Lögberg - 10.11.1938, Qupperneq 2

2
LÖGrBERG, FIMTUDAGINN 10. NÓYEMBER 1938
Æfiminning Margrétar Sigurðsson

Fædd 16. nóvember 1840 — Dáin 6. september 1938
Þann 6. september s.l. anda'Sist aÖ heimili dóttur og
tengdasonar (Mr. og Mrs. Hergeir Danielson) hin vinsæla
merkiskona Margrét SigurÖsson, sem næst 98 ára.
Margrét sál. var fædd í Selárdal í HörÖudal í Dalasýslu
á Islandi þann 16. nóvember 1940. Hún var dóttir þeirra
Sigurðar Björnssonar og konu hans Margrétar Magnúsdóttur
er bjuggu á ofangreinum bæ.
Margrét sál. ólst upp hjá foreldrum sínum þar til hún
giftist Kristjáni SigurÖssyni hinn 19. dag júnímánaÖar árið
1865. 1 Selárdal bjuggu þau í 19 ár, fluttu síðan' að Álfta-
tröðum i sömu sveit árið 1884.
Þau hjón voru orðlögð fyrir góðvild og gestrisni.
ÁriÖ 1887 fluttu þau af íslandi, staðnæmdust í Winnipeg
um tveggja ára tímabil, fluttust síðan út og námu land skamt
fyrir norðan Grunnavatnsbygð (Shoal Lake), sem nú er. Var
það pláss þá kallað manna á milli “Síberia.” — Þaðan urðu
þau að flýja vegna vatnsflæðis og færðu sig þangað sem Otto
pósthús nú stendur — ein af fyrstu frumbýlingum Grunnavatns-
bygðar, að undanskildum nokkrum árum, er þau dvöldu í Win-
nipeg, bjuggu þau á þessum stað unz þau brugðu búi og fluttu
til dóttur sinnar og tengdasonar, þar sem þau nutu ástúðar og
einlægrar aðhlynningar.
19. júní 1915 var af bygðarfólki haldið 50 ára giftingar-
afmæli þeirra hjóna og var auðsætt að þau nutu mikillar og
einlægrar vináttu bygðarbúa, enda voru þau bæði samhent í
góðgjörðum og hjálpsemi til meðbræðra og systra á lífsleið-
inni, og sérstaklega þeirra er bágt áttu.
Þau Kristján og Margrét voru mjög trúhneigð og studdu
af öllum kröftum kirkjustarfsemi, ásamt öllum félagsmálum
bygðar sinnar er þau hugðu til blessunar mætti verða.
Þeim hjónum varð 12 barna auðið, og af þeim eru nú 5
á lífi, sem hér fylgir:
(1) Magnús, giftur Margréti Danielsdóttur, að Lundar,
Manitoba.
(2) Margrét, ekkja Guðmundar heitins Jónassonar að
Otto, Manitoba.
(3) Hólmfriður Salóme, gift Daníel H. Backman að
Clarkleigh; Manitoba.
(4) Sigurbjörn, giftur Sigurbjörgu Sveinbjörnsdóttur að
Lundar, Manitoba.
(5) Kristjana Margrét, gift Hergeir Daníelson, Otto,
Manitoba.
Kynstofn þessi er orðinn f jölmennur mjög og var kominn
í fimta lið þá er Margrét dó.
Árið 1921 varð Margrét sál. að sjá á bak sínum elskaða
og trúfasta eiginmanni.
Trygglynd var Margrét og sýndi hún það glögt með því
hve mjög hún rækti bréfaviðskifti við f jarlæga vini — og sézt
bezt á eftirfarandi erindi hve vel hún var metin:
“Það huggun veitti og hjartans ró
að hafa tal við þig,
því alt sem hjá þér innra bjó
það endurnærði mig.”
