega hugðnæm fyrir það, að eg átti
fyrri viðkynningu við ætt Arnórs. Sem harn hafði eg tekið ást-
fóstri við Alþýðubók séra Þórarins Böðvarssonar i Görðumjj
lesið hana og þaullesið þar til það gekk bókinni mjög nærri.
Að kynnast nú bróðursyni séra Þórarins (en eins og kunn-
ugt varð mér nú var Árnór sonur séra Árna Böðvarssonar
lengi prófasts og merkisprests á ísafirði) var mér hið mesta
fagnaðarefni. Að það væri frændsemi með uppáhalds bók
og uppáhalds heimili féll vel saman og hefir gert innangengt
á milli hugljúfra endurminning ætið síðan. —-
En hitt dauðsfallið, er vikið var að, var fráfall séra
Helga Árnasonar, bróður Arnórs, etr lézt í Reykjavík á liðnu
vori og hefir verið minst að verðleikum í Kirkjuritinu og
víðar. Var hann lengi prestur í ólafsvík en líka að Kvíabekk
i Ólafsfirði. Eg kyntist séra Helga er eg kom til íslands 1929.
hafði hann þá látið af prestsskap og var fluttur í höfuðstað-
inn. Var hann prúður og yfirlætislaus gáfumaður, er mér
var fengur í að kynnast. Féll hann einnig inn í tengslin við
Alþýðubókina og viðkvnningu inína við heimili Arnórs
hróður hans. Það fer bezt um þær endurminningar, sem fast
eru tengdar öðrum fyrri. Það er kosturinn við að koma nýj-
um viðkynningum i ætt, eins og fslendingum er tamt. —
Þótti mér því ekki lítið vænt um og viðeigandi að kynnast
því að hér er að r§eða um eina hina merkustu prestaætt
fslands. Að baki þeim bræðrunum þremur, séra Þórarni,
séra Árna og séra Þorvaldi Böðvarssonum var afi þeirra, hinn
rnerki prestahöfðingi séra Þorvaldur Böðvarsson prófastur
undir Eyjafjöllum, er átti átján syni, er allir urðu embættis-
menn. Er þess getið að við útför hans voru tólf synir hans
hempuklæddir. Ættgengið sýnir þráfaldlega að það ber ekki
að rýra. K. K. ó.
—Alþ.bl. 19. okt.
Úrslit Bandaríkjakosninganna
Þegar blaðið fer í pressuna eru