>
Margrét var mjög ljóðelsk og kunni ósköpin öll í bundnu
máli, enda varð það henni mikið til dægrastyttingar, ekki sízt
þá er sjón og heyrn fór þverrandi. Oft hafði hún gaman af
að mæla fram ljóð frá eigin brjósti.
Fyrir fjórum árum síðan fékk Margrét sál. slag, og varð
upp frá því ósjálfbjarga og var aðdáunarvert hve dóttir hennar
Kristjana (Mrs. H. Daníelson) og dætur hennar allar, lögðu
fram lífs og sálar krafta til að hlú að henni hvort heldur að
nótt eða degi.
Margrét sál. var vel undirbúin dauðann, hún lifði og dó í
trú og trausti á Guð og frelsara sinn Jesúm Krist, er sézt bezt
á erindi er hún bað um að yrði lesið við útför sína, og sem
hér fylgir:
“Héðan í burt með friði eg fer
fyrir Guðs dýru náð;
hann hefir auðsýnt mildur mér
miskunn og hjálparráð.
Skil eg svo laus við hrygðarhag,
horfin er mótgangs tíð.
Fagna eg mínum frelsisdag,
fengin er huggun blíð.
Kveð eg svo hús og heimkynni,
hér með, frændur og ástvini.
í gegnum dauðan greitt eg fer
glöð í himna vist.
Sæl og blessuð mín útför er
í þér, minn Jesú Krist.”
Útförin fór fram þann 8. september; húskveðja frá heimili
dóttur og tengdasonar, og minningarathöfn í Lúterssafnaðar
kirkju; síðan var hún lögð við hlið framliðins eiginmanns i
kirkjugrafreitnum. Séra Valdimar J. Eylands framkvæmdi
jarðarfararathöfnina.
Útförin var afar fjölmenn og lýsti sér djúpt og innilegt
þakklæti allra fyrir þann kærleik og blessun, er þeir höfðu orðið
aðnjótandi á samleið með hinni framliðnu.
Guð blessi minningu hennar.
G. B.
ZIG'ZAG
5'
Orvals pappír í úrvals bók
S'
2 Tegundir
SVÖRT KAPA
Hinn upprunalegi þ u n n i
vindlinga pappír, sem flestir,
er reykja "Roll Your Own”
nota. BiSjiS um
“ZIG-ZAG” Black Cover
BLÁ KAPA
“Egyptien” úrvals, hvítur
vindlinga pappír — brennur
sjálfkrafa — og gerir vindl-
ingana eins og þeir væri
vafSir I verksmiSju. Bi8ji8
um
“ZIG-ZAG” Blue Cover
Frá Flin Flon
Það vita vist margir að þar er
námubær, en lítið er hans getið í ís-
lenzku blöðunum, eða landa þeirra,
er þar búa. Eg kom þangað fyrir
þremur árum og dvaldi þar 2 mán-
uði hjá dóttur minni. Eg sendi þá
Lögbergi fréttagrein þaðan og lýsti
bænum og afkamu manna þar, eftir
því sem mér kom það fyrir sjónir.
Eg kom þangað aftur í haust og
dvaldi þar um tíma, og er nú ný-
kominn heim þaðan.
Það er furðu mikil framför í
þessum bæ á 3 árum. Áður var
mér sagt að mannfjöldi væri þar um
7,000, en nú gátu menn til að þar
mundi vera hátt á 9. þúsund. Ann-
ars hefir manntal ekki verið tekið
þar nýlega. Framfarirnar sjást mest
á bygingum. Fjöldi af húsum hefir
verið bygður að nýju og gömul hús
endurbætt. Það er þvi líkast að sjá
yfir bæinn nú sem var í Vestur-
Winnipeg þegar mest var bygt þar,
eftir aldamótin. Allstaðar eru ný
hús og mörg i smíðum. Allir voru
i önnum, enda þeir sem unnu alla
daga eða nætur í námunni; þeir
unnu að byggingum í hjáverkum.
Fyrrum var unnið hjá námufélaginu
alla daga jafnt, vika og helga, nema
jóladaginn; en nú gefur félagið
verkamönnum einn dag i viku frían,
en ekki er það fremur helgidagur
en aðrir dagar, þvi ekki mun hægt
að rnissa marga menn úr vinnu
sama daginn.
1 þessum bæ er ekki annað að sjá
en starfsemi og áhuga á að bjarga
sér. Enginn talaði um atvinnu-
skort, eða örðuga tíma. Að vísu
heyrði eg talað um að nokkrir menn
Ieituðu styrks hjá bæjarstjórninni,
en að þeim mundi flestum vera út-
veguð vinna, svo þeir yrðu ekki
bænum til þyngsla, ef þeir væru
færir til vinnu. Eg óskaði oft að
hvergi væru meiri vandræði með
vinnu en í þeásum bæ. — Það voru
mér sár viðbrigði að koma til Win-
nipeg þaðan, og að sjá þar alla
eymdina sem af atvinnuskorti leið-
ir, og vonleysið að verða sjálfbjarga.
— En það er bezt að tala sem minst
um það sem ekki er sjáanlegt að
ráðin verði bót á í nálægri fram-
tíð,—
Þegar eg var hér síðast fyrir
þrem árum, þá voru götur bæjarins
í því ástandi, að flestir mundu hafa
talið þær illfærar með hestvagna.
Það var ekki um annað að gjöra en
kletta og klungur, og víða svo bratt,
að mér sýndist ófært með hesta. En
það er furða hvað menn og hestar
venjast vondum vegum, þar sem
ekki er á öðru völ, þess sáum við
mörg dæmi heima á gamla landinu.
síðan hafa verið gjörðar miklar um-
bætur á götunum. Nú er að mestu
hætt að nota hesta í bænum, en bii-
ar komnir í þeirra stað, og má kalla
að allir flutningar um bæinn séu
gjörðir á flutningsbílum, sem ein-
stakir menn eiga, og hafa sér til
skemtunar. Er þó aðeins ein braut
út úr bænum 15 mílna löng, og er
það eini vegurinn sem hægt er að
nota bíla á utan bæjar. Sú braut
liggur vestur úr bænum, en bærinn
er rétt við fylkjatakmörkin, svo hún
er öll í Saskatchewan, og hefir verið
kostuð þaðan. Sú braut er traust-
lega bygð, enda er efnið lítið annað
en grjót og sandur. En hún er á-
kaflega hlykkjótt, ekki einungis til
hliðar, heldur upp og ofan, og víða
brött, því hún er rakin milli klettu
þar sem það er hægt, en víða vftr
kletta. Lætur því nærri að hún sé
hættuleg þegar hún er frosin.
Brautin endar við vatn, sem heitir
Beaver Lake. Það er allstórt vatn,
með ótal eyjum og sundum. Skóg-
ur er þar fagur með fram vatninu og
í eyjunum, og dálítið sléttlendi með-
fram vatninu. Þar eiga margir Flin
Flon búar sumarbústaði, og er þar
fagurt um að litast. Fiskur nægur
i vatninu og fuglar af mörgum teg-t
undum.
Mig furðar að Saskatchewan-búar
skyldu leggja þessa braut, sem að-
eins verður Flin Flon búum að not-
um; en mér var sagt að það mundi
hugmyndin að lengja hana vestur úr
hraununum, og tengja hana þar við
þeirra brautakerfi. Mundi það auka
samgöngur og viðskifti við Flin
Flon og aðra námubifei í Manitoba.
Námufélagið er stofnandi og líf-
æð þessa bæjar. Þó gæti bærinn
ekki þrifist á námunni einni með
þessum mannfjölda, því það mun
vera aðeins um 1500 manna, sem
hafa fasta atvinnu hjá námufélag-
inu. Mundu því litun þeirra hrökkva
skamt til að framfleyta 8—9 þús.
manns. En náman skapar fjölda
manns atvinnu óbeinlínis. Margir
auðmenn hafa flutt þangað, og gefa
þar atvinnu á ýmsan hátt. F.n
varla mun það teljandi sem framleitt
er þaðan til útflutnings nema málm-
ar frá námunni. Landbúnaður get-
ur þar aldrei orðið til heimanotkun-
ar, því síður til útflutnings, því
gras og gróðrarmold skortir. Fiski-
veiðar eru talsverðar í smávötnum
þar í grend, en litla atvinnu gefa
þær bæjarbúum. Þó er hætt við að
svo fari áður en mörg ár líða, að
fólkinu fjölgi þar svo að atvinnu
skorti, enda þótt innflutningur verði
lítill, því mannfjölgun er þar mikil.
Mér var sagt að 200 börn hefðu
bæzt við á skólana í haust, og sýnir
það að mörg börn hafa fæðst þar
fyrir 5—6 árum, meðan fólkið var
líklega helmingi færra en það er nú.
Verzlanir eru þar margar og sam-
kepni mikil á seinni árum; er þvi
furðu lítill verðmunur þar á flest-
um vörum, og í stærri bæjum; en
Iánsverzlun mun vera þar takmörk-
uð.
Hótel eru þar mörg og vínsölu-
hús, er því vel hægt að eyða þar
peningum eins og í stærri bæjum.
Bankar eru þar tveir, og hafa nóg
að gjöra, því margir munu taka lán
til bygginga.
Kirkur eru þar margar og trú-
flokkar auðvitað jafnmargir. Mest
ber á katólsku kirkjunni tilsýndar.
Það er steinkirkja mikil og stendur
hátt, á bjargi bygð. Hvort safnað-
arlífið er þar jafn traust, veit eg
ekki; en peningaráð hefir sá félags-
skapur, því nú er verið að byggja
þar stóran spítala úr múrsteini, og
er hann bygður fast við vegg kirkj-
unnar. Það er vönduð bygging, 90
feta löng og 40 feta breið, 3 hæðir.
Var mér sagt að katólskar nunnur
hefðu kostað þá byggingu.
Þó svona séu margir trúflokkar
þá ber ekki á öðru en góðu sam-
komulagi. Menn gefa sér ekki tíma
til að deila um slíkt fyrir annríkinu.
Sama er að segja um pólitík. Að
vísu eru þar tveir og víst fleiri
flokkar eins og annarstaðar, en alt
gengur það friðsamlega, nema þá
rétt um kosningar, en nú eiga þær
Iangt í land.
Bæjarlífið er fjörugt, i verkleg-
um efnum. Skemtanir eru hér næg-
ar, dansar og kvikmyndahús. Þó
mun það varla vera eins fjörugt í
andlegum efnum, sem varla er við
að búast. Bæjarbúar eru flesir*
verkamenn, sem koma hingað ungir
og höfðu litla mentun fengið. Þeir
hafa því engan tíma eða tækifæri
haft til að afla sér bóklegrar þekk-
ingar, að neinu ráði, síðan þeir komu
hingað. Vinnan hefir setið fyrir
öllu. En nú eru skólar komnir hér
á fót, líkt eins og í öðrum bæjum,
svo börn frumbyggjanna eiga nú
kost á að afla sér mentunar.
Landar eru hér allmargir, eins og
víðast hvar þar sem atvinnu er að fá.
Efir þvf sem eg komst næst munu
þeir vera um 80 fullorðnir, en
fjöldi af börnum. Eins og við er
að búast gætir þeirra lítið innan um
þennan mannfjölda. Flestir eru
þeir fæddir hér i landi, eða komnir
ungir að heiman, og sinna því lítið
íslehzkum fræðum. Þó hitti eg eng-
an landa þar, sem ekki talaði góða
íslenzku, og íslenzku þjóðareinkenn-
in voru auðsæ á þeim flesturrj, og
engan þekti eg eða hafði afspurn af.
sem ekki bjargaðist vel af eigin
efnum.
Ekki hafa landar þar enn stofnað
félagsskap sin á milli, en líklegt
þykir mér að þeir gjöri það á þess-
um vetri. Eg kyntist nokkrum lönd-
um sem voru líklegir til forgöngu í
þá átt og skal þeirra getið að
nokkru.
Pétur B. Guttormsson læknir mun
vera mest metinn þar og vinsælast-
ur, enda hefir hann umfangsmeira
starf á hendi en nokkúr annar landi
í þessum bæ. Hann er sonur Vig-
fúsar Jónssonar á Lundar, Gutt-
ormssonar alþingismanns á Arn-
heiðarstöðum í Fljótsdal. Er sú
ætt alkunn, og með merkustu ættum
á Austurlandi. Hann er yfirlæknir
á spítala námufélagsins Hudsons
Bay Mining Co. Kona hans er
Salin Reykdal frá Argyle. Um ætt
hennar veit eg ekki, og má það und-
arlegt heita, því ritstj. Heimskringlu
taldi hana dóttur mína fyrir
skömmu(!) Pétur er íslendingur
með lífi og sál, þótt hann hafi haft
litinn tíma til að sinna íslenzkum
fræðum.
Þá er Guðmundur Oddsson Guð-
mundsson. Hvaðan hann er ættaður
að heiman veit eg ekki, en faðir
hans var kaupmaður í Leslie um eitt
skeið. Guðm. er fæddur hér í landi
en er furðu vel að sér i íslenzkum
fræðum og vel viti borinn. Hann
hefir notið mentunar á hærri skól-
um hér í landi. Söngfræðingur er
hann, og formaður hornleikara-
flokksins í bænum ; lipurmenni í um-
gengni og manna vinsælastur.
Þorsteinn ÓTafur Snóksdalín.
Faðir hans er Vigfús Þorsteinsson
ættaður af Akureyri. Hann er
fæddur hér í landi og hefir notað
hér skólamentunar. Hann vann i
The Pas sem meðritstjóri viÖ dag-
blaðið “The Western Mail” i 4 ár,
en flutti þaðan til Flin Flon, og
byrjaði að gefa þar út vikublað i
maí 1937. Prentsmiðju á hann
sjálfur og vinnur mest að blaðinu
einn. Hann er framgjarn og dugn-
aðarmaður mesti, og tekur miki'nn
þátt í félagslífi bæjarins. Mig
furðaði á því hvað hann var vel að
sér í íslenzkum fræðum, og hafa
þó alið því nær allan aldur sinn
meðal hérlendra manna. —
Sigurður Sigurðsson er sunn-
lendingur að ætt, en faðir hans bjó
lengi í Björgvin á Seyðisfirði, og
þar ólst Sigurður upp og í Fljóts-
dalsljéraði að nokkru leyti, fram
um tvítugsaldur. Hann hefir aflað
sér furðu mikillar þekkingar bæði í
íslenzkum og enskum fræðum, enda
er hann stálminnugur og vel viti
borinn. Hann er yfirlætislaus og
starfsmaður og reglumaður mesti.
Hann er “plastrari” að iðn.
Ármann Björnsson er nýlega
fluttur í bæinn, frá Winnipegosis.
Hann er vel mentaður maður og
skáld. Faðir hans var Björn Jóns-
son úr Fljótum í Þingeyjarsýslu; en
móðir has var Vilhelmína Hjálm-
arsdóttir, systir Finnboga Hjálm-
arssonar í Winnipegosis. Hann
munu flestir kannast við, því oft
hefir hann ritað í íslenzku blöðin.
Það eru eflaust fleiri landar í
bænum, sem unna íslenzkum fræð-
um, en eg hefi aðeins haft kynni af
fáum þeirra, sem þar búa. En þessa
menn tel eg alla þjóðrækna menn og
líklega til að stofna og halda við
íslenzkum félagsskap. Eg færði það
í tal við þá alla, og tóku þeir því
líklega. Eg vona því að frétta það
áður en þessi vetur líður, að þar
verði stofnað fjörugt íslendingafé-
lag.
Að endingu þakka eg löndum í
Flin Flon fyrir gestrisni og góða
viðkynningu. Eg óska þeim og
bænum þeirra allra heilla.
Holti í Vogum 31. okt, 1938.
Guðm. Jónsson.
frá Húsey.
Viðreisn Finnlands
Fáar þjóðir hafa tekið öruggari
og meiri framförum en Finnar síð-
ustu 20 árin. Þegar þjóðin endur-
I heimti frelsi sitt í ófriðarlokin var
I þar alt í kaldakoli. Ofríki og kúg-
un Rússa hafði mergsogið þjóðina
í margar aldir. Síðan komu ófriðar
hörmungarnar, en síðast bættist ofan
á það alt hin blóðuga borgarastyrj-
öld, sem nærri hafði kipt fótum
undan sjálfsforræði Finna og varp-'
að þeim í faðm bolsivismans.
Svo fljótt hafa Finnar rétt við
þessa tvo áratugi sem liðnir eru síð-
an, að undrum sætir, enda sækja nú
margir fyrirmyndir þangað, að því
er snertir f jármálastjórn og slcipu-
lag atvinnuhátta.
Norska blaðið Aftenposten sendi
nýlega fréttaritara sinn einn til
Finnlands, er síðan skrifaði ítar-
lega grein um það hvers hann varð
áskynja þar eystra.
Leyfum vér oss að birta hér nokk-
ur atriði úr grein hans íslenzkum
lesendum til fróðleiks.
—Þú lærir ekki að þekkja þjóð
á einni viku. En hafirðu opin aug-
un, og leggir þig í lima getur runnið
upp fyrir þér samband lands og
þjóðar, og þá ertu á réttri leið.
Hittir þú rétta menn, þá lifir þú
sjálfur og skynjar mikið af því sem
þú áður hefir heyrt um landið.
Grettistak 20 ára
Eg leitaði að skýring á því, hvern-
ig svo miklar framfarir hafa getað
átt sér stað á svo skömmum tíma
síðan þjóðin varð sjálfstæð. Á
styttri tíma en nokkur önnur þjóð,
hafa Finnar numið land sitt, tekið
landkostina í þjónustu sína, skóg-
ana, fossana, málmana, moldina,
endurbætt hið gamla, bygt nýtt,
margfaldað framleiðsluna, og um
leið endurgreitt landið, keypt það
úr klóm útlendinga, borgað þeim út
í hönd, sem áttu eignir, og lagt
grundvöllinn að því að eiga sjálfir
nægilegt ínnlent rekstursfé. Þetta
er Grettistak, sem þjóðin hefir lyft
á 20 árum. Aðrir hefðu þurft til
þess margar kynslóðir.
—Lágt kaup og litlar kröfur til
lífsþæginda sögðu margir við mig
að væri ástæðurnar, er eg kom heim
og fór að tala um framfarirnar.
Sýnist mér að margir séu á þeirri
skoðun að þetta sé fullgild skýring.
En þetta er engin skýring, enda
snertir ekki kjarna málsins.
Vissulega hafa lífsvenjur þjóðar-
innar mikil áhrif í þessu efni. En
hvað eru lífsvenjur og lífsþægindi?
Þetta fer eftir því hvernig þjóðin
lítur sjálf á málið. Mann verða að
gera sér grein fyrir mismuninum á
þjóðarhögum, sögu og skapgerð. Og
víst er um það, að þjóð, sem elur
íþróttakappa eins og Nurrni og 50
kílómetra skíðagöngumennina, sem
skara fram úr, hún sveltur ekki.
KAUPIÐ AVALT
LUMBER
hjá
THE EMPIRE SASH & DOOR CO. LTD.
HENRY AVENUE and ARGYLE STREET
Winnipeg, Man. - Phone 95 551
/
/